ECLI:NL:GHDHA:2021:2595

Uitspraak

GERECHTSHOF DEN HAAG

Afdeling Civiel recht

Uitspraak : 22 december 2021

Zaaknummer : 200.290.125/01

Rekestnummers rechtbank : FA RK 17-5271 en FA RK 20-5112

Zaaknummers rechtbank : C/09/535836 en C/09/597153

[appellant] ,

wonende te [woonplaats] ,

verzoeker in hoger beroep,

hierna te noemen: de man,

advocaat mr. A.J. de Graaf te Papendrecht

tegen

[geïntimeerde] ,

wonende te Ierland,

verweerster in hoger beroep,

hierna te noemen: de vrouw,

advocaat mr. R.A.M. Jorna te Den Haag.

Procesverloop in hoger beroep

De man is op 15 februari 2021 in hoger beroep gekomen van de beschikking van 17 november 2020 van de rechtbank Den Haag (hierna: de bestreden beschikking).

De vrouw heeft op 6 mei 2021 een verweerschrift ingediend.

Bij het hof zijn voorts de volgende stukken ingekomen:

van de zijde van de man:

- op 19 maart 2021 twee journaalberichten van 17 maart 2021 met bijlagen;

- op 25 mei 2021 een journaalbericht van 10 mei 2021 met bijlage;

- op 5 november 2021 een e-mailbericht met bijlagen;

van de zijde van de vrouw:

- op 12 november 2021 een e-mailbericht met bijlage.

Op verzoek van de man is de mondelinge behandeling die zou plaatsvinden op 31 augustus 2021 aangehouden.

De zaak is vervolgens op 16 november 2021 mondeling behandeld. Ter zitting waren aanwezig:

- de man, bijgestaan door zijn advocaat;

- de advocaat van de vrouw;

- de vrouw, via een Skype-verbinding, bijgestaan door mevrouw M. Greveraars, tolk in de Engelse taal.

Een van de raadsheren – mr. Burgers-Thomassen – heeft de mondelinge behandeling bijgewoond via een Skype-verbinding.

Procesverloop in eerste aanleg

Voor het procesverloop en de beslissing in eerste aanleg verwijst het hof naar de bestreden beschikking alsmede de tussenbeschikking van 21 december 2018 van de rechtbank Den Haag.

Bij de tussenbeschikking heeft de rechtbank – voor zover in dit hoger beroep van belang – de vrouw opgedragen te bewijzen dat zij op [datum] 2004 nog gehuwd was met de heer [naam eerste man van de vrouw] (hierna: [eerste man van de vrouw] ), met wie zij op [datum] 1986 in [plaats] , Verenigd Koninkrijk, in het huwelijk is getreden.

Bij de bestreden beschikking heeft de rechtbank geoordeeld dat de vrouw is geslaagd in haar bewijsopdracht. De rechtbank heeft de man en de vrouw vervolgens niet-ontvankelijk verklaard in hun verzoeken tot echtscheiding met nevenvoorzieningen.

Vaststaande feiten

Het hof gaat uit van de door de rechtbank vastgestelde feiten, voor zover daartegen in hoger beroep niet is opgekomen. Onder meer staat het volgende vast:

volgens de gegevens uit de Basisregistratie Personen staan partijen geregistreerd als met elkaar gehuwd op [datum] 2004;
partijen zijn blijkens de Nederlandse geboorteakten de ouders van de minderjarige kinderen: [naam minderjarige 1] , geboren op [geboortedatum] 2005 te [geboorteplaats] , en [naam minderjarige 2] , geboren op [geboortedatum] 2008 te [geboorteplaats] ;
de vrouw is Brits burger;
de man en de kinderen hebben de Nederlandse nationaliteit.

Beoordeling van het hoger beroep

1. De man verzoekt het hof bij beschikking in hoger beroep, uitvoerbaar bij voorraad, de bestreden beschikking te vernietigen en, opnieuw rechtdoende, de echtscheiding tussen partijen uit te spreken.

