ECLI:NL:PHR:2019:875

• Datum uitspraak: 10 september 2019
• Publicatiedatum: 9 september 2019
• Zaaknummer: 19/02296
• Instantie: Parket bij de Hoge Raad
• Type: Conclusie
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Rechters: G. Knigge
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Conservatoir beslag in het kader van Europees onderzoeksbevel versus Europees bevriezingsbevel

In deze zaak gaat het om een beklag dat zich richt tegen conservatoir beslag dat is gelegd in het kader van de uitvoering van een Europees onderzoeksbevel (EOB) of een Europees bevriezingsbevel (EBB). De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad, G. Knigge, concludeert dat het niet duidelijk is in welk kader het beslag is gelegd, wat van groot belang is voor de ontvankelijkheid van de klager in zijn cassatieberoep. Indien het beslag is gelegd in het kader van een EOB, staat cassatieberoep open, maar als het gaat om een EBB, is dat niet het geval. De AG concludeert dat de conservatoire beslaglegging niet heeft plaatsgevonden in het kader van de tenuitvoerlegging van het EOB, aangezien een EOB geen betrekking kan hebben op conservatoir beslag. Dit leidt tot de conclusie dat de klager niet kan worden ontvangen in zijn beroep.

De rechtbank Den Haag had eerder het verzoek van de klager om de behandeling van het beklag aan te houden afgewezen en het beklag ongegrond verklaard. De klager, geboren in 1985, is verdacht van diefstallen in België. De rechtbank stelde vast dat het beslag was gelegd naar aanleiding van een EOB, maar ook dat het conservatoir beslag was gelegd op grond van een EBB. De AG wijst op de noodzaak om te bepalen welk bevel van toepassing is, aangezien dit invloed heeft op de mogelijkheid tot cassatie.

De AG concludeert dat, ongeacht de onduidelijkheid over het type bevel, het beslag niet kan worden aangemerkt als gelegd in het kader van de uitvoering van een EOB, waardoor de klager niet ontvankelijk is in zijn cassatieberoep. De conclusie van de AG strekt tot niet-ontvankelijkverklaring van de klager in het ingestelde beroep, en de bespreking van de cassatiemiddelen komt niet aan de orde.

Conclusie

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Nummer 19/02296

Zitting 10 september 2019

CONCLUSIE

G. Knigge

In de zaak

[klager] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985,

hierna: de klager.

Bij beschikking van 19 maart 2019 heeft de rechtbank Den Haag het verzoek van de klager om de behandeling van het beklag aan te houden, afgewezen en het beklag ongegrond verklaard.

Het cassatieberoep is ingesteld namens de klager en mr. J.M. Lintz, advocaat te 's-Gravenhage, heeft twee middelen van cassatie voorgesteld.

Twee opmerkingen vooraf

3.1

Het gaat in deze zaak om beklag dat zich richt tegen conservatoir beslag dat is gelegd in het kader van de uitvoering van een Europees onderzoeksbevel dan wel een Europees bevriezingsbevel. In welk kader – dat van een Europees onderzoeksbevel of dat van een Europees bevriezingsbevel – het beslag is gelegd, is niet aanstonds duidelijk. Dit terwijl het voor de vraag of de klager in zijn cassatieberoep kan worden ontvangen, van groot belang is in welk kader de inbeslagneming heeft plaatsgevonden. Als het beslag is gelegd in het kader van de uitvoering van een Europees onderzoeksbevel staat tegen de beschikking van de rechtbank op grond van art. 5.4.10 leden 1 en 3 jo. art. 552d lid 2 Sv beroep in cassatie open. ^[1] Art. 5.4.10 lid 4 Sv bepaalt daarbij dat de termijn voor het indienen van cassatiemiddelen veertien dagen bedraagt.

3.2

In deze zaak is de schriftuur niet binnen veertien dagen na de betekening van de aanzegging bij de Hoge Raad binnengekomen. Dat kan de klager echter niet worden tegengeworpen, aangezien de aanzegging abusievelijk een maand vermeldt als termijn voor het indienen van een schriftuur met middelen (vgl. HR 15 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2636, rov. 2.4).

3.3

Als de inbeslagneming heeft plaatsgevonden ter uitvoering een Europees bevriezingsbevel, staat tegen de beschikking van de rechtbank geen cassatieberoep open. Tot de artikelen en artikelleden die in art. 5.4.6 lid 1 Sv van overeenkomstige toepassing worden verklaard, behoort namelijk niet art. 552d lid 2 Sv. ^[2] De consequentie is dan dus dat de klager niet in zijn cassatieberoep kan worden ontvangen.

3.4

In de bestreden beschikking heeft de rechtbank onder meer het volgende overwogen:

“Naar aanleiding van een Europees Onderzoeksbevel (hierna: EOB) van de Belgische onderzoeksrechter te Brugge is in het kader van een strafrechtelijk onderzoek op 29 januari 2019 binnengetreden in de woning van klager voor doorzoeking ter inbeslagneming. Onder klager is - na machtiging van de rechter-commissaris tot het leggen van conservatoir beslag tot een bedrag van € 20.000,- op grond van een bevriezingsbevel - beslag gelegd op een roze tas met een geldbedrag van in totaal € 485,00 in verschillende coupures, alsmede een geldbedrag van € 255,15 aan muntgeld. Deze tas werd aangetroffen in een kast in de slaapkamer van klager. Klager wordt verdacht van twee diefstallen, begaan in 2016 in België.”

