Uitspraak
vonnis
RECHTBANK ARNHEM
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 187731 / HA ZA 09-1332
Vonnis van 21 april 2010
in de zaak van
[eis.conv./verw.reconv.],
wonende te [woonplaats],
eiser in conventie,
verweerder in reconventie,
advocaat mr. F.D.P. LL.M. Nobel te Breda,
tegen
1. de commanditaire vennootschap
[ged.1conv./eis.1reconv.],
gevestigd te [woonplaats],
2. [ged.2conv./eis.2reconv.],
wonende te [woonplaats],
3. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
[ged.3conv./eis.3reconv.],
gevestigd te [woonplaats],
gedaagden in conventie,
eiseressen in reconventie,
advocaat mr. L.M. Schelstraete te Tilburg.
Eiser in conventie/gedaagde in reconventie zal hierna [eis.conv./ged.reconv.] worden genoemd.
Gedaagden in conventie/eiseressen in reconventie zullen hierna gezamenlijk worden aangeduid als [gedn.conv./eis.reconv.] en elk afzonderlijk als [ged.1conv./eis.1reconv.], [ged.2conv./eis.2reconv.] en [ged.3conv./eis.3reconv.].
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 23 december 2009
- het proces-verbaal van comparitie van 2 maart 2010
- de conclusie van antwoord in reconventie, tevens houdende akte wijziging eis
- de brief van mr. Schelstraete namens [gedn.conv./eis.reconv.]. met in de bijlage de namen en adressen van drie taxateurs van paarden en pony’s.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. In dit stadium van de procedure volstaat de rechtbank met de navolgende beknopte weergave van de feiten.
2.2. [eis.conv./ged.reconv.] en [ged.2conv./eis.2reconv.] hebben een affectieve relatie gehad. In het kader daarvan zijn zij op 11 april 2005 een samenlevingsovereenkomst aangegaan.
2.3. Eveneens op 11 april 2005 is een overeenkomst van commanditaire vennootschap tot stand gekomen. Vennoten waren [eis.conv./ged.reconv.], [ged.2conv./eis.2reconv.] en de vader van [ged.2conv./eis.2reconv.] in zijn hoedanigheid van directeur van [ged.3conv./eis.3reconv.]. De vennootschap was genaamd [eis.conv./ged.reconv.]-[ged.1conv./eis.1reconv.] c.v. en had blijkens artikel 1.2 van de vennootschapsovereenkomst tot doel:
het voor gemeenschappelijke rekening uitoefenen van een manegebedrijf, in- en verkoop, training van ren-, dressuur- en springpaarden en al hetgeen in de ruimste zin met het vorenstaande verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn en tevens aan- en verkoop van onroerende zaken.
2.4. In 2007 is de affectieve relatie tussen [eis.conv./ged.reconv.] en [ged.2conv./eis.2reconv.] verbroken. [eis.conv./ged.reconv.] heeft de gemeenschappelijke woning en de manege op 3 april 2007 verlaten en is naar Duitsland vertrokken. Op 25 september 2007 hebben [ged.2conv./eis.2reconv.] en [ged.3conv./eis.3reconv.] de commanditaire vennootschap opgezegd met ingang van 1 april 2008. Ondanks pogingen daartoe zijn partijen er niet in geslaagd tot een afwikkeling van de vennootschap te komen.
2.5. In februari 2009 heeft [eis.conv./ged.reconv.] conservatoir beslag doen leggen op de paarden en op de onroerende zaak – de manege met erf en overige aanhorigheden – aan de [adres].
