Uitspraak
OdC/EV
tussenvonnis 15 april 2002
(eind)vonnis 25 april 2002
RECHTBANK IN HET ARRONDISSEMENT AMSTERDAM
VOORZIENINGENRECHTER IN KORT GEDING
VONNIS
i n d e z a a k m e t r o l n u m m e r KG 02/790 OdC v a n:
DEUTSCHE BAHN AG, gevestigd te Berlijn, Duitsland,
e i s e r e s bij dagvaarding van 11 april 2002,
procureur mr. K.A.J. Bisschop,
t e g e n :
1. de besloten vennootschap XS4ALL HOLDING B.V.,
2. de besloten vennootschap XS4ALL INTERNET B.V.,
beide gevestigd te Amsterdam,
g e d a a g d e n,
procureur mr. R.M.R. van Leeuwen.
VERLOOP VAN DE PROCEDURE
Ter terechtzitting van 15 april 2002 heeft eiseres, verder te noemen DB, gesteld en gevorderd overeenkomstig de in fotokopie aan dit vonnis gehechte dagvaarding. Gedaagden, verder respectievelijk ook te noemen XS4ALL Holding en XS4ALL, hebben verweer gevoerd met conclusie tot weigering van de gevraagde voorziening. Naast hun procureur zijn gedaagden daarbij tevens bijgestaan door mr. J.S. Pen, advocaat te Amsterdam.
Na verder debat hebben partijen stukken overgelegd voor vonniswijzing. De voorzieningenrechter heeft vervolgens met betrekking tot een deel van het gevorderde uitspraak gedaan, welke beslissing is neergelegd in het audiëntieblad. Het onderstaande vormt hiervan een uitwerking alsmede een beslissing bij eindvonnis.
GRONDEN VAN DE BESLISSING
1. In dit vonnis wordt uitgegaan van de volgende feiten.
a. DB houdt zich onder meer bezig met het exploiteren van het spoorwegnetwerk in Duitsland voor zowel het goederenvervoer als voor personenvervoer.
b. XS4ALL treedt op als service provider, onder meer met betrekking tot de websites http://www.xs4all.nl/~tank/radikal, http://www.xs4all.nl/~tank/radikal /154/94.html en http://www.xs4all.nl/~tank/radikal/155/73.html. Hierop geeft een groepering linkse activisten informatie, onder meer over het ontregelen van het spoorwegnetwerk.
c. Op de website http://www.xs4all.nl/~tank/radikal/154/94.html wordt in een artikel met de titel "KLEINER LEITFADEN ZUR BEHINDERUNG VON BAHNTRANSPORTEN ALLER ART" onder meer informatie verstrekt over hoe en waarmee het treinverkeer van de DB op trajecten kan worden gestopt, vertraagd of anderszins kan worden gesaboteerd. Op de website http://www.xs4all.nl/~tank/radikal/155/73.html wordt onder de titel "AEG Produktinformation" onder meer beschreven hoe een haakklauw kan worden vervaardigd, waarmee elektrische bovenleidingen van het spoorwegnetwerk kunnen worden vernield.
d. Bij brief van 8 april 2002 heeft DB gedaagden kort gezegd geschreven dat de informatie op de onder b. genoemde websites jegens haar onrechtmatig is, dat zij daardoor schade lijdt en hun gesommeerd de websites te blokkeren alsmede verzocht de namen en adressen van de gebruikers van die sites bekend te maken. Gedaagden hebben hieraan niet voldaan.
2. DB vordert gedaagden te bevelen om met onmiddellijke ingang na betekening van dit vonnis de toegang van de onder 1.b genoemde websites dan wel enige andere website waar materiaal beschikbaar is, dat jegens haar onrechtmatig is, te blokkeren en geblokkeerd te houden, zodanig dat deze websites niet meer via internet dan wel anderszins kunnen worden bezocht, geraadpleegd, bewerkt of anderszins gebruikt en tevens alle documenten met informatie die jegens haar onrechtmatig is onmiddellijk uit hun computersystemen te verwijderen, op straffe van een dwangsom van € 50.000,-per dag. Voorts vordert DB gedaagden te bevelen om binnen 24 uur na betekening van dit vonnis opgave te doen van alle na(a)m(en) en adres(sen) van de gebruiker(s) van de onder 1.b genoemde websites, op straffe van een dwangsom van € 25.000,- per dag.
