ECLI:NL:HR:2023:1150

• Datum uitspraak: 5 september 2023
• Publicatiedatum: 4 september 2023
• Zaaknummer: 21/00430
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: V. van den Brink; A.E.M. Röttgering; C.N. Dalebout
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Vernietiging van de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden inzake medeplegen van oplichting, valsheid in geschrift en gewoontewitwassen

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 5 september 2023 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure tegen een arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 3 februari 2021. De verdachte, geboren in 1969, was beschuldigd van medeplegen van oplichting, valsheid in geschrift en gewoontewitwassen. De bewezenverklaring van de feiten hield in dat de verdachte deze feiten telkens 'in vereniging' met anderen heeft gepleegd. Echter, de Hoge Raad oordeelde dat de bewezenverklaring niet zonder meer kon worden afgeleid uit de bewijsvoering van het hof, waardoor de uitspraak van het hof ontoereikend gemotiveerd was. De advocaat-generaal had geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het gerechtshof voor een nieuwe behandeling van de zaak. De Hoge Raad heeft deze conclusie gevolgd en de uitspraak van het hof vernietigd, met de opdracht om de zaak opnieuw te berechten.

De zaak betreft een complexe situatie waarin de verdachte en zijn mededaders betrokken waren bij het verkrijgen van aanzienlijke geldbedragen door middel van oplichting en het gebruik van valse documenten. De verdachte heeft zich voorgedaan als kredietnemer te goeder trouw, terwijl hij wist dat de opgaven over de financiële situatie van zijn bedrijf, [A] B.V., vervalst waren. De Hoge Raad heeft in zijn beoordeling de nadruk gelegd op de noodzaak van een deugdelijke bewijsvoering en de rol van de verdachte in de gepleegde feiten. De uitspraak van de Hoge Raad benadrukt het belang van zorgvuldigheid in de bewijsvoering bij strafzaken.

Uitspraak

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

STRAFKAMER

Nummer 21/00430

Datum 5 september 2023

ARREST

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 3 februari 2021, nummer 21-007033-18, in de strafzaak

tegen

[verdachte],

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1969,

hierna: de verdachte.

1. Procesverloop in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft G. Spong, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur en aanvullende schriftuur cassatiemiddelen voorgesteld. De schrifturen zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.

De advocaat-generaal P.M. Frielink heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, opdat de zaak op het bestaande beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.

2. Beoordeling van het tweede cassatiemiddel

2.1

Het cassatiemiddel klaagt dat de bewezenverklaring van het medeplegen niet uit de bewijsvoering kan worden afgeleid.

2.2.1

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

“1. hij op tijdstippen in de periode van 1 juli 2013 tot en met 31 oktober 2013 te Elst, in de gemeente Overbetuwe en/of in de gemeente Nijmegen en/althans (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen, telkens met het oogmerk om zich en/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen telkens door een of meer listige kunstgrepen en door een samenweefsel van verdichtsels, (een) medewerker(s)/ster(s) van de hierna te noemen financiële instelling(en), te weten:

- De Lage Landen International B.V. en

- Bnp Paribas Leasing Solutions N.V. en

- ABN Amro Lease N.V.,

heeft bewogen tot de afgifte van telkens aanzienlijke geld(financierings)bedragen, hebbende verdachte en/of zijn mededaders toen aldaar telkens met vorenomschreven oogmerk – zakelijk weergegeven – valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/of in strijd met de waarheid (namens [A] B.V.):

* bij De Lage Landen International B.V.:

a) op tijdstippen in de periode van 28 juni 2013 tot en met 4 juli 2013 een leaseaanbieding en/of een huurkoopovereenkomst getekend/afgesloten voor een vorkheftruck "Clark C 30 D" serienummer: [serienummer 1], voor een financieringsbedrag van euro 33.275,- en

b) op tijdstippen in of omstreeks de periode 17 juli 2013 tot en met 25 juli 2013 een leaseaanbieding en/of een huurkoopovereenkomst getekend/afgesloten voor een vorkheftruck "Manitou MC 70 Turbo Powershift" serienummer [serienummer 2] voor een financieringsbedrag van euro 82.219,50, en

c) op 9 en/of 10 september 2013 een leaseaanbieding en/of een huurovereenkomst getekend/afgesloten voor twee mobiele vriescontainers "Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 3] en [serienummer 4] voor een financieringsbedrag van euro 205.856,09, en

* bij Bnp Paribas Leasing Solutions N.V.:

d) op 5 juli 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor een vorkheftruck "Clark C 30 D" serienummer [serienummer 5] voor het financieringsbedrag van euro 36.300,- en

e) op 12 augustus 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor een "Manitou MC 70 Turbo-Powershift" serienummer [serienummer 6] voor het financieringsbedrag van euro 90.145,- en

