ECLI:NL:RBDHA:2025:11370

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK DEN HAAG

Team handel

zaaknummer / rolnummer: C/09/674082 / HA ZA 24-889

Vonnis van 25 juni 2025

in de zaak van

SIGV TOLKEN EN VERTALERS COÖPERATIE U.A., te Zeist,

hierna te noemen: SIGV,

eiseres,

advocaat mr. A.J. van Heeswijck te Heerenveen,

tegen

DE STAAT DER NEDERLANDEN (ministerie van Justitie en Veiligheid),

te Den Haag,

hierna te noemen: de Staat,

gedaagde,

advocaat mr. J.E. Palm te Den Haag.

1.De procedure

1.1.

Het procesdossier bestaat uit de volgende stukken:

de dagvaarding van 4 oktober 2024, met de producties 1 tot en met 35;
de conclusie van antwoord, met de producties 1 en 2;
de rolbeslissing van 13 november 2024, waarbij het verzoek van SIGV om de zaak ter verdere behandeling naar een andere rechtbank te verwijzen, is afgewezen;
de akte van de zijde van SIGV houdende overlegging van producties ten behoeve van de mondelinge behandeling, met de producties 36 en 37.

1.2.

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 15 mei 2025. Partijen hebben vragen van de rechtbank beantwoord en op elkaar gereageerd. De griffier heeft aantekeningen gemaakt van wat er tijdens de mondelinge behandeling is besproken.

1.3.

Ten slotte is vonnis bepaald op heden.

2.De feiten

2.1.

Tot enkele jaren geleden schakelden het Openbaar Ministerie (OM) en de Rechtspraak rechtstreeks vertalers in voor vertaaldiensten. Op enig moment is besloten over te gaan tot de werkwijze waarbij vertalers zouden worden ingeschakeld via intermediairs. Hiertoe is een aanbestedingsprocedure georganiseerd. De aanbesteding bestond uit de volgende vier percelen:

Perceel Nederland Noord (Amsterdam, Noord-Holland, Noord-Nederland)

Perceel Nederland Midden Zuid-Oost (Oost-Nederland, Midden-Nederland, Limburg, Oost-Brabant)

Perceel Nederland Zuid-West (Zeeland-West-Brabant, Rotterdam, Den Haag, Ressortsparket, Rijksrecherche)

Perceel Rechtspraak, Landelijk Parket, Functioneel Parket, CVOM, Parket-Generaal, WBOM).

2.2.

De aanbesteding is afgerond en de Staat heeft de Raamovereenkomst voor de percelen 1 en 3 aan Thebigword, een Engelse vennootschap, gegund. Thebigword was in Engeland al actief als intermediair voor vertaaldiensten.

2.3.

Tot de gunningscriteria behoorde onder meer het gunningsciterium ‘kwaliteit’, dat als volgt onderverdeeld was:

Subgunningscriterium kwaliteit

Maximaal te behalen punten (totaal max. 600).

(Bij)scholing vertalers

300

Rbtv stimulans

150

kwaliteitsborging

150

Totaal

600

2.4.

Over het subgunningscriterium 2 is in het Beschrijvend document onder meer vermeld:

“2.2.2 Subgunningscriterium kwaliteit 2: Rbtv stimulans

Doelstelling

Het OM / de Rechtspraak wenst uitbreiding van het Rbtv (Register beëdigde tolken en vertalers) in het aantal in het Rbtv opgenomen talen en vertalers per taal zodat er te allen tijde voldoende aanbod is van gekwalificeerde vertalers om te voldoen aan de wettelijke verplichting van het OM / de Rechtspraak hieromtrent.

Vraagstelling

Welke bijdrage gaat inschrijver leveren aan de uitbreiding van het Rbtv in aantal talen waarvoor het Rbtv vertalers zijn opgenomen en in het aantal vertalers in het Rbtv onderscheiden naar taal gelet op de behoefte? Besteed daarbij minimaal aandacht aan de volgende aspecten:

Aantallen talen;
Aantallen vertalers.”

2.5.

Over het subgunningscriterium 3 is in het Beschrijvend document onder meer vermeld:

“2.2.3 Subgunningscriterium kwaliteit 3: Kwaliteitsborging

Doelstelling

De gewenste situatie is dat het OM / de Rechtspraak kwalitatief goede vertalingen krijgt, binnen de afgesproken levertermijn.

