ECLI:NL:RBDHA:2018:1079

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK DEN HAAG

Team handel

zaaknummer / rolnummer: C/09/531200 / HA ZA 17-441

Vonnis van 31 januari 2018

in de zaak van

[eiser],

wonende te [woonplaats] ,

eiser,

advocaat mr. L.N.J.B. van Osch te Tilburg,

tegen

de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid

DOORBRAAK.EU,

gevestigd te Leiden,

gedaagde,

advocaten mr. P.L. Tjiam en mr. R. Hoevenaar te Amsterdam.

Partijen zullen hierna worden aangeduid als [eiser] en Doorbraak.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 18 april 2017 met producties 1 tot en met 5;
de conclusie van antwoord van 7 juni 2017 met producties 1 tot en met 10;
het tussenvonnis van 2 augustus 2017 waarbij een comparitie van partijen is bepaald;
de brief van 27 oktober 2017 namens Doorbraak;
de brief van 31 oktober 2017 namens [eiser] ;
de brief van 6 november 2017 namens Doorbraak;
het proces-verbaal van de op 6 december 2017 gehouden comparitie van partijen, de daarin genoemde stukken alsmede de ter gelegenheid daarvan overgelegde pleitnotities van Doorbraak.

1.2.

Het proces-verbaal van de comparitie van partijen is buiten aanwezigheid van partijen opgemaakt. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om opmerkingen te maken over dit proces-verbaal voor zover het feitelijke onjuistheden betreft. Bij brief van 20 respectievelijk 21 december 2017 hebben partijen van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Deze brieven zijn aan het proces-verbaal gehecht en zijn onderdeel van het procesdossier.

1.3.

Vonnis is nader bepaald op heden.

2.De feiten

2.1.

Doorbraak is een activistische vereniging die strijdt tegen maatschappelijke misstanden.

2.2.

Doorbraak is onder andere actief via haar website www.doorbraak.eu, die fungeert als nieuwsbron, weblog en forum. Op deze website (hierna: de Doorbraak-website) publiceert Doorbraak artikelen, korte nieuwsitems, blogposten en verwijzingen naar relevant nieuws uit binnen- en buitenland. De Doorbraak-website trekt maandelijks 9.000 unieke bezoekers, die de gelegenheid hebben ook reacties te plaatsen op nieuwsitems en blogposten. Doorbraak archiveert de op de Doorbraak-website gepubliceerde artikelen in een online archief, dat voor bezoekers toegankelijk is via de Doorbraak-website.

2.3.

Doorbraak heeft in de periode april 2009 tot en met juni 2013 ook een papieren krant uitgegeven met de naam “De Doorbraakkrant” (hierna: de Doorbraakkrant). De verschillende uitgaven van deze krant zijn gedigitaliseerd en als .pdf-bestand toegankelijk gemaakt via het online archief als bedoeld in 2.2.

2.4.

Eén van de kernthema’s waar Doorbraak actie tegen voert, is wat zij zelf omschrijft als “dwangarbeid door werklozen”. Zij doelt daarmee op de situatie waarbij mensen met een bijstandsuitkering – in de woorden van Doorbraak – door de Staat worden verplicht om onbetaald en met beperkte rechten arbeid te verrichten op straffe van een korting op hun uitkering. Doorbraak heeft op de Doorbraak-website verschillende dossiers aangemaakt van haar acties tegen deze “dwangarbeid” in een aantal steden. Daarnaast heeft zij onder het kopje “dwangarbeid” over dit onderwerp een zelfstandig online nieuwsarchief aangemaakt.

2.5.

In 2012 is onder het pseudoniem “Arvy” op de Doorbraak-website een reactie met betrekking tot meergenoemde “dwangarbeid” geplaatst. In deze reactie werd verwezen naar de website www.arvy.org (hierna: de Arvy-website). Op deze website waren onder meer enkele cartoons over het onderwerp “dwangarbeid” zichtbaar.

2.6.

Naar aanleiding van deze reactie bedoeld onder 2.5 heeft [A] zich namens Doorbraak op 3 december 2012 per e-mail tot Arvy gewend. De e-mail luidde, voor zover hier van belang, als volgt:

“
Wat een geweldig project hebben jullie/heb jij. Sluit naadloos aan bij onze activiteiten tegen dwangarbeid.

(…)

We hebben direct een vraag: zouden we deze cartoon http://www.arvy.org/cartoons/20121121.jpg in onze krant mogen plaatsen? Met naamsvermelding en url natuurlijk. (…) We hebben er geen budget voor, maar we hopen dat dat geen probleem is voor jou/jullie.”

