Uitspraak
TBS [nummer]
Beslissing d.d. 11 juli 2011
De kamer van het hof als bedoeld in artikel 67 van de Wet op de rechterlijke organisatie heeft te beslissen op het beroep van
[naam terbeschikkinggestelde],
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum],
verblijvende op zorgboerderij [verblijfplaats] te [plaats] onder verantwoordelijkheid van [kliniek].
Het beroep is ingesteld tegen de beslissing van de rechtbank Zutphen van 2 maart 2011, houdende verlenging van de terbeschikkingstelling met een termijn van een jaar.
Het hof heeft gelet op de stukken, waaronder:
- het proces-verbaal van het onderzoek in eerste aanleg;
- de beslissing waarvan beroep;
- de akte van beroep van de terbeschikkinggestelde d.d. 9 maart 2011;
- het op 14 september 2010 op grond van artikel 509o, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering uitgebrachte advies van [kliniek], strekkende tot verlenging van de terbeschikkingstelling met een termijn van twee jaar, alsmede de in dat artikel bedoelde aantekeningen;
- de aanvullende informatie van [kliniek] van 8 februari 2011;
- het reclasseringsadvies van 8 februari 2011, ondertekend door B. Otten, reclasseringswerker en H. Kobes, leidinggevende;
- de aanvullende informatie van [kliniek] van 9 juni 2011;
- het reclasseringsadvies van 20 juni 2011, ondertekend door B. Otten, reclasseringswerker en H. Kobes, leidinggevende.
Het hof heeft ter zitting van 27 juni 2011 gehoord de terbeschikkinggestelde bijgestaan door zijn raadsman mr N.A. Heidanus, advocaat te Groningen en de advocaat-generaal, mr A.J. Molhoek.
Overwegingen:
Het standpunt van de kliniek
Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van een pervasieve ontwikkelingsstoornis (een autisme spectrum stoornis) waarin emotionele en sociale beperkingen centraal staan. Veel en al langdurige tekortkomingen in sociaal-emotioneel perspectief, een fundamenteel gebrek aan cognitieve of gedragsmatige flexibiliteit, een moeilijk veranderbare eentonigheid van handelen en interesse en zijn obsessief-compulsief aandoende seksuele gedragspatroon lijken al naar voren te komen op jonge leeftijd. Deze scheefgroei in zijn ontwikkeling hangt enerzijds samen met een pervasieve ontwikkelingsstoornis anderzijds met de onderdrukking van (seksuele) gevoelens gedurende de kindertijd en het slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Het beeld wordt gecompliceerd door het dwangmatig seksualiseren van spanningen. Dit beeld is door het gebruik van libidoremmende medicatie (Lucrin) momenteel onder controle gebracht. De terbeschikkinggestelde blijft evenwel een man die op laagbegaafd niveau functioneert en derhalve veel steun, structuur en begeleiding nodig heeft. Het is vooral de pathologie op grond waarvan hij voortdurende aandacht en zorg behoeft. Hoewel de terbeschikkinggestelde momenteel stabiel functioneert op [verblijfplaats] te [plaats], zijn er ten aanzien van de toekomst nog de nodige problemen te verwachten. Het probleembesef van de terbeschikkinggestelde is (onveranderd) beperkt, maar zolang de gemaakte afspraken concreet zijn, functioneert hij naar behoren.
De terbeschikkinggestelde kan worden gezien als chronisch delictgevaarlijk en het gebruik van Lucrin, (een libidoremmend middel) en de toegevoegde externe structuur zijn essentieel bij het onder controle houden van de delictgevaarlijkheid. Indien één van de twee ontbreekt neemt de delictgevaarlijkheid direct toe tot hoog.
De motivatie van de terbeschikkinggestelde met betrekking tot het gebruik van Lucrin is broos. Binnen de geboden structuur functioneert hij naar behoren en is hij redelijk goed begeleidbaar. Zijn motivatie voor verblijf en begeleiding in [verblijfplaats] is evenwel geheel extern bepaald en er bestaat geen twijfel, dat hij bij het wegvallen van de maatregel TBS zijn woonsituatie zal wijzigen en [verblijfplaats] zal verlaten. Ook zal dan de motivatie voor de inname van libidoremmende medicatie afnemen en zonder inname van deze medicatie wordt zijn delictgevaarlijkheid als hoog ingeschat.