3. Het geschil
in conventie
3.1. [eis.conv./ged.reconv.] vordert, na eiswijziging, dat het de rechtbank moge behagen om bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
I. Uitkoopsom
I.1. te bepalen dat de werkelijke waarde c.q. de waarde in het economisch verkeer van de voorraad paarden dient te worden vastgesteld door een beëdigd taxateur dan wel een taxateur c.q. deskundige;
I.2. een beëdigd taxateur dan wel een taxateur c.q. deskundige aan te wijzen die de waarde van de paarden in het economisch verkeer vaststelt;
I.3. te bepalen dat de werkelijke waarde c.q. de waarde in het economisch verkeer van de onroerende zaken van de vennootschap dienen te worden vastgesteld door een taxateur c.q. deskundige;
I.4. een taxateur c.q. deskundige aan te wijzen die de waarde van de onroerende zaken bepaalt;
I.5. een registeraccountant c.q. een deskundige aan te wijzen die de uittredingsbalans per datum ontbinding opmaakt en de uitkoopsom bepaalt, met inachtneming van de onder I.2 en I.4 bedoelde taxaties;
I.6. gedaagde(n) te veroordelen de op basis van de onder I.5 opgemaakte uittredingsbalans berekende uitkoopsom binnen vijf dagen, althans een door de rechtbank te bepalen termijn, na vaststelling van de balans te voldoen, subsidiair te bepalen dat gedaagden binnen vijf dagen, althans binnen een door de rechtbank te bepalen termijn na vaststelling van de balans, voldoende zekerheid biedt/bieden voor de vordering en de uitkoopsom in vijf jaarlijkse termijnen bij vooruitbetaling voldoet;
II. Levering aandeel
II.1. primair: te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] het aandeel van de vennootschap pas aan de voortzettende vennoten dient te leveren, nadat de uittredingsbalans is opgesteld en de bepaalde uitkoopsom is voldaan, althans nadat zekerheid is gesteld ter voldoening van de uitkoopsom;
II.2. subsidiair: te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] het aandeel van de vennootschap pas aan de voortzettende vennoten dient te leveren, nadat de uittredingsbalans is opgesteld conform het vennootschapscontract;
II.3. meer subsidiair: te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] zijn verplichtingen tot het leveren van het aandeel van de vennootschap aan de voortzettende vennoten mag opschorten totdat de uittredingsbalans is opgesteld en de bepaalde uitkoopsom is voldaan, althans totdat zekerheid is gesteld ter voldoening van de uitkoopsom;
III. Schadeplicht
III.1. te verklaren voor recht dat [ged.2conv./eis.2reconv.] schadeplichtig is jegens [eis.conv./ged.reconv.] wegens ongerechtvaardigde verrijking dan wel toerekenbare tekortkoming dan wel onrechtmatige daad;
III.2. [ged.2conv./eis.2reconv.] te veroordelen aan [eis.conv./ged.reconv.] de schade te voldoen, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;
III.3. subsidiair [ged.2conv./eis.2reconv.] te veroordelen aan [eis.conv./ged.reconv.] te voldoen een bedrag van € 215.000,00, althans een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van de dagvaarding tot de dag van de voldoening;
IV. [ged.3conv./eis.3reconv.]
IV.1. te verklaren voor recht dat [ged.3conv./eis.3reconv.] B.V. hoofdelijk aansprakelijk is voor de verplichtingen en schulden van de commanditaire vennootschap.
3.2. [eis.conv./ged.reconv.] legt aan zijn vordering, kort samengevat, ten grondslag de bepalingen in de vennootschapsovereenkomst die zien op de afrekening met de vertrekkende vennoot.
3.3. [gedn.conv./eis.reconv.] voert verweer.
3.4. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
in reconventie
3.5. [gedn.conv./eis.reconv.] vordert dat het de rechtbank moge behagen om bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
I. Verplichtingen uit de overeenkomst van commanditaire vennootschap
a. te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] toerekenbaar is tekortgeschoten in de op hem rustende verplichting om – gelet op de door [gedn.conv./eis.reconv.] gedane mededeling tot voortzetting van de commanditaire vennootschap – zijn aandeel in de commanditaire vennootschap aan [gedn.conv./eis.reconv.] in reconventie in eigendom over te dragen en daartoe alle leveringshandelingen en -formaliteiten te verrichten;
b. te verklaren voor recht dat voor het bepalen van de waarde van het aandeel van [eis.conv./ged.reconv.] in de commanditaire vennootschap/uitkoopsom als uitgangspunt moet worden genomen de uittredingsbalans per 31 maart 2008 op grond waarvan de waarde van het aandeel van [eis.conv./ged.reconv.] € 108.972,00 bedroeg;
c. te verklaren voor recht dat op het aandeel van [eis.conv./ged.reconv.] d.d. 31 maart 2008 ad € 108.972,00 in mindering moeten worden gebracht de waarde van de door [eis.conv./ged.reconv.] in 2007 meegenomen paarden en Audi A6 zodat pro resto door [gedn.conv./eis.reconv.] is verschuldigd een bedrag van € 40,072,00+
