Uitspraak
vonnis
RECHTBANK DORDRECHT
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 87955 / HA ZA 10-2569
Vonnis van 4 juli 2012
in de zaak van
de vennootschap naar Maltees recht
PETRONOME LIMITED,
gevestigd te Valetta, Malta,
eiseres,
advocaat mr. Ph.A. Vos,
tegen
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
JASPER B.V.,
gevestigd te Hardinxveld-Giessendam,
gedaagde,
advocaat mr. M.J. Noteboom,
2. de vennootschap naar het recht van het Verenigd Koninkrijk
MARINE TECHNICS & SERVICES LTD,
gevestigd te Hendrik-Ido-Ambacht,
gedaagde,
advocaat mr. V.J. Groot.
Partijen zullen hierna Petronome, Jasper en MT genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 5 januari 2011 en de daarin genoemde stukken,
- het proces-verbaal van comparitie van 18 april 2011.
1.2. Vóór de comparitie heeft de raadsman van Petronome bij faxbericht van 8 april 2011 een kopie van de door de ABN AMRO Bank N.V. op 5 april 2011 afgegeven bankgarantie overgelegd. Daarmee heeft Petronome voldaan aan de bij incidenteel vonnis van 10 november 2010 bevolen zekerheidstelling, nu de in dat vonnis genoemde termijn op verzoek van Petronome door de voorzieningenrechter van deze rechtbank nader bepaald is op 8 april 2011.
De feiten
2.1 Petronome is eigenaresse van het voor de commerciële chartermarkt bestemde luxe motorjacht “5 Fishes” (hierna: het jacht).
2.2 In oktober 2008 is contact geweest tussen Petronome en Jasper ter zake van het verhelpen van brandstofcontaminatie in de motoren van het jacht. Petronome heeft de offerte van Jasper van 16 oktober 2008 (prod. 3 bij dagvaarding) aanvaard. Op deze overeenkomst zijn de Metaalunievoorwaarden 2008 (hierna: de Metaalunievoorwaarden) van toepassing. De tekst van de offerte luidt, voor zover relevant:
(…) Hereunder please find the following (rough) estimate for the engineers work on board the M.Y. “5 Fishes”:
Price per engineer for 8 hours working per day (...)
The approximate estimated time to finish the job will be about 25 day’s (...)
Prices are excluding all expenses, waiting time and spare parts (...)
2.3 De Metaalunievoorwaarden houden, voor zover thans van belang, het volgende in:
(…)
Artikel 5: Levertijd
5.1. De levertijd en/of uitvoeringsperiode worden door opdrachtnemer bij benadering vastgesteld.
(...)
5.5. Overschrijding van de overeengekomen levertijd en/of uitvoeringsperiode geeft in geen geval recht op schadevergoeding, tenzij dit schriftelijk is overeengekomen.
(..)
Artikel 6: Risico-overgang
6.1. Levering vindt plaats af fabriek, “ex works”, conform Incoterms 2000; het risico van de zaak gaat over op het moment dat opdrachtnemer deze ter beschikking stelt aan opdrachtgever.
(...)
Artikel 13: Aansprakelijkheid
13.1.Opdrachtnemer is aansprakelijk voor schade die opdrachtgever lijdt en die het rechtstreeks en uitsluitend gevolg is van een aan opdrachtnemer toe te rekenen tekortkoming.
Voor vergoeding komt echter alleen in aanmerking die schade waartegen opdrachtnemer verzekerd is, dan wel redelijkerwijs verzekerd had behoren te zijn.
(..)
13.3. Niet voor vergoeding in aanmerking komt:
a. bedrijfsschade waaronder bijvoorbeeld stagnatieschade en gederfde winst.
Opdrachtgever dient zich desgewenst tegen deze schade te verzekeren;
b. opzichtschade. Onder opzichtschade wordt onder andere verstaan schade die door of tijdens de uitvoering van het werk wordt toegebracht aan zaken waaraan wordt gewerkt of aan zaken die zich bevinden in de nabijheid van de plaats waar wordt gewerkt. Opdrachtgever dient zich desgewenst tegen deze schade te verzekeren;
(...)