Vraagstelling

Op welke wijze zorgt inschrijver ervoor dat de vertaalopdrachten binnen de afgesproken levertermijn worden opgeleverd? Besteed daarbij minimaal aandacht aan de volgende aspecten:

Op welke wijze borgt inschrijver dat de vertaalopdrachten binnen de afgesproken levertermijn opgeleverd worden;

Op welke wijze geeft inschrijver invulling aan de afhandeling van potentiële klachten over een vertaling en/of specifieke vertaler;

Op welke wijze borgt inschrijver dat de lay-out van het brondocument overeenkomst met de lay-out van de vertaling.”

2.6.

SIGV en Thebigword hebben bij de percelen 1 en 3 op het subgunningscriterium ‘kwaliteit’ als volgt gescoord:

Subgunningscriterium kwaliteit

SIGV

Thebigword

(Bij)scholing vertalers

189,00

294,00

Rbtv stimulans

55,50

147,00

kwaliteitsborging

126,00

142,50

Totaal

370,50

583,50

2.7.

De Staat heeft de inschrijving van SIGV terzijde gelegd omdat zij op subgunningscriterium 2 niet de vereiste minimale score ‘voldoende (55% van de punten vereist)’ had behaald. SIGV is tegen die beslissing van de Staat in kort geding opgekomen, maar dat heeft zowel in eerste aanleg als in appel niet tot het door haar gewenste resultaat geleid.

2.8.

In 2021 heeft de Staat met Thebigword voor perceel 1 en 3 een Raamovereenkomst gesloten, waarvan onderdeel uitmaakt een Service Level Agreement (SLA). In hoofdstuk 2 van de SLA staan onder meer de volgende van toepassing zijnde Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) vermeld:

“

 KPI 1 – Continuïteit  Leverzekerheid vertalingen 100%

KPI 2 – Kwaliteit  Leverbetrouwbaarheid vertalingen ≥ 98%
KPI 3 – Kwaliteit  gegronde klachten Vertaalopdracht < 1
KPI 4 – Efficiency  Technische beschikbaarheid van de IT-voorziening ≥ 98%
KPI 5 – Kwaliteit  Inzet Rbtv-vertalers ≥ 95%.”

2.9.

Daarnaast zijn in de SLA onder meer de volgende bepalingen opgenomen over de monitoring van de KPI’s, de verbeteracties gedurende het kalenderjaar en de vaststelling hoe de opdrachtnemer op de overeengekomen KPI’s heeft gepresteerd:

“
2.2 Monitoring KPI’s en verbeteracties gedurende het kalenderjaar

• De DCM monitort per kwartaal (voor de Rechtspraak per halfjaar) voor het Openbaar Ministerie samen met de opdrachtnemer de geleverde prestaties op basis van de hierboven genoemde KPI’s. In overleg kan de frequentie worden aangepast. Bijsturing vindt plaats waar nodig. Dat kan zijn bij de opdrachtnemer maar ook bij het Openbaar Ministerie / de Rechtspraak.

• Opdrachtnemer kan worden gevraagd om een verbeterplan te maken dat na goedkeuring door het Openbaar Ministerie / de Rechtspraak wordt uitgevoerd.

• De DCM kan worden gevraagd om in de eigen organisatie maatregelen te (laten) treffen.

• Ook kunnen (escalatie)gesprekken met en eventuele bijsturing door de CCM, de DCM of categoriemanager nodig zijn.

2.3

Vaststelling realisatie van KPI’s op de peildata

• De opdrachtnemer stelt een maand na iedere peildatum per onderdeel van het Openbaar Ministerie / de Rechtspraak vast hoe de opdrachtnemer op de overeengekomen KPI’s heeft gepresteerd.

• Opdrachtnemer registreert hiertoe zijn prestaties en rapporteert hierover aan CCM en DCM met managementrapportages (zie hoofdstuk 5).

• De KPI’s worden vastgesteld op basis van de gegevensset.

• De prestaties worden door CCM en DCM gecontroleerd en besproken met de opdrachtnemer:

- Categoriemanager kan op verzoek deelnemen aan het overleg;

- Opdrachtnemer kan worden gevraagd om verbeterplan op te stellen;

- Het Openbaar Ministerie / de Rechtspraak kan worden gevraagd proceswijzigingen aan te brengen voor zover dit niet leidt tot extra administratieve lasten.”

2.10.

In artikel 2.1 van de Raamovereenkomst staat vermeld dat deze overeenkomst voor perceel 1 ingaat op 1 februari 2022 en voor perceel 3 op 1 april 2022, beide voor de duur van 29 maanden. Deze periode bestaat uit een implementatieperiode waarin geen vertaalopdrachten worden geleverd, gevolgd door de periode voor de operationele dienstverlening, met een optie, eenzijdig uit te oefenen door opdrachtgever, van één of meerdere verlengingen tot een totaal van 24 maanden tegen gelijkblijvende voorwaarden.

2.11.

