Uitspraak
vonnis
RECHTBANK AMSTERDAM
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 367368 / HA ZA 07-1056 (AV)
Vonnis van 2 april 2008
in de zaak van
1. WOUTER JACOB BOS,
2. BARBARA BOS,
beiden optredend voor zichzelf en optredend in hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordigers van de minderjarigen:
3. IRIS JESSIE BOS,
4. JULA ROOS BOS,
allen wonende te Amsterdam,
eisers,
procureur mr. P.N. van Regteren Altena,
tegen
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
AUDAX PUBLISHING B.V.,
gevestigd te Amsterdam,
2. [gedaagde 2],
wonende te Amsterdam,
3. [gedaagde 3],
wonende te Amsterdam,
gedaagden,
procureur mr. R.S. Le Poole.
Eisers zullen hierna gezamenlijk worden aangeduid met Bos c.s. Eiser sub 1 zal hierna afzonderlijk ook Bos worden genoemd en eiseres sub 2 diens echtgenote. Eisers sub 3 en 4 zullen hierna ook de dochters worden genoemd. Gedaagden zullen hierna gezamenlijk Audax c.s. genoemd worden, dan wel afzonderlijk Audax, [gedaagde 2] en [gedaagde 3].
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding, met twee bewijsstukken,
- de conclusie van antwoord, met bewijsstukken,
- het ambtshalve gewezen tussenvonnis van 6 juni 2007 waarbij een comparitie van partijen is gelast die op 11 oktober 2007 heeft plaatsgevonden en het daarvan opgemaakte proces-verbaal, met de daarin vermelde stukken,
- de akte van 28 november 2007 van de zijde van Bos c.s., met één bewijsstuk,
- de conclusie van dupliek, met bewijsstukken,
- de akte uitlating producties van 9 januari 2008 van de zijde van Bos c.s.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Bos is thans minister van Financiën en vice-premier. Hij bekleedt diverse politieke functies.
2.2. Audax is uitgeefster van het weekblad Weekend, van welk blad [gedaagde 2] hoofdredacteur is. [gedaagde 3] is zelfstandig fotograaf wiens foto’s onder andere worden geplaatst in Weekend.
2.3. Op de voorpagina van de editie van Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 is een foto afgedrukt waarop Bos staat afgebeeld met één van zijn dochters. Bos heeft zijn dochter vast en geeft haar een zoen op haar wang. Als tekst staat naast deze foto in grote letters:
“Nog even ideale vader
Wouter Bos levert papa-dag in”.
Op pagina 6 van voornoemde editie van Weekend staat nog een paginagrote foto waarop Bos staat afgebeeld die naast zijn bakfiets loopt met in die bakfiets zijn twee dochters. Bij die foto is de volgende tekst geplaatst:
“Vertederende foto’s van een zorgzame vader”.
Op pagina 7 van dezelfde editie van Weekend staan nog in totaal 5 foto’s waarop Bos en één dan wel beide dochters staan afgebeeld. Op één foto is ook de echtgenote van Bos te zien. Alle gepubliceerde foto’s in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 zijn kennelijk genomen op het moment dat Bos en zijn echtgenote en hun beider dochters terugkomen dan wel weggaan van een fietstocht met de bakfiets. Tevens is op pagina 7 een artikel afgedrukt onder de kop: “Wouter Bos geniet nog even van dochters”.
2.4. De foto’s in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 waarop Bos c.s. staan afgebeeld, zijn allen gemaakt door [gedaagde 3].
2.5. De kantonrechter te Amsterdam heeft op 10 juli 2007 machtiging verleend aan Bos en zijn echtgenote om namens hun minderjarige dochters, Iris en Jula, onderhavige procedure te voeren.
3. De vordering
3.1. Bos c.s. vorderen bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
A. te verklaren voor recht dat de publicatie door Audax c.s. in de editie van Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 met de portretten van Bos c.s. jegens Bos c.s. onrechtmatig is;
B. Audax c.s. hoofdelijk te veroordelen tot vergoeding van schade, op te maken bij staat, althans Audax c.s. te veroordelen tot betaling van een zodanig bedrag als de rechtbank juist zal achten;