2.7.

Eveneens op 3 december 2012 heeft [B] van Doorbraak in een e-mail het volgende aan Arvy geschreven:

“
Onlangs postte je een bericht op de website van Doorbraak. Dat ging over dwangarbeid. Je meldde ook de url van je eigen website. Die hebben we bezocht, en we zijn bijzonder gecharmeerd van jouw cartoons (…). Zoals je waarschijnlijk hebt gemerkt, voert Doorbraak actie tegen dwangarbeid door werklozen. Jouw materiaal sluit daar naadloos bij aan. Daarom willen we graag in een blog aandacht besteden aan je materiaal. (…) En we zouden graag jouw cartoons willen gebruiken om op onze eigen website te zetten, met bronvermelding uiteraard. Vind je dat okee?”

2.8.

Arvy heeft nog dezelfde dag (derhalve op 3 december 2012) als volgt op de beide e-mails gereageerd:

“
(…) Fijn dat jullie bij Doorbraak gecharmeerd zijn. Dat ben ik ook van jullie website. De cartoons mogen met bronvermelding kosteloos gebruikt worden tot wederbericht. Dit zowel op jullie website als in jullie krant. Als jullie mijn website geschikt vinden om op jullie ‘links’ pagina te plaatsen dan waardeer ik dat, maar ik vraag het niet als voorwaarde voor bovenstaande. (…) Verder is mijn website nog erg nieuw. Het ligt in de lijn der verwachting dat er met enige regelmaat nieuwe cartoons / publicaties geplaatst gaan worden. (…)”

2.9.

Doorbraak heeft vervolgens vanaf december 2012 tot eind 2014 achttien cartoons van Arvy op de Doorbraak-website gepubliceerd, waarvan er zes ook zijn opgenomen in de Doorbraakkrant. Deze cartoons zijn telkens geplaatst als onderdeel en/of verduidelijking van een nieuwsartikel of column of als (zelfstandige) blogpost. De gang van zaken daarbij was dat Arvy met enige regelmaat nieuwe cartoons op de Arvy-website plaatste en dat Doorbraak, als zij een cartoon wilde gebruiken, deze van de Arvy-website overnam.

2.10.

Eind 2014 is Arvy gestopt met het maken van nieuwe cartoons. Doorbraak heeft op 23 oktober 2014 voor het laatst een cartoon van Arvy op de Doorbraak-website geplaatst.

2.11.

Alle op de Doorbraak-website geplaatste cartoons van Arvy bevinden zich als onderdeel van het artikel, de column of de blog waarin zijn opgenomen in het onder 2.2 bedoelde online archief. Hetzelfde geldt voor de cartoons die zijn opgenomen in de Doorbraakkrant, waarvan iedere uitgave als gezegd in zijn geheel als .pdf-bestand is gearchiveerd.

2.12.

Bij e-mail van 1 maart 2017 heeft Arvy, voor zover hier van belang, het volgende aan Doorbraak geschreven:

“
Het is alweer een tijd geleden dat we contact hadden. (…) Ik ben zelf al een tijd geleden gestopt met de cartoons. Destijds heb ik Doorbraak toestemming gegeven om mijn cartoons op de website te plaatsen tot wederbericht. Ik wil jullie nu vragen om alle cartoons te verwijderen. Ik ben met een clean-up van mijn digitale leven op dit punt bezig. En voor jullie zijn de cartoons toch niet meer actueel.”

2.13.

Over de achtergrond van het verzoek als bedoeld in 2.12 stond, voor zover thans van belang, het volgende op de Arvy-website vermeld:

“
Tegen het einde van 2012 is het project ‘Arvy’ op deze website van start gegaan. De aanleiding van dit project was een jarenlange vernedering die in de bijstand ondergaan werd. Dit culmineerde in een uiterst pijnlijke situatie waarbij er een innerlijke woedeuitbarsting plaatsvond. Vanuit die woede werden cartoons en andere werken gepubliceerd waarin het bijstandbeleid en de daarin figurerende personen op de korrel en de hak werden genomen. Vooral de cartoons werden al snel populair bij bijstandsgerechtigden en actiebewegingen die de belangen van dezen behartigen.

In de twee jaren die volgden, zijn er regelmatig werken gepubliceerd maar is ook woede kunnen bedaren. En vanuit de bedaring daagde het inzicht dat de cartoons en de andere werken binnen het project Arvy eigen veelal dragers van woede waren die daarmee ook een zekere woede via het internet onder mensen en in de wereld verspreidden. Omdat het nu niet woede is wat de auteur voor mensen en de wereld nastreeft, werd tegen het einde van 2014 besloten om alle inhoud van de website te verwijderen.