3.5

De rechtbank stelt enerzijds vast dat de woning van de klager is betreden “naar aanleiding van een Europees aanhoudingsbevel” en anderzijds dat het conservatoir beslag is gelegd “op grond van een bevriezingsbevel”. Bij de aan de Hoge Raad toegezonden stukken bevindt zich een Europees onderzoeksbevel van 26 maart 2018. In Deel C (“Uit te voeren onderzoeksmaatregel(en)”) van dat bevel wordt naast het verhoor van de verdachten (onder wie de klager), ook het verrichten van huiszoekingen genoemd, echter zonder dat aangegeven wordt waarop die huiszoekingen gericht dienen te zijn. Bij de gedingstukken bevindt zich voorts een “Beschikking opvragen van bancaire gegevens en inbeslagneming van vorderingen”, gegeven door de Belgische onderzoeksrechter en een daarbij behorend “Certificaat bedoeld in artikel 9 Kaderbesluit 2003/577/JBZ van de Raad inzake de tenuitvoerlegging in de Europese Unie van bevelen tot bevriezing van voorwerpen of bewijsstukken”. De beschikking en het certificaat dateren beide van 6 november 2018.

3.6

Het in het genoemde Certificaat vermelde Kaderbesluit 2003/577/JBZ heeft zowel betrekking op inbeslagneming van bewijsmateriaal als op het leggen van conservatoir beslag. In 2014 zijn twee richtlijnen tot stand gekomen die eveneens betrekking hebben op deze materie: Richtlijn 2014/41/EU van het Europees Parlement en de Raad van 3 april 2014 betreffende het Europese onderzoeksbevel in strafzaken en Richtlijn 2014/42/EU van het Europees Parlement en de Raad van 3 april 2014 betreffende de bevriezing en confiscatie van hulpmiddelen en opbrengsten van misdrijven in de Europese Unie. De implementatiedatum van de eerstgenoemde Richtlijn is 22 mei 2017, die van Richtlijn 2014/42/EU is 4 oktober 2018. Nederland en België hebben beide Richtlijnen geïmplementeerd. ^[3] Art. 34 lid 2 Richtlijn 2014/41/EU bepaalt dat die Richtlijn Kaderbesluit 2003/577/JBZ vervangt voor zover het om bewijsverkrijging gaat. ^[4] In Richtlijn 2014/42/EU wordt van de vervanging van het genoemde Kaderbesluit niet gesproken.

3.7

Richtlijn 2014/41/EU heeft betrekking op bewijsverkrijging, niet op het leggen van conservatoir beslag. Dat betekent gezien het voorgaande dat, voor zover het om die bewijsverkrijging gaat, het Kaderbesluit 2003/577/JBZ toepassing mist (althans in de onderlinge verhouding tussen Nederland en België) en dat voor die bewijsverkrijging een op deze Richtlijn 2014/41/EU gebaseerd Europees onderzoeksbevel nodig is. Het betekent tegelijk dat conservatoir beslag niet op een Europees onderzoeksbevel kan worden gebaseerd. ^[5] Daarvoor is een bevriezingsbevel nodig dat, als ik het goed zie, nog steeds op het Kaderbesluit 2003/577/JBZ kan worden gebaseerd. ^[6]

3.8

Wat betekent dit voor deze zaak? Het moet er denk ik voor gehouden worden dat de conservatoire beslaglegging niet heeft plaatsgevonden in het kader van de tenuitvoerlegging van het uitgevaardigde Europees onderzoeksbevel (dat daarop immers geen betrekking kan hebben). Mogelijk heeft de inbeslagneming wel plaatsgevonden ter uitvoering van het op het Kaderbesluit 2003/577/JBZ uitgevaardigde bevriezingsbevel (dat wél betrekking kan hebben op conservatoir beslag). Helemaal zeker is dat niet, omdat betwijfeld kan worden of het gelegde beslag op een in de slaapkamer van de klager aangetroffen geldbedrag gedekt wordt door de onder 3.5 genoemde beschikking waarin het bevriezingsbevel is vervat. In die beschikking wordt eerst bevolen dat de bevoegde bankinstelling of financiële instelling, kort gezegd, alle beschikbare financiële gegevens van de vier genoemde verdachten “overmaakt” en wordt vervolgens het “bewarend beslag” bevolen “van de tegoeden op de rekening(en) en andere financiële tegoeden of bankkluizen op naam van waarvan de hierboven vermelde personen”. Men kan zich afvragen of het in een roze tas in de slaapkamer van de klager aangetroffen geldbedrag daaronder valt te scharen. Dat het gelegde conservatoir beslag mogelijk niet “op grond van” het uitgevaardigde bevriezingsbevel is gegeven (zodat geen sprake is geweest van een beslaglegging “ter uitvoering” van het bevel), laat denk ik onverlet dat de beslaglegging wel heeft plaatsgevonden “in het kader van de tenuitvoerlegging” van dat bevel. ^[7] Veel maakt dat echter niet uit, nu noch in het geval waarin de beslaglegging is gegrond op een bevriezingsbevel, noch in het geval waarin de beslaglegging plaatsvindt in het kader van de tenuitvoerlegging van een dergelijk bevel beroep in cassatie openstaat.

