ECLI:NL:HR:2018:610

Uitspraak

17 april 2018

Strafkamer

nr. S 16/04143 A

NA/AJ

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

op het beroep in cassatie tegen een vonnis van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba, van 5 juli 2016, nummer H-30/2016, in de strafzaak tegen:

[verdachte], geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1984.

1.Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft S.F.W. van 't Hullenaar, advocaat te Arnhem, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal A.J. Machielse heeft geconcludeerd tot vermindering van de opgelegde straf en tot verwerping van het beroep voor het overige.

2. Beoordeling van het eerste middel

2.1.

Het middel klaagt over de afwijzing door het Hof van het door de verdediging gedane verzoek [betrokkene 1] , [betrokkene 2] , [betrokkene 3] en [betrokkene 4] als getuigen te horen.

2.2.1.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"1. dat hij op 21 maart 2015 in Curaçao, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening (uit een woning gelegen te [a-straat 1] ) heeft weggenomen een iPad en een gouden halsketting met hanger en een geldbedrag van NAf 10.000,-, geheel of ten dele toebehorende aan [betrokkene 1] en/of [betrokkene 2] en/of de kinderen van [betrokkene 1] , welke diefstal werd voorafgegaan en vergezeld en gevolgd van geweld en bedreiging met geweld tegen [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en de kinderen van [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en [betrokkene 5] en [betrokkene 6] en [betrokkene 7] , gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken en met het oogmerk om zichzelf en anderen wederrechtelijk te bevoordelen door geweld en bedreiging met geweld die [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en de kinderen van [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en [betrokkene 5] hebben gedwongen tot afgifte van vijf mobiele telefoons (iPhone 5s en 6, van het merk Apple en Samsung Galaxy) en een gouden Pandora armband met hangers en drie gouden ringen en twee paar gouden oorbellen, geheel of ten dele toebehorende aan [betrokkene 1] en/of [betrokkene 2] en/of de kinderen van [betrokkene 1] en [betrokkene 2] en/of [betrokkene 5] , welk geweld en/of welke bedreiging met geweld bestond(en) uit:

• een vuurwapen en een vuurwapen, althans een voor bedreiging of afdreiging geschikt voorwerp, richten op en gericht houden op aanwezige kinderen en/of

• op dreigende toon aanmanen om stil te blijven en het aanmanen om juwelen en waardevolle goederen aan hem, verdachte en zijn mededaders af te geven, en om vervolgens op de grond te gaan liggen met het gezicht naar beneden, en

• het met kracht van de hals van [betrokkene 1] wegrukken van haar halsketting;

• die [betrokkene 2] meermalen schoppen en slaan tegen het lichaam en

• op dreigende toon vragen om aan te wijzen waar de brandkast was en op dreigende toon te zeggen dat anders de vingers van de dochter in stukken gesneden zullen worden en vervolgens het tonen van twee messen aan [betrokkene 1] en

• zeggen dat iedereen in de kamer moesten blijven, omdat ze anders doodgeschoten zouden worden

• op dreigende toon zeggen dat zij geen aangifte mochten doen bij de politie, omdat ze anders doodgeschoten zouden worden;

4. dat hij omstreeks 4 april 2015 in Curaçao, tezamen en in vereniging met een ander, met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening (uit de Manor Minimarket) heeft weggenomen meerdere telefoonkaarten (verschillende providers) en een tas inhoudende diverse documenten en 10 sloffen sigaretten (verschillende merken), geheel of ten dele toebehorende aan [betrokkene 3] , welke diefstal werd voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen [betrokkene 3] , gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken
en met het oogmerk om zichzelf en een ander wederrechtelijk te bevoordelen door geweld en bedreiging met geweld [betrokkene 4] heeft gedwongen tot afgifte een geldbedrag van NAF 2000,-, geheel of ten dele toebehorende aan [betrokkene 3] , welk geweld en/of welke bedreiging met geweld bestond(en) uit:

• een voor bedreiging of afdreiging geschikt voorwerp, richten op en gericht houden op [betrokkene 3] en

• op dreigende toon "atrako atrako" roepen en

• het meermalen slaan en duwen tegen het hoofd van [betrokkene 3] ;

5. dat hij op meerdere tijdstippen in de periode van 21 maart 2015 tot en met 30 mei 2015, in Curaçao, tezamen en in vereniging met een ander of anderen voorhanden heeft gehad één of meer vuurwapen(s) en (een) soortgelijk(e) voor bedreiging of afdreiging geschikt(e) voorwerp(en), in de zin van de Vuurwapenverordening 1930."