2. De vrouw voert gemotiveerd verweer. Zij verzoekt het hof de bestreden beschikking te bekrachtigen.

Kern van de zaak

3. Inzet van het geding in hoger beroep is de vraag (i) of het huwelijk van partijen, dat tijdens een vakantie op [datum] 2004 in de ‘ [naam kapel] ’ te Las Vegas in de Amerikaanse staat Nevada is voltrokken (verder aan te duiden als: het Las Vegas huwelijk) een rechtsgeldig huwelijk is, en (ii) zo ja, of dit Las Vegas huwelijk in aanmerking komt voor erkenning in Nederland. Deze vraag doet zich voor als voorvraag in de zin van artikel 10:4 van het Burgerlijk Wetboek (BW) in het kader van de door de man in hoger beroep verzochte echtscheiding. De rechtbank heeft in de bestreden beschikking beslist (i) dat tussen partijen op [datum] 2004 in Las Vegas een rechtsgeldig huwelijk tot stand is gekomen, maar (ii) dat dit huwelijk in Nederland niet kan worden erkend omdat de vrouw op het moment van de huwelijksvoltrekking in Nevada nog gehuwd was met een andere man, [eerste man van de vrouw] .

Standpunt van partijen

4. De man voert in de kern het volgende aan. De vrouw heeft de man voorafgaand aan het huwelijk in Las Vegas verteld dat zij in het verleden voor een korte periode gehuwd is geweest met [eerste man van de vrouw] . Dit was volgens de vrouw een schijnhuwelijk om [eerste man van de vrouw] aan een verblijfstitel in Engeland te helpen. De vrouw heeft de man verteld dat aan dit huwelijk een einde is gekomen door echtscheiding. De man had geen enkele aanleiding om het verhaal van de vrouw in twijfel te trekken. De vrouw heeft ter gelegenheid van de huwelijksvoltrekking in Las Vegas op de daartoe bestemde formulieren verklaard dat zij ongehuwd is; zij heeft niet verklaard gescheiden te zijn. Op grond van deze omstandigheden mocht de man gerechtvaardigd ervan uitgaan dat de vrouw op het moment van de huwelijksvoltrekking in Las Vegas niet meer gehuwd was met [eerste man van de vrouw] . Verder voert de man aan dat de vrouw niet geslaagd is in het leveren van bewijs dat het huwelijk met [eerste man van de vrouw] op het moment van de huwelijksvoltrekking in Las Vegas nog intact was. Onder verwijzing naar artikel 10:9 BW betoogt de man dat het onthouden van erkenning aan het Las Vegas huwelijk een onaanvaardbare schending oplevert van het bij de man levende gerechtvaardigde vertrouwen dat partijen rechtsgeldig waren gehuwd. Ten slotte voert de man aan dat ook de uit het huwelijk van partijen geboren kinderen belang hebben bij erkenning van het Las Vegas huwelijk in Nederland.

5. De vrouw voert hiertegen verweer. Zij stelt dat de man ervan op de hoogte was dat de vrouw op het moment van de huwelijksvoltrekking in Las Vegas nog gehuwd was met [eerste man van de vrouw] . Volgens de vrouw was dit voor de man echter geen beletsel om met haar te huwen in Las Vegas. De vrouw stelt zich op het standpunt dat het Las Vegas huwelijk volgens het recht van Nevada niet rechtsgeldig is, omdat zij op het moment van de huwelijkssluiting in Las Vegas nog gehuwd was met [eerste man van de vrouw] ; zij was derhalve niet huwelijksbevoegd. Het recht van de deelstaat Nevada, waar Las Vegas ligt, staat polygame huwelijken niet toe, zodat het huwelijk van partijen volgens het recht van Nevada nietig is. De vrouw betoogt dat zij met de nodige bewijsstukken genoegzaam heeft aangetoond dat zij op het moment van de huwelijkssluiting in Las Vegas nog gehuwd was met [eerste man van de vrouw] ; van een ontbinding van dat huwelijk door echtscheiding of overlijden van [eerste man van de vrouw] was – en is nog steeds – geen sprake. De vrouw betwist dat het huwelijk met [eerste man van de vrouw] een schijnhuwelijk is; zij hadden een affectieve relatie. Volgens de vrouw kan het beroep van de man op artikel 10:9 BW hem niet baten. Ter zitting heeft de vrouw nog naar voren gebracht dat zij in de veronderstelling verkeerde dat het Las Vegas huwelijk geen echt huwelijk was omdat een persoon verkleed als Elvis Presley het huwelijk zou hebben voltrokken.

