ECLI:NL:RBAMS:2025:1498

Uitspraak

RECHTBANK Amsterdam

Civiel recht

Zaaknummer: C/13/751295 / HA ZA 24-569

Vonnis van 12 maart 2025

in de zaak van

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

[eiser] B.V.,

gevestigd in [vestigingsplaats] ,

eisende partij,

hierna te noemen: [eiser] ,

advocaat: mr. L.A.C. van Lierop,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

BUNQ B.V.,

gevestigd in Amsterdam,

gedaagde partij,

hierna te noemen: Bunq,

advocaat: mr. L. Stortelder.

1.De zaak in het kort

[eiser] is slachtoffer geworden van helpdeskfraude. De oplichter heeft [eiser] overgehaald om toegang tot haar bankaccount te geven. In korte tijd heeft de fraudeur bijna € 115.000 van de Bunq-rekening van [eiser] overgemaakt naar andere rekeningen. [eiser] wil dat Bunq haar schade vergoed omdat Bunq niet genoeg heeft gedaan om de fraude te voorkomen en ook niet genoeg heeft gedaan om het geld daarna terug te krijgen. Bunq is het daarmee niet eens. Volgens haar heeft zij genoeg veiligheidsmaatregelen genomen en heeft zij adequaat geregeerd op de melding van [eiser] . De rechtbank beslist dat Bunq niet aansprakelijk is voor de schade van [eiser] .

2.De procedure

2.1.

In het dossier bevinden zich de volgende stukken:

- de dagvaarding van 16 mei 2024 met producties 1 tot en met 12,

- de conclusie van antwoord met producties 1 tot en met 3,

- het tussenvonnis van 25 september 2024, waarin de mondelinge behandeling is bepaald,

- het proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 22 januari 2025.

2.2.

De rechter heeft bepaald dat hij vandaag vonnis wijst.

3.De feiten

3.1.

[eiser] is de persoonlijke holding van de heer [naam] (hierna:
[naam]). [eiser] is opgericht in verband met het bedrijf van [naam] , [bedrijf] . [eiser] heeft een zakelijke betaalrekening en een zakelijke spaarrekening bij Bunq.

3.2.

Op 17 april 2023 is [eiser] slachtoffer geworden van fraude, waarbij misbruik is gemaakt van de zakelijke rekeningen van [eiser] bij Bunq. [naam] werd rond 14:30 uur gebeld door de fraudeur die zich voordeed als medewerker van de fraudehelpdesk van ABN AMRO. De fraudeur zei dat er een virus rondging op de zakelijke rekening van [eiser] . Om het virus onschadelijk te maken, zou [naam] via het computerprogramma ‘Anydesk’ verbinding moeten maken de computer van de vermeende helpdeskmedewerker. Nadat [naam] Anydesk had gedownload, verbinding had gemaakt en was ingelogd op de Bunq-rekening van [eiser] , werd vervolgens een afzonderlijk bestand gedownload, waardoor [naam] de controle over zijn computer verloor. Zonder medeweten of toestemming van [naam] zijn dezelfde dag bedragen overgeboekt van de zakelijke spaarrekening van [eiser] naar de betaalrekening van [eiser] . Vervolgens zijn deze bedragen doorgesluisd naar diverse buitenlandse bankrekeningen van onbekende derden. In totaal gaat het om een bedrag van € 114.982.

3.3.

Op dinsdagochtend 18 april 2023 heeft [naam] gebeld met de fraudehelpdesk van ABN AMRO. Hij kreeg te horen dat er veel geld was overgeboekt. ABN AMRO heeft vervolgens geprobeerd transacties terug te draaien. Daarna heeft [naam] de zakelijke rekeningen van [eiser] bij Bunq gecontroleerd, waaruit bleek dat inmiddels meerdere bedragen waren overgeboekt naar bankrekeningen van derden. [naam] heeft vervolgens meteen (dinsdagmiddag) contact gezocht met Bunq via het webformulier op de website, een e-mail en een chatbericht. [naam] heeft aangifte gedaan bij de politie van de fraude en het proces-verbaal daarvan aan Bunq gestuurd op 21 april 2023.