Artikel 14: Garantie
(...)
14.7. Opdrachtgever moet opdrachtnemer in alle gevallen de gelegenheid bieden een eventueel gebrek te herstellen en/of de bewerking opnieuw uit te voeren.
14.8. Opdrachtgever kan alleen een beroep doen op garantie nadat hij aan al zijn verplichtingen ten opzichte van opdrachtnemer heeft voldaan.
14.9 a. Geen garantie wordt gegeven zodra gebreken het gevolg zijn van:
- normale slijtage;
- onoordeelkundig gebruik;
- niet of onjuist uitgevoerd onderhoud;
- installatie, montage, wijziging of reparatie door opdrachtgever of door derden
b. Geen garantie wordt gegeven op geleverde zaken die niet nieuw waren op het moment van levering op zaken die door opdrachtgever zijn voorgeschreven of door of namens hem zijn aangeleverd. (…)
20.1 Het Nederlandse recht is van toepassing. (…)
2.3 Jasper heeft de werkzaamheden geheel opgedragen aan Devel Maritiem B.V. (hierna: Devel), die de materialen heeft geleverd en het werk verder heeft uitbesteed aan MT. Op de overeenkomst tussen Devel en MT zijn de Metaalunievoorwaarden van toepassing.
2.4 Half april 2009 vond e-mailcontact plaats tussen Petronome en Jasper over het nog niet volledig functioneren van de motoren van het jacht en over de vrees van Petronome dat het jacht niet tijdig gereed zou zijn voor een met derden overeengekomen charter vanaf 19 mei 2009 in Monaco. In dat kader stuurde (Mark Portelli ten behoeve van) Petronome op 30 april 2009 een e-mail (prod. 10 bij dagvaarding) naar Jasper met, voor zover relevant, de volgende inhoud:
(...) As agreed, if the engine is not fixed in full 100% by Wednesday 6th May 2009, the yacht will leave for the charter to Monaco and the repairs will continue after the charter is over. (..)
2.5 Jasper reageerde daarop per e-mail van 1 mei 2009 (productie 7 dagvaarding) die, voor zover relevant, de volgende inhoud heeft:
(...) I would like to explain to you that our engineer did a COMPLETE OVERHAUL and as far as I am concerned the engines are working properly.
(...)
As agreed with Mr Mark Portelli, if the engine is not fixed 100% by Wednesday 6th May, the Yacht will leave for the charter to Monaco and the repairs will continue after the charter is over. The cost of which will not be born by the owners of the 5 Fishes, if experts decide & conclude that problems are of a fault by Turbo repairs which were done before.(…)
2.6 Op 11 mei 2009 heeft de stuurboordmotor het begeven, terwijl het jacht op weg was van Malta naar Monaco. Het jacht is op de bakboordmotor de haven van Monaco binnengevaren.
2.7 Daarna vond intensief e-mail- en telefonisch contact plaats tussen Petronome en Jasper (producties 11 tot en met 18 bij de akte producties van Petronome). Op 13 mei 2009 is een monteur van MT op het jacht aangekomen. Op dat moment was ETS Conso (hierna: Conso) in opdracht van Petronome al begonnen met herstelwerkzaamheden aan de motoren. Conso heeft haar bevindingen neergelegd in een rapport van 12 december 2009 (productie 20 bij de akte producties van Petronome).
2.8 Na 11 mei 2009 is de motor van het jacht voorts beoordeeld door:
- MT, zoals blijkt uit het rapport van 17 mei 2009 (productie 19 bij de akte producties van Petronome);
- Det Norkse Veritas, zoals blijkt uit het rapport van 11 juli 2009 (productie 20 bij de akte producties van Petronome);
- HDI-GerlingVerzekeringen N.V., de verzekeraar van MT, zoals blijkt uit de brief van 18 februari 2010 (productie 24 bij de conclusie van antwoord van MT).
2.9 Petronome heeft op 16 februari 2010, uit kracht van een daartoe door de voorzieningenrechter in deze rechtbank op 15 februari 2010 gegeven verlof, beslag doen leggen voor een op € 600.000,-- begrote vordering:
- ten laste van Jasper onder J.A. van Mill, de coöperatieve Rabobank Merwestroom U.A. en MT;
- ten laste van MT onder Rabobank Montfoort-Oudewater-Linschoten U.A., P.C. Vis en Jasper.