2.2.2.

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

"Feit 1 (Overval [a-straat 1] ) en feit 5

1. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 23 maart 2015 door [verbalisant 1] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 76 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 1] :

Op 21 maart 2015 was ik thuis met mijn echtgenoot [betrokkene 2] . Rondom 21:00 uur zag ik dat er twee onbekende mannen het huis binnen kwamen. Het betrof dader 1 en dader 3. De daders hadden hun vuurwapen op de kinderen gericht. Dader 1 zei op een dreigende toon om stil te blijven, anders zal er iets met de kinderen gebeuren. Toen kwam dader 2 naar binnen. Daders 1 en 2 spraken vloeiend Spaans (volgens mij met Venezolaans accent). Dader 1 zei tegen ons om de waardevolle juwelen aan hem af te geven. Dader 3 rukte mijn gouden halsketting van mijn hals. Nadat wij alles aan hen hadden afgegeven moesten wij op de grond gaan liggen. Op dat moment begonnen dader 1 en dader 3 mijn echtgenoot te mishandelen. Zijnde op de grond werd hij door deze twee daders geschopt. Dader 1 zei tegen mijn echtgenoot dat zij weten dat hij bij Sambil werkt, dat hij kinderen heeft en om het geld aan hen te geven. Dader 1 zei tegen mij dat ik hem moest vertellen waar de brandkast was, anders zal hij de vingers van mijn dochter in stukken snijden. Dader 2 kwam even later met twee messen en gaf deze aan dader 1. Dader 1 begon de twee messen tegen elkaar te wrijven. Hij vroeg mij welke van mijn dochters de lieveling was. Ik zei dat al mijn dochters lievelingen zijn. Dader 1 verliet de slaapkamer en zei dat hij een van mijn dochters zal gaan halen. (...) Dader 1 zei tegen ons om pas na 20 minuten naar buiten te gaan, anders zouden zij ons doodschieten.

Weggenomen: een gouden armband Pandora met hangers, drie gouden ringen, twee paar gouden oorbellen, een gouden halsketting met hanger, een mobiel van het merk Apple iPhone 5.

2. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 23 maart 2015 door [verbalisant 2] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 80 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangever [betrokkene 2] :

Op 21 maart 2015 bevond ik mij in mijn huis. Op een gegeven moment zag ik dader 1 in de woonkamer. Ik zag dat dader 1 een zwart vuurwapen in zijn hand had. Dader 1 maande ons om onze telefoons, horloges, kettingen, sieraden aan hen te geven. Dader 2 en dader 3 kwamen langs en nam onze telefoons, horloges, kettingen, sieraden en contant geld. Daders 1 en 2 spraken vloeiend Spaans (volgens mij met Venezolaans accent). Vervolgens maanden de daders om op de grond met onze gezichten naar beneden te gaan liggen. Toen begonnen dader 2 en dader 3 overal in onze woning te zoeken. Daar hadden de daders nog meer contant geld, aangetroffen. De daders begonnen ons te bedreigen dat als wij niet zeiden waar het geld was, ze de vingers van onze kinderen zouden afkappen. Dader 1 liep naar mij toe en haalde de patroonhouder uit het pistool en zei tegen mij: zie je hoeveel kogels hier zijn, als je aangifte ga doen zal ik komen en jullie en elk van jouw kinderen vermoorden. Weggenomen goed: een Apple iPhone 6, NAf 10.000,-.

3. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 20 maart 2015 (het Hof begrijpt: 23 maart 2015) door [verbalisant 3] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 89 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangever [betrokkene 5]

Op 21 maart 2015, was ik thuis samen met [betrokkene 6] en [betrokkene 7] . We gingen naar de buren genaamd [betrokkene 2] . Na enkele minuten kwam een onbekende dikke man die de kinderen naar binnen duwde. Vlak achter hem kwam een andere man aan en maande ons in het Spaans aan om stil te blijven en dat het een beroving betrof. Er was nog een man bij. Ze hadden iedereen om hun kostbare spullen gevraagd en om deze te overhandigen. Tevens hadden ze ons om onze telefoons gevraagd. Het enige goed dat ze van mij hadden meegenomen is een mobiele telefoon iPhone 5 van het merk Apple.

4. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 23 maart 2015 door [verbalisant 4] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 92 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 6] :

Op 21 maart 2015 was ik samen met mijn moeder genaamd [betrokkene 7] op bezoek bij [betrokkene 2] . De echtgenote van [betrokkene 2] , genaamd [betrokkene 1] , en de dochter van [betrokkene 2] , [betrokkene 8] , waren er ook bij. Ik zag de voordeur opengaan en twee mannen binnen lopen. Ik zag dat beide mannen gewapend waren met een vuistvuurwapen. Dader 1 noem ik de opdrachtgever. Beide mannen zeiden in de Spaanse taal dat iedereen stil moest blijven en met hen meewerken. Vervolgens zag ik een andere man naar binnen lopen. Dader 3 praat vloeiend Spaans met een Venezolaans accent. De opdrachtgever sloeg [betrokkene 2] met kracht. [betrokkene 2] viel en hij gaf [betrokkene 2] nog enige klappen op zijn rug. De korte liep naar [betrokkene 1] en rukte haar halsketting met kracht weg. (...) [betrokkene 8] was nerveus geworden en begon te huilen. De opdrachtgever begon [betrokkene 8] te bedreigen dat hij haar zou slaan als zij niet stil zou blijven. (...) Wij lagen allemaal neer en ik zag dat ze bezig waren foto's van ons aan het maken. Vervolgens hadden ze ons in een kamer gebracht. [betrokkene 2] moest bij hen blijven. Wij moesten op ons buik liggen. (...) De opdrachtgever had gezegd dat wij 20 minuten moesten wachten voordat wij opstaan. De overvallers hadden gezegd dat wij niet naar de politie mogen gaan, anders zouden ze [betrokkene 2] bij [A] zoeken. Daarna hem voor iedereen dood maken. Dat ze gaan voor [betrokkene 1] of zijn twee kinderen.

5. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 23 maart 2015 door [verbalisant 5] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 95 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 8] :

Op 21 maart 2015 was ik bij mijn vader genaamd [betrokkene 2] in zijn woning aan de [a-straat 1] . Rond 21:00 uur liep ik naar de auto op het erf. Ik zag een voor mij onbekende man via de poort het erf op lopen. Ik noem hem dader 1. Dader 1 draaide zich om en riep een andere dader 2. Achter dader 2 liep dader 3. Dader 2 vroeg mij naar mijn mobiele telefoon. Dader 1 haalde een vuurwapen tevoorschijn. Hij richtte het wapen op mij. Dader 2 greep [betrokkene 9] , de vriendin van mijn zus, vast en trok ook een vuistvuurwapen tevoorschijn. Hij zette het aan de rechterzijde van [betrokkene 9] . (...) Dader 1 liep naar mijn vader en begon hem te schoppen. Dader 1 riep: geef mij jouw gouden ketting en geld. Mijn vader haalde geld uit zijn broekzak en gaf het aan de dader 1. Dader 1 zei als jullie je hoofd omhoog doen dan sla ik jullie of vermoord ik jullie. (...) Dader 1 vroeg mijn vader naar meer geld en als hij geen meer geld heeft dan zullen ze zijn geliefde kind doden. Dader 3 zei tegen mijn vader om de patronen te tellen. Ik hoorde hem zeggen dat het er 13 waren. De daders vroegen aan mijn vader hoeveel personen er waren en mijn vader zei 9. Ik hoorde een van de daders met messen over elkaar slijpen. Dader 1 bedreigde ons dat als wij de politie op de hoogte zouden stellen laten wij iemand jullie vermoorden. Weggenomen: een Samsung galaxy 3.

6. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 24 maart 2015 door [verbalisant 1] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 99 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 10] :

(Noot: daar de aangeefster minderjarig is werd zij in het bijzijn van haar vader [betrokkene 2] gehoord.)

Op 21 maart 2015 was ik thuis met mijn vader en stiefmoeder. Ik zag twee onbekende mannen binnen komen. Het ging om een beroving. Dader 2 zei dat iedereen omlaag moest kijken. Ze gaven mijn vader niet eens de mogelijkheid om omlaag te kijken dat ze hem begonnen te slaan. Van de daders moesten wij op de grond gaan liggen Weggenomen: een iPad.

7. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 24 maart 2015 door [verbalisant 6] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 102 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 11] :

(Noot: daar de aangeefster een minderjarig was werd in het bijzijn van haar moeder, [betrokkene 1] , aangifte gedaan.)

Op 21 maart 2015 liep er een man via de poort het erf op. Ik noem hem dader 1. Dader 1 riep dader 2. Dader 1 haalde een vuurwapen tevoorschijn. (...)

De daders zeiden tegen ons om al onze mobiele telefoons af te geven. De daders bedreigden ons dat als wij de politie iets zouden zeggen dan zullen ze ons vermoorden. (...) De daders vroegen ons waar de drugs, sieraden en kluis waren. Ze zeiden dat als wij niet zeggen waar de dingen waren zij onze vingers zouden afhakken. De daders hadden mijn stiefvader meegenomen uit de kamer. Daarna kwam een van hen mijn moeder halen. Ik hoorde de daders aan mijn moeder vragen van welk kind zij het meeste hield. Een van de daders had blijkbaar messen in de keuken gepakt en kwam naar de slaapkamer en begon met de messen op elkaar te slijpen. De daders zeiden tegen ons pas na 20 minuten kunnen jullie uit de slaapkamer gaan. Even later kwam er weer een van de daders en zei: oh jullie dachten dat wij weg zijn gegaan. Weggenomen: iPhone 5.

8. Een proces-verbaal van fotoconfrontatie met [betrokkene 2] , in de wettelijke vorm opgemaakt en gesloten op 21 mei 2015, door [verbalisant 7] en [verbalisant 8] , brigadiers bij het Korps Politie Curaçao (p. 112 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als relaas van de verbalisanten:

Wij toonden de aangever, [betrokkene 2] , een fotosheet bestaande uit tien foto's, genummerd met de cijfers een (1) tot en met tien (10), samengesteld door het Bureau Technische Recherche. Op de foto met het cijfer 7 is de afbeelding opgenomen van [verdachte] . Zonder te aarzelen wees de aangeefster ons de verdachte onder nummer 7 en verklaarde:

"Ik herken de man onder fotonummer 7 als een van de daders. Hij was de dikke die gedurende het voorval met een vuurwapen gewapend was. Gedurende het voorval waren de gezichten van de daders niet bedekt, daardoor kon ik hun gezichten heel goed zien. Ik herken hem aan zijn gezicht."

9. Een proces-verbaal van fotoconfrontatie [betrokkene 1] , in de wettelijke vorm opgemaakt en gesloten op 21 mei 2015, door [verbalisant 7] en [verbalisant 8] , brigadiers bij het Korps Politie Curaçao (p. 115 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als relaas van de verbalisanten:

Wij toonden de aangeefster, [betrokkene 1] , een fotosheet bestaande uit tien foto's, genummerd met de cijfers een (1) tot en met tien (10), samengesteld door het Bureau Technische Recherche. Op de foto met het cijfer 3 is de afbeelding opgenomen van [verdachte] . Zonder te aarzelen wees de aangeefster ons de verdachte onder nummer 3 en verklaarde:

"Ik herken de man onder fotonummer 3 als een van de daders. Ik herken hem aan zijn gezicht. Gedurende het voorval waren hun gezichten niet bedekt. Hij was de ene dikke die gedurende het voorval de leiding had. Hij gaf aan de daders aan wat er gedaan moest worden. Ik had zijn gezicht heel goed gezien. Ik herken hem aan zijn gezicht."