3. DB stelt dat de teksten en informatie op de onder 1.b genoemde websites jegens haar onrechtmatig handelen opleveren, dat zij daardoor schade lijdt en in de toekomst zal gaan lijden. Gedaagden verschaffen als service provider de faciliteiten om informatie van derden door te geven, alsmede om de toegang tot sites waarop informatie staat die jegens derden onrechtmatig is te blokkeren. DB heeft gedaagden ervan in kennis gesteld dat een gebruiker van de diensten van gedaagden op diens homepage onrechtmatig handelt. Nu aan de juistheid van deze kennisgeving niet valt te twijfelen, handelen gedaagden door met betrekking tot de onder 1.b genoemde websites niet in te grijpen zelf onrechtmatig jegens DB. DB verwijst hiertoe naar een uitspraak van de rechtbank te 's-Gravenhage van 9 juni 1999, IER 1999, nr. 47, waaruit volgens haar volgt dat van de service provider in een dergelijk geval wordt verwacht dat deze het inbreukmakende dan wel onrechtmatige materiaal verwijdert en tevens de namen en adressen van zijn gebruikers bekend maakt aan degene jegens wie onrechtmatig wordt gehandeld.
4. Gedaagden hebben ter afwering van het gevorderde aangevoerd dat de zaak niet geschikt is voor een kort geding. Voorts beroepen zij zich op nietigheid van de dagvaarding, nu daarin iedere verwijzing naar Duits recht ontbreekt. Bovendien worden in de dagvaarding de bewijsmiddelen niet vermeld. Zij betwisten ook de spoedeisendheid. Volgens DB heeft zij reeds in 1996 geconstateerd dat informatie over het saboteren van het spoorwegnetwerk via internet beschikbaar was en, ondanks strafrechtelijke onderzoeken in 1997 in Duitsland, is de betreffende informatie via het internet beschikbaar gebleven. Het had derhalve op de weg van DB gelegen eerder actie te ondernemen. Voorts stellen gedaagden zich op het standpunt dat het gevorderde tegen gedaagde sub 1, XS4ALL Holding, reeds niet toewijsbaar is, nu de holdingmaatschappij geen internet service provider activiteiten verricht of kan verrichten.
XS4ALL betwist voorts dat de op de websites geplaatste informatie strafbaar is. Evenmin acht XS4ALL de informatie onrechtmatig jegens DB. Zij verwijst daartoe onder meer naar de omstandigheid dat handleidingen voor terroristische activiteiten zoals het terreurhandboek van Al-Quaeda voor iedereen via het internet te raadplegen zijn. Verder beroept XS4ALL zich op het recht van vrijheid van meningsuiting alsook op de privacy van de gebruikers van haar diensten.
XS4ALL betwist dat zij op grond van de door DB aangehaalde uitspraak van de rechtbank te 's-Gravenhage gehouden is de informatie op de websites ontoegankelijk te maken. Dat vonnis is immers niet uitvoerbaar bij voorraad verklaard en bovendien achterhaald door de E-Commerce Richtlijn (hierna de Richtlijn) en het wetsvoorstel ter implementatie van de Richtlijn in de Nederlandse wetgeving. Volgens XS4ALL bestaat op grond daarvan voor de service provider slechts een verplichting tot verwijdering of ontoegankelijk maken van informatie, als die informatie onmiskenbaar onrechtmatig is, waarbij de vrijheid van meningsuiting in acht moet worden genomen. Een beperking van de vrijheid van meningsuiting acht XS4ALL, gezien het niet onmiskenbaar onrechtmatig zijn van de inhoud van de informatie, niet noodzakelijk.
Tenslotte heeft XS4ALL zich verzet tegen toewijzing van het gevorderde verbod, nu dit te ruim is geformuleerd, alsmede tegen opgave van de namen van de gebruikers van de websites, nu dit te ver strekt. Laatstgenoemde vordering is volgens XS4ALL in strijd met de privacybelangen van de abonnees, buitenproportioneel en eveneens te ruim geformuleerd. XS4ALL betwist de (hoogte van de) dwangsommen en de gevorderde uitvoerbaarheid bij voorraad.