3. De vordering
3.1 Petronome vordert dat bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, Jasper en MT hoofdelijk worden veroordeeld tot betaling aan Petronome van:
a. € 470.411,75 te vermeerderen met de wettelijke handelsrente vanaf 6 mei 2006;
b. € 4.016,22 ter zake van buitengerechtelijke kosten en beslagkosten met de wettelijke rente vanaf de dagvaarding;
c. alle kosten van dit geding.
De hoofdvordering (schade ad € 470.411,75) is gespecificeerd als volgt:
* herstelwerkzaamheden en materiaal € 249.383,00;
* onderzoek en nieuw klassecertificaat € 20.617,54;
* haven- en supplygelden tijdens herstelwerkzaamheden € 57.611,23;
* misgelopen charterhuur en het beschikbaar houden van
personeel voor assistentie bij de herstelwerkzaamheden € 142.799,98.
3.2 Petronome legt aan haar hoofdvordering het volgende ten grondslag
3.2.1 Ten aanzien van Jasper
- Jasper was hoofdaannemer van de door Petronome opgedragen werkzaamheden.
- Jasper, althans haar onderaannemer, is tekortgekomen in de nakoming van deze overeenkomst en zij is dientengevolge aansprakelijk voor de daardoor door Petronome geleden schade, zoals hiervoor gespecificeerd.
- De tekortkomingen bestaan eruit dat
a. het werk niet tijdig, vóór 1 mei 2009, klaar was;
b. de motoren niet volgens de normen in elkaar zijn gezet. De motoronderdelen hadden op nummer en op dezelfde wijze moeten worden teruggeplaatst. De verstuivers zijn slecht gemonteerd en de o-ring op de cilinderkop was niet goed afgesloten. Hierdoor is een zuigervreter ontstaan.
3.2.2 Ten aanzien van MT
- MT is jegens haar contractuele wederpartij tekortgekomen, hetgeen naar Maltees recht onrechtmatig is jegens Petronome, zodat MT gehouden is de hiervoor gespecificeerde schade te vergoeden;
- Ook naar Nederlands recht is MT jegens haar contractuele wederpartij toerekenbaar tekortgekomen en op grond van onrechtmatige daad jegens Petronome aansprakelijk voor de hiervoor gespecificeerde schade. In dit verband stelt Petronome, naast de hiervoor genoemde tekortkoming jegens haar wederpartij, de volgende bijzondere omstandigheden:
* MT presenteert zich als specialist in motoronderhoud van Deutz motoren;
* MT wist, althans behoorde te weten dat de wanprestatie Petronome schade zou berokkenen.
4. Het verweer van Jasper
4.1 Jasper concludeert tot afwijzing van de vordering met veroordeling, uitvoerbaar bij voorraad, van Petronome in de kosten van de procedure.
4.2 Jasper betwist het onder 3.2.1 gestelde en voert het volgende aan als verweer.
• Ingevolge art. 13.1 van de Metaalunievoorwaarden komt alleen de schade voor vergoeding in aanmerking voor zover deze is verzekerd. Nu Jasper niet is verzekerd en niet verzekerd behoorde te zijn, is zij niet aansprakelijk jegens Petronome;
• Ingevolge art. 13.3 van de Metaalunievoorwaarden komt bedrijfsschade, zoals gederfde huur, niet voor vergoeding in aanmerking.
Jasper sluit zich aan bij het door MT gevoerde verweer. Slechts ten aanzien van de kwalificatie van de overeenkomst tussen Petronome en Jasper verschillen Jasper en MT van mening.
5. Het verweer van MT
5.1 MT concludeert tot afwijzing van de vordering met veroordeling, uitvoerbaar bij voorraad, van Petronome in de kosten van de procedure.