Feit 4 (overval Manor Minimarket) en feit 5

10. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 4 april 2015 door [verbalisant 1] , brigadier bij het Korps Politie Curaçao (p. 180 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangeefster [betrokkene 3] :

Vandaag, 3 april 2015, een feestdag, zag ik twee onbekende mannen richting de minimarket lopen. Een van de mannen zei iets in het Spaans. Ik voelde op dat moment dat hij iets ter hoogte van mijn borst had geplaatst. Bleek een vuurwapen te zijn. Hij bedreigde me met deze en zei tegen mij "Atrako Atrako" (vrije vertaling verbalisant: beroving beroving). Deze onbekende man zal ik verder dader 1 noemen. Dader 1 vroeg mij voor geld. Hij gaf me verschillende klappen op mijn hoofd, tegelijkertijd duwde hij mijn hoofd naar beneden. Dader 2 was bezig in de minimarket. Signalement: man, lichtbruin van huidskleur, fors postuur, sprak Spaans. Ik vermoed dat hij de minimarkt aan het doorzoeken was. Dader 1 bleef vragen naar cash. Op een gegeven moment ging mijn man de minimarket binnen en gaf een geldbedrag aan de daders.

Weggenomen: verschillende telefoonkaarten (van verschillende providers), ongeveer NAf 2.000,-, een tas inhoudende diverse documenten, tien sloffen sigaretten (verschillende merken).

11. Een proces-verbaal van aangifte, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 9 juni 2015 door [verbalisant 9] en [verbalisant 10] , brigadiers bij het Korps Politie Curaçao (p. 188 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de aangever [betrokkene 4] :

3 April 2015, was een feestdag. Omstreeks 13:00 uur was ik in de garage. Ik zag een onbekende man de garage binnen komen. Deze man zal ik als dader 1 aanduiden. Dader 1 sprak Spaans met mij. Dader 1 bracht mij en de kinderen naar de bergruimte die we in de minimarkt hebben. Hierna kwam een andere man, namelijk dader 2 mijn vrouw brengen. Het signalement van dader 2 luidt: man, lichtbruin van huidskleur, fors postuur. Hij bleef toen op ons passen. Ik kon goed horen dat ze de minimarket aan het doorzoeken waren.

12. Een proces-verbaal van getuige verklaring, in de wettelijke vorm opgemaakt en ondertekend op 10 april 2015 door [verbalisant 1] , brigadier bij het
Korps Politie Curaçao (p. 191 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als verklaring van de getuige [getuige 1] :

Op Goede vrijdag omstreeks 13:00 uur reed ik ter hoogte van de Chinese minimarket te Cas Coraweg. Ik zag dat de minimarkt gesloten was, ik vond dit heel raar doordat de minimarkt bijna alle dagen inclusief feestdagen geopend is. Ik zag op dat moment een man met een rode jug op de parkeerplaats van de minimarket. Deze man zal ik verder dader 1 noemen. Ik zag toen een andere man met iets zwart in zijn handen. Deze man zal ik dader 2 noemen. Signalement: man, fors postuur, lichtbruin van huidskleur. Dader 2 liep in de richting van een geparkeerde auto die op de Dr. Jacques Ellisweg stond. Ik bleef dader 1 aankijken. Ik zag dat hij een heleboel sloffen sigaretten in de jug had. Ik zag dat dader 2 voor in de auto stapte. Hierna zag ik dat dader 1 ook in de auto stapte.

