ECLI:NL:HR:2024:648

• Datum uitspraak: 21 mei 2024
• Publicatiedatum: 19 april 2024
• Zaaknummer: 22/02058
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Beschikking
• Rechters: V. van den Brink; Y. Buruma; A.E.M. Röttgering
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Beslag op saldo van en/of-rekening in het kader van strafrechtelijke procedures en eigendomsrechten

In deze zaak gaat het om een beklagprocedure over een beslag dat is gelegd op het saldo van een bankrekening van de klager, die samen met een zakenpartner een en/of-rekening heeft. De klager is verdachte in een strafzaak en heeft een klaagschrift ingediend om het beslag op te heffen. De rechtbank heeft het klaagschrift ongegrond verklaard, waarbij zij oordeelde dat de klager niet als enige eigenaar van het saldo kan worden aangemerkt, gezien de aard van de en/of-rekening. De Hoge Raad herhaalt relevante overwegingen uit eerdere jurisprudentie en bevestigt dat de rechter in dergelijke gevallen moet onderzoeken of buiten redelijke twijfel kan worden vastgesteld dat de klager als eigenaar moet worden aangemerkt. De rechtbank heeft terecht overwogen dat het vorderingsrecht van iedere rekeninghouder betrekking heeft op het totale saldo van de rekening, en dat de interne afspraken tussen de rekeninghouders niet van belang zijn voor de beslaglegger. De Hoge Raad verwerpt het cassatiemiddel en bevestigt de beslissing van de rechtbank, waarbij het belang van de rechtszekerheid en de bescherming van de belangen van de beslaglegger voorop staat. De uitspraak benadrukt de noodzaak om bij beslaglegging op gezamenlijke rekeningen zorgvuldig om te gaan met de eigendomsrechten van de betrokken partijen.

Uitspraak

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

STRAFKAMER

Nummer 22/02058 B

Datum 21 mei 2024

BESCHIKKING

op het beroep in cassatie tegen een beschikking van de rechtbank Den Haag van 24 mei 2022, nummer RK 22/55, op een klaagschrift als bedoeld in artikel 552a van het Wetboek van Strafvordering, ingediend

door

[klager],

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1978,

hierna: de klager.

1. Procesverloop in cassatie

Het beroep is ingesteld door de klager. Namens deze heeft R.A.J. Verploegh, advocaat in ’s-Gravenhage, bij schriftuur een cassatiemiddel voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

De advocaat-generaal T.N.B.M. Spronken heeft geconcludeerd tot vernietiging van de beschikking van de rechtbank en tot terugwijzing naar de rechtbank Den Haag, opdat de zaak opnieuw wordt behandeld en afgedaan.

2. Beoordeling van het cassatiemiddel

2.1

Het cassatiemiddel klaagt over de ongegrondverklaring door de rechtbank van het klaagschrift tot opheffing van het beslag op het saldo van een bankrekening.

2.2.1

De rechtbank heeft het namens de klager ingediende klaagschrift dat strekt tot opheffing van het conservatoir beslag dat is gegrond op artikel 94a van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) ongegrond verklaard. De beschikking van de rechtbank houdt onder meer in:

“Het standpunt van klager

Met betrekking tot het beslag heeft klager zich primair op het standpunt gesteld dat gelet op het feit dat de strafzaak tegen hem is geseponeerd en het aanvangssaldo op de rekening op het moment dat belanghebbende als (mede)rekeninghouder van de rekening is bijgeschreven, de onderliggende redenen voor bijschrijvingen als rekeninghouder van belanghebbende op 20 maart 2018 en de mutaties tot aan de beslaglegging waarbij slechts een afname van het saldo heeft plaatsgevonden, buiten redelijke twijfel vaststaat dat klager als eigenaar van het saldo op de rekening moet worden aangemerkt en dat het beklag gegrond moet worden verklaard. Subsidiair heeft klager verzocht om klager als eigenaar van de helft op het saldo op de rekening aan te merken en het beslag voor de helft, te weten een bedrag van € 42.371,81, op te heffen.
(...)

Het oordeel van de rechtbank
(...)
Inhoudelijke beoordeling

Het gaat in de onderhavige procedure om een beslag in de zin van artikel 94a Sv. In het geval het klaagschrift is ingediend door een derde – een ander dan degene tegen wie het strafrechtelijk onderzoek is gericht – die stelt eigenaar te zijn, dient de rechter te onderzoeken of zich het geval voordoet dat buiten redelijke twijfel is dat klager als eigenaar van het voorwerp moet worden aangemerkt. Indien klager als eigenaar wordt aangemerkt, zal de rechter tevens moeten onderzoeken of zich de situatie van artikel 94a, derde of vierde lid, Sv voordoet (vgl. ECLI:NL:HR:2013:CA3320).

De rechtbank is van oordeel dat ingeval van een en/of-rekening het vorderingsrecht van iedere rekeninghouder betrekking heeft op het totale saldo. Het beslag op de vorderingen van de beslagdebiteur jegens de bank heeft derhalve betrekking op dat totaal. De interne verhouding en de gemaakte afspraken tussen beslagdebiteur en zijn mederekeninghouder gaat de beslaglegger niet aan. Daarbij is ook niet beslissend of dit saldo mede is ontstaan uit door de andere rechthebbende gestorte gelden of dat er slechts een afname van het saldo heeft plaatsgevonden (ECLI:NL:RBDHA:2017:2372). Het betoog van de advocaat dat klager als ‘enige’ eigenaar van het saldo op de bankrekening moet worden aangemerkt, kan gelet op de aard van een en/of-rekening dan ook niet slagen. Gelet op het voorgaande ziet de rechtbank ook geen aanleiding om het beslag voor de helft van het saldo op de bankrekening op te heffen.