d. te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] voor de helft dient mee te delen in het sinds 31 maart 2008 tot en met 31 oktober 2009 geleden verlies (€ 95.000,00 in 2008 en € 422.000,00 in 2009, dus in totaal € 517.000,00) en dat dit verlies in mindering moet worden gebracht op zijn aandeel van € 40.072,00;
e. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen tot betaling van € 218.428,00, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 9 december 2009 tot aan de dag van de algehele voldoening;
f. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen tot betaling van € 450,00 per dag vanaf 1 april 2007 dat de overtreding van artikel 5.1 van de overeenkomst van commanditaire vennootschap heeft voortgeduurd en voortduurt tot aan het moment waarop de feitelijke verdeling van de activa van de commanditaire vennootschap plaatsvindt;
g. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen om aan [gedn.conv./eis.reconv.] een overzicht te verschaffen met daarop alle verrichte ondernemingsactiviteiten en commerciële activiteiten met betrekking tot de handel in paarden welke hij vanaf zijn vertrek naar Duitsland in 2007 heeft verricht en voornemens is te verrichten;
h. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen tot betaling van € 59.999,90 als vergoeding voor de arbeidsprestaties als verricht door [ged.2conv./eis.2reconv.] dan wel te bepalen dat de arbeidsvergoeding ten laste van het saldo van het aandeelkapitaal van [eis.conv./ged.reconv.] wordt gebracht;
i. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen in de proceskosten, waaronder de beslagkosten, te vermeerderen met de wettelijke rente en tevens met nakosten indien niet binnen 48 uur na betekening van het vonnis alles is betaald;
II. [ged.3conv./eis.3reconv.]
Primair:
a. te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] schadeplichtig is jegens [ged.3conv./eis.3reconv.] wegens ongerechtvaardigde verrijking;
b. [eis.conv./ged.reconv.] te veroordelen tot betaling van € 87.739,68, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 9 december 2009 tot aan de dag van de algehele voldoening;
Subsidiair:
a. te verklaren voor recht dat [eis.conv./ged.reconv.] schadeplichtig is jegens [ged.3conv./eis.3reconv.] wegens ongerechtvaardigde verrijking;
b. te verklaren voor recht dat [ged.3conv./eis.3reconv.] haar vordering uit hoofde van ongerechtvaardigde verrijking kan verrekenen met de vorderingen van [eis.conv./ged.reconv.];
c. te verklaren voor recht dat [ged.3conv./eis.3reconv.] op grond van haar vordering uit hoofde van ongerechtvaardigde verrijking de voldoening van de vorderingen van [eis.conv./ged.reconv.] kan opschorten;
III. Conservatoir beslag
Primair:
het gelegde conservatoire beslag op de roerende zaken en de onroerende zaken op te heffen;
Subsidiair:
het gelegde conservatoire beslag te beperken tot het conservatoire beslag als gelegd
op de onroerende zaak staande en gelegen aan de [adres].
3.6. [gedn.conv./eis.reconv.] legt aan haar vorderingen, samengevat, ten grondslag dat de samenlevingsovereenkomst in de rechtsverhouding tussen [eis.conv./ged.reconv.] en [ged.2conv./eis.2reconv.] nog altijd geldt en dat [eis.conv./ged.reconv.] zijn verplichtingen uit die overeenkomst moet nakomen. Subsidiair zijn de vorderingen van [gedn.conv./eis.reconv.] gegrond op de overeenkomst van commanditaire vennootschap.
3.7. [eis.conv./ged.reconv.] voert verweer.
3.8. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
in conventie en in reconventie
4.1. Ter comparitie zijn partijen overeengekomen dat het gemeenschappelijk vermogen moet worden getaxeerd, waarna [ged.2conv./eis.2reconv.] de activa kan overnemen. Het gaat daarbij om de paarden, het registergoed en overige activa, en de goodwill of badwill van de onderneming.
De paarden
4.2. De zeventien paarden die voorkomen op de concept uittredingsbalans per 31 maart 2008 zullen door ter zake kundigen moeten worden getaxeerd ter vaststelling van hun verkoopwaarde bij onderhandse verkoop. Partijen zijn overeengekomen dat de heren [taxateur1] en [taxateur2], taxateurs, door de rechtbank zullen worden benoemd als deskundigen en dat zij samen een derde deskundige zullen aanzoeken om het college van drie te completeren. De deskundigen zal worden verzocht om de zeventien paarden te taxeren per drie verschillende peildata, te weten: 3 april 2007, 31 maart 2008 en de datum van taxatie, met dien verstande dat voor de waardering per datum taxatie de gerealiseerde verkoopprijs kan worden aangehouden voor de paarden die inmiddels zijn verkocht. In een later stadium zal nader worden gedebatteerd en beslist welke datum in dit geval moet worden aangehouden voor de afrekening tussen partijen.