13. Een proces-verbaal van fotoconfrontatie [betrokkene 4] , in de wettelijke vorm opgemaakt en gesloten op 9 juni 2015, door [verbalisant 9] en [verbalisant 10] , brigadiers bij het Korps Politie Curaçao (p. 201 e.v.), voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als relaas van verbalisanten:

Wij toonden de aangever, [betrokkene 4] , een fotosheet bestaande uit tien foto's, genummerd met de cijfers een (1) tot en met tien (10), samengesteld door het Bureau Technische Recherche. Op de foto met het cijfer 3 is de afbeelding opgenomen van [verdachte] . Zonder te aarzelen wees de aangever ons de verdachte onder nummer 3 en verklaarde: "Ik herken de man onder fotonummer 3 als een van de daders die ons had beroofd. Hij was dik van postuur. Hij is de dader die mij had mishandeld. Hij had zijn gezicht niet bedekt, hierdoor herken ik hem nu."

14. Een proces-verbaal van fotoconfrontatie [getuige 1] , in de wettelijke vorm opgemaakt en gesloten op 20 augustus 2015, door [verbalisant 9] en [verbalisant 6] , brigadiers bij het Korps Politie Curaçao, voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende als relaas van verbalisanten:

Wij toonden, [getuige 1] , een fotosheet bestaande uit een tiental foto's, genummerd met de cijfers een (1) tot en met tien (10), samengesteld door het Bureau Technische Recherche. Op de foto met het cijfer 1 is de afbeelding opgenomen van [verdachte] . Zonder te aarzelen wees de aangever ons de verdachte onder nummer 1 en verklaarde: "Ik herken de man onder fotonummer 1 aan zijn bolle/ronde gezicht. Ik herken hem als een van de daders die ik de Dr. Jacques Ellisweg zag lopen. Hij liep naar de geparkeerde auto die op hen zat te wachten."

2.2.3.

Het Hof heeft ten aanzien van de bewezenverklaring voorts het volgende overwogen:

"De verdediging stelt zich op het standpunt dat de herkenningen bij de fotoconfrontaties onbetrouwbaar zijn en niet voor het bewijs kunnen worden gebruikt. Daartoe is het volgende aangevoerd. De aangevers hebben de daders maar kort en vluchtig gezien. De aangevers van feit 1 werden immers gemaand om hun hoofd niet op te tillen en het hoofd van de aangeefster van feit 4 werd naar beneden geduwd. De dochters van de aangevers van feit 1 hebben de daders wat langer gezien, maar geven een omschrijving van de daders die niet past bij het uiterlijk van de verdachte. Ook het tijdsverloop tussen de feiten en de herkenningen doet aan de betrouwbaarheid daarvan af. Deze hebben plaatsgevonden na de verschijning van foto's van de verdachten en een medeverdachte in een lokale krant, waarbij was vermeld dat de politie een groep Venezolanen die zich bezig hield met het plegen van overvallen had aangehouden. Uit het dossier blijkt bovendien niet dat de politie zich bij de fotoconfrontaties aan de daarvoor geldende regels heeft gehouden. De omstandigheid dat de uitkomsten van de met aangevers gehouden fotoconfrontaties zonder positieve herkenning niet aan het dossier zijn toegevoegd doet af aan de waarde van het dossier.

Het Hof overweegt als volgt. De aangevers hebben allen verklaard dat de overvallers hun gezichten niet hadden bedekt en konden een beschrijving van de daders geven. Uit de bewijsmiddelen blijkt dat de aangevers van feit 1 pas met hun gezicht naar beneden op de grond moesten gaan liggen nadat zij hun waardevolle spullen aan de daders hadden moeten afgeven. Uit de processen-verbaal van de gehouden meervoudige fotoconfrontaties blijkt van een zorgvuldige toepassing van de procedure. Op de fotosheets stonden meerdere personen die voldeden aan de opgegeven signalementen en die onderling voldoende met elkaar overeenstemden. De aangevers die de verdachte hebben aangewezen als een van de daders, hebben allen bij hun aangifte een omschrijving gegeven die past bij de verdachte. De herkenning door de aangevers van feit 1 vond plaats voordat de foto van de verdachte in de krant was verschenen. De herkenningen van de aangevers van feit 4 hebben weliswaar daarna plaatsgevonden, maar dat de aangevers deze foto hebben gezien staat niet vast. Voor zover al juist zou zijn dat de andere aangevers de verdachte bij een fotoconfrontatie niet hebben herkend, doet dat aan de betrouwbaarheid van de herkenningen door de overige aangevers niet af. Gezien het voorgaande is er geen aanleiding om aan de betrouwbaarheid van de fotoherkenningen te twijfelen, zodat deze voor het bewijs kunnen worden gebruikt.