* bij ABN Amro Lease N.V.:

f) op 4 juli 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor een vorkheftruck "Manitou MI25D" registratienummer [serienummer 7] voor het financieringsbedrag van euro 21.000,- en

g) op 24 juli 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor een terreinheftruck "Manitou MC 70 Turbo Powershift" registratienummer [serienummer 8] voor het financieringsbedrag van euro 67.950,- en

h) op 3 september 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 9] en [serienummer 10] voor het financieringsbedrag van (totaal) euro 162.000,- en

i) op 28 oktober 2013 een leaseovereenkomst getekend/afgesloten voor twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44", serie nummers [serienummer 11] en [serienummer 12], voor het financieringsbedrag van (totaal) euro 229.900,-

en

+ (vervolgens/daarbij) ten behoeve van die/dat te financieren object(en):

a) een orderbevestiging en een factuur van [B] B.V. voor de aankoop/levering van een vorkheftruck "Clark C 30 D" serienummer [serienummer 1] en/of

b) een orderbevestiging en een factuur van [C] B.V. voor de aankoop/levering van een "Manitou MC 70 Turbo Powershift" serienummer [serienummer 2] en

c) een factuur van [D] B.V. voor de aankoop/levering van twee mobiele vriescontainers "Super Box Unit Model SB 44" serienummers [serienummer 3] en [serienummer 4] en

d) een factuur van [B] B.V. voor de aankoop/levering van een vorkheftruck "Clark C 30 D" serienummer [serienummer 5] en

e) een factuur van [D] B.V. voor de aankoop/levering van een "Manitou MC 70 Turbo-Powershift" serienummer [serienummer 6] en

f) een factuur van [B] B.V. voor de aankoop/levering van een vorkheftruck "Manitou MI25D" serienummer [serienummer 7] en

g) een factuur van [C] B.V. voor de aankoop/levering van een (terreinheftruck) "Manitou MC 70 Turbo Powershift" registratienummer [serienummer 8] en

h) een factuur van [D] B.V. voor de aankoop/levering van twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 9] en [serienummer 10] en

i) een factuur van [D] B.V. voor de aankoop/levering van twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 11] en [serienummer 12]

overgelegd en/of getoond bij voornoemde financiële instellingen en uit welke orderbevestigingen en/of facturen telkens zou moeten blijken dat de op die orderbevestigingen en/of facturen genoemde objecten telkens zouden worden/zijn geleverd/ontvangen dan wel aangekocht door verdachte en/of zijn mededaders en/of [A] B.V., en

+ zich aldus telkens tegenover die financiële instellingen voorgedaan als cliënt en/of als leverancier van die te financieren objecten te goeder trouw, waardoor voornoemde financiële instellingen telkens werden bewogen tot bovenomschreven afgifte;

2. hij op tijdstip(pen) in de periode van 1 juli 2013 tot en met 31 oktober 2013 te Elst, in de gemeente Overbetuwe en/of in de gemeente(n) Nijmegen en/of Arnhem en/of Enschede en/of Leeuwarden en/althans elders in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen,

a) een orderbevestiging dd. 28 juni 2013 en een factuur 28 juni 2013 van [B] B.V. betreffende de aankoop/levering van een vorkheftruck "Clark C 30 D" serienummer [serienummer 1] en

b) een orderbevestiging dd. 18 juli 2013 en een factuur dd. 25 juli 2013 van [C] B.V. betreffende de aankoop/levering van een vorkheftruck "Manitou MC 70 Turbo Powershift" serienummer [serienummer 2] en

c) een factuur dd. 9 september 2013 van [D] B.V. betreffende de aankoop/levering van twee mobiele vriescontainers "Super Box Unit Model SB44" serienummers [serienummer 3] en [serienummer 4] en

d) een factuur dd. 3 juli 2013 van [B] B.V. betreffende de aankoop/levering van een vorkhefttruck "Clark C 30 D" serienummer [serienummer 5] en

e) een factuur dd. 7 augustus 2013 van [D] B.V. betreffende de aankoop/levering van een "Manitou MC 70 Turbo-Powershift", serienummer [serienummer 6] en

f) een factuur dd. 26 juni 2013 van [B] B.V. betreffende de aankoop/levering van een vorkheftruck "Manitou MI25D" serienummer [serienummer 7], en

g) een factuur dd. 18 juli 2013 van [C] B.V. betreffende de aankoop/levering van een (terreinheftruck) "Manitou MC 70 Turbo Powershift" registratienummer [serienummer 8] en

h) een factuur dd. 29 augustus 2013 van [D] B.V. betreffende de aankoop/levering van twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 9] en [serienummer 10] en

i) een factuur dd. 28 oktober 2013 van [D] B.V. betreffende de aankoop/levering van twee koelcontainers "Dawsongroup Super Box Unit model SB44" serienummers [serienummer 11] en [serienummer 12]

- elk zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - telkens opzettelijk valselijk heeft opgemaakt, zulks telkens met het oogmerk om die geschriften als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken,

immers hebben verdachte en/of zijn mededaders:

telkens opzettelijk valselijk en in strijd met de waarheid op die orderbevestigingen en facturen objecten (heftruck/container) vermeld waarvan verdachte en/of verdachtes mededaders wisten dat die objecten in werkelijkheid niet bestonden en/of niet geleverd waren/zouden worden aan [A] B.V.,

en

telkens opzettelijk van die valse orderbevestigingen en facturen gebruik gemaakt, als ware die geschriften echt en onvervalst welk gebruik maken telkens bestond uit aanleveren/tonen van die orderbevestigingen en facturen bij een financiële instelling, te weten:

