Uitspraak
Burgerlijke zaken over 2025
Zaaknummers: SXM202200722 – SXM2023H00132
Uitspraak: 19 maart 2025
GEMEENSCHAPPELIJK HOF VAN JUSTITIE
van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en
van Bonaire, Sint Eustatius en Saba
V O N N I S
in de zaak van:
de naamloze vennootschap
ELUX TECHNOLOGIES N.V.,
gevestigd in Curaçao,
in eerste aanleg eiseres in conventie, verweerster in reconventie,
thans appellante in principaal hoger beroep,
geïntimeerde in incidenteel hoger beroep,
gemachtigde: mr. J.G. Bloem,
tegen
de naamloze vennootschap
SINT MAARTEN TELECOMMUNICATION HOLDING COMPANY N.V.,
gevestigd in Sint Maarten,
in eerste aanleg gedaagde in conventie, eiseres in reconventie,
thans geïntimeerde in principaal hoger beroep,
appellante in incidenteel hoger beroep,
gemachtigde: mr. R.J. Vriezen.
Partijen worden hierna Elux en Telem genoemd.
1.De zaak in het kort
Het Curaçaose bedrijf Elux houdt zich bezig met de aanleg van elektriciteitsnetwerken. Telem houdt zich bezig met telecommunicatie in Sint Maarten. Partijen hebben in 2018-2019 samengewerkt in een project tot aanleg van een bovengronds glasvezelnetwerk in Middle Region in Sint Maarten.
In dit geding hebben beide partijen vorderingen ingesteld in verband met de wijze van afrekening. Het Gerecht heeft de vorderingen over en weer afgewezen.
Het Hof beoordeelt de vorderingen zoals zij in dit hoger beroep luiden.
2.Het verloop van de procedure
2.1
Bij op 2 oktober 2023 ingekomen akte van appel is Elux in hoger beroep gekomen van het tussen partijen gewezen en op 22 augustus 2023 uitgesproken vonnis van het Gerecht in eerste aanleg van Sint Maarten (hierna: het Gerecht).
2.2
Bij op 13 november 2023 ingekomen memorie van grieven, met producties, heeft Elux haar eis gewijzigd en elf grieven tegen het vonnis aangevoerd en toegelicht. Haar conclusie strekt ertoe dat het Hof het vonnis (gedeeltelijk) zal vernietigen en, uitvoerbaar bij voorraad, haar gewijzigde vorderingen alsnog zal toewijzen, met veroordeling van Telem in de proceskosten in beide instanties, met nakosten.
2.3
Op 28 december 2023 is ingekomen: een memorie van antwoord in principaal hoger beroep, tevens akte van voorwaardelijk incidenteel hoger beroep en memorie van grieven in het voorwaardelijk incidenteel hoger beroep. Hierbij heeft Telem bezwaar gemaakt tegen de eiswijziging van Elux, de grieven van Elux bestreden, voorwaardelijk incidenteel hoger beroep ingesteld en twee grieven aangevoerd en toegelicht. Haar conclusie strekt ertoe dat het Hof het bestreden vonnis gedeeltelijk zal vernietigen, de vorderingen van Elux zal afwijzen en, uitvoerbaar bij voorraad, die van Telem zal toewijzen, met veroordeling van Elux in de proceskosten in eerste aanleg, in principaal hoger beroep en in voorwaardelijk incidenteel hoger beroep.
2.4
Bij op 19 maart 2024 ingekomen memorie van antwoord in incidenteel hoger beroep heeft Elux de grieven van Telem bestreden. Haar conclusie strekt ertoe dat het Hof het incidenteel hoger beroep verwerpt en, uitvoerbaar bij voorraad, Telem veroordeelt in de kosten van het incidenteel hoger beroep, met nakosten.
2.5
Bij op 14 januari 2025 hebben de gemachtigden van partijen de zaak voor het Hof in Sint Maarten bepleit aan de hand van pleitnotities, waarvan zij exemplaren hebben overgelegd. Verder waren aanwezig:
- zijdens Elux: bestuurder Elux], bestuurder;
- zijdens Telem: [bedrijfsjurist Telem], bedrijfsjurist.
Bij de mondelinge behandeling is verder partijdebat gevoerd en zijn vragen van het Hof beantwoord.
2.6
Vonnis is bepaald op vandaag.
3.De beoordeling
Feiten
3.1
Het Hof gaat uit van de volgende feiten.
3.1.1
Elux is in Curaçao gevestigd en houdt zich onder meer bezig met de aanleg van elektriciteitsnetwerken. Haar bestuurder is [bestuurder Elux]
(hierna: [bestuurder Elux]).