4.Het geschil

4.1.

[eiser] vordert – samengevat – dat de rechtbank:

1. voor recht verklaart dat Bunq aansprakelijk is voor alle schade die [eiser] ten gevolge van de frauduleuze overboekingen lijdt en nog zal lijden;

2. Bunq veroordeelt om € 124.055,33 aan [eiser] te betalen, bestaande uit hoofdsom, wettelijke rente en buitengerechtelijke incassokosten, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 16 mei 2024;

3. Bunq veroordeelt in de proceskosten.

[eiser] vordert dat de rechtbank daarbij bepaalt dat het vonnis ook moet worden uitgevoerd als hoger beroep wordt ingesteld (uitvoerbaar bij voorraad).

4.2.

[eiser] stelt dat Bunq de bijzondere zorgplicht jegens [eiser] heeft geschonden. Ten eerste heeft Bunq nagelaten voldoende fraudebestendige maatregelen te treffen. Ten tweede heeft Bunq inadequaat gehandeld naar aanleiding van de fraudemelding van [eiser] . Door het ontbreken van passende beschermingsmaatregelen, inadequate procedures voor de afhandeling van veiligheidsincidenten, slechte communicatie, en het niet nakomen van haar inspanningsverplichting, heeft Bunq deze zorgplicht geschonden. Bunq is daardoor aansprakelijk voor de schade die [eiser] heeft geleden.

4.3.

Bunq voert verweer. Haar conclusie is dat [eiser] niet-ontvankelijk is in haar vordering of dat de vordering moet worden afgewezen. [eiser] moet daarom de proceskosten betalen.

5.De beoordeling

bijzondere zorgplicht

5.1.

[eiser] en Bunq verschillen van mening over de vraag of Bunq haar bijzondere zorgplicht heeft geschonden jegens [eiser] . De rechtbank oordeelt dat dit niet zo is. Dit zijn daarvoor de redenen.

5.2.

Banken hebben een bijzondere zorgplicht vanwege hun maatschappelijke functie omdat zij bij uitstek beschikken over deskundigheid die anderen missen. Hoever die zorgplicht in een specifieke situatie reikt, is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval. In dit geval gaat het om de rol van Bunq als betaaldienstverlener, waarbij Bunq erop moet toezien dat er op de bij haar aangehouden bankrekeningen geen activiteiten plaatsvinden die een financieel gevaar vormen voor rekeninghouders (zoals [eiser] ) of derden. Als Bunq weet heeft van onregelmatigheden, zal zij tot actie moeten overgaan. Bunq moet dan onderzoek doen en adequate maatregelen treffen. Dit wordt ook wel subjectieve wetenschap genoemd, wat wil zeggen dat een ‘behoren te weten’ niet genoeg is om in te moeten grijpen.

schade is niet het gevolg van nalaten actie te ondernemen door Bunq

5.3.

Volgens [eiser] wist Bunq van de fraude op het moment dat [naam] de melding deed, maar heeft Bunq pas actie ondernomen toen de betalingen aan derden niet meer teruggedraaid konden worden. Bunq heeft dus niet snel genoeg actie ondernomen. Dit nalaten om tijdig en effectief te handelen na de fraudemelding maakt dat Bunq is tekortgeschoten in de nakoming van haar zorgplicht als bank, aldus [eiser] . Bovendien had Bunq eigenlijk vanuit zichzelf actie moeten ondernemen vanwege de opmerkelijk hoge bedragen die naar buitenlandse rekeningen zijn overgemaakt. [eiser] heeft namelijk nooit eerder dergelijke hoge bedragen naar het buitenland overgeboekt. Dit had Bunq moeten signaleren en zij had daar actie op moeten ondernemen. [eiser] verwijt Bunq ook dat Bunq niet genoeg heeft gedaan om het geld terug te krijgen. Bunq had namelijk de overboekingen ongedaan kunnen maken door middel van een SWIFT of SEPA
recall. Dat heeft zij niet gedaan, waardoor zij niet heeft voldaan aan haar inspanningsverplichting, aldus [eiser] .

