Uitspraak
RECHTBANK DEN HAAG
Bestuursrecht
zaaknummer: SGR 23/3608
uitspraak van de enkelvoudige kamer van 27 maart 2024 in de zaak tussen
[eiser 1] (hierna afzonderlijk: eiseres),
[eiser 2],
[eiser 3],
[eiser 4], uit Afghanistan, tezamen eisers
(gemachtigde: mr. F.W. Verbaas),
en
de minister van Buitenlandse Zaken, verweerder
(gemachtigde: mr. M.M. van Asperen).
Inleiding
1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van eisers tegen het bestreden besluit van 25 april 2023 waarbij verweerder bij de afwijzing van het verzoek om overbrenging naar Nederland is gebleven.
1.1.
Verweerder heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.
1.2.
De rechtbank heeft het beroep op 14 februari 2024 op zitting behandeld. Eiseres heeft via een telefoonverbinding deelgenomen. De gemachtigde van eiseres was aanwezig. Als tolk was A.J. Omarkhel aanwezig. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde en [naam 1].
Beoordeling door de rechtbank
Waar gaat deze zaak over?
2. Eiseres stelt te hebben gewerkt als medewerker in de tuinbouwsector voor Kinderberg International en van 19 april 2011 tot 19 september 2011 voor het Dutch Committee for Afghanistan (DCA) in Afghanistan. Op 21 augustus 2021 heeft [naam 2] verweerder verzocht om eiseres en haar gezinsleden over te brengen naar Nederland. Vervolgens heeft [naam 3] namens de gemachtigde van eisers dit verzoek herhaald. Dit verzoek is afgewezen, omdat eiseres volgens verweerder niet voor overbrenging in aanmerking komt. Eiseres is niet opgeroepen tijdens de acute evacuatiefase, en behoort niet tot één van de twee groepen waarvoor een speciale voorziening is getroffen in de Kamerbrief van 11 oktober 2021 (de Kamerbrief). [1] Verweerder heeft zich in het bestreden besluit op het standpunt gesteld dat de organisaties waarvoor eiseres heeft gewerkt niet onder de speciale voorziening vallen. Een van de voorwaarden daarbij is dat een Nederlandse ngo financiering heeft ontvangen ten laste van de begroting van Buitenlandse Zaken/Buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking (BZ/BHOS) ter uitvoering van een project op het gebied van sociale vooruitgang, vrede en veiligheid of duurzame ontwikkeling. In het geval van Kinderberg International is daar niet aan voldaan, omdat het geen Nederlandse ngo [2] is. Ook in het geval van DCA is hier niet aan voldaan, omdat DCA sinds 2011 geen financiering meer heeft ontvangen uit de BZ/BHOS-begroting. Ten slotte is volgens verweerder geen sprake van schending van het evenredigheidsbeginsel
Wat vindt eiseres in beroep?
3. Eiseres betoogt dat zij wel valt onder de eerste groep waarvoor een speciale voorziening is getroffen, omdat DCA is gefinancierd vanuit de BZ/BHOS-begroting. Dat DCA sinds 2011 geen financiering meer heeft ontvangen, doet hier niet aan af, omdat in de Kamerbrief niet kan worden gelezen dat de subsidiëring ook vanaf 2018 nog steeds zou moeten lopen. Ook heeft DCA een vestiging in Nederland. Eiseres doet een beroep op het gelijkheidsbeginsel, omdat andere werknemers van DCA zijn overgebracht in oktober 2021. Daarnaast doet eiseres een beroep op het evenredigheidsbeginsel. Eiseres stelt, gelet op wat de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) [3] heeft geoordeeld over het vereiste van de periode van werkzaamheden van één jaar, dat van het vereiste – een bericht te hebben gekregen om naar het vliegveld te gaan in de zin van de Kamerbrief – in bijzondere omstandigheden mag worden afgeweken. Volgens eiseres doen dergelijke omstandigheden zich voor, omdat zij zich in een vroeg stadium heeft aangemeld voor evacuatie, zij viel onder de motie Belhaj, andere medewerkers van DCA wel zijn geëvacueerd en eiseres sinds 2017 al heeft gevraagd om een visum voor emigratie. Daarnaast stelt eiseres dat los van het evenredigheidsbeginsel de belangenafweging in haar voordeel had moeten uitvallen, omdat zij gevaar loopt, geen sprake is van aanwezigheid van de belangen van derden en mede gelet op het asielbeleid. Verder heeft de Kamerbrief niet de status van beleidsregel, maar van een vaste gedragslijn. Ook heeft verweerder de hoorplicht geschonden door eiseres niet te horen over haar bezwaarschrift. Gelet op het voorgaande is het bestreden besluit onvoldoende zorgvuldig voorbereid en onvoldoende gemotiveerd. Ter onderbouwing van haar standpunt verwijst eiseres ten slotte naar het rapport van de Commissie Ruys en een artikel in het dagblad Trouw.