3.1.2
Telem is houdstermaatschappij van diverse telecommunicatiebedrijven in Sint Maarten. Haar Chief Executive Officer is [CEO Telem] (hierna: [CEO Telem]). Haar Chief Technical Officer is [CTO Telem] (hierna: [CTO Telem]).
3.1.3
Op 6 september 2017 is Sint Maarten getroffen door de orkaan Irma. Hierbij is het kopernetwerk van Telem beschadigd geraakt. In opdracht van Telem heeft Elux werkzaamheden uitgevoerd tot herstel van deze schade.
3.1.4
Op enig moment heeft Telem besloten een bovengronds glasvezelnetwerk aan te (doen) leggen in Middle Region in Sint Maarten. Telem heeft hiertoe (in concept) een geschrift opgesteld, getiteld
Fibre Optic Aerial Infill Project - Middle Region - Project Initiation Document(hierna: het startdocument). In het startdocument wordt Elux genoemd als
Contractor(aannemer). [bestuurder Elux] wordt genoemd als
Elux Project Manageren [CEO Telem] als
Project Sponsor. Verder wordt [project manager Telem] (hierna: [project manager Telem]) genoemd als
TelEM Project Manageren [medewerker Telem] (hierna: [medewerker Telem]) als
TelEm FTTH Lead. De afkorting FTTH staat voor:
fiber to the home. Als startdatum van het project wordt 23 maart 2018 genoemd en als einddatum 28 september 2018. Het startdocument vermeldt dat als bijlage bij het startdocument (
Annex A) een projectplan is opgenomen.
Fibre Optic Aerial Infill Project - Middle Region - Project Initiation Document(hierna: het startdocument). In het startdocument wordt Elux genoemd als
Contractor(aannemer). [bestuurder Elux] wordt genoemd als
Elux Project Manageren [CEO Telem] als
Project Sponsor. Verder wordt [project manager Telem] (hierna: [project manager Telem]) genoemd als
TelEM Project Manageren [medewerker Telem] (hierna: [medewerker Telem]) als
TelEm FTTH Lead. De afkorting FTTH staat voor:
fiber to the home. Als startdatum van het project wordt 23 maart 2018 genoemd en als einddatum 28 september 2018. Het startdocument vermeldt dat als bijlage bij het startdocument (
Annex A) een projectplan is opgenomen.
3.1.5
Op 18 april 2018 en 7 juni 2018 zijn er in verband met dit project vergaderingen geweest waaraan [medewerker Telem], andere bij Telem werkzame personen en
[bestuurder Elux] deelnamen. [medewerker Telem] heeft notulen opgesteld van de vergadering van 18 april 2018. Hierin staat onder meer (waarbij ADSS staat
voor all-dielectric self-supporting, een type glasvezelkabel):
voor all-dielectric self-supporting, een type glasvezelkabel):
The overall scope of the aerial project is approximately 35kms of ADSS cable and 1500 Homes Passed. The order for 35kms of ADSS has been placed and delivery is expected at the end of May. (…)
The target is to have all materials in country at the end of May for project implementation kicking off at the start of June.
3.1.6
In de periode van 19 april 2018 tot 4 juli 2018 hebben [bestuurder Elux] en [medewerker Telem] e-mailcontact met elkaar gehad over dit project. Onder meer heeft [medewerker Telem] op 19 april 2018 bij [bestuurder Elux] gevraagd om een
itemised offer(gespecificeerde offerte), waarbij twee mensen gedurende twee weken
detailed ground surveys(gedetailleerd grondonderzoek) zouden verrichten.
itemised offer(gespecificeerde offerte), waarbij twee mensen gedurende twee weken
detailed ground surveys(gedetailleerd grondonderzoek) zouden verrichten.
3.1.7
Op 4 juli 2018 heeft Elux een
price quotation(offerte) aan Telem uitgebracht. De offerte vermeldt als onderwerp:
Pricing Proposal for aerial works and subscriber installations. In de offerte worden eenheidsprijzen genoemd voor de verschillende door Elux uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van het bovengrondse glasvezelnetwerk. Als
estimate(schatting) wordt een totaalbedrag van USD 257.025 genoemd (hierna: het offertebedrag), gespecificeerd in diverse posten. In de offerte wordt gesproken van de inzet van elf werknemers. In de offerte staat ook:
price quotation(offerte) aan Telem uitgebracht. De offerte vermeldt als onderwerp:
Pricing Proposal for aerial works and subscriber installations. In de offerte worden eenheidsprijzen genoemd voor de verschillende door Elux uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van het bovengrondse glasvezelnetwerk. Als
estimate(schatting) wordt een totaalbedrag van USD 257.025 genoemd (hierna: het offertebedrag), gespecificeerd in diverse posten. In de offerte wordt gesproken van de inzet van elf werknemers. In de offerte staat ook:
Agreement:
It is understood that Telem Group of Companies is to provide the following:
Office space
Material, all necessary data and coordination
Transportation, alle required heavy rolling material (Bucket truck, Crane truck, Pick Up)
and Cable reel trolley
Tools for Home Connect team including transportation
It is understood that eLux is to provide the following:
Aerial team and Home connect team including supervisor
OTDR [deze afkorting staat voor Optical Time-Domain Reflectometer, opmerking Hof], Power and Splicing equipment
(…)
Ticket costs, insurances, car rental and housing/accommodation for 11 employees to be taken care of by Telem.
