Uitspraak
vonnis
RECHTBANK BREDA
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 189133 / KG ZA 08-255
Vonnis in kort geding van 2 juli 2008
in de zaak van
1. [eiseres],
wonende te Veere,
2. [eiser],
wonende te Brussel (België),
3. [eiser],
wonende te Apeldoorn,
4. [eiser],
wonende te Den Haag,
5. [eiseres],
wonende te Rotterdam,
6. [eiser],
wonende te Dordrecht,
7. [eiser],
wonende te Dordrecht,
8. [eiseres],
wonende te Drempt, gemeente Bronckhorst,
9. [eiseres],
wonende te Numansdorp, gemeente Cromstrijen,
10. [eiser],
wonende te Bruchem, gemeente Zaltbommel,
11. [eiser],
wonende te Hardenberg,
12. [eiser],
wonende te Bergen op Zoom,
13. [eiseres],
wonende te Ulm/Donau (Duitsland),
eisers,
procureur mr. R.A.H. Post,
advocaat mr. P.J. Peters te Rotterdam,
tegen
1. notaris mr. [gedaagde],
kantoorhoudende te Fijnaart, gemeente Moerdijk,
niet verschenen,
2. [gedaagde],
wonende te Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel,
3. [gedaagde],
wonende te Fijnaart, gemeente Moerdijk,
4. [gedaagde],
wonende te Oud-Beijerland,
5. [gedaagde],
wonende te Willemstad, gemeente Moerdijk,
6. [gedaagde],
wonende te Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel,
7. [gedaagde],
wonende te Deventer,
8. [gedaagde],
wonende te Breda,
9. [gedaagde],
wonende te Nijnsel, gemeente Sint-Oedenrode,
procureur mr. A.C. van Schaick,
gedaagden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaardingsexploten van 19 mei 2008,
- de mondelinge behandeling ter zitting van 17 juni 2008,
- de pleitnota en producties van mr. Peters,
- de pleitnota en producties van mr. Van Schaick.
1.2. Tegen gedaagde sub 1 is verstek verleend. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Op grond van de niet of onvoldoende weersproken stellingen en de overgelegde producties wordt uitgegaan van de navolgende feiten:
- De Aanwassen onder Fijnaart is een gebied van aanwassen, slikken en gorzen ten westen van Heijningen. Het bezit is verdeeld in 80 aandelen, die al sinds eeuwen in handen zijn van een paar families. Met uitzondering van gedaagde sub 1, verder te noemen: de notaris, hebben alle partijen aandelen in de Aanwassen onder Fijnaart.
- Het beheer van de Aanwassen onder Fijnaart berust bij een rentmeester, die onder toezicht staat van drie commissarissen. Besluiten met betrekking tot de Aanwassen onder Fijnaart worden genomen in de Algemene Vergadering van Eigenaren.
- Omtrent de verkoop van aandelen bepaalt artikel 3 van het door de Algemene Vergadering van Eigenaren op 24 november 1998 vastgestelde “Reglement voor Eigenaren en Instructie voor de Rentmeester der Aanwassen onder Fijnaart en Heijningen”, voorzover hier van belang:
1. (…)
2. Bij vervreemding van enig aandeel in de Aanwassen, anders dan aan bloed- of aanverwanten, is de eigenaar van dat aandeel cq. zijn diens erfgenamen en/of diens legatarissen verplicht om, indien deze zijn/haar/hun aandeel wenst cq. wensen te vervreemden, dit eerst aan de overige eigenaren te koop aan te bieden.
3. (…)
4. Indien een eigenaar – in strijd met de voorgaande leden van dit artikel – zijn aandeel vervreemdt, heeft de nieuwe eigenaar géén stemrecht, tenzij de Algemene Vergadering van Eigenaren in een daartoe opgeroepen vergadering waarin ten minste tweederde van de gehele eigendom is vertegenwoordigd – met algemene stemmen – besluit om alsnog akkoord te gaan met de handeling in strijd met dit artikel. Met het vervallen van het stemrecht vervalt tevens het recht op inschrijving bij verkoop van enig ander aandeel.