C. Audax c.s. te veroordelen in de kosten van de procedure, te vermeerderen met de wettelijke rente.
3.2. Bos c.s. gronden hun vordering op een onrechtmatige inbreuk op hun persoonlijke levenssfeer.
4. Het verweer
4.1. Audax c.s. hebben de vordering gemotiveerd betwist. Hun standpunt komt, voor zover relevant, hierna aan de orde.
5. De beoordeling
5.1. De rechtbank zal allereerst dienen te beoordelen of Audax c.s. de foto’s zonder toestemming van Bos c.s. hebben geplaatst, zoals Bos c.s. stellen. Audax c.s. betwisten dat de gepubliceerde foto’s in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 zonder toestemming van Bos c.s. zijn gemaakt. Ter ondersteuning van dit betoog hebben Audax c.s. een verklaring van [gedaagde 3] in het geding gebracht (productie 2 bij conclusie van antwoord) van 8 mei 2007. Deze verklaring gaat echter niet over de foto’s die zijn gepubliceerd in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007, maar over foto’s die in 2006 van het gezin van Bos zijn gemaakt en die in 2006 in Weekend zijn gepubliceerd. Aldus acht de rechtbank onvoldoende gemotiveerd betwist dat de foto’s die zijn gepubliceerd in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 zijn gemaakt en gepubliceerd zonder toestemming van Bos c.s. De rechtbank zal dan ook van het ontbreken van die toestemming uitgaan. Indien toestemming wordt verleend op een bepaald moment voor het maken en publiceren van foto’s
-hetgeen Audax c.s. stellen dat door Bos is gedaan in 2006, hetgeen door Bos overigens wordt betwist- wil dat nog niet zeggen dat deze toestemming mag worden verondersteld indien in 2007 opnieuw foto’s worden genomen en gepubliceerd. Evenmin betekent de omstandigheid dat Bos kennelijk niet publiekelijk is opgetreden tegen soortgelijke publicaties in het verleden dat hij publicaties als de onderhavige zich te allen tijde heeft te laten welgevallen. In dit verband kan de door Audax c.s. aangehaalde uitspraak van de Hoge Raad (HR 15 juni 1990, NJ 1991, 432) hen niet baten. Deze uitspraak heeft geen betrekking op schending van het portretrecht en daarmee schending van het recht op de persoonlijke levenssfeer. Voorts ging het in die uitspraak om de bewerking van een artikel, waarbij tegen het oorspronkelijke artikel geen bezwaar was gemaakt. In het onderhavige geval betreft het een nieuwe serie foto’s, die hoewel ze op dezelfde plaats gemaakt zijn, niet kunnen worden aangemerkt als een bewerking van de publicatie in 2006. Van stilzwijgende toestemming tot het maken van de foto’s en vervolgens publiceren van de foto’s is de rechtbank in het onderhavige geval niet gebleken zodat vast staat dat toestemming van de geportretteerden ontbreekt, waardoor het volgende uitgangspunt heeft te gelden.
5.2. Indien foto’s zijn gemaakt zonder een daartoe strekkende opdracht van de geportretteerde en zonder diens toestemming, is op grond van artikel 21 Auteurswet openbaarmaking daarvan niet geoorloofd voor zover een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen openbaarmaking verzet. Onder het redelijk belang van artikel 21 Auteurswet valt de bescherming van de geportretteerde tegen inbreuken op zijn recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. Indien een dergelijke inbreuk is gemaakt kan het antwoord op de vraag of die openbaarmaking jegens de geportretteerde ook onrechtmatig is, slechts worden gevonden door een afweging die, met inachtneming van alle bijzonderheden van het gegeven geval, ertoe strekt na te gaan welk -van de gelijkwaardige rechten- zwaarder weegt: dat van de geportretteerde gevrijwaard te blijven van inbreuken op zijn persoonlijke levenssfeer of dat van degene die het portret gepubliceerd heeft op vrijheid van meningsuiting. Bij die belangenafweging kan elke omstandigheid worden betrokken zoals de aard, de ernst en de duur van de inbreuk, de persoon om wie het gaat, de juistheid van de (bijgaande) informatie, de context waarin het portret werd gepubliceerd, de plaats waar en de wijze waarop de foto tot stand kwam en het maatschappelijk belang van de desbetreffende publicatie, waarbij heeft te gelden dat publieke figuren meer hebben te dulden dan andere personen.
5.3. Voorop dient te worden gesteld dat Bos weliswaar een publiek figuur is -waarvoor heeft te gelden dat hij aandacht van de media heeft te dulden, maar toch ook weer niet vogelvrij is-, maar dat dit niet geldt voor zijn echtgenote noch voor hun beider dochters.
5.4. Volgens Audax c.s. leveren de foto’s een bijdrage aan het publiek debat. Enige jaren gelden heeft Bos zelf de zogenaamde ‘papadag’ geïntroduceerd. Deze vrije dag gebruikte hij om voor zijn kinderen te zorgen. Een fenomeen dat in Den Haag nog niet bekend was en dat dan ook veel aandacht van de media heeft gekregen. Bos heeft die aandacht zelf gevoed door in interviews over de ‘papadag’ te spreken. Als direct gevolg van de Tweede Kamerverkiezingen heeft Bos ervoor moeten kiezen zijn vrije ‘papadag’ in te leveren. Een vierdaagse werkweek past immers niet bij de functie van minister van Financiën en vice-premier. Toen Bos een aantal jaar geleden aankondigde dat hij één dag in de week voor zijn kinderen ging zorgen, leidde dat tot veel aandacht van medepolitici en media. De publicatie in Weekend nummer 11 van 21 maart 2007 draagt aldus bij aan het publieke debat over parttime werken, zorgverlof en mannen die meedoen in het huishouden. Een publicatie hierover past ook bij het weekblad Weekend, welk tijdschrift een grote belangstelling heeft voor celebraties, waaronder politici. Weekend informeert haar lezers over nieuwswaardigheden met betrekking tot bekende mensen. Weekend vervult aldus een maatschappelijke taak door haar lezers van informatie te voorzien die hun belangstelling heeft, aldus steeds Audax c.s. Voorts genieten de kinderen van Bos en diens echtgenote volgens Audax c.s. nu eenmaal een grotere belangstelling dan andere kinderen omdat zij een vader hebben die lijstrekker is van de PvdA, minister van Financiën en vice-premier. De echtgenote van Bos is “the First lady” van de lijstrekker van de PvdA. Zij is regelmatig samen met Bos in het openbaar te zien bij gelegenheden als Prinsjesdag en andere publieke evenementen, aldus steeds Audax c.s.