Uit de aanvullende informatie van [kliniek] van 8 februari 2011 blijkt dat de terbeschikkinggestelde medicatieafbouw wenst en dat dit voor de kliniek bespreekbaar is. [Verblijfplaats] wil hieraan echter geen medewerking verlenen. Tevens is wijziging van woonomgeving naar een appartement waar hij kan samenwonen met zijn vriendin ook bespreekbaar, maar dat stuit op bezwaren van de vriendin. Ook staat een dergelijke plaatsing op gespannen voet met afspraken tussen de woongemeenschap en de gemeente [naam gemeente].
Uitplaatsing naar de woning van zijn vriendin in [plaats] is volgens de kliniek niet verantwoord, omdat de terbeschikkinggestelde voor een begeleid zelfstandig wonen (te) structuur- en zorgafhankelijk is en er ook geen dagbesteding voorhanden is. Bovendien is een terugkeer naar [verblijfplaats] niet mogelijk, indien betrokkene het zelfstandig wonen niet redt. Betrokkene moet dan weer terugkeren naar de kliniek en verliest daarmee zijn perspectief. Het bieden van meer armslag aan betrokkene middels uitbreiding van verloven/meerdaags verlof wordt door de afwijzing van het proefverlof door het Ministerie van Justitie ook (bijna) onmogelijk gemaakt.
Uit het aanvullend advies van 9 juni 2011 blijkt dat daar waar de terbeschikkinggestelde aanvankelijk opteerde voor de mogelijkheid de libidoremmende medicatie voorzichtig wat te minderen om te onderzoeken en te ervaren of hij deze medicatie nog steeds nodig heeft, hij nu alleen maar uitbreiding van zijn verlofmogelijkheid naar zijn vriendin bepleit. Het gaat dan om de uitbreiding van de overnachtingsmogelijkheden. De tot nu toe gepraktiseerde incidentele overnachtingen, maar ook het verblijf overdag, verlopen in goede harmonie en er is met name geen enkele aanwijzing dat hij hierbij of hierdoor in seksuele zin geprikkeld wordt. Dit bewijst dat hij een adequate dosering Lucrin krijgt waardoor het libido helemaal geremd wordt en afwezig is. Zowel de terbeschikkinggestelde als zijn vriendin zijn tevreden over deze situatie en met name zijn vriendin – waarmee hij al negen jaar een bestendige relatie heeft – geeft aan dat alleen als er geen seksualiteit is, zij deze relatie kan en wil voortzetten. Dit is voor de terbeschikkinggestelde reden om thans te kiezen voor continueren van de huidige medicatie en niet te experimenteren met afbouw daarvan, van welke wens eerder wel sprake leek.
Geconcludeerd wordt dat wijziging in het behandelbeleid thans niet mogelijk is en dat moet worden voortgegaan op de ingeslagen weg. Bij de volgende behandelbespreking zal opnieuw worden bekeken of uitbreiding van verloven naar het woonadres van de vriendin aangevraagd kan worden. Dat is in de huidige situatie het maximaal bereikbare. Meegaan in de wens van de terbeschikkinggestelde om hem op termijn uit te plaatsen naar het woonadres van zijn vriendin is niet haalbaar en onverantwoord.
Het standpunt van de reclassering
Uit het reclasseringsadvies van 8 februari 2011 blijkt het volgende. Vanaf 1997 is betrokkene in behandeling bij [kliniek]. Onder voorwaarde dat betrokkene zijn libidoremmende medicatie blijft gebruiken werd hij geplaatst bij een zorgboerderij om zo toch een stap richting resocialisatie te zetten. Hier wordt hem de noodzakelijke begeleiding en structuur geboden. Hiermee is de hulpverlening en de inperking van het recidiverisico geoptimaliseerd. Het uitgangspunt van [kliniek] wordt gevolgd in die zin dat er geen wijzigingen in de status quo moeten plaatsvinden maar dat de huidige situatie gehandhaafd moet blijven en als maximaal haalbaar gezien moet worden.