Wettelijke kader

6. Bij de behandeling van het hoger beroep neemt het hof het volgende wettelijke kader tot uitgangspunt. Volgens de regels van Nederlands internationaal privaatrecht geldt dat een in het buitenland gesloten huwelijk dat ingevolge het recht van de staat waar de huwelijksvoltrekking plaatsvond rechtsgeldig is of nadien rechtsgeldig is geworden, in Nederland als zodanig wordt erkend (artikel 10:31, eerste lid, BW). Een in het buitenland gesloten huwelijk wordt vermoed rechtsgeldig te zijn, indien een huwelijksverklaring is afgegeven door een bevoegde autoriteit (artikel 10:31, vierde lid, BW). Aan een in het buitenland gesloten huwelijk wordt niettemin erkenning onthouden, indien – voor zover in deze zaak van belang – deze erkenning kennelijk onverenigbaar is met de Nederlandse openbare orde (artikel 10:32 BW).

Rechtsgeldigheid van het Las Vegas huwelijk

7. De vrouw betwist de rechtsgeldigheid van het Las Vegas huwelijk op twee afzonderlijke gronden. Primair voert de vrouw aan dat het Las Vegas huwelijk geen rechtsgeldig huwelijk is, omdat zij in de veronderstelling verkeerde dat de huwelijksceremonie niet zou leiden tot een rechtsgeldig huwelijk aangezien een persoon verkleed als Elvis Presley het huwelijk zou hebben voltrokken. Subsidiair betoogt de vrouw dat het Las Vegas huwelijk nietig is, omdat zij ten tijde van de huwelijkssluiting op [datum] 2004 nog gehuwd was met [eerste man van de vrouw] waardoor het Las Vegas huwelijk een polygaam huwelijk betreft.

8. Bij de beoordeling van de rechtsgeldigheid van het Las Vegas huwelijk stelt het hof het volgende voorop. Hoewel door partijen geen originele huwelijksakte van het Las Vegas huwelijk in het geding is gebracht, blijkt de huwelijksvoltrekking tussen partijen volgens de plaatselijke voorschriften van Nevada wel uit een ‘Certified Copy’ van ‘Marriage Certificate, No. [nummer] ’, dat op 6 februari 2018 is afgegeven door de plaatselijk bevoegde autoriteit in Nevada. Nu de echtheid van dit document in hoger beroep niet ter discussie staat, wordt het Las Vegas huwelijk op grond van artikel 10:31, vierde lid, BW vermoed rechtsgeldig te zijn.

9. Dit vermoeden van rechtsgeldigheid wordt niet ontkracht door de stelling van de vrouw dat zij in de veronderstelling verkeerde dat zij geen echt huwelijk hadden gesloten omdat een persoon verkleed als Elvis Presley het huwelijk zou hebben voltrokken. Voorafgaand aan de huwelijksvoltrekking hebben beide partijen op [datum] 2004 ten overstaan van de ‘county clerk’ van de staat Nevada een formulier ingevuld en ondertekend waarin staat dat zij ‘
each respectively state that the foregoing information [te weten: NAW-gegevens en de verklaring dat zij ongehuwd zijn, Hof] is correct to the best of our knowledge and beliefe; and that no legal objection to the marriage nor the issuance of a license to authorize the same is known to us’. Verder hebben partijen met het oog op de geboorte van hun dochter [minderjarige 1] en haar juridische afstammingsrelatie tot de man, zich gezamenlijk ingespannen om het Las Vegas huwelijk te registreren in de basisadministratie van de gemeente [naam gemeente] . Zij hebben daartoe bij de dienst Burgerzaken van de gemeente [naam gemeente] gezamenlijk een formulier ingevuld en ondertekend op 11 oktober 2005 waarin is vermeld dat partijen op [datum] 2004 zijn gehuwd in Las Vegas. Het hof verwerpt het primaire standpunt van de vrouw dan ook.