3.1.8
Op 21 augustus 2018 heeft Telem USD 89.959 aan Elux betaald.
3.1.9
Om de nieuw aan te leggen infrastructuur te kunnen verbinden met het bestaande netwerk van Telem is een
feeder cable(toevoerkabel) vereist. Bij e-mail van 28 september 2018 heeft [medewerker Telem] aan [bestuurder Elux] bericht dat Telem de ondergrondse route
feeding the area(de toevoer vanaf het bestaande netwerk) aan het testen was en in dat verband contact had gehad met het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Milieu & Infrastructuur (hierna: VROMI).
feeder cable(toevoerkabel) vereist. Bij e-mail van 28 september 2018 heeft [medewerker Telem] aan [bestuurder Elux] bericht dat Telem de ondergrondse route
feeding the area(de toevoer vanaf het bestaande netwerk) aan het testen was en in dat verband contact had gehad met het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Milieu & Infrastructuur (hierna: VROMI).
Uit de processtukken blijkt niet dat VROMI op enig moment toestemming heeft gegeven voor graafwerkzaamheden voor de aanleg van de toevoerkabel.
3.1.10
Bij e-mail van 28 mei 2019 heeft [medewerker Telem] aan onder meer [CTO Telem] bericht te hebben ervaren dat het personeel van Elux dacht met ouderwetse kabels te zullen werken en geen ervaring leek te hebben met het werken met moderne kabels.
3.1.11
Op 29 mei 2019 hebben partijen een geschrift ondertekend, getiteld
Draft Contract Agreement(hierna: het contract). Hierin staat onder meer (cursivering en onderstreping weggelaten):
Draft Contract Agreement(hierna: het contract). Hierin staat onder meer (cursivering en onderstreping weggelaten):
1. Telem and eLux agree with the eLux pricing proposal dated July 4, 2018 amounting to US $ 257.025,- for the construction of the aerial network in Middle Region as laid forth in said document. (See attachment (…)) and eLux agrees to build the aerial fiber network in Middle Region as described and laid forth in accordance with the referenced proposal (…).
2. Telem agrees to pay the invoice for surveying works (…) (see attachment (…)).
3. Elux agrees to waive the invoice for pre construction survey activities (…) (see attachment (…)).
4. Telem agrees to pay a Per Diem price of US $50,-/employee for the total duration of the aerial project till the projected end of the project which is officially planned to be the end of the month of July 2019. After this period provided the project has not been finalized and handed over to Telem the “Per Diem” costs are to be for the account of ELux.
During the initial phase a total of 8 employees will be introduced. If required this will gradually reach to a total of 11 employees as the project is moving forth.
5. Telem agrees to accommodate ticket costs, company vehicles and accommodation costs.
ELux hereby waives the costs for insurance.
ELux hereby agrees to contribute $ 1.200,-/month for accommodation costs for the duration of the project.
ELux hereby waives invoices for the costs for already acquired tools not provided for by Telem during the construction phase of the project.
6. Telem further agrees to accommodate all tools and equipment necessary provided these are available in storage or forming part of Telem’s outside plant operations during the execution of the works. Provided these are not available eLux will take necessary steps in acquiring these to ensure the continuity of the project execution activities.
All necessary measuring equipment, labeling equipment and splicing equipment and tools are to be provided by ELux.
7. Telem agrees to rent the available eLux bucket truck for the rental rate of $85,-/hour which was originally agreed as per the Telem copper splicing project in 2018.
8. Telem ensures to accommodate a suitable second bucket truck.
9. Elux agrees to pay for the gas costs for the rented eLux bucket truck.
10. Telem agrees to pay for the gas costs for the Telem vehicles made available to eLux employees.
The above represent the entire agreement. Each party agree on what is stated above and realize this is a binding contract between the parties.