- De Lage Landen International B.V. met betrekking tot de onder a) tot en met c) genoemde orderbevestigingen en facturen

telkens ten behoeve van het verkrijgen van een financieringskrediet/bedrag;

3. hij op een of meer tijdstip(pen) in de periode van 25 juli 2013 tot en met 10 april 2014 te Elst, in de gemeente Overbetuwe en/of in de gemeente Nijmegen en/althans (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk om zich en/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen door een of meer listige kunstgrepen en/of door een samenweefsel van verdichtsels, (een) medewerker(s)/ster(s) van ING Bank N.V. heeft bewogen tot de afgifte (het verstrekken) van een kredietfaciliteit ad euro 150.000,- (behorende bij ING rekening [rekeningnummer 1]), hebbende verdachte en/of zijn mededaders met vorenomschreven oogmerk – zakelijk weergegeven – valselijk en/of listiglijk en/of bedrieglijk en/of in strijd met de waarheid (namens [A] B.V.),

* op 26 juli 2013 een offerte(aanvraag) betreffende een voorstel voor een kredietfaciliteit van euro 150.000,- (bestaande uit een investeringslening van euro 50.000,- en een werkkapitaalkrediet van euro 100.000,-) voor akkoord ondertekend/getekend en

* bij die offerte/aanvraag voor die kredietfaciliteit aangegeven dat:

- [A] B.V. een jaaromzet had van ongeveer euro 7.000.000,- met een netto winst van ongeveer 350.000,-, en

- de bedrijfsactiviteiten van [A] B.V. zouden bestaan uit de export van ingevroren levensmiddelen binnen Europa en naar Azië, en

* die offerte/aanvraag voorzien van, althans die offerte/aanvraag gedaan op basis van bij de Kamer van Koophandel gedeponeerde vervalste/gefingeerde jaarcijfers over de boekjaren 2010 en 2011 en 2012 van [A] B.V. en

* bij die offerte/aanvraag aangegeven dat de bestaande/aanwezige bedrijfsactiva van [A] B.V. zouden worden verpand aan ING Bank N.V.,

* en aldus zich voorgedaan als kredietnemer (namens [A] B.V.) te goeder trouw, waardoor die ING Bank N.V. werd bewogen tot bovenomschreven afgifte;

4. hij op tijdstippen in de periode van 1 juli 2013 tot en met 31 oktober 2013, te Elst, in de gemeente Overbetuwe, en/althans (elders) in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen telkens aanzienlijke geldbedragen, te weten:

* een bedrag van euro 21.000,-, en

* een bedrag van euro 33.275,-, en

* een bedrag van euro 36.300,-, en

* een bedrag van euro 67.950,-, en

* een bedrag van euro 82.219,50, en

* een bedrag van euro 90.145,-, en

* een bedrag van euro 162.000,-, en

* een bedrag van euro 205.856,09, en

* een bedrag van euro 229.900,-, en

* bedragen van euro 50.000,- en 65.500,- en 59.450,-, "project [b-straat]",

heeft verworven, voorhanden heeft gehad, heeft overgedragen en heeft omgezet en van die geldbedragen gebruik heeft gemaakt, voorhanden heeft gehad,

terwijl verdachte en zijn mededaders telkens wisten dat bovenomschreven geldbedragen geheel – onmiddellijk of middellijk – afkomstig waren uit oplichting en het opmaken en gebruik maken van valse geschriften, en verdachte (tezamen met zijn mededaders) van het plegen van dit feit een gewoonte heeft gemaakt.”

2.2.2

De bewezenverklaring steunt op de bewijsvoering die is weergegeven in de conclusie van de advocaat-generaal onder 3.2.

2.3

De bewezenverklaring van de onder 1, 2, 3 en 4 tenlastegelegde feiten houdt onder meer in dat de verdachte deze feiten telkens “in vereniging” met anderen heeft gepleegd. Deze bewezenverklaring kan echter niet zonder meer worden afgeleid uit de bewijsvoering van het hof. De uitspraak van het hof is dus ontoereikend gemotiveerd.

2.4

Het cassatiemiddel is terecht voorgesteld.

3. Beoordeling van het eerste cassatiemiddel

Gelet op de beslissing die hierna volgt, is bespreking van het eerste cassatiemiddel niet nodig.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

- vernietigt de uitspraak van het hof;

- wijst de zaak terug naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, opdat de zaak opnieuw wordt berecht en afgedaan.

Dit arrest is gewezen door de vice-president V. van den Brink als voorzitter, en de raadsheren A.E.M. Röttgering en C.N. Dalebout, in bijzijn van de waarnemend griffier H.J.S. Kea, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
5 september 2023 .