De Raamovereenkomst bracht zowel aan de zijde van de Staat als aan de zijde van de intermediair (Thebigword) grote procesmatige veranderingen mee. Zo moesten OM-bestellers van vertalingen zich conformeren aan een nieuwe bestel- en werkwijze, dienden zelfstandige vertalers zich bij de intermediair (Thebigword) in te schrijven en diende Thebigword de vertalers die voorheen rechtstreeks voor het OM werkten te werven en aan zich te binden. Dit leidde bij betrokkenen hier en daar tot weerstand en stagnatie.

2.12.

Na de start van de Raamovereenkomst behaalde Thebigword niet de van toepassing zijnde KPI’s. Dit heeft ertoe geleid dat de Staat Thebigword heeft aangesproken op correcte nakoming van de Raamovereenkomst, er voortgangsgesprekken zijn gehouden en de Staat meermaals aan Thebigword heeft verzocht om een verbeterplan om te stellen.

2.13.

Op 30 januari 2023 heeft het OM een interne analyse opgesteld van de prestaties van Thebigword met betrekking tot KPI 1 (leverzekerheid) en KPI 2 (leverbetrouw-baarheid). Daarin is onder meer vermeld dat Thebigword nog niet voldoet aan deze KPI’s:

“
Leverprestaties TBW - % Totaal

- 18.91% van alle vertaalopdrachten is te laat geleverd

- 23,30% van alle geleverde opdrachten is te laat geleverd.

(…)

KPI 1 - Continuïteit  Leverzekerheid Bestelling 100%

(houdt in dat opdrachtnemer voor elke bestelling een vertaling levert)

- TBW voldoet niet aan KPI 1. Van alle opdrachten is 13,75% nog niet geleverd ondanks dat de levertermijn al verstreken is.

(…)

KPI 2 - Kwaliteit  Leverbetrouwbaarheid > 98% (levert binnen overeengekomen termijn)

- TBW voldoet niet aan KPI 2. Van alle opdrachten is slechts 62,24% op tijd geleverd.

- TBW voldoet niet aan KPI 2. Van alle opdrachten waarvan de levertermijn is verstreken, is slechts 65,59% op tijd geleverd.

(…)

Leverprestaties TBW - %Voortgang

Ondanks opgestelde verbeterplannen neemt het percentage van op tijd geleverde vertalingen af sinds september 2022.
We zien in januari een stijging van de percentages openstaande opdrachten en nog niet geleverde opdrachten. Tevens zien we een daling van te laat geleverde opdrachten.
Aangezien deze analyse de resultaten van een vertaalopdracht schikt onder de maand waarin de opdracht is aangevraagd, zullen de percentages onder januari nog veranderen.

 De termijnen van de opdrachten die deze maand zijn aangevraagd zijn vaak nog niet verstreken.

 En veel opdrachten staan (dus) nog open.”

2.14.

In 2023 heeft SIGV op grond van Woo-verzoeken (geanonimiseerde) documenten van de Staat ontvangen over de dienstverlening onder de Raamovereenkomst.

2.15.

Op 7 maart 2023 heeft de Staat Thebigword in gebreke gesteld en meegedeeld dat de tekortkomingen 31 maart 2023 dienden te zijn verholpen. De Staat heeft zich hierbij het recht voorbehouden Thebigword aansprakelijk te stellen voor schade dan wel de Raamovereenkomst te ontbinden. De Staat is echter niet daartoe overgegaan.

2.16.

In een interne e-mail van 5 september 2023 van een medewerker van de uitvoeringsorganisatie is onder meer het volgende geschreven over de samenwerking met Thebigword:

“Zoals gisteren besproken zou ik nog even een kleine sfeerimpressie geven omtrent de samenwerking met The Big Word.

De KPI’s zijn de afgelopen maanden verbeterd en er is nog altijd een stijgende lijn te zien, maar nog niet zoals deze horen te zijn en conform de vastgestelde KPI’s in de SLA.

Er komen nog altijd best wat klachten binnen over The Big Word.

De voornaamste klacht lijkt de communicatie te zijn.

Er wordt laat aan de bel getrokken, er worden documenten soms niet opgeleverd.

Er blijkt dan iets mis te zijn omtrent de aanvraag (bijv. foutief aantal woorden brondocument en dat betekent hogere werklast waardoor tolk vertaling niet tijdig kan aanleveren. )

Er wordt dan niet direct aan de bel getrokken en wordt op de dag van oplevering pas duidelijk dat er iets mis. Vervolgens kan document (bijv. laatste voorbeeld was een uitleveringsbevel) niet tijdig geleverd worden. Dit levert zulke grote problemen op intern en het vertrouwen in the Big Word loopt daarin nogmaals een deuk op.