5.5. De rechtbank overweegt als volgt. Nog los van het feit dat, zoals reeds overwogen, alleen Bos een publiek figuur is, weegt het bevredigen van de nieuwsgierigheid van delen van de bevolking niet zwaarder dan het recht op bescherming van de privacy waar ook publieke figuren onmiskenbaar recht op hebben. De omstandigheid dat Bos zijn ‘papadag’ heeft ingeleverd toen hij minister van Financiën werd, levert evenmin een rechtvaardigingsgrond op voor het publiceren van onderhavige foto’s. De foto’s zijn genomen van een duidelijke privé-activiteit van Bos, waarbij
Bos niet hoeft te dulden dat door (pers)fotografen foto’s worden gemaakt die daarna ook worden gepubliceerd. Indien Weekend had willen schrijven over parttime werken had zij dit ook kunnen doen zonder de onderhavige foto’s te publiceren. Deze foto’s leveren geen rechtens te respecteren bijdrage aan het publiek debat over parttime werken, zorgverlof en mannen die meedoen in het huishouden. Aan zorgverlof en huishouden wordt overigens in het artikel geen enkele aandacht besteedt. De conclusie dient dan ook te zijn dat in dit geval het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer van Bos c.s. zwaarder weegt dan het recht van Audax c.s. op uitingsvrijheid, zodat het onder 3.1. sub A gevorderde zal worden toegewezen.
5.6. De gevorderde verwijzing naar de schadestaatprocedure zal worden afgewezen. De rechtbank acht zich voldoende voorgelicht om de schade reeds nu te begroten. Wegens de onrechtmatige inbreuk op het privé-leven van Bos c.s. acht de rechtbank een bedrag van EUR 1.000,= per persoon, derhalve in totaal EUR 4.000,= aan immateriële schadevergoeding in overeenstemming met de wettelijke maatstaven. De rechtbank heeft hierbij in aanmerking genomen dat de foto’s onschuldige taferelen tonen en dat van een negatieve teneur of strekking geen sprake is. De omstandigheid dat de echtgenote van Bos slechts op één van de foto’s is te zien en bovendien zeer op de achtergrond, zoals door Audax c.s. is gesteld, maakt niet dat voor de inbreuk op haar privé-leven geen schadevergoeding verschuldigd is. Op de gepubliceerde foto is zij duidelijk zichtbaar, zodat ook haar privé-leven op onrechtmatige wijze is geschonden. Ook de omstandigheid dat de foto’s op één moment zijn genomen, zoals door Audax c.s. is gesteld, en niet door (langdurig) hinderlijk volgen, maakt het voorgaande niet anders. Door publicatie van de foto’s is het privé-leven van Bos c.s. op onrechtmatige wijze geschonden. Indien sprake zou zijn van (langdurig) hinderlijk volgen zou zulks schadevergoeding verhogend kunnen werken. Indien niet (langdurig) hinderlijk is gevolgd heft dat geenszins de onrechtmatigheid op. Tenslotte vormt de omstandigheid dat Audax c.s. hebben aangegeven bereid te zijn geen foto’s meer van de kinderen van Bos, en evenmin van diens echtgenote te publiceren, geen grond op voor afwijzing van de schadevergoeding.
5.7. Audax c.s. zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Bos c.s. worden begroot op:
- dagvaarding EUR 84,31
- vast recht 251,00
- salaris procureur 904,00 (2,0 punten × tarief EUR 452,00)
Totaal EUR 1.239,31
6. De beslissing
De rechtbank
6.1. veroordeelt Audax c.s. hoofdelijk, zodat indien en voor zover de één betaalt ook de ander zal zijn bevrijd, om aan Bos c.s. te betalen een bedrag van EUR 4.000,00 (vierduizend euro),
6.2. veroordeelt Audax c.s. in de proceskosten, aan de zijde van Bos c.s. tot op heden begroot op EUR 1.239,31, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf veertien dagen na betekening van dit vonnis tot de dag van volledige betaling,
6.3. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,
6.4. wijst het meer of anders gevorderde af.
Dit vonnis is gewezen door mr. H.C. Hoogeveen en in het openbaar uitgesproken op 2 april 2008.?