Wat is het oordeel van de rechtbank?
4. Het beleid en toetsingskader voor overbrenging van personen uit Afghanistan is neergelegd in de Kamerbrief. In die brief wordt een speciale voorziening getroffen voor twee afgebakende groepen die, naast personen die ten tijde van de acute evacuatiefase al waren opgeroepen, voor overbrenging naar Nederland in aanmerking komen.
4.1.
Het gaat hierbij onder meer om medewerkers (en hun kerngezinnen) van een ten laste van de BZ/BHOS-begroting gefinancierd project op het gebied van sociale vooruitgang, vrede en veiligheid of duurzame ontwikkeling. Medewerkers kunnen worden aangedragen door in Nederland gevestigde ngo’s als zij sinds 1 januari 2018 tenminste een jaar structureel substantiële werkzaamheden hebben verricht voor het desbetreffende ontwikkelingsproject in een publieke, zichtbare functie. De ngo’s zullen worden uitgenodigd om medewerkers die aan deze criteria voldoen voor te dragen.
4.2.
Ook personen (en hun kerngezin) die in de afgelopen twintig jaar hebben gewerkt voor Defensie of EUPOL in Afghanistan in een voor het publiek zichtbare functie komen in aanmerking. Zij moeten kunnen aantonen dat zij ten minste een jaar structureel substantiële werkzaamheden hebben verricht voor Defensie en/of voor een Nederlandse functionaris van EUPOL.
4.3.
Over dit beleid heeft de Afdeling twee richtinggevende uitspraken [4] gedaan. Geoordeeld is dat het gaat om buitenwettelijk en begunstigend beleid, waarbij het kabinet veel beleidsruimte heeft. Het stond het kabinet daarom vrij om vereisten vast te stellen zodat de groepen waarop de begunstiging van toepassing is duidelijk konden worden afgebakend. [5] Aan personen die buiten dit beleid vallen, wordt niets onthouden waar zij anders wel recht op zouden hebben. Als de minister de overkomst van personen die buiten dit beleid vallen niet faciliteert schendt hij niet hun fundamentele rechten. Ook niet als de Taliban dat mogelijk wel doen. [6] Een beroep op het recht op leven en het verbod op een onmenselijke of vernederende behandeling als bedoeld in het EVRM en het IVBPR slaagt niet omdat deze verdragen Nederland niet verplichten tot evacuatie van personen. [7] Het beleid is niet in strijd met het evenredigheidsbeginsel. [8] Bij de toepassing van het beleid moet er wel aandacht zijn voor gevallen waarin iemand bijvoorbeeld net niet onder de omschrijving van een groep in het beleid valt, en dit tot een inconsistente toepassing van het beleid leidt waarvoor geen goede motivering gegeven is. Ook mag verweerder niet strikt vasthouden aan de minimumperiode van een jaar als zich bijzondere omstandigheden voordoen. De rechtbank leidt uit de in de aangehaalde jurisprudentie genoemde omstandigheden af dat er voor een persoon die behoort tot een van de twee doelgroepen maar die niet gedurende de minimumperiode structureel substantiële werkzaamheden heeft verricht een verplichting tot evacuatie kan bestaan. Dat is het geval als gezegd kan worden dat die persoon door de aard van de werkzaamheden (high profile) in een kortere periode zodanig in een voor het publiek zichtbare functie is geweest dat consistente toepassing van dit vereiste meebrengt dat zijn situatie vergelijkbaar is met een persoon die daarin ten minste een jaar heeft gewerkt.
5. De rechtbank zal wat in beroep is aangevoerd beoordelen aan de hand van het hiervoor onder 4 tot en met 4.3 weergegeven kader. Daarbij wijst de rechtbank er op dat uit hetgeen onder 4.3 is opgenomen, volgt dat de mate van gevaar die een aanvrager stelt te lopen niet kan worden meegewogen.
5.1.
Zoals de rechtbank eerder heeft overwogen in haar uitspraak van 22 februari 2023 [9] was de motie Belhaj gekoppeld aan de acute evacuatiefase en is de motie niet meer onverkort in werking sinds de beëindiging van de evacuatiefase op 26 augustus 2021. Daarop is alleen een uitzondering gemaakt voor de personen die reeds waren opgeroepen voor evacuatie in het kader van die motie. In de Kamerbrief staat dat het daarbij alleen gaat om diegenen die tijdens de acute evacuatiefase niet konden worden geëvacueerd, terwijl ze daarvoor wel waren opgeroepen. De Afdeling gaat daar in haar uitspraak van 22 februari 2023 ook vanuit. Eiseres is tijdens de evacuatiefase niet opgeroepen en zij kan daarom geen rechten ontlenen aan de motie Belhaj.