10. Wat het subsidiaire standpunt van de vrouw betreft, overweegt het hof als volgt. Vast staat dat de vrouw op [datum] 1986 te [plaats] , Verenigd Koninkrijk, in het huwelijk is getreden met [eerste man van de vrouw] . Ook van dit huwelijk ontbreekt een originele huwelijksakte, maar het bestaan van dit huwelijk volgt wel uit een ‘Certified Copy of an Entry of Marriage, Application Number [nummer] ’, dat op 5 oktober 2018 is afgegeven door de plaatselijk bevoegde autoriteit in het Verenigd Koninkrijk en voorzien is van een apostille. Dat dit huwelijk een schijnhuwelijk betreft, zoals de man stelt, is voor het hof niet vast komen te staan. Om te kunnen concluderen dat sprake is van een schijnhuwelijk, moet overtuigend bewijs bestaan dat de echtgenoten in dit geval met het huwelijk niet hebben beoogd een duurzame levensgemeenschap tot stand te brengen, maar het huwelijk zijn aangegaan met het doel om [eerste man van de vrouw] aan een verblijfstitel te helpen. Dat bewijs is niet geleverd.

11. Naar het oordeel van het hof is op grond van de gedingstukken en het door de vrouw geleverde bewijs voldoende vast komen te staan dat het huwelijk tussen de vrouw en [eerste man van de vrouw] nog bestond op het moment van de voltrekking van het Las Vegas huwelijk op [datum] 2004. Het hof sluit zich hiervoor aan bij de overwegingen van de rechtbank op blz. 5 en 6 van de bestreden beschikking. Het hof neemt deze overwegingen, na een eigen afweging, over en maakt deze tot de zijne. Net als de rechtbank is het hof van oordeel dat op grond van de bewijsstukken die de vrouw in het geding heeft gebracht vast is komen te staan dat het huwelijk tussen de vrouw en [eerste man van de vrouw] op [datum] 2004 niet was ontbonden door echtscheiding of door overlijden van [eerste man van de vrouw] .

Gevolgen van het eerdere huwelijk voor het Las Vegas huwelijk

12. Daarmee rijst de vraag welke gevolgen het bestaan van het huwelijk tussen de vrouw en [eerste man van de vrouw] heeft voor het op [datum] 2004 voltrokken Las Vegas huwelijk. Volgens de in het Nederlandse internationaal privaatrecht heersende opvatting dient deze vraag beantwoord te worden naar het recht op grond waarvan het huwelijk is voltrokken, in dit geval het recht van Nevada. Het hof neemt hierbij tot uitgangspunt dat het huwelijk tussen de vrouw en [eerste man van de vrouw] voor erkenning in aanmerking komt in Nevada. Het hof overweegt verder als volgt. De regels over de huwelijksbevoegdheid volgens het recht van Nevada zijn te vinden in Chapter 122 (Marriage) van de Nevada Revised Statutes (verder: NRS).

Het eerste lid van artikel 122.020 NRS (Persons capable of marriage) luidt als volgt: ‘
Except as otherwise provided in subsection 2 and NRS 122.025, two persons, regardless of gender, who are at least 18 years of age, not nearer of kin than second cousins or cousins of the half blood, and not having a spouse living, may be joined in marriage.’

In artikel 125.290 NRS (Void marriages) in Chapter 125 (Dissolution of marriage) is het volgende bepaald: ‘
All marriages which are prohibited by law because of: 1. Consanguinity between the parties; or 2. Either of the parties having a former spouse then living, if solemnized within this State, are void without any decree of divorce or annulment or other legal proceedings.’

13. Partijen verschillen van mening over de uitleg van de nietigheidsgrond in artikel 125.290 NRS, meer in het bijzonder over de betekenis van de zinsnede ‘
if solemnized within this State’. In de bestreden beschikking (blz. 5, tweede alinea) heeft de rechtbank uit artikel 125.290 NRS afgeleid dat een in Nevada voltrokken huwelijk nietig is indien één van de echtgenoten eerder een huwelijk heeft gesloten in Nevada, diens echtgenoot/echtgenote nog in leven is en dit huwelijk niet door echtscheiding is ontbonden of nietig is verklaard. Het hof komt tot een andere uitleg van deze bepaling. Uit de door het hof ambtshalve geraadpleegde jurisprudentie kan worden afgeleid dat artikel 125.290 NRS een in Nevada voltrokken huwelijk (‘
if solemnized within this State’) sanctioneert met nietigheid wanneer een van de echtgenoten op het moment van de huwelijksvoltrekking reeds gehuwd was met een andere, in leven zijnde, persoon, ongeacht of dit eerdere huwelijk in Nevada is voltrokken of daarbuiten (en in het laatste geval: dit eerdere huwelijk in Nevada wordt erkend). Het hof verwijst naar de uitspraken Williams/Williams (13 september 2004, 97 P.3d 1124, No. 40324) en Gallego/Nevada (20 december 1985, 711 P.2d 856, No. 15932) van de Supreme Court of Nevada.

