ECLI:NL:RBDHA:2025:9410

Uitspraak

RECHTBANK DEN HAAG

Bestuursrecht

zaaknummers: SGR 24/1020, 25/454, 24/5305 en 24/5549.

uitspraak van de enkelvoudige kamer van 27 mei 2025 in de zaken tussen

[eiseres] , uit [woonplaats] , eiseres

(gemachtigde: mr. N.M. Fakiri),

de burgemeester van Den Haag, verweerder

(gemachtigden: mr. G Tjon-Man-Tsoi en mr. A. Bakker).

Inleiding

1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van eiseres tegen de aan haar opgelegde last onder dwangsom met gedragsaanwijzing en de invordering van de inmiddels verbeurde dwangsommen.

1.1.

Met het besluit van 16 januari 2023 heeft verweerder aan eiseres een last onder dwangsom met gedragsaanwijzing opgelegd. Met het besluit van 10 januari 2024 op het bezwaar van eiseres is verweerder bij dat besluit gebleven. Eiseres heeft tegen dit besluit beroep ingesteld (SGR 24/1020).

1.2.

Met invorderingsbesluit 1 van 15 mei 2023 (SGR 25/454), invorderingsbesluit 2 van 29 augustus 2023 (SGR 24/5305) en invorderingsbesluit 3 van 29 april 2024 (SGR 24/5549) zijn dwangsommen van ieder € 1000,- ingevorderd. Eiseres heeft hiertegen bezwaar ingesteld. Deze bezwaarschriften zijn door verweerder op grond van artikel 5:39 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) aan de rechtbank doorgestuurd.

1.3.

De rechtbank heeft het beroep op 26 september 2024 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: de gemachtigde van eiseres, de gemachtigden van verweerder en [naam 1] en [naam 2] .

1.4.

De rechtbank heeft het onderzoek ter zitting geschorst, omdat eiseres door ziekte niet bij de behandeling van het beroep aanwezig kon zijn. Daarnaast heeft de rechtbank geconstateerd dat er ten onrechte nog geen dossier was aangemaakt met betrekking tot invorderingsbesluit 1 en heeft de rechtbank een aantal vragen gesteld.

1.5.

De rechtbank heeft het beroep op 3 april 2025 opnieuw op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: eiseres, de gemachtigde van eiseres, de gemachtigden van verweerder en [naam 1] en [naam 2] .

Beoordeling door de rechtbank

Waar gaat deze zaak over?

2. Verweerder heeft aan eiseres een last onder dwangsom met gedragsaanwijzing opgelegd, omdat zij over een lange periode ernstige en herhaaldelijk hinder (woonoverlast) heeft veroorzaakt in de directe omgeving van haar woning. Zij mag op geen enkele wijze meer hinder (woonoverlast) voor omwonenden veroorzaken. Volgens verweerder heeft eiseres drie keer niet voldaan aan de last en daarmee drie keer een dwangsom van € 1000,- verbeurd. Verweerder heeft de verbeurde dwangsommen ingevorderd (€ 3.000,- totaal). Eiseres heeft de dwangsommen nog niet betaald.

Wat heeft verweerder beslist?

3. Verweerder heeft in het besluit waarbij de last onder dwangsom met gedragsaanwijzing is opgelegd het volgende opgenomen. Door omwonenden zijn veelvuldig meldingen gemaakt van overlast door eiseres bij de politie en de gemeente Den Haag. Naar aanleiding van de meldingen heeft de politie in de maand april van 2022 een buurtonderzoek ingesteld. Hieruit komt het beeld naar voren dat eiseres regelmatig luid schreeuwt op of in de directe omgeving van het erf bij haar woning. Vaak doet zij dan beledigende en intimiderende uitspraken naar omwonenden. Zij zou omwonenden ook regelmatig brieven sturen waarin zij zich discriminerend, beledigend en intimiderend uitlaat richting de ontvangers van de brief. De politie heeft omwonenden gevraagd om aanvullend op het buurtonderzoek ondersteunend bewijs in te brengen. Verweerder heeft een aantal incidenten genoemd. Bijvoorbeeld een incident van 7 april 2022, waarbij eiseres hard zou hebben geschreeuwd bij de voordeur van haar buren. Hiervan zijn camerabeelden gedeeld met de politie en de gemeente. Ook noemt verweerder een incident van 24 november 2022 waarbij eiseres vanwege openbare dronkenschap na door haar veroorzaakte overlast in de directe omgeving van haar woning is aangehouden door de politie. Zij heeft toen beledigende uitspraken gedaan over de politie. Omwonenden hebben de door eiseres veroorzaakte overlast niet alleen hij de politie gemeld, maar ook bij het Meld en Steunpunt Woonoverlast van de gemeente Den Haag. Omwonenden hebben ondersteunend brieven, beeld- en geluidmateriaal ter beschikking gesteld. Dit materiaal ondersteunt de meldingen en ook de waarnemingen en constateringen door de politie. Verweerder heeft erop gewezen dat eiseres meermaals is aangesproken op haar gedrag en regelmatig is gewaarschuwd om de overlast te stoppen. Eiseres heeft aanvankelijk meegewerkt aan het aangeboden zorgtraject via het Leger des Heils, maar heeft later aan verweerder laten weten dat zij stopt met het traject en dat de medewerkers niet meer welkom waren. De overlast is ondanks de waarschuwingen en het aangeboden zorgtraject niet gestopt.