3.1.12
Bij één factuur van 27 augustus 2019 en drie facturen van 24 oktober 2019 heeft Elux respectievelijk NAf 52.683, NAf 11.466, NAf 10.374 en NAf 10.556 bij Telem in rekening gebracht voor
per diem-kosten (dagkosten) en huisvestingskosten in respectievelijk de maanden juli, augustus, september en oktober 2019 (en bij de factuur voor juli ook huur van een
bucket truck, een soort hoogwerker). Het totaal van deze vier bedragen is NAf 85.079, hetgeen overeenkomt met USD 44.659.
per diem-kosten (dagkosten) en huisvestingskosten in respectievelijk de maanden juli, augustus, september en oktober 2019 (en bij de factuur voor juli ook huur van een
bucket truck, een soort hoogwerker). Het totaal van deze vier bedragen is NAf 85.079, hetgeen overeenkomt met USD 44.659.
3.1.13
Bij e-mail van 28 augustus 2019 heeft [project manager Telem] bij [bestuurder Elux] geklaagd dat werknemers van Elux een test niet goed hadden uitgevoerd en vervoermiddelen die aan hen ter beschikking waren gesteld hadden gebruikt voor privédoeleinden (vissen in het weekend) en voor verblijf aan de Franse kant gedurende werkuren.
3.1.14
Tussen [bestuurder Elux] en [CTO Telem] zijn ook whatsapp-gesprekken gevoerd.
Op 26 september 2019 heeft [bestuurder Elux] aan [CTO Telem] onder meer bericht:
[CTO Telem] acceptance can only take place when feeder cable from Central Office to Outside Plant is in place
(…)
Hierop heeft [CTO Telem] op 27 september 2019 geantwoord:
Morning, ok. I understand that the feeder will be ready soon.
In berichten van 9, 10 en 15 oktober 2019 heeft [CTO Telem] aan [bestuurder Elux] bericht dat hij begrepen had dat tegen [bestuurder Elux] was gezegd dat hij het project
on holdmoest zetten en iedereen naar huis moest sturen.
on holdmoest zetten en iedereen naar huis moest sturen.
3.1.15
Op 1 november 2019 heeft de volgende e-mailwisseling plaatsgehad.
17.35u [bestuurder Elux] aan [CEO Telem]:
In view of the late new development regarding our decision to put an end to the aerial fiber Middle Region project please observe the following events.
(…)
Since the early start of the project in
March 2018a lot of work in this regard has been laid forth. (…).
March 2018a lot of work in this regard has been laid forth. (…).
As you can recall a lot of traveling up and down between Curacao and St Maarten and subsequent meetings with all involved has been undertaken from this early period on till my recent and unfortunate last meeting of October 28 and 29, 2019.
After having brought forward on many occasions our concerns about the enormous delay involved we were finally able to mobilize the eLux Team and start the project which was in
May 2019.
May 2019.
(…)
The draft agreement between our companies was adapted, agreed upon, approved and officially signed (…) on May 29, 2019 (…)
(…)
Following the early start of the project in May there was a delay in handing over the aerial cable network design information. (…). Beside aforementioned lack of vital network data we were faced with non availability of suitable cable wheel trailers, extra bucket truck etc. (…)
More delays during execution of the aerial build were encountered on several occasions because of lack of some build material. (…) Note: Till this moment in time still no data in this regard is available!
In the period following we had to deal with another setback being forced out of the rental house because of no Telem monthly rental payment received by property owner (…). (…)
It is after this tumultuous time frame and once again no information available on the home pass and installs I decided to downsize the eLux team to save both our companies cost involved.
The 8 man team was downsized to 3 man awaiting the start instructions for the home pass activities meanwhile keeping the Curacao team also on standby mode.
(…)
After the mid August time period I have personally contacted Telem team members on several occasions to address my concern about the 3 man team standing by and also the preparations in having the Curacao teams on stand by mode which of course was inflicting financial damages to our company. After having contacted Mr. [CTO Telem] personally about this urgent matter he informed me he was going to contact all involved to address the issue. It is that he called me on the speakerphone addressing some specific issues regarding my fiber team insinuating they not being suited for the job that I responded him furiously that in case this indeed was the case (…) he or Telem’s consultants should have come forward with these accusations long time ago. I made it absolutely clear to him that under no circumstance would we accept these unfounded accusations (…). (…) [In] the end [he] agreed to meet (…).
The meeting in the meantime has taken place the result of which being very disappointing (…). (…).
In the end I informed him that an extra delay would not benefit our company any more and that I regret to inform Telem that we will be ending the working relationship as per this moment and that we will be presenting him our invoice covering our costs, expenditures and all executed works excluding of course the home pass and home connect activities.
As things are standing now we have been paying these employees (3) these last months the normal salary for standing by all this time. (…)
(…)
We sincerely regret not having been able to fulfill your wishes.
We certainly hope you understand the decision we were forced to take in this regard which by the way certainly will benefit both our companies in view of costs involved.
Continuously extending the project execution date certainly would have negatively impacted both our companies financially.
Allow us to take this opportunity to thank you personally for your support, friendship and most of all for the trust you have laid forth in our company.
We wish you all the best and success with the overall FTTH [Fiber To The Home, toevoeging Hof] activities on St Maarten.
18.02u [CEO Telem] aan [bestuurder Elux]:
I am disappointed to hear that this didn’t work out. We seem to be having too many issues with our fiber to the home project. I want to thank you for your frank and candid email which will serve to investigate what exactly is going on. You could have easily walked away with no comment, for this I thank you. You are truly more than just a business acquaintance. Your friendship is highly appreciated.
3.1.16
Bij brief van 4 maart 2021 heeft Elux aanspraak gemaakt op betaling van USD 160.014. Bij brief van 16 juni 2021 heeft Telem deze aanspraak van Elux van de hand gewezen.
3.1.17
Op 23 en 24 juni 2021 zijn er in opdracht van Telem tests uitgevoerd. Hiervan zijn rapporten opgesteld, getiteld iOLM Report en voorzien van de aanduiding Exfo. Al deze rapporten vermelden een rood kruisje en het woord
Fail.
Fail.
Vorderingen in eerste aanleg
3.2
In eerste aanleg heeft Elux in wezen gevorderd, verkort weergegeven, naast enige verklaringen voor recht, betaling van USD 175.825 in hoofdsom, met nevenvorderingen, primair wegens schadevergoeding na ontbinding, subsidiair wegens onbetaald loon of alternatieve schadeloosstelling.
Het in hoofdsom gevorderde bedrag is als volgt opgebouwd (zo leidt het Hof af uit productie 9 bij inleidend verzoek; in USD):
Offertebedrag (zie 3.1.7) 257.025
Facturen juli-oktober 2019 (zie 3.1.13) 44.659
Af: betaald (zie 3.1.9) -89.959
Af: niet-uitgevoerde huisinstallaties -35.900
---------- +
Totaal 175.825
3.3
Telem heeft (na eiswijziging bij conclusie van dupliek in conventie, repliek in reconventie) in reconventie gevorderd dat de rechter voor recht verklaart dat Telem de overeenkomst rechtsgeldig heeft ontbonden (naar het Hof begrijpt) bij conclusie van antwoord van 4 oktober 2022, althans dat de rechter de overeenkomst ontbindt en bepaalt dat hetgeen partijen reeds hebben uitgevoerd in stand zal worden gelaten.
Beslissingen van het Gerecht
3.4
Bij het bestreden vonnis heeft het Gerecht alle vorderingen over en weer afgewezen. Daartoe heeft het Gerecht als volgt overwogen, verkort weergegeven.
De overeenkomst tussen partijen dient te worden aangemerkt als een aannemingsovereenkomst (4.3). Elux heeft deze op of omstreeks 1 november 2019 opgezegd (4.9). Telem heeft de overeenkomst niet ontbonden (4.11-4.12). Bij de beoordeling van de vraag of Telem is tekortgeschoten, dient de aannemingsovereenkomst van 29 mei 2019 tot uitgangspunt (4.19). Indien vertraging is ontstaan door aan Telem toe te rekenen omstandigheden, levert dat geen tekortkoming van Telem op (4.20). Hetzelfde geldt indien Telem niet voor bepaalde data materiaal of gegevens heeft verschaft (4.21).
Beoordeling door het Hof
In 2018 hebben partijen een bindende overeenkomst gesloten
3.5
Anders dan Telem heeft aangevoerd, moet worden aangenomen dat partijen reeds in 2018 een bindende overeenkomst hebben gesloten. Er is een startdocument met projectplan opgesteld, waarin Elux wordt genoemd als deelnemer aan het project (
contractor, aannemer). Volgens de e-mail van 1 november 2019 van
contractor, aannemer). Volgens de e-mail van 1 november 2019 van
[bestuurder Elux], die in zoverre niet betwist is, zijn de besprekingen in maart 2018 begonnen en heeft Elux in mei 2018 een team werknemers naar Sint Maarten gestuurd. In de offerte van 4 juli 2018 staan eenheidsprijzen genoemd, en wordt vermeld (tweemaal onder
it is understooden eenmaal in de zin die begint met
ticket costs, zie rov. 3.1.7 hiervoor) waar Elux van uitgaat bij het uitbrengen van deze offerte. Volgens deze uitgangspunten dient Telem:
it is understooden eenmaal in de zin die begint met
ticket costs, zie rov. 3.1.7 hiervoor) waar Elux van uitgaat bij het uitbrengen van deze offerte. Volgens deze uitgangspunten dient Telem:
a. kantoorruimte ter beschikking te stellen;
b. materialen, data, coördinatie, transportmiddelen en gereedschap ter beschikking te stellen;
c. de kosten te dragen van vliegtickets, verzekeringen, autohuur en accommodatie voor elf werknemers van Elux.