De beoordeling van het geschil:
5. De door gedaagden aangevoerde formele verweren treffen geen doel.
Onvoldoende aannemelijk is geworden dat zij in hun verdediging zijn geschaad als gevolg van de door haar gestelde korte voorbereidingstijd en complexiteit van de zaak. Uit de overgelegde correspondentie blijkt dat de advocaat van DB gedaagden op 8 april jl. heeft aangeschreven en dat deze al via hun bedrijfsjurist op 9 april hun standpunt heeft kenbaar gemaakt. Gedaagden dienen bovendien als groot bedrijf, dat diensten aanbiedt ter wereldwijde communicatie, hun standpunt op korte termijn te kunnen bepalen, hetgeen zij ook deden.
Evenmin is sprake van nietigheid van de dagvaarding. Door niet te verwijzen naar de eventuele toepasselijkheid van Duits recht - wat daar verder ook van zij - kan niet worden gezegd dat DB niet heeft voldaan aan het vereiste dat zij in de dagvaarding de gronden van haar vordering dient te vermelden. DB heeft haar vorderingen gegrond op onrechtmatig handelen, hetgeen in de dagvaarding voldoende duidelijk is omschreven.
De stelling van gedaagden dat het beginsel van hoor en wederhoor is geschonden, omdat in de dagvaarding niet alle bewijsmiddelen worden vermeld, kan niet worden gevolgd. Gedaagden hebben hier kennelijk het oog op artikel 111 lid 3 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). Ingevolge artikel 120 lid 4 Rv is dit gebrek echter niet met nietigheid bedreigd. Bovendien zijn de bewijsrechtelijke regels in kort geding niet direct van toepassing en heeft DB voorts ter zitting gelegenheid gehad een en ander mondeling toe te lichten, waarop XS4ALL weer heeft kunnen reageren. Hoor en wederhoor heeft dan ook volop plaatsgevonden.
6. Ook het beroep van gedaagden op gebrek aan spoedeisendheid kan niet slagen. DB heeft immers uitvoerig gemotiveerd aangevoerd dat zij ervan uitging dat de informatie op de websites sedert 1996 was geblokkeerd en dat zij er eerst in maart 2002 en niet eerder op de hoogte is gesteld dat de informatie weer op internet was geplaatst. Van misbruik van recht is dan ook evenmin sprake. Er is bovendien - zoals uit het vervolg blijkt - sprake van een in hoge mate onrechtmatig handelen, zodat de beëindiging daarvan al daarom een spoedeisend belang oplevert.
7. Terecht heeft XS4ALL Holding aangevoerd dat het gevorderde jegens haar niet toewijsbaar is. Onweersproken is dat de holding geen internet service provider activiteiten verricht of kan verrichten dan wel dat zij toegang verleent of kan verlenen tot digitale netwerken, laat staan de onderhavige websites. Reeds hierom zijn de vorderingen tegen XS4ALL Holding niet toewijsbaar. DB zal worden veroordeeld in de kosten van de procedure van XS4ALL Holding, welke worden begroot op nihil.
8. Aan de orde is de vraag of van XS4ALL kan worden gevergd dat zij de informatie op de onder 1.b genoemde websites ontoegankelijk maakt. Daartoe moet eerst worden beoordeeld of de informatie jegens DB onrechtmatig is.
9. Anders dan XS4ALL meent is de informatie als weergegeven op de onder 1.c genoemde websites onrechtmatig jegens DB, zowel naar Nederlands recht als naar Duits recht, wat van de toepasselijkheid daarvan verder ook zij. Vast staat immers dat met behulp van de op de websites omschreven middelen het treinverkeer in Duitsland kan worden ontregeld, onder meer door vertragingen te laten ontstaan alsmede door met behulp van de eerder omschreven haakklauwen stroomleidingen naar beneden te trekken, waardoor treinen tot stilstand komen. Als vanzelfsprekend wordt aangenomen dat hierdoor gevaarlijke situaties op het spoor kunnen ontstaan doordat bijvoorbeeld treinen bij elkaar in het baanvak komen dan wel stroomleidingen die - al dan niet onder stroom - personen en dieren langs het spoor of tegemoetkomende treinen kunnen raken. Bovendien kan DB hierdoor aanzienlijke materiële schade lijden als gevolg van kapotte leidingen en overige beschadigde infrastructuur en materieel alsook als gevolg van vertragingen in het treinverkeer. Dat er op het internet informatie beschikbaar is die wellicht gevaarlijker en/of schadelijker is dan deze, kan niet daaraan het onrechtmatig karakter ontnemen. De gewraakte teksten brengen een reële dreiging mee dat die schade als gevolg daarvan ook werkelijk zal ontstaan. DB heeft er derhalve belang bij dat de informatie niet meer toegankelijk is via het internet. Met betrekking tot de informatie op de website http://www.xs4all.nl/~tank/radikal kan voorshands niet worden geoordeeld dat deze jegens DB onrechtmatig is. DB heeft daartoe onvoldoende gesteld noch anderszins is van onrechtmatig handelen op die site jegens haar gebleken.