5.2.
Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder op goede gronden geconcludeerd dat eiseres niet binnen de reikwijdte van de in de Kamerbrief omschreven groepen valt. Het is een beleidskeuze van het kabinet geweest om voor de twee in de Kamerbrief genoemde groepen een speciale voorziening te treffen. Deze beleidskeuze kan in rechte slechts terughoudend worden getoetst. Verweerder heeft daarbij een keuze gemaakt voor medewerkers van ngo’s waaraan het financieringscriterium is gekoppeld. Hierbij is niet de mate van gevaar, maar de mate waarin er sprake is van een evidente zorgplicht van verweerder redengevend geweest. Bij door verweerder gefinancierde ngo’s is er sprake van een verdergaande zorgplicht dan in het geval een ngo door anderen wordt gefinancierd. Hiermee is een navolgbare reden gegeven voor het gemaakte onderscheid. [10] Kinderberg International is geen Nederlandse ngo. DCA heeft sinds 2011 geen financiering meer ontvangen uit de BZ/BHOS-begroting. Eiser behoort dan ook niet tot de hier bedoelde groep nu hij niet werkzaam was voor een ngo die ten laste kwam van de BZ/BHOS-begroting. De omstandigheid dat projecten wel anderszins met Nederlands geld zouden worden gefinancierd, maakt dat niet anders. Hieruit vloeit voort dat verweerder op basis van het toepasselijke kader niet gehouden was zich in te spannen om de overkomst van eiseres naar Nederland te faciliteren.
5.3.
In hetgeen eisers hebben aangevoerd over de status van de Kamerbrief als vaste gedragslijn in plaats van beleid, ziet de rechtbank geen aanleiding om af te wijken van het door de Afdeling gegeven oordeel dat sprake is van (buitenwettelijk begunstigend) beleid. Hierbij is van belang dat de Kamerbrief is gepubliceerd en voor een ieder kenbaar is. Voor zover al sprake zou zijn van strijd met de bekendmakingsvereisten van de Algemene wet bestuursrecht, valt niet in te zien hoe eisers hierdoor in hun belangen zijn geschaad. In ieder geval kan dit niet tot het oordeel leiden dat verweerder gehouden is een verdergaande motivering te geven in het bestreden besluit dan hij heeft gedaan.
5.4.
Verder is naar het oordeel van de rechtbank niet gebleken dat verweerder is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting. Zoals hiervoor aangegeven gaat het om buitenwettelijk begunstigend beleid, waarbij het kabinet beleidsruimte heeft. Het stond het kabinet daarom vrij om vereisten vast te stellen zodat de groepen waarop de begunstiging van toepassing is duidelijk konden worden afgebakend. Daarnaast is er, anders dan eiseres heeft betoogd, bij de beoordeling van een aanvraag om overbrenging geen ruimte voor een verdergaande toetsing op de door de aanvrager aangevoerde bijzondere individuele omstandigheden.
5.5.
Het beroep van eiseres op het gelijkheidsbeginsel slaagt niet. Eiseres heeft niet voldoende onderbouwd dat haar situatie vergelijkbaar is met de andere DCA-medewerkers die wel door verweerder zijn overgebracht.
6. De rechtbank is van oordeel dat de hoorplicht in de bezwaarfase niet is geschonden, omdat verweerder op basis van alle beschikbare informatie die hij ten grondslag heeft gelegd aan het bestreden besluit, tot het oordeel heeft kunnen komen dat eiseres kennelijk niet voldoet aan de criteria. Op de zitting zijn geen nieuwe dingen naar voren gekomen die dit anders maken.
7. Voor zover eiseres naar haar gronden in bezwaar verwijst, heeft verweerder in het
bestreden besluit daarop gereageerd. Eiseres heeft niet aangegeven op welke wijze
verweerder dit onjuist heeft gedaan. De verwijzing naar hetgeen in bezwaar is aangevoerd, leidt daarom niet tot een ander oordeel.
8. Gelet op het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat verweerder het bestreden besluit zorgvuldig heeft voorbereid, en voldoende heeft gemotiveerd waarom eiseres en haar gezinsleden niet in aanmerking komen voor overbrenging naar Nederland.
Conclusie en gevolgen
9. Het beroep is ongegrond. Dat betekent dat verweerder zich niet hoeft in te spannen om eiseres en haar gezinsleden over te brengen naar Nederland. Zij krijgt ook geen vergoeding van haar proceskosten.
Beslissing
De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.
Deze uitspraak is gedaan door mr. D. Biever, rechter, in aanwezigheid van mr. E.H. Maas, griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 27 maart 2024.
griffier
rechter
Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:
Informatie over hoger beroep
Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.