De rechtbank zal het beklag dan ook ongegrond verklaren.”

2.2.2

Het proces-verbaal van de behandeling van het klaagschrift in raadkamer houdt onder meer in:

“De rechter houdt voor dat uit de stukken blijkt dat klager en de beslagene [betrokkene 1] beide rekeninghouder zijn en vraagt of zij het nu goed begrijpt dat klager nu eigenlijk stelt dat hij enige rekeninghouder is en dat alle transacties na 21 maart 2018 ten behoeve van klager zijn gedaan.

De advocaat van de klager voert het woord, verkort en zakelijk weergegeven:

Beslagene [betrokkene 1] is als (mede)rekeninghouder bijgestapt op de bankrekening, omdat zij samen zaken zouden doen in onroerend goed. Toen [betrokkene 1] hierin stapte was besloten dat het bedrag op de bankrekening werkkapitaal zou zijn, maar dit betekent niet dat het geld en de bankrekening gaan toebehoren aan [betrokkene 1]. Dit geld wordt dan van de onderneming. De bankrekening stond niet op naam van de onderneming, maar tussen de heren is de afspraak gemaakt dat één kapitaal gebruikt zou worden voor de onderneming.”

2.3

Bij de beoordeling van het cassatiemiddel moet worden vooropgesteld dat de rechter in een geval waarin op grond van artikel 94a van het Wetboek van Strafvordering beslag is gelegd en een derde in een beklagprocedure op de voet van artikel 552a Sv om teruggave verzoekt, als maatstaf moet aanleggen of buiten redelijke twijfel staat dat die derde als eigenaar van dat inbeslaggenomen voorwerp moet worden aangemerkt en daarvan in zijn beslissing blijk moet geven (vgl. HR 28 september 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL2823, rechtsoverweging 2.15). Bij de beantwoording van deze vraag zal de rechter niet behoren te treden in de beslechting van burgerrechtelijke eigendoms- en bezitskwesties, maar zal hij daarbij civielrechtelijke aspecten mogen betrekken. Het gaat in de beslagprocedure immers om een (voorlopig) oordeel over de eigendoms- en bezitsrechten ten aanzien van het in het geding zijnde voorwerp (vgl. met betrekking tot een beslag op grond van artikel 94 Sv, HR 28 september 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL2823, rechtsoverweging 2.13).

2.4

De volgende wettelijke bepalingen zijn van belang:

- artikel 94a Sv:

“1. In geval van verdenking van een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd, kunnen voorwerpen inbeslaggenomen worden tot bewaring van het recht tot verhaal voor een ter zake van dat misdrijf op te leggen geldboete.

2. In geval van verdenking van of veroordeling wegens een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd, kunnen voorwerpen in beslag genomen worden tot bewaring van het recht tot verhaal voor een naar aanleiding van dat misdrijf op te leggen verplichting tot betaling van een geldbedrag aan de staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.

3. Ingeval van verdenking van een misdrijf, waarvoor een geldboete van de vierde categorie kan worden opgelegd, kunnen voorwerpen in beslaggenomen worden tot bewaring van het recht tot verhaal voor een ter zake van dat misdrijf op te leggen maatregel als bedoeld in artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht.

4. Voorwerpen die toebehoren aan een ander dan degene aan wie, in het in het eerste lid bedoelde geval, de geldboete kan worden opgelegd of degene aan wie, in het in het tweede lid bedoelde geval, het wederrechtelijk verkregen voordeel kan worden ontnomen, of degene aan wie, in het in het derde lid bedoelde geval, de maatregel als bedoeld in artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht kan worden opgelegd, kunnen in beslag worden genomen indien voldoende aanwijzingen bestaan dat deze voorwerpen geheel of ten dele aan die ander zijn gaan toebehoren met het kennelijke doel de uitwinning van voorwerpen te bemoeilijken of te verhinderen, en die ander dit wist of redelijkerwijze kon vermoeden.

5. In het geval, bedoeld in het vierde lid, kunnen tevens andere aan de betrokken persoon toebehorende voorwerpen in beslag worden genomen, tot ten hoogste de waarde van de in het vierde lid bedoelde voorwerpen.

6. Onder voorwerpen worden verstaan alle zaken en alle vermogensrechten.”

- artikel 6:16 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW):

“Wanneer met de schuldenaar is overeengekomen dat twee of meer personen als schuldeiser de prestatie van hem voor het geheel kunnen vorderen, des dat de voldoening aan de een hem ook jegens de anderen bevrijdt, doch in de onderlinge verhouding van die personen de prestatie niet aan hen allen gezamenlijk toekomt, zijn op hun rechtsverhouding jegens de schuldenaar de in geval van gemeenschap geldende regels van overeenkomstige toepassing.”

2.5.1

De rechtbank heeft overwogen dat “het betoog van de advocaat dat de klager als ‘enige’ eigenaar van het saldo op de op naam van de klager en/of [betrokkene 1] gestelde bankrekening moet worden aangemerkt”, niet kan slagen, “gelet op de aard van een en/of-rekening”. Het daarin besloten liggende oordeel dat niet buiten redelijke twijfel is dat de klager als enige rechthebbende op dat banksaldo kan worden aangemerkt, getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat op grond van artikel 6:16 BW ieder van de mede-rekeninghouders van een gezamenlijke bankrekening als schuldeiser jegens de bank recht heeft op het gehele saldo van die rekening.

2.5.2

Het cassatiemiddel faalt.

3. Beslissing

De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Deze beschikking is gegeven door de vice-president V. van den Brink als voorzitter, en de raadsheren Y. Buruma en A.E.M. Röttgering, in bijzijn van de waarnemend griffier H.J.S. Kea, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van
21 mei 2024 .