5.2 MT betwist het onder 3.2.2 gestelde en voert het volgende aan als verweer.
• Petronome moet de Metaalunievoorwaarden tegen zich laten gelden, die tussen haar en Jasper van toepassing zijn;
• Indien al een opleverdatum (begin mei 2009) zou zijn overeengekomen, kan Petronome daaraan gelet op art. 5 van de Metaalunievoorwaarden geen rechten aan ontlenen;
• Op grond van art. 6 van de Metaalunievoorwaarden gaat het risico van de zaak over op de opdrachtgever op het moment dat de opdrachtnemer deze ter beschikking stelt aan de opdrachtgever. Dat was het moment dat Petronome de reis naar Monaco is aangevangen, terwijl haar duidelijk was dat de reparatie nog niet klaar was;
• Dit laatste levert ook ‘eigen schuld’ op als bedoeld in art 6:101 BW van Petronome op;
• Petronome heeft Jasper en MT geen gelegenheid geboden tot herstel, zoals in alle gevallen is voorgeschreven in art. 14.7 van de Metaalunievoorwaarden. Petronome kan dan ook geen beroep meer doen op garantie, gelet op art. 14.8 van genoemde voorwaarden;
• Petronome heeft haar recht verloren om MT of Jasper aan te spreken, nu zij hen niet in de gelegenheid heeft gesteld de hoofdmotor deugdelijk te inspecteren;
• Op grond van art. 14.9 van de Metaalunievoorwaarden wordt geen garantie gegeven omdat de motor in het schip al 25 jaar oud was en omdat de bemanning en derden werkzaamheden aan de motoren hebben verricht;
• Op grond van art. 13.1 van de Metaalunievoorwaarden komt slechts voor vergoeding in aanmerking schade die rechtreeks en uitsluitend gevolg is van een aan de opdrachtgever toe te rekenen tekortkoming; gevolgschade komt niet voor vergoeding in aanmerking;
• Bovendien komt op grond van art 13.1 van de Metaalunievoorwaarden alleen schade waarvoor MT is verzekerd voor vergoeding in aanmerking. De verzekeraar van MT heeft dekking onder de polis afgewezen wegens een gebrek aan medewerking aan het expertiseonderzoek door Petronome ;
• Art. 13.3 van de Metaalunievoorwaarden sluit bedrijfsschade (zoals gederfde huur) en opzichtschade uit;
6. De beoordeling
6.1 Jasper en MT hebben woonplaats in Nederland, zodat de Nederlandse rechter op grond van artikel 2 lid 1 van de EEX-Verordening (44/2001) bevoegd is van de vordering kennis te nemen.
6.2 Op grond van artikel 20 van de Metaalunievoorwaarden dient de vordering op Jasper te worden beoordeeld naar Nederlands recht.
6.3 In geschil is welk recht dient te worden toepast op de vordering van Petronome op MT. Sinds 11 januari 2009 is de zgn. Rome II-Verordening (hierna: Rome II-Vo) van toepassing voor schadetoebrengende gebeurtenissen die zich na die datum hebben voorgedaan.
6.4 Petronome heeft ter comparitie verduidelijkt dat de schadetoebrengende gebeurtenis behelst dat de motoren door MT (na de reparatie) niet volgens de normen in elkaar zijn gezet. MT stelt onweersproken dat zij de motoren tussen 11 en 24 januari 2009 heeft opgebouwd en in gereedheid heeft gebracht om proef te draaien (onder 29 conclusie van antwoord). Rome II-Vo is dus van toepassing.
6.5 Ingevolge het bepaalde in art. 4 lid 1 Rome II-vo is in beginsel het recht van het land waar de schade zich voordoet (Malta) van toepassing, tenzij ingevolge uit het geheel van omstandigheden blijkt dat de onrechtmatige daad een kennelijk nauwere band heeft met een ander land (art 4 lid 3 Rome II-Vo).
Petronome baseert haar vordering o.a. op de stelling dat MT is tekortgekomen in de nakoming van haar verbintenis uit de overeenkomst met Devel als onderaannemer van Jasper. Vast staat dat op die overeenkomst het Nederlandse recht van toepassing is, terwijl ook de overeenkomst tussen Petronome en Jasper wordt beheerst door het Nederlandse recht. Bovendien zijn op beide overeenkomsten (Petronome/Jasper en MT/Devel) de Metaalunievoorwaarden van toepassing, die Nederlands recht op hun rechtsverhouding van toepassing verklaren. Gelet op deze omstandigheden heeft de onrechtmatige daad een kennelijk nauwere band met Nederland, zodat op de vordering van Petronome op MT eveneens het Nederlandse recht van toepassing is.