Wanneer wij hen hierop aanspreken krijgen wij eigenlijk altijd het antwoord dat zij niet op de hoogte zijn gesteld door de tolk en dat zij zelf hiervoor verantwoordelijk zijn en TBW hierin afhankelijk is van de tolk.

Echter geven tolken aan dit eerder te hebben gecommuniceerd aan TBW en dat de TBW vervolgens niet bij ons aan de bel heeft getrokken.

Hetzelfde gebeurde bij het niet betalen van een factuur van een reeds gevalideerde vertaling.

De tolk escaleert uit frustratie en wanhoop deze issue bij het parket waar de opdracht voor is uitgevoerd.

Nadat wij dit communiceren wordt er direct betaald, maar blijken de andere openstaande facturen nog niet te zijn betaald.

Eigenlijk hebben wij hier niets mee te maken, maar het geeft een impressie van de omstandigheden en communicatie bij en van TBW en de verstandhouding met de tolken.

Dit baart me zorgen. Ik voel een passieve houding vanuit deze organisatie en ook kijkend naar de cijfers blijven zij achter op [buiten verzoek]

Ik voel niet de passie en actie die in mijn ogen nodig is om goede service en dienstverlening te bieden.

En dit wordt ook gevoeld op de parketten.

Tevens heb ik gevoel dat de TBW hierdoor ook moelijker vertalers aan zich kan binden.

Verder komt met enige regelmaat de term ‘niet geleverd’ op tafel.

In de ogen van [5.1.2e] kan niet levering niet zijn wanneer deze te laat is geleverd.

Daarom hebben wij de knop niet geleverd in het leven geroepen in Smartflow.

Hierdoor kan de opdracht worden geannuleerd wanneer deze te laat is opgeleverd en kan er door TBW niet gerapporteerd worden met een leveringsbetrouwbaarheid van 100%.

De vertaling is niet langer bruikbaar en behoort dus tot niet geleverd en tot KPI 1.

[5.1.2e] blijft benoemen dat als de opdracht een half jaar later alsnog zou worden aangeleverd, deze dus wel geleverd is alleen te laat.

Deze situatie willen wij natuurlijk niet hebben en is niet akkoord. Dit heb ik en eerder al [5.1.2e] reeds met [5.1.2e] besproken, maar geeft wel aan wat de instelling en visie is van deze organisatie.

Het lijkt een trucje of een loophole te willen gebruiken om hierop niet afgerekend te kunnen worden, terwijl er eigenlijk niet conform de afspraken geleverd is.

Te laat wordt door ons beoordeeld, wanneer de levering inderdaad te laat is, maar nog wel noodzakelijk en bruikbaar.

Die vallen onder KPI 2.”

2.17.

Bij brieven van 16 september 2022, 27 februari 2023 en 20 september 2023 heeft SIGV aan de Staat verzocht om over te gaan tot beëindiging van de met Thebigword gesloten Raamovereenkomst. De Staat heeft deze beëindigingsverzoeken telkens afgewezen, laatstelijk bij brief van 13 november 2023. In die brief heeft de Staat SIGV ook bericht dat hij geen aanleiding ziet om voortijdig te besluiten niet tot verlenging van de overeenkomsten met Thebigword over te gaan (zoals SIGV ook had verzocht). De Staat heeft voorts bericht dat hij, althans het OM als feitelijk opdrachtgever, het door SIGV geschetste beeld, dat er sprake zou zijn van een ontluisterend beeld van de dienstverlening, niet herkent, dat de dienstverlening nauwlettend gemonitord wordt en dat er (met succes) wordt gestuurd op nakoming van de Raamovereenkomst.

2.18.

Bij dagvaarding van 3 januari 2024 heeft SIGV een kort geding aanhangig gemaakt waarbij zij primair vorderde de Staat te gebieden de Raamovereenkomst met Thebigword te beëindigen, die volgens SIGV structureel tekortschoot in de uitvoering van de opdracht. Subsidiair vorderde SIGV de Staat te verbieden de in de Raamovereenkomst voorziene optie tot verlenging van de Raamovereenkomst uit te oefenen. Deze vorderingen heeft de voorzieningenrechter bij vonnis van 26 februari 2024 afgewezen.

2.19.