4.3. De heren [taxateur1] en [taxateur2] hebben desgevraagd verklaard bereid en in staat te zijn tot het uitvoeren van voornoemde taxatie. Als derde te benoemen deskundige hebben zij voorgesteld de heer [taxateur3]. Ook deze deskundige heeft aangegeven bereid en in staat te zijn tot het uitvoeren van de taxatie. De rechtbank zal dan ook overgaan tot benoeming van deze drie deskundigen. Aan de hand van de opgave van de deskundigen wordt het voorschot op hun loon en kosten, inclusief de daarover verschuldigde omzetbelasting, bepaald op € 12.000,00.
Het registergoed en overige vaste activa
4.4. Voorts zal het registergoed moeten worden getaxeerd. Ook hier geldt dat de waarde bij onderhandse verkoop op de vrije markt moet worden vastgesteld per 3 april 2007, 31 maart 2008 en de datum van taxatie. De deskundige zal ook worden gevraagd de overige vaste activa, in het bijzonder de bedrijfsmiddelen, te taxeren naar de onderhandse verkoopwaarde in het vrije verkeer per dezelfde data.
4.5. Zoals ter comparitie aangekondigd, heeft de rechtbank in verband met deze taxatie DTZ Zadelhoff aangezocht. Namens DTZ Zadelhoff heeft de heer mr. [taxateur4] RT desgevraagd verklaard bereid en in staat te zijn tot het uitvoeren van de taxatie. De rechtbank zal hem dan ook tot deskundige benoemen. Aan de hand van de opgave van de deskundige wordt het voorschot op zijn loon en kosten, inclusief de daarover verschuldigde omzetbelasting, bepaald op € 3.200,00.
De goodwill of badwill
4.6. Ten slotte zal de goodwill of badwill van de onderneming moeten worden getaxeerd, waarbij de goodwill moet worden gebaseerd op de winst- c.q. verliesverwachtingen, één en ander conform artikel 11 van het vennootschapscontract. Hierbij gelden twee peildata, te weten 31 maart 2008 en ultimo 2009. De goodwill moet worden gebaseerd op de in het geding gebrachte (concept) jaarrekeningen. De taxateur zal twee verschillende waarderingen geven, te weten een waardering inclusief de opgevoerde arbeidsvergoeding voor [ged.2conv./eis.2reconv.] en een waardering exclusief die vergoeding.
4.7. De rechtbank heeft, zoals ter comparitie besproken, ten aanzien van deze taxatie een registeraccountant aangezocht. De heer [taxateur5] van BDO/Camps Obers Accountants heeft desgevraagd verklaard bereid en in staat te zijn tot het uitvoeren van de taxatie. Hij zal dan ook door de rechtbank tot deskundige worden benoemd. Aan de hand van zijn opgave wordt het voorschot op het loon en de kosten van de deskundige, inclusief de daarover verschuldigde omzetbelasting, bepaald op € 12.500,00.
Het voorschot
4.8. Zoals op de comparitie is besproken, zal [eis.conv./ged.reconv.] de voorschotten voor de deskundigenrapportages – genoemd in r.o. 4.3, 4.5 en 4.7 – ter griffie deponeren.
4.9. Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.
5. De beslissing
De rechtbank
in conventie en in reconventie
beveelt een onderzoek door deskundigen ter beantwoording van de volgende vragen:
1. Wat is de verkoopwaarde bij onderhandse verkoop van de 17 paarden die voorkomen op de concept uittredingsbalans per 31 maart 2008, op de peildata 3 april 2007, 31 maart 2008 en de datum van taxatie? Voor de waardering per datum taxatie kan de gerealiseerde verkoopprijs worden aangehouden voor de paarden die inmiddels zijn verkocht.
2. Wat is de waarde bij onderhandse verkoop op de vrije markt van het registergoed (manege met erf en aanhorigheden) aan de [adres] op de peildata 3 april 2007, 31 maart 2008 en de datum van taxatie?
3. Hoeveel bedraagt de onderhandse verkoopwaarde in het vrije verkeer van de overige vaste activa, in het bijzonder de bedrijfsmiddelen, op de peildata 3 april 2007, 31 maart 2008 en de datum van taxatie?