Begin 2017 werd de auteur zich ervan bewust dat veel van de cartoons nog gepubliceerd werden op andere websites. Als maker van deze cartoons voelt de auteur zich nog steeds verantwoordelijk voor de mogelijke woede die via deze cartoons op andere websites verspreid wordt. Daarom is er in 2017 een start gemaakt om alle cartoons waarvoor geen of tijdelijke toestemming voor publicatie is gegeven van andere websites te verwijderen.”

2.14.

Doorbraak heeft, ook na daartoe te zijn gesommeerd, geweigerd aan het verzoek als bedoeld in 2.12 te voldoen.

3.Het geschil

3.1.

Kort samengevat vordert [eiser] in deze procedure dat de rechtbank Doorbraak veroordeelt om (op straffe van verbeurte van een dwangsom) alle cartoons van Arvy op de Doorbraak-website – op welke pagina en in welke bestandsvorm dan ook – te verwijderen en verwijderd te houden, met veroordeling van Doorbraak in de kosten van de procedure op basis van artikel 1019h Rv^[1].

3.2.

Aan deze vordering legt [eiser] ten grondslag (zakelijk weergegeven) dat hij de persoon achter Arvy is en ook de maker is van de cartoons. Op deze cartoons rust auteursrecht dat aan hem als maker toekomt. Als auteursrechthebbende heeft hij Doorbraak in de vorm van een op ieder moment opzegbare licentie toestemming gegeven de cartoons te gebruiken. Deze toestemming is op 1 maart 2017 ingetrokken, zodat Doorbraak niet langer gerechtigd is de cartoons te verveelvoudigen en/of openbaar te maken. Nu Doorbraak dat toch doet, heeft hij recht op en belang bij een verbod daartoe, aldus nog steeds [eiser] .

3.3.

Doorbraak voert verweer en concludeert tot afwijzing van het gevorderde.

3.4.

Op de stellingen van partijen zal hierna, voor zover van belang, nader worden ingegaan.

4.De beoordeling

Identiteit Arvy

4.1.

Naar ter zitting is komen vast te staan, hebben Doorbraak en Arvy uitsluitend per e-mail contact met elkaar gehad en is er nimmer een persoonlijke ontmoeting geweest tussen vertegenwoordigers van Doorbraak en de persoon achter Arvy. Naar aanleiding hiervan heeft Doorbraak vervolgens ter zitting verklaard dat zij er niet vanuit wil gaan dat [eiser] de persoon achter Arvy is.

4.2.

Voor zover Doorbraak dit heeft opgeworpen als nieuw verweer, wordt dit verworpen. Doorbraak heeft [eiser] zowel in haar conclusie van antwoord als in haar pleitnotities consequent erkend als de persoon die onder de naam Arvy, kort gezegd, zaken met haar heeft gedaan. Gelet hierop is deze late en plotselinge uitbreiding van haar verweer slechts toelaatbaar te achten indien zij daarbij ook concrete feiten en omstandigheden had aangevoerd die meebrengen dat serieus betwijfeld kan worden dat [eiser] en Arvy dezelfde persoon zijn. Doorbraak heeft echter nagelaten dergelijke feiten en omstandigheden naar voren te brengen. Op grond van wat [eiser] daarover ter zitting heeft verklaard, heeft de rechtbank overigens geen enkele reden om te betwijfelen dat [eiser] en Arvy dezelfde persoon zijn.

De toestemming van 3 december 2012

4.3.

Inhoudelijk heeft Doorbraak in de eerste plaats aangevoerd dat de gevorderde verwijdering van de cartoons dient af te stuiten op de op 3 december 2012 tussen partijen gemaakte afspraak. Volgens Doorbraak houdt die afspraak in (althans zo heeft zij dat in elk geval redelijkerwijs mogen begrijpen) dat zij van de Arvy-website cartoons voor de Doorbraak-website en de Doorbraakkrant mocht overnemen zolang [eiser] niet zou melden dat hij dit niet langer toestond (het “wederbericht”). Dit “wederbericht” ziet derhalve op de toekomst, in die zin dat zij vanaf dat moment geen nieuwe cartoons meer mag overnemen maar dat reeds geplaatste cartoons hierdoor niet worden geraakt, aldus Doorbraak.

4.4.