5.4.

Het staat vast dat de fraudeur de bedragen van de rekeningen van [eiser] heeft overgeboekt naar andere rekeningen op 17 april 2023 tussen 16:23 en 17:05 uur. Op dat moment had Bunq geen wetenschap van de fraude omdat [naam] de fraude pas de volgende dag heeft gemeld, op 18 april 2023. Ook heeft het transactiemonitoringsysteem van Bunq geen alarmsignaal gegenereerd. Aan de overboekingen zelf was voor Bunq niet af te lezen dat de overboekingen frauduleus waren, omdat de overboekingen via de correcte procedure waren verricht. Dat in werkelijkheid sprake was van fraude kon Bunq dus niet weten. Zonder wetenschap van (dreigend) financieel gevaar heeft Bunq niet de plicht om onderzoek te doen of maatregelen te nemen.

5.5.

De omstandigheid dat het volgens [eiser] voor haar doen ging om ongebruikelijke transacties maakt dit niet anders. Er bestaat geen wettelijke plicht voor Bunq om alle transacties te monitoren met als doel om fraude zoals hier aan de orde te voorkomen. En overigens geldt dat áls Bunq op de hoogte zou zijn geweest dat het hier om voor [eiser] ongebruikelijke transacties ging, dat nog niet betekent dat zij had moeten ingrijpen. Zoals hiervoor aangegeven is een ‘behoren te weten’ daarvoor niet voldoende.

5.6.

Omdat de schade al was geleden op het moment dat [naam] de melding deed, is de schade van [eiser] niet een gevolg van de omstandigheid dat Bunq niet direct na de melding actie heeft ondernomen. Het nalaten van Bunq direct inhoudelijk te reageren op de melding van [naam] was dus niet de oorzaak van de schade. Voor zover er op dat moment sprake zou zijn van een zorgplichtschending van Bunq leidt dat dus niet tot aansprakelijkheid jegens [eiser] . Niet op grond van een tekortkoming in de nakoming van haar verplichtingen jegens [eiser] en ook niet op grond van onrechtmatige daad.

5.7.

Daarbij is tot slot van belang dat niet is vast komen te staan dat Bunq de overboekingen na de melding van [naam] nog ongedaan kon maken. De overboekingen die de fraudeur heeft verricht zijn SEPA betalingen. Dit zijn betalingen gedaan binnen Europa (SEPA staat voor
Single Euro Payments Area). SEPA betalingen worden direct verwerkt zodat het bedrag vrijwel meteen op de ontvangende rekening staat. Een dergelijke betaling kan dus in de regel niet worden tegengehouden. Dat kan, voor zover de rechtbank begrijpt, wel bij betalingen buiten het SEPA gebied via het internationale betaalsysteem SWIFT. Omdat het in dit geval geen SWIFT betalingen waren, kon Bunq geen SWIFT
recalldoen, zoals [eiser] betoogt. Bunq kon alleen proberen het geld terug te krijgen van de ontvangende bank. Zij heeft dit gedaan door het versturen van een bericht aan de ontvangende bank met het verzoek bedragen van de overboekingen vanaf de rekening van [eiser] op 17 april 2023 terug te storten. Hierop heeft zij geen reactie gekregen. Bunq heeft zodoende gedaan wat van haar verwacht mocht worden. Het is de rechtbank niet duidelijk wat Bunq nog meer had moeten doen. [eiser] heeft gesteld dat daarvoor een stappenplan is dat Bunq had moeten volgen en dat een SEPA
recallmogelijk is tot tien dagen na de overboeking, maar zij maakt niet duidelijk wat dit stappenplan of een SEPA
recallinhoudt en in hoeverre dit afwijkt van wat Bunq feitelijk heeft gedaan. Ook maakt [eiser] niet duidelijk hoe een en ander er concreet toe had kunnen leiden dat zij haar geld had teruggekregen. De rechtbank gaat er daarom vanuit dat Bunq niet bij machte was om de bedragen terug te halen nadat [naam] de melding had gedaan.

voldoende fraude werende maatregelen

5.8.