4.` De aan eiseres opgelegde gedragsaanwijzing houdt het volgende in:

Zij dient zich te houden aan de zorgplicht van artikel 2:40 van de Algemene plaatselijke verordening van Den Haag (APV). Eiseres mag op geen enkele wijze meer hinder (woonoverlast) voor omwonenden veroorzaken. Zij mag niet schreeuwen, geen bedreigingen richting omwonenden uiten, omwonenden niet lastigvallen en intimideren en eiseres mag direct omwonenden niet de vrije doorgang beletten van en naar hun woning. Bij het niet nakomen van de aanwijzingen verbeurt eiseres een dwangsom van € 1000,- per overtreding. De last onder dwangsom is voor 24 maanden opgelegd.

5. Aan invorderingsbesluit 1 heeft verweerder ten grondslag gelegd dat op
4 maart 2023 een incident heeft plaatsgevonden waarvan melding is gemaakt. Er is gemeld dat eiseres een omwonende op een intimiderende manier filmde, een steegje blokkeerde waar de omwonende de ramen aan het lappen was en een handdoek/deurmat uitklopte met de kennelijke intentie om de gelapte ramen van de buren te vervuilen.

6. Aan invorderingsbesluit 2 liggen meerdere incidenten ten grondslag. Een incident van 13 juni 2023, waarbij eiseres bij de buren naar binnen zou hebben gegluurd door het raam en zou hebben gefilmd, een incident van 16 juni 2023, waarbij eiseres de gevelmuur van andere buren onder handen zou hebben genomen met een schuurmachine om haar buren te treiteren, en een incident van 17 juni 2023, waarbij eiseres zou zijn doorgaan met de schuurwerkzaamheden enkel om haar buren te treiteren.

7. Invorderingsbesluit 3 is gebaseerd op een incident van 12 februari 2024, waarbij eiseres zou hebben geschreeuwd en omwonenden zou hebben gehinderd door ze met haar telefoon te filmen. Op een van de camera’s zou hoorbaar zij dat eiseres zegt: “ik maak je af”.

Wat zijn de regels?

8. De relevante regels staan in de bijlage. De bijlage hoort bij de uitspraak.

Wat vindt eiseres in beroep?