Telem heeft dienovereenkomstig gezorgd voor huisvesting en vervoermiddelen voor het team van Elux en heeft op 21 augustus 2018 een betaling aan Elux gedaan. Als Telem desondanks niet akkoord ging met de uitgangspunten in de offerte van 4 juli 2018, lag het op haar weg om dat duidelijk kenbaar te maken aan Elux, mede gelet op de omstandigheid dat er intensief overleg tussen partijen was en Elux reeds mensen naar Sint Maarten had gestuurd om de werkzaamheden uit te voeren. Niet is gesteld of gebleken dat Telem dat (voldoende duidelijk) heeft gedaan. Daarom hebben de in de offerte omschreven uitgangspunten te gelden als aanvaard door Telem en daarmee als overeengekomen tussen partijen.
3.6
Dat wil niet zeggen dat in 2018 een aanneemsom van USD 257.025 zou zijn overeengekomen. Zoals in de offerte staat vermeld, is dat slechts een schatting.
Op 29 mei 2019 hebben partijen een nadere overeenkomst gesloten
3.7
Hoewel het contract van 29 mei 2019 de term
draft(concept) in de titel heeft, is het een bindende overeenkomst, zoals beide partijen ook onderkennen.
draft(concept) in de titel heeft, is het een bindende overeenkomst, zoals beide partijen ook onderkennen.
3.8
Deze nadere overeenkomst heeft deels het karakter van een vaststellingsovereenkomst. Voor een deel heeft het betrekking op de wijze waarop wordt afgerekend voor het reeds verrichte werk (art. 1 deels en art. 2 en 3) en voor een ander deel op de wijze waarop het vervolg van het werk zal worden uitgevoerd en betaald (art. 1 deels en art. 4 tot en met 10). De
entire agreement clausuleaan het slot moet in die context begrepen worden. De clausule staat niet eraan in de weg dat voor de uitleg van de in de overeenkomst vervatte bepalingen betekenis wordt toegekend aan de offerte van 4 juli 2018 en aan andere uitlatingen van partijen (vergelijk: HR 5 april 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY8101, rov. 3.5.3, slot (
Lundiform/Mexx)).
entire agreement clausuleaan het slot moet in die context begrepen worden. De clausule staat niet eraan in de weg dat voor de uitleg van de in de overeenkomst vervatte bepalingen betekenis wordt toegekend aan de offerte van 4 juli 2018 en aan andere uitlatingen van partijen (vergelijk: HR 5 april 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY8101, rov. 3.5.3, slot (
Lundiform/Mexx)).
3.9
Art. 1 van het contract vermeldt weer het bedrag van USD 257.025. Onvoldoende is gesteld of gebleken op grond waarvan zou kunnen worden aangenomen dat (partijen redelijkerwijs mochten of moesten begrijpen) dat dit nu een vaste aanneemsom werd. Het bleef dus een schatting.
3.1
Art. 4 vermeldt een
Per Diem-price(dagtarief), maar bepaalt ook dat Elux geen dagtarief in rekening kan brengen voor werknemers die zij na 31 juli 2019 beschikbaar heeft gesteld. Het contract vermeldt niet dat dit anders is als het project vertraging oploopt door omstandigheden die aan Telem zijn toe te rekenen (en bevat wel een
entire agreement clausule). Niettemin heeft Elux dagtarieven voor latere perioden in rekening gebracht bij haar facturen van 27 augustus 2019 en 24 oktober 2019 (zonder daarbij te vermelden dat dit bedoeld is als schadevergoeding wegens toerekenbare tekortkoming van Telem) (zie 3.1.12). Partijen zullen in de gelegenheid worden gesteld zich uit te laten over de vraag op welke rechtsgrond Elux dit heeft gedaan of heeft mogen doen.