[eiser] bestrijdt deze lezing. Volgens hem kan de afspraak niet anders worden gelezen dan dat hij zijn toestemming – die moet worden geduid als een licentie – slechts onder voorwaarde heeft gegeven, namelijk “tot wederbericht”. Met dit “wederbericht” komt de toestemming derhalve ook voor de reeds overgenomen cartoons te vervallen, zodat voor Doorbraak de verplichting ontstaat deze weer te verwijderen.

4.5.

Het debat tussen partijen stelt aldus de vraag aan de orde hoe de op 3 december 2012 door [eiser] verleende toestemming moet worden uitgelegd. Bij deze uitleg komt het volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs aan elkaars verklaringen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij dient te worden gelet op alle concrete omstandigheden van het geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen. Dit brengt onder meer mee dat de taalkundige betekenis van de gebruikte bewoordingen in de regel niet beslissend is, maar slechts een gezichtspunt opleveren.

4.6.

In het licht van deze maatstaf acht de rechtbank in de eerste plaats van belang dat partijen, zoals hiervoor reeds werd vastgesteld, over de toestemming en de voorwaarde(n) waaronder deze werd verleend uitsluitend per e-mail hebben gecommuniceerd. Deze communicatie bestaat uit niet meer dan drie korte e-mails en vangt aan met twee verzoeken zijdens Doorbraak om toestemming de cartoons van Arvy – met bronvermelding – in de krant “te plaatsen” en op de website “te zetten”. Waar deze bewoordingen duiden op eenmalige, actieve handelingen had het voor [eiser] duidelijk moeten zijn dat de betrokken medewerkers van Doorbraak er onmiskenbaar vanuit gingen dat met het verkrijgen van toestemming voor die handelingen de kous af was, in die zin dat eenmaal met toestemming overgenomen en geplaatste cartoons ook geplaatst konden blijven. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat Doorbraak geen professioneel medium is en dat haar medewerkers slechts een beperkte kennis van het auteursrecht hebben.

4.7.

Tegen deze achtergrond is de rechtbank van oordeel dat Doorbraak er bij gebreke van enige nadere toelichting van de zijde van [eiser] niet bedacht op hoefde te zijn dat de aan diens toestemming verbonden voorwaarde “tot wederbericht” niet alleen inhield dat er vanaf dat moment geen nieuwe cartoons meer mochten worden overgenomen, maar dat ook reeds eerder overgenomen cartoons weer dienden te worden verwijderd. De rechtbank laat daarbij meewegen dat een dergelijke verwijderingsplicht bij het gebruik van cartoons in nieuwsmedia hoogst ongebruikelijk is. Voorts weegt zwaar mee dat [eiser] , zoals ook uit de overgelegde producties blijkt, al vóór 3 december 2012 een regelmatige en actieve bezoeker van de Doorbraak-website was, zodat ervan uitgegaan mag worden dat hij ermee bekend was dat artikelen en de Doorbraak-kranten volledig beschikbaar bleven via het online archief op die website.

4.8.

Op grond van dit alles bij elkaar moet de conclusie dan ook zijn dat Doorbraak redelijkerwijs heeft mogen uitgaan van de door haar verdedigde uitleg van de afspraak van 3 december 2012. Dit betekent dat [eiser] geen verwijdering kan vorderen van de reeds met zijn toestemming door Doorbraak overgenomen cartoons. Bij deze stand van zaken kan verder in het midden blijven of, zoals Doorbraak ook nog heeft betwist, [eiser] wel de maker, althans de auteursrechthebbende op de cartoons is en of met de toegankelijkheid voor het publiek van het online archief van de Doorbraak-website sprake is van een nieuwe verveelvoudigings- en/of openbaarmakingshandeling.

4.9.

De slotsom is dat de vorderingen moeten worden afgewezen.

Proceskosten

4.10.

[eiser] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. Deze kosten worden, zoals door Doorbraak bepleit, aan de hand van het liquidatietarief aan de zijde van Doorbraak begroot op € 1.522,- (€ 618,- aan verschotten en € 904,- (2,0 punten × tarief € 452,-) voor salaris advocaat). De gevorderde koerierskosten van € 72,90 komen daarom niet voor vergoeding in aanmerking.

5.De beslissing

De rechtbank:

5.1.

wijst de vorderingen af,

5.2.

veroordeelt [eiser] in de proceskosten, aan de zijde van Doorbraak tot op heden begroot op € 1.522,-.

Dit vonnis is gewezen door mr. J.A. van Dorp en in het openbaar uitgesproken op 31 januari 2018.^[2]