Uit de bewijsmiddelen volgt dat bij feit 1 een patroonhouder met kogels is getoond. Op grond daarvan is voldoende vast komen te staan dat in elk geval één van de wapens die bij die overval zijn gebruikt een echt vuurwapen betrof."

2.3.

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 31 maart 2016 houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

"De voorzitter deelt mee dat de zaak - zoals reeds vooraf kenbaar is gemaakt - niet inhoudelijk zal worden behandeld. De raadsvrouw heeft bij brief van 25 januari 2016 verzocht om een viertal getuigen te horen. De procureur generaal heeft zijn reactie per e-mailbericht van 30 maart 2016 aan de raadsvrouw en het Hof gestuurd.

De raadsvrouw licht het verzoek tot het horen van getuigen - zakelijk weergegeven - als volgt toe:

Het verzoek tot het horen van de vier getuigen heeft te maken met de herkenning van de verdachte als een van de daders. Op 1 juni 2015 zijn er kennelijk getuigen naar het politiebureau gegaan nadat zij foto's in de krant hadden gezien. Ik wil graag weten of deze getuigen daarbij waren en of zo ja, of de fotoconfrontaties daarna hebben plaatsgevonden. Daarnaast wil ik vragen wat zij bij de fotoconfrontaties precies hebben gezegd. Aan de aangevers van de overval op de [a-straat 1] wil ik vragen hoe het kan dat zij de verdachte hebben herkend terwijl zij tijdens de overval op de grond lagen met hun gezichten naar de vloer. Ik wil weten hoe lang dat heeft geduurd. Dat wil ik ook vragen aan de aangeefster van de overval aan de Manor Minimarket, aangezien haar hoofd naar beneden zou zijn geduwd. Haar man is na vier maanden naar de politie gegaan. Ik wil weten hoe dat verhoor is verlopen. In eerste aanleg is niet verzocht om deze getuigen te horen. Het verzoek is tijdig gedaan en er is een verdedigingsbelang.

De procureur-generaal, door de voorzitter in de gelegenheid gesteld om te reageren, merkt - zakelijk weergegeven - het volgende op:

Het strafdossier is transparant. De daders zijn door de aangevers eerst beschreven. Ondanks dat ze bij de overval geïnstrueerd werden niet naar de daders te kijken hebben zij dus toch een beschrijving van de daders kunnen geven. Daarna zijn er fotoconfrontatie sheets samengesteld aan de hand van die beschrijvingen. Deze zijn aan de aangevers voorgehouden waarna zij de eerder omschreven daders hebben aangewezen en hebben verklaard waaraan zij hen herkenden. Er is alleen met één van de aangevers van de overval op de Manor Minimarket een fotoconfrontatie gehouden. Deze getuige heeft de verdachte in de krant herkend. De andere fotoconfrontatie voor dit feit is gehouden met een andere getuige, te weten [getuige 1] . Er is geen reden om de getuigen nogmaals te horen. Het niet horen van de getuigen zal de verdachte niet schaden in zijn verdediging. De raadsvrouw kan hetgeen zij tegen de herkenningen wil inbrengen ook zonder nader verhoor in haar pleidooi naar voren brengen. Het verzoek dient te worden afgewezen.