10. Nu de op de onder 1.c genoemde websites gepresenteerde informatie onrechtmatig is jegens DB is XS4ALL als service provider gehouden maatregelen te treffen. Op dezelfde grond als vermeld in het door DB aangehaalde vonnis van de rechtbank te 's-Gravenhage zal XS4ALL die informatie ontoegankelijk moeten maken. Een en ander is niet strijdig met het beginsel van vrijheid van meningsuiting, nu de op de sites beschreven handelingen onrechtmatig jegens DB zijn en gevaar kunnen opleveren voor personen en zaken. Een algemeen bevel tot verwijdering van alle documentatie die jegens DB onrechtmatig is, is te weinig bepaald, maar onder de gegeven omstandigheden is een blokkering van de onder 1.c genoemde websites gerechtvaardigd. De vordering is in zoverre dan ook toewijsbaar.
11. DB heeft voorts nog afgifte van de namen en adressen van de gebruikers van de websites gevorderd. Zij stelt dat toegang tot de bron voor haar noodzakelijk is, teneinde te voorkomen dat de informatie met betrekking tot de sabotagehandleiding opnieuw gepubliceerd wordt bijvoorbeeld via andere service providers. DB heeft hiermee voldoende aannemelijk gemaakt een rechtens te respecteren belang te hebben voor zover het afgifte van de namen en adressen van de 'website houder(s)' van de websites betreft. Een bevel tot afgifte van de namen en adressen van alle gebruikers van de websites, waaronder ook zijn begrepen de bezoekers van de websites, strekt te ver aangezien het raadplegen van die websites op zichzelf geen onrechtmatig handelen oplevert. Het gevorderde is derhalve slechts toewijsbaar voor zover het betreft de 'website houder(s)' van de onder 1.c genoemde websites. De dwangsom zal worden gematigd als na te melden.
12. XS4ALL heeft zich nog verzet tegen uitvoerbaar bij voorraad verklaring van het vonnis. Gelet op het belang van DB bij een onverwijlde ontoegankelijkheid van de websites en afgifte van de na(a)m(en) van de website houder(s) en derhalve bij een spoedige tenuitvoerlegging van dit vonnis, is er geen aanleiding het vonnis niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren.
13. XS4ALL zal als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van de procedure worden veroordeeld.
BESLISSING IN KORT GEDING
De voorzieningenrechter:
1. Weigert de gevraagde voorzieningen jegens gedaagde sub 1.
2. Veroordeelt DB in de kosten van de procedure tegen gedaagde sub 1, tot heden aan de zijde van gedaagde sub 1 begroot op nihil.
3. Beveelt gedaagde sub 2 om binnen 24 uur na betekening van dit vonnis opgave te doen van de na(a)m(en) en adres(sen) van de website houder(s) van de hiervoor onder 1.c genoemde websites, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 5.000,- per dag dat niet aan deze veroordeling wordt voldaan.
4. Veroordeelt gedaagde sub 2 in de kosten van dit geding, tot heden aan de zijde van DB begroot op € 270,56 aan verschotten, waaronder € 193,= wegens vastrecht en op € 703,= aan salaris procureur.
5. Verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad.
6. Wijst het meer of anders gevorderde af.
Gewezen door mr. R. Orobio de Castro, vice-president van de rechtbank te Amsterdam, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van donderdag 25 april 2002, in tegenwoordigheid van de griffier.
Coll.: