ECLI:NL:RBAMS:2017:9328

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

Bestuursrecht

zaaknummer: AMS 17/3799

uitspraak van de enkelvoudige kamer van 12 december 2017 in de zaak tussen

[eiser sub 1] , te [woonplaats] , eiser 1

[eiser sub 2] , advocaat te [plaats] , eiser 2

gezamenlijk te noemen: eisers,

(gemachtigde: mr. B. van Straaten),

Het bestuur van de Raad voor Rechtsbijstand, verweerder

(gemachtigden: mr. M. Doets en mr. A. El-Wanni).

Procesverloop

Bij besluit van 16 januari 2017 (het primaire besluit) heeft verweerder de aanvraag van

eiser 1 van 13 oktober 2016 om een toevoeging op grond van de Wet op de rechtsbijstand (Wrb) afgewezen.

Bij besluit van 29 mei 2017 (het bestreden besluit) heeft verweerder het daartegen ingestelde herzieningsverzoek, door verweerder aangemerkt als bezwaar van eisers ongegrond verklaard.

Eisers hebben tegen het bestreden besluit beroep ingesteld. Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 27 oktober 2017. Eiser 1 is vertegenwoordigd door de gemachtigde. Eiser 2 is ter zitting verschenen, bijgestaan door zijn kantoorgenoot/gemachtigde. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigden.

Overwegingen

Ontvankelijkheid eiser 2

1. De rechtbank ziet zich allereerst ambtshalve voor de vraag gesteld of eiser 2 procesbelang heeft. De rechtbank stelt vast dat eiser 2 een rechtsbijstandverlener is. Op grond van vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) heeft de rechtsbijstandverlener bij een beslissing op een verzoek om afgifte van een toevoeging geen direct belang. Dit wordt anders wanneer een tegengesteld belang met zijn cliënt bestaat. Van dit laatste is in onderhavige zaak geen sprake. Gelet hierop wordt het beroep van eiser 2 wegens het ontbreken van procesbelang niet-ontvankelijk verklaard. Zijn beroep op schending van het vertrouwensbeginsel, omdat hij in het verleden in zaken tegen verweerder altijd voor toevoeging in aanmerking kwam, wat daarvan ook zij, kan niet worden besproken.

Beroep eiser 1

2. Op 29 maart 2016 heeft eiser 1 een aanvraag om een toevoeging ingediend voor rechtsbijstand door zijn toenmalig gemachtigde bij een vordering als benadeelde partij in het strafproces dat bekend staat onder de naam “ [naam] ”, (de onderliggende strafzaak). Verweerder heeft deze aanvraag op 8 juni 2016 afgewezen en het daartegen ingestelde bezwaar op 19 september 2016 ongegrond verklaard. Deze rechtbank heeft bij uitspraak van

31 juli 2017 het daartegen ingestelde beroep gegrond verklaard (
AMS 16/6814) en bepaald dat de aanvraag van eiser 1 wordt ingewilligd. Verweerder heeft hoger beroep ingesteld tegen deze uitspraak.

3. Op 13 oktober 2016 heeft eiser 1 verzocht om afgifte van een toevoeging voor de rechtsbijstand voor de beroepsprocedure tegen het bestreden besluit van 19 september 2016. Verweerder heeft de afgifte van de toevoeging bij het primaire besluit, gehandhaafd bij het bestreden besluit, geweigerd, omdat eiser 1 onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de te verrichten werkzaamheden in de toevoegingszaak dusdanig feitelijk of juridisch complex zijn, dat rechtsbijstand van een advocaat noodzakelijk is. Eiser 1 dient in staat te worden geacht om zelf, dan wel met hulp van een ander niet zijnde advocaat, beroep te kunnen indienen bij de rechtbank. In beroep kan eiser 1 in eigen bewoordingen aanvoeren waarom volgens hem een positieve beoordeling van de aanvraag om toevoeging kan plaatsvinden, waarbij hij toelicht waarom bijstand van een advocaat noodzakelijk is in de toevoegingszaak.

4. Het wettelijk kader is opgenomen in de bijlage en maakt onderdeel uit van deze uitspraak.

5. Eiser heeft zich op het standpunt gesteld dat, mede gelet op het eigen beleid van verweerder, hij over had moeten gaan tot het verlenen van een toevoeging omdat sprake is van juridische en feitelijke complexiteit. Eiser voert hiertoe aan dat de onderliggende strafzaak een fundamentele zaak is, die het hart van een aantal fundamentele rechtsvragen raakt. De complexiteit van de onderliggende strafzaak had door verweerder moeten worden meegewogen. Bovendien heeft de behandelend rechter tijdens de behandeling ter zitting van de beroepsprocedure
AMS 16/6814volgens eisers gezegd dat de toevoegingszaak een buitengewoon complexe zaak betreft. Bovendien had eiser 1 de zaak niet kunnen bepleiten zoals eiser 2 heeft gedaan. Eiser 1 had namelijk vanwege de gevoeligheid van de zaak geen volledige toegang tot het strafdossier.

6.1

De rechtbank overweegt als volgt. In
AMS 16/6814heeft deze rechtbank, voor zover van belang, het volgende overwogen:

“4.6 De vordering waarvoor onderhavige toevoeging is aangevraagd, betreft een vordering benadeelde partij in eerste aanleg, in een groot strafproces. Dit strafproces is gericht tegen een parlementariër en diens uitlatingen hebben, onder meer door de grote media-aandacht hieromtrent, tot beroering en onrust in de samenleving geleid. Er zijn meer dan 6000 aangiftes tegen de heer [naam] ingediend, er zijn 61 vorderingen benadeelde partij ingediend, het strafproces heeft meerdere zittingsdagen in beslag genomen en de zittingen hebben plaatsgevonden in het extra beveiligde Justitieel Complex Schiphol. (…) Al deze omstandigheden maken naar het oordeel van de rechtbank dat het proces [naam] een complex strafproces was en dat de vordering niet los kan worden gezien daarvan. Daarmee is naar het oordeel van de rechtbank ook voldaan aan de in de werkinstructie neergelegde, eerste, voorwaarde van toevoegingverlening, te weten dat het moet gaan om een complexe vordering.”

6.2

In de toevoegingszaak vindt de rechtbank dat eiser zelf, dan wel met hulp van een ander niet zijnde een advocaat, in staat was om beroep in te dienen bij de rechtbank. Ook acht de rechtbank het mogelijk dat eiser, met of zonder dat hij volledige toegang heeft tot het strafdossier, in eigen bewoordingen kon beargumenteren waarom bijstand van een advocaat noodzakelijk was. De omstandigheden die de rechtbank heeft opgesomd in haar uitspraak van 31 juli 2017 waarom het proces [naam] een complexe strafzaak was, zijn niet erg ingewikkeld of juridisch van aard. Het zijn feiten waarvan iedereen uit de media heeft kunnen kennisnemen. De rechtbank is dan ook van oordeel dat verweerder op goede gronden heeft gemotiveerd dat eiser in onderhavige zaak niet aannemelijk heeft gemaakt dat de te verrichten werkzaamheden in de beroepsprocedure
AMS 16/6814dusdanig feitelijk of juridisch complex waren, dat rechtsbijstand van een advocaat noodzakelijk was. Het enkele feit dat de rechtbank in
AMS 16/6814heeft geoordeeld dat de onderliggende strafzaak complex is, betekent niet dat de beroepsprocedure over de afwijzing van de toevoeging gevoerd tegen verweerder dan automatisch ook complex is. Dat zou leiden tot een ongewenst Droste-effect, waarbij bij wijze van spreken tot in het oneindige toevoegingen zouden dienen te worden verleend.

7. De rechtbank overweegt verder dat verweerder het besluit voldoende zorgvuldig heeft voorbereid en deugdelijk heeft gemotiveerd en daarbij voldoende is ingegaan op de in het bezwaarschift aangehaalde jurisprudentie. Ook de stelling dat verweerder de bezwaargrond dat -kort gezegd- verweerder de toevoeging niet mag afwijzen omdat een advocaat in het bestuursrecht niet verplicht is, onbesproken heeft gelaten volgt de rechtbank niet.