3.9

Cassatieberoep staat pas open als de inbeslagneming heeft plaatsgevonden in het kader van de uitvoering van het Europees onderzoeksbevel. Ik heb mij nog afgevraagd of, als aangenomen moet worden dat de beslaglegging in deze zaak haar grond niet kan vinden in het uitgevaardigde bevriezingsbevel, niet toch gezegd moet worden dat dit beslag, dat “naar aanleiding van” het Europees onderzoeksbevel werd gelegd, plaatsvond in het kader van de uitvoering van dat bevel. ^[8] Ik acht het niet uitgesloten dat de doorzoeking in de woning van de klager enkel plaatsvond ter uitvoering van het onderzoeksbevel en dat bij die uitvoering onbevoegd (want zonder dat enig bevel daartoe een grondslag bood) conservatoir beslag is gelegd. ^[9] Ik meen echter dat het begrip ‘beslag gelegd “in het kader van” de uitvoering van een Europees onderzoeksbevel’ niet zo ruim moet worden uitgelegd dat daaronder ook een “bij” die uitvoering gelegd conservatoir beslag valt. De bedoelde ruime uitleg is in cassatie, bij het onderzoek naar de vraag of de klager in zijn beroep kan worden ontvangen, moeilijk te hanteren aangezien die uitleg een feitelijk onderzoek vergt waarvoor in cassatie maar beperkt plaats is. Mede daarom meen ik dat uit de artikelen 5.4.10 lid 3 en 5.5.6 lid 1 Sv in onderling verband beschouwd als bedoeling van de wetgever moet worden afgeleid dat ingeval van conservatoir beslag nimmer cassatie openstaat. Anders gezegd: een bij de uitvoering van een Europees onderzoeksbevel gelegd conservatoir beslag gaat het kader van die uitvoering steeds te buiten.

3.1

De conclusie moet dan ook zijn dat tegen de beschikking van de rechtbank geen cassatieberoep openstaat, zodat de klager in het ingestelde beroep niet kan worden ontvangen.

3.11

Aan de bespreking van de cassatiemiddelen kom ik dus niet toe. Uiteraard ben ik, indien de Hoge Raad over de ontvankelijkheidsvraag anders mocht oordelen dan ik, bereid de middelen alsnog te bespreken.

4. Deze conclusie strekt tot de niet-ontvankelijkverklaring van de klager in het ingestelde beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

Voetnoten

1. In art. 5.4.10 lid 1 Sv wordt voorgeschreven dat de betrokkene bij wie “in het kader van uitvoering van een Europees onderzoeksbevel” voorwerpen in beslag zijn genomen, ervan in kennis moet worden gesteld dat hij bevoegd is om een klaagschrift in te dienen ex art. 552a Sv. Op grond daarvan neem ik aan dat beklag en vervolgens cassatie openstaat als de inbeslagneming “in het kader” van de uitvoering van het bevel is geschied, en dat niet vereist is dat de inbeslagneming ter uitvoering van het bevel is gegeven. Die uitleg maakt dat ook beklag mogelijk is als de beslaglegging niet op het bevel kan worden gebaseerd.

2. Art. 5.5.6 lid 1 Sv vormt de ongewijzigde voortzetting van art. 552oo lid 1 (oud) Sv. Zie voor de aanvechtbare gronden waarop de uitsluiting van cassatie berust M.J. Borgers,

3. Zie voor de implementatie van Richtlijn 2014/42/EU in Nederland: Stcrt. 2015, 11370. Nadere informatie over de Belgische wetgeving ter implementatie van deze richtlijn in België is te vinden op:

4. Art. 36 van deze Richtlijn bepaalt daarbij dat het Kaderbesluit van toepassing blijft op verzoeken tot rechtshulp die vóór 22 mei 2017 zijn ontvangen.

5. Vgl. D.J.M.W. Paridaens,

6. Vgl. P.A.M. Verrest,

7. Zie voor dit subtiele onderscheid noot 1.

8. Ik wijs er daarbij op dat de rechtbank uit het gegeven dat de inbeslagneming “naar aanleiding van” het onderzoeksbevel geschiedde, lijkt te hebben afgeleid dat art. 19 Richtlijn 2014/41/EU van toepassing is op de beklagprocedure.

9. Ik merk in dit verband op dat in het zich bij de stukken bevindende proces-verbaal van doorzoeking ter inbeslagneming wel melding wordt gemaakt van het aantreffen van het geld en de inbeslagneming ervan, maar dat daarin niet over enig bevriezingsbevel wordt gerept.