Gebaseerd op de huidige feiten, namelijk zijn persoonlijkheidsproblematiek met een beperkt ziekte- en probleembesef gecombineerd met zijn obsessief-compulsief aandoende seksueel gedragspatroon, het niet zelf kunnen onderdrukken van deze behoefte en de wens te willen stoppen met Lucrin, wordt het risico op de lange termijn als hoog geacht. Binnen het kader van een voorwaardelijke beëindiging is de reclassering in staat middels voorwaarden de risico’s te beperken. Dit houdt in dat de huidige woon- en begeleidingssituatie gehandhaafd moet blijven en betrokkene libidoremmende medicatie moet blijven gebruiken.
Uit het aanvullend advies van de reclassering van 20 juni 2011 blijkt dat de terbeschikkinggestelde thans wenst door te gaan met het gebruik van de huidige medicatie en er sinds februari 2011 niet wezenlijk iets is veranderd in de leef- en woonsituatie van de terbeschikkinggestelde.
Het hof leidt uit het aanvullende advies af dat de reclassering binnen het kader van een voorwaardelijke beëindiging nog steeds in staat is middels voorwaarden de risico’s te beperken.
Het standpunt van het openbaar ministerie
De aanvraag voor proefverlof is door het ministerie afgewezen. Het opnieuw aanvragen van proefverlof is geen optie nu er geen nieuwe omstandigheden zijn op basis waarvan de machtiging proefverlof alsnog zou kunnen worden verleend. Er is sprake van delictgevaar indien de terbeschikkinggestelde geen medicatie meer gebruikt. Dat gebruik dient daarom gecontinueerd te worden evenals het verblijf van de terbeschikkinggestelde op de zorgboerderij. De verpleging van overheidswege kan voorwaardelijk worden beëindigd met verlenging van de maatregel voor de duur van een jaar. Wel dient als extra voorwaarde een time-out plaatsing te worden opgenomen.
Het standpunt van de terbeschikkinggestelde en zijn raadsman
De terbeschikkinggestelde zit klem. In deze zaak is beslissend dat de reclassering heeft aangegeven een voorwaardelijke beëindiging aan te durven. De verpleging van overheidswege dient voorwaardelijk te worden beëindigd. De terbeschikkinggestelde heeft verklaard zich te houden aan de voorwaarden die door de reclassering zijn gesteld. Mocht er na negen jaar nog steeds recidivegevaar zijn, dan kan er worden gedacht aan een opname in het kader van de BOPZ. Subsidiair wordt verzocht de terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege met een jaar te verlengen.
Het oordeel van het hof
Het hof zal de beslissing van de rechtbank vernietigen, daar het tot een andere beslissing komt.
De terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege werd opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen, te weten: poging tot verkrachting, meermalen gepleegd en poging tot het buiten echt plegen van ontuchtige handelingen met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren.
Voldoende is komen vast te staan dat de veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen verlenging van de terbeschikkingstelling van betrokkene eist. Dit is van de kant van de terbeschikkinggestelde ook niet betwist.
Uit de rapportages van de kliniek en de reclassering komt naar voren dat de terbeschikkinggestelde zijn medicatie moet blijven gebruiken. Voorts is de structuur en zorg die de terbeschikkinggestelde krijgt binnen zorgboerderij [verblijfplaats] thans en ook in de verdere toekomst geboden. Het hof zal derhalve de duur van de maatregel verlengen met twee jaren.
Mede nu de reclassering aangeeft binnen het kader van een voorwaardelijke beëindiging in staat te zijn middels voorwaarden de risico’s voldoende te beperken, is het hof echter van oordeel dat het gevaar voor de veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen tot een zodanig aanvaardbaar niveau is teruggebracht dat beëindiging van de dwangverpleging kan plaatsvinden onder een stevig, hier na te melden, voorwaardenkader. Het hof neemt daarbij, mede in het licht van de eisen van proportionaliteit (de maatregel is ingegaan op 16 november 1995) en subsidiariteit, het volgende in aanmerking:
- er is sprake van een langdurige stabiele relatie van de terbeschikkinggestelde met zijn vriendin,
- de terbeschikkinggestelde functioneert al langere tijd stabiel op de zorgboerderij [verblijfplaats],
- en tenslotte is er een patstelling ontstaan in het vormgeven van het verdere resocialisatietraject, nu er geen machtiging voor proefverlof is verleend.