8.1

Bij aanvullende beroepsgrond, tevens toegelicht ter zitting, beroept eiser zich op het gelijkheidsbeginsel. Eiser 1 heeft een zaak van mr. Van Eijsden, een collega advocaat, genoemd waarin een toevoeging is verleend voor het voeren van een beroepsprocedure tegen verweerder betreffende een toevoeging voor dezelfde onderliggende strafzaak als in onderhavige procedure.

8.2

Ter zitting heeft verweerder toegelicht dat de verstrekte toevoeging in de door eiser aangehaalde zaak van mr. Van Eijsden op een andere situatie ziet. Het kantoor van mr. Van Eijsden is namelijk, in tegenstelling tot het kantoor van eiser 2, een ‘high trust’ kantoor. Bij ‘high trust’ kantoren worden aanvragen om toevoeging automatisch verstrekt en niet vooraf getoetst. Een eenmaal verstrekte toevoeging wordt hooguit achteraf na steekproefsgewijze controle teruggevorderd.

8.3

De rechtbank oordeelt als volgt. Uit de aanvraag van mr. Van Eijsden die eiser bij aanvullende grond heeft overgelegd valt op te maken dat het inderdaad gaat om een ‘high trust’ kantoor, wat tevens is erkend door eiser 2 ter zitting. Nu het kantoor van eiser 2 geen ‘high trust’ kantoor is, is geen sprake is van gelijke gevallen. Omdat dat bij ‘high trust’ kantoren een andere toevoegingsmethodiek wordt gebruikt, kan het beroep op het gelijkheidsbeginsel dan ook niet slagen.

9. De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

10. Voor een proceskostenveroordeling of vergoeding van het griffierecht bestaat geen aanleiding.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. M.J. van den Bergh, rechter, in aanwezigheid van mr. M. Belhaj, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 12 december 2017.

griffier rechter

Afschrift verzonden aan partijen op:

Conc.: MBe

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de dag van verzending daarvan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Als hoger beroep is ingesteld, kan bij de voorzieningenrechter van de hogerberoepsrechter worden verzocht om het treffen van een voorlopige voorziening.

BIJLAGE-Wettelijk kader

Wet op de rechtsbijstand (Wrb)

Op grond van artikel 12, tweede lid, aanhef en onder g, van de Wrb wordt rechtsbijstand niet verleend indien het een belang betreft waarvan de behartiging redelijkerwijze aan de aanvrager kan worden overgelaten, zo nodig met bijstand van een andere persoon of instelling van wie onderscheidenlijk de werkzaamheden niet vallen binnen de werkingssfeer van deze wet.

Op grond van artikel 28, eerste lid, aanhef en onder c, van de Wrb kan de Raad de toevoeging weigeren indien de aanvraag een rechtsprobleem betreft dat naar het oordeel van de Raad eenvoudig kan worden afgedaan.

Besluit rechtsbijstand- en toevoegcriteria (Brt)

Op grond van artikel 8, eerste lid, aanhef en onder i, van het Brt wordt geen toevoeging verleend indien de rechtsbijstand uitsluitend is verzocht voor het verkrijgen van rechtsbijstand.

Op grond van het tweede lid van artikel 8 kan in afwijking van het eerste lid een toevoeging worden verleend, indien de bijzondere feitelijke of juridische ingewikkeldheid van het geval dat vereist.

Werkinstructie B10

Bij de beoordeling of de aanvraag een belang betreft waarvan de behartiging redelijkerwijze aan de aanvrager zelf kan worden overgelaten, komt verweerder beoordelingsvrijheid toe. Voor de aanwending daarvan heeft verweerder criteria ontwikkeld die zijn neergelegd in Werkinstructie ‘B010 Bestuursrecht’, waaruit volgt, voor zover van belang, dat voor rechtsbijstand ter zake het bezwaar tegen de afwijzing van een toevoeging in beginsel geen toevoeging wordt verleend. Bij uitzondering kan een toevoeging worden verstrekt indien sprake is van juridische en/of feitelijke complexiteit.