[eiser] stelt dat Bunq ook tekortschiet in haar zorgplicht omdat Bunq in het

algemeen onvoldoende maatregelen treft om fraude te voorkomen zoals andere banken dat wel doen. Concreet noemt zij de volgende punten:

1. Bunq kent geen ‘afkoelingsperiode’ voor het overboeken van geld; bij andere banken is het gebruikelijk dat er een wachttijd geldt voor het verhogen van de limiet op betaalrekeningen; bij Bunq kan de dagelijkse limiet direct worden verhoogd, waardoor zonder bedenktijd hoge bedragen kunnen worden overgemaakt; ook geldt er geen uiterste limiet;

2. Bunq past geen ‘spaarslot’ toe, waardoor niet hoeft te worden gewacht voordat spaargeld naar een betaalrekening kan worden overgeboekt;

3. de klantenservice van Bunq is slecht bereikbaar in het geval van fraude, zo is zij niet telefonisch bereikbaar voor klanten en reageert zij niet accuraat op e-mails van klanten;

als Bunq deze maatregelen wel had en telefonisch bereikbaar was geweest, had de fraude voorkomen kunnen worden.

5.9.

Bunq is het hiermee niet eens. Zij heeft voldoende veiligheidsmaatregelen getroffen om fraude te voorkomen. Het gaat onder meer om de volgende maatregelen:

a. om vast te stellen dat de rekeninghouder zelf goedkeuring geeft voor een betalingstransactie dient de opdrachtgever (bij opdrachten hoger dan € 1.000) een identificatiecode in te toetsen op een aan het account gekoppeld (geautoriseerd) apparaat van de rekeninghouder;

b. wanneer een rekeninghouder een nieuw apparaat toegang wil geven tot zijn of haar account moeten meerdere stappen doorlopen worden:

( i) de rekeninghouder moet inloggen vanaf een geautoriseerd apparaat op de website (de web interface) van Bunq of in de Bunq-app; daarvoor zijn inloggegevens (telefoonnummer of emailadres) en een digitale handtekening (6-cijferige pincode) nodig;

(ii) de Bunq-app moet op het nieuwe apparaat worden geïnstalleerd om vervolgens vanaf het nieuwe apparaat in te loggen met diezelfde inloggegevens; de dan gegenereerde QR-code moet vervolgens worden gescand met een reeds aan het account gekoppeld apparaat;

(iii) vervolgens stuurt Bunq een notificatie e-mail aan de rekeninghouder; dit is een waarschuwing dat een nieuw apparaat is ingelogd met het verzoek om te controleren of dit correct is omdat een dergelijke inlog mogelijk het gevolg kan zijn van fraude;

c. bij vermoeden van fraude kan een rekeninghouder op elk gewenst moment zelfstandig in de online Bunq-omgeving zijn of haar rekening blokkeren of bellen met de SOS-hulplijn van Bunq.

5.10.

Verder voert Bunq aan dat haar beleid om geen telefonisch contact te hebben met klanten juist is bedoeld als maatregel tegen fraude. Het is zodoende immers duidelijk dat als je gebeld wordt door iemand die zich als Bunq helpdeskmedewerker voordoet, het een fraudeur betreft. Het staat Bunq bovendien vrij om geen telefonisch contact met klanten te onderhouden. Ten slotte betwist Bunq dat zij een algemene plicht heeft om alle transacties te monitoren.

5.11.