- Eisers zijn eigenaar van tesamen 43,33 van de 80 aandelen. Gedaagden sub 2 tot en met 9, verder te noemen: [gedaagden] c.s., zijn eigenaar van tesamen 13,66 van de 80 aandelen.
- Eisers en andere eigenaren hebben besloten hun aandelen te verkopen. Bij brief van 12 december 2007 hebben de 15 verkopende eigenaren hun 45,3 aandelen gezamenlijk te koop aangeboden aan de overige, achterblijvende eigenaren. De vraagprijs bedroeg € 1.376.435,- kosten koper. De aanbieding was geldig gedurende drie maanden. Op de aanbieding zijn de achterblijvende eigenaren niet ingegaan.
- Op 17 maart 2008 hebben de 15 verkopende eigenaren hun gezamenlijke aandelen bij inschrijving te koop aangeboden, onder het beding dat tot 28 april 2008 een bod kon worden uitgebracht. [gedaagden] c.s. hebben ingeschreven voor een bedrag van € 1.400.000,99. Het conglomeraat van Exploitatiemaatschappij Dirksland B.V., Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee B.V. en Landbouwmaatschappij Westplaat B.V. hebben ingeschreven voor een bedrag van € 1.421.500,- (verder te noemen: de kopers).
- De verkopende eigenaren en de commissarissen stellen zich op het standpunt dat met de kopers een overeenkomst tot stand is gekomen. [gedaagden] c.s. stellen zich op het standpunt dat de aanbieding van de aandelen aan de achterblijvende eigenaren niet rechtsgeldig was omdat hun voorkeursrecht is geschonden door de aandelen in één koop aan te bieden. Vanwege dit conflict heeft de notaris geweigerd medewerking te verlenen aan de aandelenoverdracht.
3. Het geschil
3.1. Eisers vorderen samengevat – om bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:
- de notaris te veroordelen uiterlijk 27 juli 2008 zijn medewerking te verlenen aan het leveren van de 45,3 aandelen in de Aanwassen onder Fijnaart thans nog in eigendom zijnde van de verkopende eigenaren aan Exploitatiemaatschappij Dirksland B.V., Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee B.V. en Landbouwmaatschappij Westplaat B.V.;
- [gedaagden] c.s. te veroordelen te gehengen en te gedogen dat de 45,3 van de 80 aandelen in de Aanwassen onder Fijnaart worden overgedragen aan Exploitatiemaatschappij Dirksland B.V., Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee B.V. en Landbouwmaatschappij Westplaat B.V.
3.2. De verschenen gedaagden voeren verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. Inzet van het geding is de vraag of de verkopende eigenaren hun aandelen op correcte wijze aan de achterblijvende eigenaren hebben aangeboden en of een eventueel gebrek op dit punt moet leiden tot de conclusie dat de verkopende eigenaren onbevoegd zijn hun aandelen over te dragen aan de kopers.
4.2. Tussen partijen is niet in geschil dat de Aanwassen onder Fijnaart een eenvoudige gemeenschap is in de zin van artikel 3:166 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Uit het eerste lid van artikel 3:175 BW volgt dat iedere eigenaar van een aandeel in de Aanwassen onder Fijnaart in beginsel bevoegd is zijn aandeel te verkopen, maar dat uit de rechtsverhouding van de eigenaren wel zekere beperkingen kunnen voortvloeien. De rechtsverhouding tussen de eigenaren is nader geregeld in het Reglement voor Eigenaren en Instructie voor de Rentmeester der Aanwassen onder Fijnaart en Heijningen (verder te noemen: Reglement). Uit artikel 3, tweede lid, van het Reglement volgt eveneens dat de eigenaren bevoegd zijn hun aandeel te verkopen, met dien verstande dat zij hun aandeel eerst aan de achterblijvende eigenaren moeten aanbieden.