Conclusie: het Las Vegas huwelijk is nietig

14. Het vorenstaande leidt het hof tot de volgende conclusie. Aangezien vast staat dat de vrouw ten tijde van de voltrekking van het Las Vegas huwelijk op [datum] 2004 nog gehuwd was met [eerste man van de vrouw] en dit huwelijk, naar kan worden aangenomen, voor erkenning in aanmerking komt in Nevada, moet de conclusie zijn dat het Las Vegas huwelijk nietig is op grond van artikel 125.290 NRS. Deze nietigheid treedt volgens artikel 125.290 NRS van rechtswege in, zodat de nietigheid niet vastgesteld behoeft te worden in een gerechtelijke procedure (‘
without any decree of divorce or annulment or other legal proceedings’). Dit betekent dat het Las Vegas huwelijk niet kan worden aangemerkt als een rechtsgeldig huwelijk volgens het recht van Nevada. Zonder een rechtsgeldig huwelijk kan geen sprake zijn van een echtscheiding. De man zal dan ook niet-ontvankelijk moeten worden verklaard in zijn verzoek tot echtscheiding.

Ten overvloede: polygaam huwelijk

15. Het hof overweegt ten overvloede nog als volgt. Indien met de man en de rechtbank zou worden aangenomen dat het Las Vegas huwelijk volgens het recht van Nevada wel rechtsgeldig is, zal dat de man naar het oordeel van het hof alsnog niet kunnen baten omdat de erkenning van het Las Vegas huwelijk in dat geval afstuit op de openbare orde exceptie van het Nederlandse internationaal privaatrecht. Nu in dit geding vast is komen te staan dat de vrouw op [datum] 1986 gehuwd is met [eerste man van de vrouw] , dit huwelijk niet is ontbonden door echtscheiding of overlijden van [eerste man van de vrouw] en dit huwelijk vatbaar is voor erkenning in Nederland, zou de erkenning hier te lande van het Las Vegas huwelijk tot de erkenning van een polygaam huwelijk leiden, hetgeen in strijd is met de Nederlandse openbare orde. Voor de toepassing van de openbare orde exceptie is vereist dat partijen of de rechtsverhouding ten tijde van het relevante rechtsfeit voldoende binding hadden met de Nederlandse rechtssfeer. Aan dit vereiste is voldaan: ten tijde van de voltrekking van het Las Vegas huwelijk was de gewone verblijfplaats van partijen in Nederland en bovendien had de man op dat moment de Nederlandse nationaliteit.

Artikel 10:9 BW

16. Het beroep van de man op artikel 10:9 BW zal hem evenmin kunnen baten. Nog daargelaten dat deze bepaling, die op 1 januari 2012 in werking is getreden, naar het oordeel van het hof niet voor toepassing in aanmerking komt ten aanzien van rechtsverhoudingen – zoals het Las Vegas huwelijk van partijen – die vóór 1 januari 2012 zijn ontstaan, geldt dat de niet-erkenning van een buitenlands huwelijk wegens strijd met de openbare orde niet kan worden gerepareerd met een beroep op deze bepaling.

Conclusie

17. Gelet op al voorgaande zal het hof de bestreden beschikking bekrachtigen met verbetering van gronden.

Beslissing op het hoger beroep

Het hof:

bekrachtigt de bestreden beschikking met verbetering van gronden;

wijst het meer of anders verzocht af.

Deze beschikking is gegeven door mrs. F. Ibili, A.A.F. Donders en M.A.J. Burgers-Thomassen, bijgestaan door mr. A. Wijtzes als griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 22 december 2021.