9. Volgens eiseres is de last onder dwangsom onterecht opgelegd. Zij meent dat zij zich niet zodanig heeft gedragen dat haar buren daarvan hinder ondervonden. Zij schreeuwde niet, maar sprak luidt. Zij was bijna volledig doof. Hiervoor zij is inmiddels succesvol geopereerd. Bovendien mag zij wel degelijk schreeuwen. Schreeuwen is een uiting van gevoelens en menselijke expressie (vrijheid van meningsuiting) die bescherming geniet onder artikel 8 en 10 van het EVRM. Zij heeft ook geen bedreigingen geuit tegen buurtbewoners en heeft geen buurtbewoners lastiggevallen of geïntimideerd. Ook heeft zij niet de vrije doorgang belet. Dit blijkt ook allemaal niet uit de geluidsbestanden en camerabeelden. Daarbij komt dat vaststaat dat verweerder niet - bijvoorbeeld door middel van boa’s - onderzoek heeft verricht naar de gestelde gedragingen. De politie heeft alleen met buren gesproken en hun gevraagd zelf bewijs te verzamelen. Hierin schuilt het gevaar dat buurtbewoners confrontaties aangaan met haar om dan het uitgelokte gedrag vervolgens op beeld of geluid vast te leggen. Dit onderzoek en het vergaren van bewijs tegen haar is niet objectief. Buurtbewoners hebben naar believen delen van bewijs aangeleverd aan verweerder zonder context, een context waar verweerder geen onderzoek naar heeft gedaan of heeft willen doen. Eiseres verzoekt de geluidsopnamen en camerabeelden uit te sluiten van het bewijs, omdat deze zijn verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen wat van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat dit gebruik onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht. Dat zij aangehouden zou zijn en tegen de politie beledigende opmerkingen gemaakt zou hebben kan niet worden geschaard onder overtreding van de APV en woonoverlast. Zij merkt verder op dat sinds de buurman is verhuisd er geen overlastmelding meer is geweest. Bovendien is de last niet concreet en onvoldoende specifiek. Eiseres meent dat niet duidelijk is wat met hinder bedoeld wordt, of daarmee woonoverlast bedoeld wordt en wat dan met woonoverlast bedoeld wordt. Ook is onduidelijk welke omwonenden bedoeld zijn. Onduidelijk is eveneens wie direct omwonenden van haar zouden zijn. De last voldoet ook niet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Eiseres betwist verder dat er dwangsommen zijn verbeurd. Zij heeft de gedragsaanwijzing niet overtreden. Dit blijkt volgens haar ook niet uit de geluidsopnamen en camerabeelden. Zo is bijvoorbeeld niet vast te stellen dat zij aan het filmen is of dat zij iemand heeft gehinderd. Zij verzoekt ook deze geluidsopnamen en camerabeelden uit te sluiten van het bewijs.

Wat is het oordeel van de rechtbank?

Omvang van het geding

10. De rechtbank stelt voorop dat verweerder op grond van artikel 5:39 van de Awb tegelijk met het bezwaar tegen de last onder dwangsom had moeten beslissen op de bezwaren tegen invorderingsbesluiten 1 en 2. Verweerder heeft de bezwaren doorgezonden naar de rechtbank om tegelijk te behandelen met het beroep over de last onder dwangsom. Ter zitting heeft eiseres bevestigd dat zij in de zaken over de invordering van verbeurde dwangsommen de bezwaarfase wil overslaan. De rechtbank zal daarom ook oordelen over de beroepen tegen invorderingsbesluiten 1, 2 en 3.

11. Partijen hebben vermeld dat er op 18 juni 2024 nog een invorderingsbesluit is genomen. Niet is komen vast te staan dat eiseres bezwaar of beroep heeft ingesteld tegen dit invorderingsbesluit. Dit invorderingsbesluit staat daarom niet ter beoordeling. Ter zitting heeft verweerder overigens gesteld dat dit invorderingsbesluit zal worden ingetrokken.

Last onder dwangsom met gedragsaanwijzing

12. In artikel 2:40 van de APV is bepaald dat degene die een woning of een bij de woning behorend erf gebruikt er zorg voor moet dragen dat er geen sprake is van gedragingen die ernstige en herhaaldelijke hinder veroorzaken. Verweerder mag om de naleving van deze zorgplicht een gedragsaanwijzing opleggen, maar alleen als de ernstige en herhaaldelijke hinder niet op een andere geschikte wijze kan worden tegengegaan. De last onder dwangsom met gedragsaanwijzing is een belastend besluit. Daarom moet verweerder aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor het opleggen van de last is voldaan.