4. Hoeveel bedraagt de goodwill of badwill van de onderneming per 31 maart 2008 en per ultimo 2009? Hierbij dient de goodwill te worden gebaseerd op de winst- c.q. verliesverwachtingen, één en ander conform artikel 11 van het vennootschapscontract, en op de in het geding gebrachte (concept) jaarrekeningen.
De rechtbank verzoekt om twee verschillende waarderingen: één waardering inclusief de opgevoerde arbeidsvergoeding voor [ged.2conv./eis.2reconv.] en één waardering exclusief die vergoeding.
5. Welke andere feiten of omstandigheden, gebleken uit het onderzoek, kunnen van belang zijn voor een goed begrip van de zaak?
benoemt tot deskundigen om het onderzoek als hierboven onder 1 en 5 bedoeld te verrichten:
[taxateur1] ([adres],
[taxateur2] ([adres] en
[taxateur3] [adres])
[naw-gegevens]
benoemt tot deskundige om het onderzoek als hierboven onder 2, 3 en 5 bedoeld te verrichten:
mr. [taxateur4] RT
[naw-gegevens]
benoemt tot deskundige om het onderzoek als hierboven onder 4 en 5 bedoeld te verrichten:
[taxateur5]
[naw-gegevens]
bepaalt dat de griffier een kopie van dit vonnis aan alle hierboven genoemde deskundigen zal toezenden,
bepaalt dat [eis.conv./ged.reconv.] binnen twee weken na datum van dit vonnis (kopieën van) de overige processtukken aan de rechtbank Arnhem, Sector civiel, roladministratie, Postbus 9030, 6800 EM Arnhem zal doen toekomen,
bepaalt dat [eis.conv./ged.reconv.] binnen twee weken na datum van dit vonnis als voorschot op de kosten inclusief omzetbelasting van de deskundigen € 27.700,00 (zijnde € 12.000,00 voor de deskundigen [taxateur1], [taxateur2] en [taxateur3], € 3.200,00 voor de deskundige [taxateur4] en € 12.500,00 voor de deskundige [taxateur5]) ter griffie van deze rechtbank dient te deponeren door dit bedrag over te maken op rekeningnummer 56.99.90.548 ten name van MvJ arrondissement Arnhem onder vermelding van het rolnummer en de namen van partijen,
bepaalt dat de griffier onmiddellijk na betaling van dit voorschot de deskundigen hiervan in kennis zal stellen en dat de deskundigen pas dan met het onderzoek behoeven te beginnen,
bepaalt dat de deskundigen binnen twee weken nadat zij bericht hebben gekregen dat het voorschot is gedeponeerd met de partijen een afspraak moeten hebben gemaakt voor een datum en tijdstip waarop het onderzoek zal plaatsvinden en die datum aan de rechtbank moeten hebben doorgegeven, tenzij een dergelijke afspraak vanwege de aard van het onderzoek naar het oordeel van de deskundigen niet nodig is,
bepaalt dat indien een partij of de deskundigen de aldus afgesproken datum voor het onderzoek wil/willen wijzigen, die partij of de deskundigen daartoe een schriftelijk gemotiveerd verzoek moet/moeten doen aan de griffie van de rechtbank, met afschrift aan de andere betrokkenen,
bepaalt dat de deskundigen zich met vragen over het onderzoek kunnen wenden tot de rechter mr. N.W. Huijgen,
bepaalt dat de deskundigen bij het onderzoek de partijen in de gelegenheid moeten stellen opmerkingen te maken en verzoeken te doen, en dat de deskundigen in het schriftelijk bericht moeten doen blijken of aan dit voorschrift is voldaan, onder vermelding in dat bericht van de eventueel gemaakte opmerkingen en/of gedane verzoeken,
bepaalt dat de deskundigen een schriftelijk en ondertekend conceptrapport zullen inleveren ter griffie van deze rechtbank voor 21 juli 2010, waarna schriftelijk nadere instructies van de rechtbank zullen volgen over de indiening van het definitieve rapport en de declaratie van de deskundigen,
verwijst de zaak naar de rolzitting van vier weken na de datum waarop de definitieve rapporten ter griffie zijn ingeleverd voor het nemen van een conclusie na deskundigenbericht aan de zijde van [eis.conv./ged.reconv.] of voor bepaling datum vonnis,
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mr. N.W. Huijgen en in het openbaar uitgesproken op 21 april 2010.
Coll.: JC