4.3 Eisers stellen zich op het standpunt dat artikel 3 van het Reglement niet verbiedt dat voorwaarden worden verbonden aan de aanbieding van aandelen aan de achterblijvende eigenaren en dat de aanbieding van de aandelen van de verkopende eigenaren in één koop dan ook niet betekent dat de aanbieding van die aandelen aan de achterblijvende eigenaren niet rechtsgeldig was. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter blijkt uit de tekst van artikel 3 van het Reglement niet dat een aanbieding van aandelen met door de verkopende eigenaar gestelde voorwaarden niet mogelijk is. Anderzijds acht de voorzieningenrechter op voorhand niet uitgesloten dat, in het licht van de doelstelling en de achtergrond van de Aan-wassen onder Fijnaart en/of de gebruiken tussen de eigenaren van de aandelen, de gezamen-lijke aanbieding van aandelen met de uitdrukkelijke bedoeling om versnipperde verkoop te voorkomen, in strijd kan zijn met de bedoeling of strekking van de aanbiedingsplicht zoals neergelegd in artikel 3, tweede lid, van het Reglement. De kortgedingprocedure biedt naar zijn aard niet de gelegenheid om dieper op die achtergrond en gebruiken in te gaan, zodat thans in het midden wordt gelaten of de aanbieding door de 15 verkopende eigenaren van hun aandelen aan de achterblijvende eigenaren correct heeft plaatsgevonden.
4.4 Het geding spitst zich toe op de vraag of een eventueel onjuiste aanbieding van de aandelen tot de conclusie moet leiden dat de verkopende eigenaren niet bevoegd zijn hun aandelen aan de kopers te leveren, zoals [gedaagden] c.s. stellen. De voorzieningenrechter kan dit standpunt niet volgen. Eigendom is het meest volledige recht en ook het Reglement biedt, zoals reeds overwogen, de mogelijkheid dat de aandelen worden verkocht. Daar komt bij dat het Reglement heeft voorzien in de situatie dat aandelen niet (correct) worden aangeboden, nu het vierde lid van artikel 3 bepaalt dat dit gebrek geen andere gevolgen heeft dan dat de verkrijgende eigenaar geen stemrecht heeft in de Algemene Vergadering van Eigenaren. Om deze redenen zal de voorzieningenrechter de gevraagde voorzieningen als navolgend toewijzen.
4.5 Dat eisers belang hebben bij hun vorderingen, acht de voorzieningenrechter zonder meer aannemelijk. Eisers hebben onweersproken gesteld dat zij de verkochte aandelen voor 28 juli 2008 moeten leveren aan de kopers en dat zij op dat punt geen ontsnappingsclausule in hun overeenkomst met de kopers hebben opgenomen. Verder zijn [gedaagden] c.s. terecht mede gedagvaard, nu de weigering van de notaris om medewerking te verlenen aan de overdracht van de aandelen aan de kopers is gelegen in het verzet van [gedaagden] c.s. daartegen, die daarmee de daadwerkelijke tegenpartij van eisers zijn.
4.6 Nu eisers geen veroordeling van gedaagden in de kosten hebben gevorderd, zal de voorzieningenrechter terzake niets beslissen. Dat betekent dat iedere partij feitelijk de eigen kosten draagt.
5. De beslissing
De voorzieningenrechter:
veroordeelt mr. [gedaagde] in zijn hoedanigheid van notaris om uiterlijk 27 juli 2008 zijn medewerking te verlenen aan de levering van de 43,33 van de 80 aandelen in de Aanwassen onder Fijnaart door eisers aan Exploitatiemaatschappij Dirksland B.V., Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee B.V. en Landbouwmaatschappij Westplaat B.V.;
veroordeelt gedaagden sub 2 tot en met 9 te gehengen en te gedogen dat de 43,33 van de 80 aandelen in de Aanwassen onder Fijnaart door eisers worden overgedragen aan Exploitatiemaatschappij Dirksland B.V., Bouw Exploitatiemaatschappij Bergen aan Zee B.V. en Landbouwmaatschappij Westplaat B.V.;
verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. Vincent en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier mr. De Baar op 2 juli 2008.