Per Diem-price(dagtarief), maar bepaalt ook dat Elux geen dagtarief in rekening kan brengen voor werknemers die zij na 31 juli 2019 beschikbaar heeft gesteld. Het contract vermeldt niet dat dit anders is als het project vertraging oploopt door omstandigheden die aan Telem zijn toe te rekenen (en bevat wel een
entire agreement clausule). Niettemin heeft Elux dagtarieven voor latere perioden in rekening gebracht bij haar facturen van 27 augustus 2019 en 24 oktober 2019 (zonder daarbij te vermelden dat dit bedoeld is als schadevergoeding wegens toerekenbare tekortkoming van Telem) (zie 3.1.12). Partijen zullen in de gelegenheid worden gesteld zich uit te laten over de vraag op welke rechtsgrond Elux dit heeft gedaan of heeft mogen doen.
Op 1 november 2019 is de overeenkomst met wederzijds goedvinden beëindigd
3.11
Bij de uitleg van de e-mail van [bestuurder Elux] van 1 november 2019 (zie 3.1.15 hiervoor) komt het aan op hoe [CTO Telem] (en met hem Telem) deze eenzijdige verklaring heeft opgevat en redelijkerwijs heeft mogen en moeten opvatten. Hierbij zijn alle omstandigheden van het geval van belang, waaronder:
a. de e-mail maakt melding van
our decisionen
I regret to inform Telem; dit wijst niet op een aanbod voor een overeenkomst tot beëindiging met wederzijds goedvinden (ter aanvaarding), maar op een eenzijdige rechtshandeling, zoals opzegging of ontbinding;
our decisionen
I regret to inform Telem; dit wijst niet op een aanbod voor een overeenkomst tot beëindiging met wederzijds goedvinden (ter aanvaarding), maar op een eenzijdige rechtshandeling, zoals opzegging of ontbinding;
b. de e-mail maakt melding van vertragingen en andere problemen die volgens [bestuurder Elux] aan Telem te wijten zijn en verwijten aan Elux die volgens [bestuurder Elux] niet terecht zijn; dit kan wijzen op ontbinding, maar ook op opzegging;
c. de e-mail maakt er melding van dat Elux een rekening zal sturen
“covering our costs, expenditures and all executing works excluding of course the home pass and home connect activities”; dit kan redelijkerwijs zo worden opgevat dat Elux weliswaar aanspraak maakt op vergoeding van kosten als nader omschreven, maar niet op schadevergoeding; daarom wijst dit eerder op opzegging dan op ontbinding; over de verschuldigdheid van een dagtarief vermeldt dit niets expliciet;
“covering our costs, expenditures and all executing works excluding of course the home pass and home connect activities”; dit kan redelijkerwijs zo worden opgevat dat Elux weliswaar aanspraak maakt op vergoeding van kosten als nader omschreven, maar niet op schadevergoeding; daarom wijst dit eerder op opzegging dan op ontbinding; over de verschuldigdheid van een dagtarief vermeldt dit niets expliciet;
d. de e-mail maakt er melding van dat voortzetting van het project negatieve financiële gevolgen voor beide partijen zou hebben gehad; ook dit wijst eerder op opzegging dan op ontbinding;
e. naar regelend recht is opzegging van een aannemingsovereenkomst door de aannemer niet mogelijk (en ontbinding wel); dit wijst eerder op ontbinding dan op opzegging;
f. het slot van de e-mail is vriendelijk van toon; dit wijst eerder op opzegging dan op ontbinding.
3.12
De juiste kwalificatie van de e-mail van [bestuurder Elux] kan echter in het midden blijven. Het antwoord van [CEO Telem] van 1 november 2019 maakt voldoende duidelijk dat deze de mail opvatte als een opzegging (dat mocht hij redelijkerwijs ook doen) en dat Telem instemde met de opzegging als zodanig. Dit leidt tot een rechtsgeldige beëindiging die op één lijn is te stellen met een beëindiging met wederzijds goedvinden, ook al is naar regelend recht opzegging door de aannemer niet mogelijk. Uit dit antwoord mocht Elux enerzijds wel afleiden dat de overeenkomst tussen partijen als beëindigd had te gelden, maar anderzijds niet dat Telem had begrepen of redelijkerwijs had behoren te begrijpen dat Elux de overeenkomst buitengerechtelijk had ontbonden. In zoverre verenigt het Hof zich met hetgeen het Gerecht onder 4.9 heeft overwogen.
3.13
Zoals hiervoor overwogen, vermeldt de e-mail dat Elux een factuur zal sturen
“covering our costs, expenditures and all executing works excluding of course the home pass and home connect activities”.Het antwoord van [CEO Telem] bevat louter vriendelijkheden en vermeldt niets over deze te verwachten factuur. Hieruit mocht Elux redelijkerwijs afleiden dat Telem ook in zoverre akkoord ging, dat zij zich bij deze beëindigingsovereenkomst verbond een dergelijke factuur te betalen, mits de gefactureerde bedragen binnen die omschrijving zouden blijven en daarbij de tarieven zouden worden gehanteerd zoals eerder overeengekomen. Voor de beoordeling van de vraag of hieraan is voldaan, is mede van belang in hoeverre Elux het dagtarief na 31 juli 2019 nog in rekening mocht brengen (zoals hiervoor onder 3.10 overwogen).