De raadsvrouw, door de voorzitter in de gelegenheid gesteld om hierop te reageren, merkt - zakelijk weergegeven - het volgende op:

De personen die op 1 juni 2016 bij de politie zijn geweest zijn niet geïdentificeerd. Het is meermaals voorgekomen dat de politie fouten maakt bij de datering van processenverbaal. Het verzoek is tijdig ingediend en de toetsing aan het "noodzakelijkheidscriterium" is hier niet aan de orde. De verdediging persisteert bij haar verzoek.

(...)

De voorzitter hervat het onderzoek ter terechtzitting en deelt vervolgens de beslissing van het Hof mede:

De toetsing van het verzoek dient plaats te vinden aan de hand van het in artikel 318 lid 4 Sv gegeven kader. Daarin is bepaald dat het Hof de dagvaarding beveelt van een door de procureur-generaal op de voet van artikel 289 lid 3 Sv geweigerde getuige tenzij de dagvaarding als nodeloos moet worden aangemerkt en het achterwege blijven van de dagvaarding redelijkerwijs niet in strijd komt met het recht van de verdachte om de ondervraging van getuigen à décharge te doen geschieden op dezelfde voorwaarden als het geval is met de getuigen à charge. Een en ander moet worden beoordeeld in het licht van het bepaalde in artikel 6 EVRM.

De door de verdediging opgegeven getuigen hebben voor de verdachte belastende verklaringen afgelegd welke in eerste aanleg voor het bewijs zijn gebruikt, zodat er in beginsel een verdedigingsbelang is bij het horen van deze getuigen. Van de verdediging mag echter worden verlangd dat zij het belang bij het horen ten aanzien van iedere opgegeven getuige concreet motiveert. In het licht van de reeds afgelegde, uitgebreide verklaringen van de thans verzochte getuigen heeft de verdediging het belang bij het opnieuw horen van deze getuigen niet voldoende onderbouwd. Het verzoek wordt daarom afgewezen."

2.4.

Het Hof heeft het verzoek tot het horen van de getuigen afgewezen nu "in het licht van de reeds afgelegde, uitgebreide verklaringen van de thans verzochte getuigen (...) de verdediging het belang bij het opnieuw horen van deze getuigen niet voldoende [heeft] onderbouwd". In aanmerking genomen hetgeen de verdediging ter onderbouwing van vorenbedoeld verzoek heeft aangevoerd, alsmede gelet op hetgeen de processtukken blijkens de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen inhouden, is dat oordeel niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd. Art. 6, derde lid onder d, EVRM verzet zich niet ertegen dat het Hof aldus eisen aan de onderbouwing van het verzoek heeft gesteld. Ook de rechtspraak van het EHRM omtrent het ondervragingsrecht staat er niet aan in de weg dat eisen worden gesteld aan de motivering van een verzoek tot het oproepen en het horen van getuigen. Immers, ook in de rechtspraak van het EHRM komt als op de verdachte rustende plicht tot uitdrukking dat hij zo een verzoek onderbouwt "by explaining why it is important for the witnesses concerned to be heard and their evidence must be necessary for the establishment of the truth." (Vgl. HR 4 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1015, NJ 2017/440.)

2.5.

Het middel faalt.

3.Beoordeling van het tweede middel

3.1.

Het middel klaagt dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM in de cassatiefase is overschreden omdat de stukken te laat door het Hof zijn ingezonden.

3.2.

Het middel is gegrond. Voorts doet de Hoge Raad in deze zaak waarin de verdachte zich in voorlopige hechtenis bevindt, uitspraak nadat meer dan zestien maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Een en ander brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dit moet leiden tot vermindering van de aan de verdachte opgelegde gevangenisstraf van zes jaren.

4.Slotsom

Nu de Hoge Raad geen grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, brengt hetgeen hiervoor is overwogen mee dat als volgt moet worden beslist.

5.Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf;

vermindert deze in die zin dat deze vijf jaren en acht maanden beloopt;

verwerpt het beroep voor het overige.

Dit arrest is gewezen door de vice-president W.A.M. van Schendel als voorzitter, en de raadsheren Y. Buruma en V. van den Brink, in bijzijn van de waarnemend griffier H.J.S. Kea, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
10 april 2018.