Ingevolge artikel 2 Wet beëdigde tolken en vertalers (hierna: Wbtv) is er een register voor beëdigde tolken en vertalers. Het OM en de Rechtspraak zijn op grond van artikel 28 lid 1 van Wbtv verplicht om uitsluitend gebruik te maken van beëdigde tolken en vertalers. Ingevolge artikel 28 lid 3 Rbtv kan gebruik worden gemaakt van een vertaler die niet beëdigd is indien wegens de vereiste spoed een ingeschrevene in het register niet tijdig beschikbaar is of indien het register voor de desbetreffende bron- of doeltaal dan wel bron- of doeltalen geen ingeschrevene bevat. Een dergelijke uitzondering moet met redenen omkleed schriftelijk worden vastgelegd (artikel 28 lid 4 Wbtv).

3.Het geschil

3.1.

SIGV vordert dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:

I voor recht verklaart dat de Staat onrechtmatig jegens SIGV heeft gehandeld door de met Thebigword gesloten Raamovereenkomst voor vertaaldienstverlening voor het OM en de Rechtspraak wezenlijk te wijzigen zonder een nieuwe aanbestedingsprocedure te organiseren;

II de Staat veroordeelt tot betaling van schadevergoeding aan SIGV, nader op te maken bij staat;

III de Staat veroordeelt in de kosten van de procedure.

3.2.

Hiertoe stelt SIGV, samengevat, het volgende. Thebigword is structureel tekortgeschoten in de uitvoering van de Raamovereenkomst. Zij leverde vertalingen te laat aan, was geregeld niet in staat een vertaling aan te leveren en zette vertalers zonder de vereiste kwalificaties in. Hoewel correcte vertalingen van essentieel belang zijn voor het strafproces, heeft de Staat nagelaten effectief tegen tekortkomingen van Thebigword op te treden. Deze handelwijze van de Staat is in strijd met de beginselen van gelijke behandeling en transparantie. Op grond van deze beginselen is de Staat gehouden de voorwaarden van de Raamovereenkomst nauwgezet in acht te nemen, ook tijdens de uitvoeringsfase. Daarom was de Staat gehouden effectief tegen de tekortkomingen op te treden. Nu de Staat dat heeft nagelaten, is er sprake van wezenlijke wijzigingen van de Raamovereenkomst, die meebrachten dat de Staat de Raamovereenkomst had moeten ontbinden en de opdracht opnieuw had moeten aanbesteden. Het gaat om de volgende wezenlijke wijzigingen:

a. a) de op 7 september 2022 voor de duur van zes maanden verleende vrijstelling aan Thebigword van de verplichting om gebruik te maken van beëdigde vertalers;

b) het aan Thebigword verleende uitstel tot 1 oktober 2022 voor de aanvang van de operationele dienstverlening voor perceel 3;

c) het onvoldoende optreden tegen structurele tekortkomingen van Thebigword in de nakoming van de Raamovereenkomst;

d) het niet waarmaken door Thebigword van de bij de aanbesteding behaalde hoge scores op de kwalitatieve subgunningscriteria.

Door geen nieuwe aanbesteding te houden heeft de Staat onrechtmatig gehandeld jegens SIGV, die hierdoor de kans is ontnomen om naar de nieuwe opdracht mee te dingen. SIGV maakt aanspraak op schadevergoeding.

3.3.

De Staat concludeert tot niet-ontvankelijkheid van SIGV, althans afwijzing van de vorderingen.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.

In deze zaak staat de vraag centraal of de Staat tijdens de uitvoering van de met Thebigword gesloten Raamovereenkomst in strijd heeft gehandeld met de Aanbestedingswet 2012 (Aw 2012) en daarmee onrechtmatig heeft gehandeld jegens SIGV, omdat sprake is geweest van een wezenlijke wijziging van de Raamovereenkomst die noodzaakte tot een heraanbesteding.

4.2.

De hoofdregel van artikel 2.163a Aw 2012 kan zo worden omschreven dat indien gedurende de looptijd van een overheidsopdracht deze opdracht wordt gewijzigd, dit leidt tot een heraanbestedingsplicht, behoudens de uitzonderingen als bedoeld in de artikelen 2.163b tot en met 2.163g Aw 2012. Laatstgenoemd artikel - dat een codificatie is van het Pressetext-arrest^[1]- luidt als volgt:

“1 Een overheidsopdracht kan zonder nieuwe aanbestedingsprocedure als bedoeld in deel 2 van deze wet worden gewijzigd indien de wijzigingen, ongeacht de waarde ervan, niet wezenlijk zijn.

2. Een wijziging van een overheidsopdracht is wezenlijk als bedoeld in het eerste lid, indien de overheidsopdracht hierdoor materieel verschilt van de oorspronkelijke opdracht.