De rechtbank overweegt dat er geen algemene verplichting is voor banken om alle transacties te monitoren. Dat Bunq niet een systeem heeft dat een waarschuwing geeft bij overboekingen zoals die op 17 april 2023 zijn gedaan – en deze overboekingen blokkeert – levert op zichzelf dus geen zorgplichtschending op. Overigens waren de overboekingen wel aanleiding voor Bunq om op 19 april 2023 vragen te stellen aan [eiser] .

5.12.

Wel mag van Bunq verwacht worden dat zij maatregelen treft ter voorkoming van fraude. Hoe zij dat doet is niet in wettelijke regels vastgelegd en is bovendien steeds aan verandering onderhevig omdat nieuwe vormen fraude tot aangepaste maatregelen kunnen leiden. Bunq heeft bovendien enige mate van beleidsvrijheid: Banken zijn niet verplicht om allemaal dezelfde maatregelen te treffen. Dat Bunq niet dezelfde maatregelen heeft getroffen als bijvoorbeeld ABN AMRO betekent daarom niet dat zij tekortschiet in haar verplichtingen op dit punt.

5.13.

Dat Bunq de door haar gestelde maatregelen hanteert, wordt niet betwist door [eiser] en staat dus vast. De rechtbank overweegt dat deze maatregelen op dit moment voldoende zijn en dat Bunq niet tot meer of andere maatregelen gehouden is. Daartoe geldt in de eerste plaats dat uit de geldende maatregelen volgt dat om een nieuw apparaat te koppelen aan een account tweemaal een handeling is vereist vanaf een apparaat dat reeds gekoppeld is. Aldus zijn enkel de inloggegevens niet voldoende. In de tweede plaats heeft Bunq onweersproken toegelicht dat ook bij verplichte wachtperiodes fraudeurs tegenwoordig succesvol zijn om nadien gelden over te maken. De rechtbank overweegt ten slotte dat de omstandigheid dat Bunq niet telefonisch bereikbaar is voor klanten ook niet leidt tot een ander oordeel. Bunq biedt haar klanten voldoende alternatieven om in contact te komen. Daarbij is ook van belang dat klanten zelfstandig in staat zijn hun bankrekening te blokkeren. Direct contact met de servicedesk van Bunq is daarvoor niet nodig.

5.14.

De rechtbank komt daarom tot de conclusie dat Bunq haar zorgplicht niet heeft geschonden.

Bunq hoeft geen geld te betalen aan [eiser]

5.15.

Op grond van het voorgaande zal de rechtbank de vordering van [eiser] afwijzen. Dit betekent dat zij niet toekomt aan een bespreking van het overige verweer van Bunq en in het midden kan blijven in hoeverre de wettelijke schadeloosstellingsregeling zoals vastgelegd in artikel 7:528 e.v. van het Burgerlijk Wetboek een exclusief karakter heeft.

proceskosten

5.16.

[eiser] krijgt ongelijk en moet daarom de proceskosten betalen. De rechtbank begroot de proceskosten van Bunq op:

- griffierecht € 6.617

- salaris advocaat € 3.858 (2 punten × tarief € 1.929)

- nakosten € 178 (plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing)

Totaal € 10.653

5.17.

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten wordt toegewezen zoals vermeld in de beslissing.

6.De beslissing

De rechtbank

6.1.

wijst de vordering van [eiser] af;

6.2.

veroordeelt [eiser] in de proceskosten van € 10.653, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe. Als [eiser] niet tijdig aan de veroordelingen voldoet en het vonnis daarna wordt betekend, dan moet zij € 92 extra betalen, plus de kosten van betekening;

6.3.

veroordeelt [eiser] in de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 Burgerlijk Wetboek over de proceskosten als deze niet binnen veertien dagen na aanschrijving zijn voldaan;

6.4.

verklaart de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. M.L.S. Kalff, rechter, bijgestaan door mr. D.K.W. Collins, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 12 maart 2025.