13. Verweerder heeft in het besluit, waarbij de last onder dwangsom met een gedragsaanwijzing is opgelegd, opgenomen dat hij deze heeft gebaseerd op een buurtonderzoek van de politie, ondersteund door bewijs in de vorm van door buren/omwonenden overgelegde geluidsopnamen en camerabeelden. De rechtbank leidt daaruit af dat eiseres over een lange periode ernstige en herhaaldelijk hinder (woonoverlast) heeft veroorzaakt in de directe omgeving van haar woning. De rechtbank ziet geen grond voor het uitsluiten van de geluidsopnamen en camerabeelden van het bewijs. Het gebruik van onrechtmatig verkregen bewijs is in een bestuursrechtelijk geding alleen dan niet toegestaan als het bewijs is verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen wat van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat dit gebruik onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht.^[1]Daargelaten of de camerabeelden onrechtmatig zijn verkregen, maakt het feit dat de geluidsopnamen en camerabeelden van buurtbewoners afkomstig zijn nog niet dat het gebruik van de opnamen en beelden onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht. Hierbij is van belang dat direct bewijs van in of bij een woning veroorzaakte hinder naar zijn aard moeilijk is te vergaren, want de overlastveroorzaker zal zijn overlastveroorzakende activiteiten eenvoudig kunnen staken zodra kenbaar is dat er waarnemingen plaatsvinden.^[2]Verweerder mag de opnamen en beelden gebruiken, maar verweerder moet de gedragsaanwijzing in een situatie als deze, waarin sprake is van ernstig verstoorde verhoudingen tussen buren, mede baseren op eigen waarnemingen of eigen onderzoek, of op onderzoek van een objectieve derde, zoals de politie. De rechtbank stelt vast dat de gedragsaanwijzing niet alleen is gebaseerd op de geluidsopnamen en camerabeelden die door buurtbewoners zijn gemaakt. Zoals uit het besluit volgt, is dit onder meer gebaseerd op buurtonderzoek door de politie. Ook heeft de politie op 25 oktober 2022 zelf vastgesteld dat eiseres schreeuwde. Verder zijn er door eiseres verstuurde brieven/ondertekende brieven overgelegd, bijvoorbeeld de brief waarin zij meldt dat zij de kat van omwonenden elke dag een bakje slagroom geeft, terwijl zij van de buren te horen had gekregen dat de kat uit gezondheidsoverwegingen een streng dieet moet volgen.

14. De beroepsgrond van eiseres dat zij gelet op het recht op vrije meningsuiting mag schreeuwen, slaagt niet. Het recht op vrije meningsuiting kan worden ingeperkt als het botst met de rechten van anderen. De rechtbank overweegt dat in dit geval voldoende is komen vast te staan dat eiseres herhaaldelijk heeft geschreeuwd en daarmee ernstige en herhaaldelijke hinder heeft veroorzaakt richting de buren/omwonenden.

15. Er bestaat geen grond voor het oordeel dat de last niet voldoet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Eiseres is meermaals aangesproken op haar gedrag en is regelmatig gewaarschuwd om de overlast te stoppen. Verweerder heeft een hulpaanbod gedaan via het Leger des Heils, maar eiseres heeft onvoldoende meegewerkt aan het aangeboden zorgtraject. De begeleiding door het Leger des Heils is daarom gestopt. Gelet hierop is voldoende komen vast te staan dat de door eiseres veroorzaakte hinder niet op andere wijze kon worden tegengegaan. Overeenkomstig zijn beleid^[3]mocht verweerder daarom een last onder dwangsom met gedragsaanwijzing opleggen.

16. De beroepsgrond dat de last niet concreet en onvoldoende specifiek is slaagt niet. De rechtbank vindt voldoende duidelijk omschreven van welke gedragingen eiseres zich moet onthouden en wie worden bedoeld met direct omwonenden.