3. Een wijziging van een overheidsopdracht is in ieder geval wezenlijk indien:

a. de wijziging voorziet in voorwaarden die, als zij deel van de oorspronkelijke aanbestedingsprocedure hadden uitgemaakt, de toelating van andere dan de oorspronkelijk geselecteerde gegadigden of de gunning van de overheidsopdracht aan een andere inschrijver mogelijk zouden hebben gemaakt of bijkomende deelnemers aan de aanbestedingsprocedure zouden hebben aangetrokken,

b. de wijziging het economische evenwicht van de overheidsopdracht ten gunste van de opdrachtnemer verandert op een wijze die niet is voorzien in de oorspronkelijke overheidsopdracht,

c. de wijziging leidt tot een aanzienlijke verruiming van het toepassingsgebied van de overheidsopdracht, of

d. een nieuwe opdrachtnemer in de plaats is gekomen van de opdrachtnemer aan wie de aanbestedende dienst de overheidsopdracht oorspronkelijk had gegund in een ander dan in artikel 2.163f bedoeld geval.

4.3.

Of sprake is van een wezenlijke wijziging moet worden getoetst op het moment waarop de wijzigingen worden doorgevoerd.^[2]De kwalificatie wezenlijke wijziging moet vanuit objectief oogpunt worden geanalyseerd. Daarbij is de intentie van partijen niet relevant.^[3]De aan het aanbestedingsrecht ten grondslag liggende beginselen van transparantie en gelijke behandeling vereisen dat de aanbestedende dienst nauwgezet de door haar vastgestelde criteria in acht neemt tot aan het einde van de fase van uitvoering van de aanbesteding.^[4]

4.4.

De rechtbank bespreekt hierna de door SIGV gestelde feiten en omstandigheden die volgens SIGV als wezenlijke wijzigingen van de Raamovereenkomst moeten worden gekwalificeerd.

Toestemming voor inschakelen niet-Rbtv-vertalers

4.5.

Niet in geschil is dat Thebigword onder de Raamovereenkomst verplicht is beëdigde vertalers die in het Rbtv-register staan (hierna: Rbtv-vertalers) in te zetten, met uitzondering van vertaalopdrachten naar doeltalen waarin geen Rbtv-vertalers geregistreerd staan.

De Staat heeft op 7 september 2002 aan Thebigword voor een periode van zes maanden toestemming verleend om vertalers uit een Belgisch register in te schakelen.

4.6.

Volgens SIGV moet deze toestemming worden gekwalificeerd als een wezenlijke wijziging, omdat de verplichting tot het inzetten van Rbtv-vertalers een essentiële voorwaarde van de Raamovereenkomst en een wettelijke eis is. Door deze toestemming is er sprake van een materieel/substantieel verschil met de oorspronkelijke opdracht. Bovendien verandert deze toestemming het economisch evenwicht ten gunste van Thebigword op een wijze niet is voorzien in de oorspronkelijke opdracht, aldus nog steeds SIGV. De toestemming verlicht de door Thebigword te verrichten inspanningen en aannemelijk is dat Thebigword minder kosten heeft hoeven te maken omdat Rbtv-vertalers hogere tarieven vragen dan niet-Rbtv-vertalers.

4.7.

De Staat heeft over de achtergrond van de verleende toestemming, onweersproken, het volgende naar voren gebracht. Thebigword had te maken met weerstand van met name Spaanse vertalers met de overgang naar het systeem waarbij zij via intermediairs worden ingeschakeld. Dit leidde ertoe dat de Spaanse vertalers samenspanden om geen opdracht van Thebigword aan te nemen. Het probleem was dus niet dat er te weinig Rbtv-vertalers waren, maar dat zij samenspanden. Daarom heeft Thebigword gevraagd of er tijdelijk Belgische beëdigde vertalers mochten worden ingezet en dat is goedgekeurd voor een periode van zes maanden. Dit probleem heeft ongeveer drie maanden gespeeld.

4.8.

Gelet op deze achtergrond stelt de rechtbank vast dat er sprake was van een situatie waarin Rbtv-vertalers Spaans zich gedurende drie maanden niet aan Thebigword beschikbaar hebben gesteld. Daarmee valt deze situatie redelijkerwijs onder het bereik van de wettelijke uitzonderingsclausule van artikel 28 lid 3 Wbtv. Daarbij komt dat er sprake was van een maatregel die niet langer heeft geduurd dan strikt noodzakelijk. Die maatregel heeft het economisch evenwicht dan ook niet (structureel) verstoord. Dit leidt de rechtbank tot het oordeel dat de verleende toestemming geen wezenlijke wijziging van de Raamovereenkomst inhoudt.

Uitstel tot 1 oktober 2022 voor de aanvang van de operationele dienstverlening voor perceel 3.

4.9.