“covering our costs, expenditures and all executing works excluding of course the home pass and home connect activities”.Het antwoord van [CEO Telem] bevat louter vriendelijkheden en vermeldt niets over deze te verwachten factuur. Hieruit mocht Elux redelijkerwijs afleiden dat Telem ook in zoverre akkoord ging, dat zij zich bij deze beëindigingsovereenkomst verbond een dergelijke factuur te betalen, mits de gefactureerde bedragen binnen die omschrijving zouden blijven en daarbij de tarieven zouden worden gehanteerd zoals eerder overeengekomen. Voor de beoordeling van de vraag of hieraan is voldaan, is mede van belang in hoeverre Elux het dagtarief na 31 juli 2019 nog in rekening mocht brengen (zoals hiervoor onder 3.10 overwogen).
3.14
Anders dan het Gerecht heeft aangenomen (onder 4.16), moet Elux genoegen nemen met afrekening overeenkomstig het vorenstaande. Voor (verdere) schadevergoeding wegens toerekenbare tekortkoming is dus geen plaats. Telem behoefde redelijkerwijs na de mailwisseling van 1 november 2019 geen (verdere) schadevergoedingsvordering meer te verwachten. Daarom kan in het midden blijven of Telem toerekenbaar is tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomst (door, kort gezegd, vertraging te veroorzaken en niet de benodigde materialen te leveren). Eveneens kan in het midden blijven of Telem door zich aldus te gedragen in schuldeisersverzuim is geraakt.
De ontbindingsverklaring van Telem heeft geen rechtsgevolg
3.15
Anders dan het Gerecht heeft overwogen, heeft Telem bij conclusie van antwoord onmiskenbaar een ontbindingsverklaring uitgebracht. Deze heeft echter geen rechtsgevolg, aangezien de overeenkomst reeds op 1 november 2019 met wederzijds goedvinden was geëindigd.
3.16
Telem heeft geen schadevergoeding gevorderd. In het midden kan dus blijven of Elux bij de uitvoering van haar werkzaamheden is tekortgeschoten.
De vordering van Elux moet worden aangepast
3.17
De vordering van Elux is niet berekend volgens voornoemde uitgangspunten. De vordering gaat uit van het offertebedrag van USD 257.025. Dat is geen goed uitgangspunt, omdat dat bedrag slechts als een schatting moet worden beschouwd en niet als een overeengekomen aanneemsom. De methode waarbij andere posten (USD 89.959 voor verrichte betalingen en USD 35.900 voor huisinstallaties) van dat offertebedrag worden afgetrokken, is daarom ook niet goed. Over de post ‘facturen’ van USD 44.659 heeft het Hof hiervoor onder 3.10 en 3.13 een vraag gesteld, zie ook 3.1.12.
3.18
Elux zal in de gelegenheid worden gesteld haar vordering aan te passen. Van alle posten die Elux opvoert, dient zij te onderbouwen dat en hoe zij aansluiten op de omschrijving als genoemd in 3.13. Voor zover een post voor huisinstallaties gehandhaafd wordt, dient aandacht te worden besteed aan de betekenis van de in productie 9 bij inleidend verzoekschrift in verband met de huisinstallaties genoemde bedragen USD 88.000, USD 35.900 en USD 52.100. Telem zal mogen reageren.
Slotsom
3.19
Het Hof zal de zaak naar rol verwijzen voor aktewisseling, eerst Elux en dan Telem. Het Hof geeft partijen in overweging opnieuw te onderzoeken of de zaak zich leent voor een minnelijke regeling. Indien partijen een eenstemmig verzoek doen om een nadere mondelinge behandeling voor dat doel, zal het Hof daar (in beginsel) gevolg aan geven.
B E S L I S S I N G
Het Hof:
verwijst de zaak naar de rolzitting van het Hof in Sint Maarten van 14 mei 2025 voor akte aan de zijde van Elux, waarna Telem in de gelegenheid zal worden gesteld een antwoordakte in te dienen (zie 3.10, 3.13 en 3.18);
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mrs. G.C.C. Lewin, C.G. ter Veer en E.W.A. Vonk, leden van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en ter openbare terechtzitting van het Hof in Sint Maarten uitgesproken op 19 maart 2025 in tegenwoordigheid van de griffier.