De invorderingsbeschikkingen

17. Verweerder heeft vastgesteld dat eiseres niet heeft voldaan aan de last. De rechtbank constateert dat deze vaststelling door verweerder steeds alleen gebaseerd is op geluidsopnamen en camerabeelden van buren/omwonenden. Deze opnamen en beelden zijn vervolgens door medewerkers van de Haagse pandbrigade geselecteerd en aan verweerder verstrekt. Los van de vraag of de geluidsopnamen en camerabeelden voldoende feitelijke onderbouwing geven voor alle verweten overtredingen, mocht verweerder zich niet alleen hierop baseren. De geluidsopnamen en camerabeelden zijn verkregen van buren en omwonenden met een eigen belang bij het verstrekken van die opnamen en beelden. Niet kan worden uitgesloten dat deze selectief zijn verstrekt. Uit de opnamen en beelden blijkt ook niet wat de context is geweest voor de gedragingen van eiseres. Zoals hiervoor is overwogen mag verweerder de geluidsopnamen en camerabeelden wel gebruiken, maar moet verweerder zich daarnaast ook baseren op eigen waarnemingen of eigen onderzoek, of op onderzoek van een objectieve derde, zoals de politie. Verweerder had zelf onderzoek kunnen doen naar aanleiding van de beelden en opnamen. Toezichthouders hadden bijvoorbeeld zelf navraag kunnen doen bij de buren/omwonenden en eiseres naar haar kant van het verhaal kunnen vragen. Uit een rapport van bevinding blijkt dat met betrekking tot de gestelde overtreding op 4 maart 2023 door de politie is geprobeerd contact te krijgen met eiseres. Dit is alleen niet gelukt. Verder blijkt uit het dossier niet dat er eigen onderzoek of hoor en wederhoor heeft plaatsgevonden. Voor zover dit wel heeft plaatsgevonden had verweerder die informatie moeten verstrekken, want het gaat hier immers om belastende besluiten. De rechtbank ziet, omdat het gaat om belastende besluiten, geen aanleiding verweerder in de gelegenheid te stellen om alsnog na te gaan of er meer informatie is en deze over te leggen. De rechtbank concludeert daarom verweerder niet op basis van deugdelijk onderzoek heeft vastgesteld dat eiseres niet aan de last heeft voldaan en dat de invorderingsbesluiten gebrekkig tot stand zijn gekomen. Verweerder is ten onrechte overgegaan tot invordering van de dwangsommen.

Conclusie en gevolgen

18. Het beroep tegen het besluit van 16 januari 2023 (SGR 24/1020) over de last onder dwangsom met gedragsaanwijzing is ongegrond.

19. De beroepen tegen invorderingsbesluiten 1, 2 en 3 (SGR 25/454, 24/5305 en 24/5549) zijn gegrond. De besluiten zijn in strijd met het zorgvuldigheidbeginsel tot stand gekomen en moeten daarom worden vernietigd.

20. Omdat de beroepen tegen invorderingsbesluiten 1, 2 en 3 gegrond zijn, moet verweerder het in deze zaken betaalde griffierecht aan eiseres vergoeden^[4]en krijgt eiseres ook een vergoeding van haar proceskosten. Verweerder moet deze vergoeding betalen. De vergoeding is met toepassing van het Besluit proceskosten bestuursrecht als volgt berekend. Voor de rechtsbijstand door een gemachtigde krijgt eiseres een vast bedrag per proceshandeling. In beroep heeft elke proceshandeling een waarde van € 907,-. Namens eiseres is tegen invorderingsbeschikking 2 en 3 een beroepschrift ingediend. In alle drie de zaken heeft de gemachtigde aan de zitting van de rechtbank deelgenomen. De rechtbank merkt de beroepen aan als samenhangend. De vergoeding bedraagt dan in totaal € 1.814,-. Verder zijn er geen kosten gemaakt die vergoed kunnen worden.

Beslissing

De rechtbank:

- verklaart het beroep met nummer SGR 24/1020 ongegrond;

- verklaart de beroepen met nummers SGR 25/454, 24/5305 en 24/5549 gegrond;

- vernietigt de invorderingsbesluiten van 15 mei 2023, 29 augustus 2023 en 29 april 2024;

- bepaalt dat verweerder het griffierecht van € 374,- ( 2x € 187,-) aan eiseres moet vergoeden;

- veroordeelt verweerder tot betaling van € 1.814,- aan proceskosten aan eiseres.

Deze uitspraak is gedaan door mr. J. Smeets, rechter, in aanwezigheid van mr. M. de Graaf, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op 27 mei 2025.

griffier

rechter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.

Bijlage

Algemene plaatselijke verordening van Den Haag

Artikel 2:40

1. Degene die een woning of een bij die woning behorend erf gebruikt of tegen betaling in gebruik geeft aan een persoon die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de Basisregistratie Personen is ingeschreven, is verplicht er zorg voor te dragen dat door gedragingen in of vanuit die woning of dat erf of in de onmiddellijke nabijheid van die woning of dat erf geen ernstige en herhaaldelijke hinder voor omwonenden wordt veroorzaakt;

2. De burgemeester is bevoegd om de naleving van de in lid 1. opgenomen bepaling af te dwingen door middel van het opleggen van een gedragsaanwijzing, maar slechts indien de ernstige en herhaaldelijke hinder niet op een andere geschikte wijze kan worden tegengegaan.