Artikel 2.1 van de Raamovereenkomst voorzag voor perceel 3 in een implementatieperiode van maximaal vijf maanden vanaf 1 april 2022, in welke periode Thebigword de dienstverlening zou moeten inregelen, zodat de operationele dienstverlening uiterlijk 1 september 2022 zou moeten starten. De Staat heeft aan Thebigword uitstel verleend tot 1 oktober 2022. Volgens SIGV is dat een wezenlijke wijziging omdat de bepalingen over de implementatiefase als essentiële voorwaarden zijn aan te merken.

4.10.

De Staat heeft over de achtergrond van het verleende uitstel, onweersproken, het volgende aangevoerd. In augustus 2022 waren de prestaties van Thebigword voor perceel 1 met betrekking tot de KPI’s 1 en 2 nog niet op orde. Nadat de Staat Thebigword hierop heeft aangesproken, heeft Thebigword verzocht de implementatiefase voor perceel 3 met één maand te verlengen, zodat Thebigword de dienstverlening voor perceel 1 kon verbeteren en die voor perceel 3 beter kon voorbereiden. Dit paste geheel in de aanbestede contractuele kaders.

4.11.

De rechtbank is van oordeel dat het verleende uitstel gelet op zeer de beperkte duur het economisch evenwicht niet heeft verstoord en niet als een wezenlijke wijziging van de Raamovereenkomst kan worden aangemerkt.

Onvoldoende optreden tegen structurele tekortkomingen van Thebigword in de nakoming van de Raamovereenkomst?

4.12.

Niet in geschil is dat onder omstandigheden het onvoldoende effectief optreden door de aanbestedende dienst tegen tekortkomingen van de opdrachtnemer als een wezenlijke wijziging van de overheidsopdracht kan worden gekwalificeerd, met name als het economisch evenwicht van de opdracht ten gunste van de opdrachtnemer wordt veranderd op een wijze die niet is voorzien in de oorspronkelijke overheidsopdracht.

4.13.

In de SLA is onder meer vastgelegd op welke wijze de prestaties van Thebigword zouden worden gemonitord en welke acties de Staat zou kunnen nemen als de KPI’s niet zouden worden gehaald. Dat KPI’s bij de aanvang van de operationele fase niet zouden worden gehaald was niet ondenkbaar, gelet op de systeemwijziging. Vaststaat dat Thebigword bij de start van de operationele fase van perceel 1 en 3 niet voldeed aan een aantal KPI’s. De Staat heeft hierop, overeenkomstig de bepalingen van de SLA, actie ondernomen door gesprekken te voeren met Thebigword, verbeterplannen te vragen en

- toen dit niet voldoende effectief bleek - Thebigword op 7 maart 2023 in gebreke te stellen, waarbij is meegedeeld dat de tekortkomingen 31 maart 2023 dienden te zijn verholpen. Omdat dit nog niet tot het gewenste resultaat leidde, heeft de Staat - zoals hij onweersproken heeft aangevoerd - met de Engelse leiding van Thebigword een voortgangsgesprek gevoerd waarna is geconstateerd dat Thebigword grote stappen voorwaarts had gezet.

4.14.

Volgens de Staat heeft Thebigword sindsdien verdere verbeterstappen gezet door ICT-ers in te vliegen en meer vertalers aan zich te binden. Hierna is verder gestuurd op bestendige nakoming van de Raamovereenkomst. Dat heeft volgens de Staat ertoe geleid dat Thebigword in februari 2024 op KPI-1 nagenoeg 100% scoorde, op KPI-2 meer dan 98%, op KPI-4 100% en dat op KPI-5 reeds geruime tijd (nagenoeg) 95% werd behaald. KPI-3 (klachten) behoefde nog wat aandacht, waarover partijen nog in gesprek waren. In de periode januari-november 2024 heeft Thebigword vervolgens scores behaald die voldeden aan de gestelde normen. Volgens de Staat zijn alle KPI-scores gebaseerd op de gegevensset als bedoeld in de SLA.

4.15.

SIGV heeft vraagtekens gezet bij de door de Staat opgegeven KPI-scores. Zij heeft hiertoe aangevoerd dat de gegevensset niet is gevalideerd en verder heeft zij gewezen op onder 2.16 bedoelde e-mail van 5 september 2023, waaruit naar voren komt dat Thebigword zes maanden na de ingebrekestelling nog steeds niet naar behoren presteerde. SIGV meent dat Thebigword na die ingebrekestelling niet alsnog maanden de tijd had moeten worden gegeven om aan de KPI’s te voldoen.

4.16.