De terbeschikkinggestelde heeft zich ter zitting van het hof van 27 juni 2011 bereid verklaard om zich te houden aan de in het maatregelrapport van 8 februari 2011 geformuleerde voorwaarden. Het hof acht het van belang dat ook een time-outplaatsing tot de mogelijkheden zal behoren en zal daarom – in aanvulling op de voorwaarden uit voornoemd maatregelrapport – ook een time-outplaatsing als voorwaarde opnemen. De terbeschikkinggestelde heeft ter zitting van het hof van 27 juni 2011 aangegeven ook geen bezwaar tegen die aanvullende voorwaarde te hebben.
Beslissing
Het hof:
Vernietigt de beslissing van de rechtbank Zutphen van 2 maart 2011 met betrekking tot de terbeschikkinggestelde [naam].
Verlengt de terbeschikkingstelling met een termijn van twee jaar en beëindigt de verpleging van overheidswege en stelt daarbij de volgende voorwaarden:
- De terbeschikkinggestelde zal zich niet schuldig maken aan enig strafbaar feit;
- Voorts stelt de terbeschikkinggestelde zich onder toezicht van Reclassering Nederland, regio [plaatsen] en gedraagt zich naar de (indien nodig of gewenst schriftelijk door de reclassering vastgelegde) aan hem door of namens deze instelling te geven aanwijzingen. In ieder geval maakt deel uit van de aanwijzingen:
1. de terbeschikkinggestelde zal wonen in zorgboerderij [verblijfplaats] te [plaats], zolang de reclassering dat nodig acht en zal zonder voorafgaand overleg met en toestemming van de reclassering niet van woonplaats veranderen; de terbeschikkinggestelde overnacht op de zorgboerderij [verblijfplaats], maar kan incidenteel met instemming van de reclassering bij zijn vriendin overnachten;
2. de terbeschikkinggestelde laat zich begeleiden door zorgboerderij [verblijfplaats], zolang de reclassering en/of voornoemde instelling dit noodzakelijk acht;
3. de terbeschikkinggestelde houdt zich aan de door zijn behandelaren voorgeschreven medicatie, verplicht zich de medicatie in te nemen en staat controles op het gebruik en de bijwerkingen ervan toe; indien de terbeschikkinggestelde vanwege bijwerkingen de medicatie niet meer kan of mag gebruiken voldoet hij niet aan deze voorwaarde.
4. de terbeschikkinggestelde zal, indien dit door de reclassering noodzakelijk wordt geacht, meewerken aan een in het kader van Forensisch Psychiatrisch Toezicht tijdelijke terugplaatsing naar [kliniek] dan wel een vergelijkbare instelling. Deze time-outplaatsing duurt zolang als door de reclassering en/of behandelaars nodig wordt gevonden om terbeschikkinggestelde op verantwoorde en veilige wijze terug te laten keren naar de omstandigheden voorafgaand aan de time-out. Tijdens de time-out zullen partijen in overleg beslissen op welke wijze voortzetting van het traject al dan niet mogelijk en haalbaar is.
Het hof draagt aan de reclassering op de terbeschikkinggestelde bij de naleving van
de voorwaarden hulp en steun te verlenen.
Aldus gedaan door
mr Y.A.J.M. van Kuijck als voorzitter,
mr M. van Seventer en mr J.H.M. Zwinkels als raadsheren,
en drs. R. Poll en drs. M. van Weers als raden,
in tegenwoordigheid van mr G.J.B. van Weegen als griffier,
en op 11 juli 2011 in het openbaar uitgesproken.
De raden en mr M. van Seventer zijn buiten staat deze beslissing mede te ondertekenen.