De rechtbank ziet geen aanknopingspunten om te twijfelen aan de door de Staat genoemde KPI-scores. Deze scores zijn, zoals de Staat onweersproken heeft aangevoerd, gebaseerd op de gegevensset, op basis waarvan de prestaties van Thebigword worden gemonitord. Voor de vraag hoe Thebigword in september 2023 scoorde, acht de rechtbank de onder 2.16 bedoelde e-mail niet beslissend, nu in deze e-mail geen KPI-scores zijn genoemd. Wel valt uit die e-mail in het algemeen af te leiden dat op de communicatie van Thebigword met de opdrachtgever en de vertalers het nodige was aan te merken.

4.17.

Dat Thebigword na de ingebrekestelling nog geruime tijd heeft gekregen om aan de KPI’s te voldoen, brengt naar het oordeel van de rechtbank niet mee dat de Raamovereen-komst wezenlijk is gewijzigd. Hierbij wordt in aanmerking genomen dat er aan de zijde van de Staat sprake was van noodzakelijke procesmatige veranderingen. Daarmee zou ook een andere opdrachtnemer te maken hebben gehad. Hetzelfde geldt voor de weerstand van vertalers tegen het werken voor intermediairs en de (mogelijk) nadelige financiële consequenties die dat voor hen zou hebben. SIGV stelt weliswaar dat zij met die weerstand veel minder te maken zou hebben gehad, maar zij heeft dat niet concreet onderbouwd. Daarnaast neemt de rechtbank in aanmerking dat de Staat steeds is blijven sturen op het voldoen aan de eisen van de Raamovereenkomst, wat tot het gewenste resultaat heeft geleid.

Thebigword heeft de bij aanbesteding behaalde hoge scores op de kwalitatieve subgunningscriteria niet waargemaakt.

4.18.

SIGV stelt op dit punt, samengevat, het volgende. Thebigword heeft haar hoge score met betrekking tot ‘kwaliteitsborging’ niet behaald: zij haalde de KPI’s niet, beschikte over te weinig vertalers en communiceerde slecht. Ook haar maximale score bij ‘Rbtv stimulans’ heeft Thebigword niet waargemaakt. De Staat had dan ook gebruik moeten maken van haar bevoegdheid van artikel 12.2 van de Raamovereenkomst om deze overeenkomst te ontbinden.

4.19.

De Staat heeft op dit punt het volgende aangevoerd. Thebigword heeft haar belofte bij de inschrijving met betrekking tot de ‘kwaliteitsborging’ waargemaakt. Zij komt haar verplichtingen na. Ook met betrekking tot de ‘Rbtv stimulans’ is dat het geval. Dit criterium ziet overigens enkel op de bijdrage die de inschrijver gaat leveren aan de uitbreiding van het Rbtv in aantal talen waarvoor in het register vertalers zijn opgenomen en in het aantal vertalers. Van een wijziging in het economisch evenwicht ten gunste van Thebigword is dan ook geen sprake.

4.20.

Aangezien Thebigword inmiddels voldoet aan de KPI’s, gaat de rechtbank ervan uit dat Thebigword de beoogde ‘kwaliteitsborging’ waarmaakt. Met betrekking tot de ‘Rbtv stimulans’ staat vast dat SIGV bij de inschrijving niet aan de minimale score heeft voldaan. Reeds hierom kan niet worden geoordeeld dat het economisch evenwicht ten gunste van Thebigword is verstoord. Overigens is voor de ‘Rbtv-stimulans’ ook geen termijn gesteld waarbinnen zou moeten worden gepresteerd.

Slotsom

4.21.

Het voorgaande leidt de rechtbank tot de slotsom dat de Staat tijdens de uitvoering van de met Thebigword gesloten Raamovereenkomst niet onrechtmatig jegens SIGV heeft gehandeld. Dit leidt ertoe dat de vorderingen worden afgewezen.

Proceskosten

4.22.

SIGV zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De proceskosten aan de zijde van de Staat worden als volgt begroot:

- griffierecht: € 688

- salaris advocaat: € 1.228 (twee punten à € 614, volgens tarief II)
- nakosten
€ 178(met de onder de beslissing bedoelde verhoging)

Totaal: € 2.094

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten wordt toegewezen zoals vermeld in de beslissing.

5.De beslissing

De rechtbank

5.1.

wijst het gevorderde af;

5.2.

veroordeelt SIGV in de kosten van de procedure, aan de zijde van de Staat tot op heden begroot op € 2.094, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe. Wordt bij niet betaling het vonnis daarna betekend, dan moet SIGV € 92 extra betalen, plus de kosten van betekening, te vermeerderen met de wettelijke rente over de proceskosten als deze niet binnen veertien dagen na aanschrijving zijn voldaan;

5.3.

verklaart de veroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. D.R. Glass en in het openbaar uitgesproken op 25 juni 2025.^[5]