6.6 Jasper betwist dat sprake is van aanneming van werk. Zij voert in dat verband aan dat zij ingevolge de overeenkomst met Petronome slechts gehouden was om monteurs te leveren die met de door Devel te leveren onderdelen de noodzakelijke reparaties konden uitvoeren.
Gelet op hetgeen hiervoor onder 2.2 is vastgesteld, heeft Jasper op zich genomen om de motoren van het jacht te repareren en de daarbij benodigde onderdelen te leveren. Er is dus sprake van aanneming van werk (art. 7:750 BW). Niet in geschil is dat Jasper het werk mocht uitbesteden aan onderaannemers, hetgeen zij ook heeft gedaan. Dat Jasper in het Handelsregister is ingeschreven als een groothandel met één personeelslid is in dit verband niet van belang.
6.7 Tussen Petronome en MT bestaat geen contractuele band. Gelet op haar positie als onderaannemer van Jasper gelden de volgende normen.
Hoge Raad, 24 september 2004 (Vleesmeesters/Alog; LJN: AO9069):
Wanneer iemand zich contractueel heeft gebonden, waardoor de contractverhouding waarbij hij partij is in het rechtsverkeer een schakel is gaan vormen waarmee de belangen van derden, die aan dit verkeer deelnemen, in allerlei vormen kunnen worden verbonden, staat het hem niet onder alle omstandigheden vrij de belangen te verwaarlozen die derden bij de behoorlijke nakoming van het contract kunnen hebben (vgl. HR 3 mei 1946, NJ 1946, 323). Indien de belangen van een derde zo nauw zijn betrokken bij de behoorlijke uitvoering van de overeenkomst dat hij schade of ander nadeel kan lijden als een contractant in die uitvoering tekortschiet, kunnen de normen van hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, meebrengen dat die contractant deze belangen dient te ontzien door zijn gedrag mede door die belangen te laten bepalen. Bij de beantwoording van de vraag of deze normen zulks meebrengen, zal de rechter de terzake dienende omstandigheden van het geval in zijn beoordeling dienen te betrekken, zoals de hoedanigheid van alle betrokken partijen, de aard en strekking van de desbetreffende overeenkomst, de wijze waarop de belangen van de derde daarbij zijn betrokken, de vraag of deze betrokkenheid voor de contractant kenbaar was, de vraag of de derde erop mocht vertrouwen dat zijn belangen zouden worden ontzien, de vraag in hoeverre het voor de contractant bezwaarlijk was met de belangen van de derde rekening te houden, de aard en omvang van het nadeel dat voor de derde dreigt en de vraag of van hem kon worden gevergd dat hij zich daartegen had ingedekt, alsmede de redelijkheid van een eventueel aan de derde aangeboden schadeloosstelling.
De hiervoor weergegeven norm wordt meer specifiek uitgewerkt voor de aansprakelijkheid van de onderaannemer jegens de opdrachtgever van de hoofdaannemer in het op 20 januari 2012 uitgesproken arrest van de Hoge Raad (Wierts/Visseren; LJN: BT7496):
De onderaannemer zal in het algemeen binnen bepaalde grenzen rekening hebben te houden met de belangen van de opdrachtgever en de opdrachtgever zal in het algemeen erop mogen vertrouwen dat de onderaannemer dat doet. Een wanprestatie van de onderaannemer jegens de hoofdaannemer levert op zichzelf nog geen onrechtmatige daad jegens de opdrachtgever op. Er dienen bijzondere omstandigheden te worden gesteld die het oordeel rechtvaardigen dat de onderaannemer onrechtmatig jegens de opdrachtgever heeft gehandeld.
6.8 Petronome dient gelet op de hiervoor weergegeven normen te stellen en zonodig te bewijzen dat MT wanprestatie heeft gepleegd jegens Devel èn dat er bijzondere omstandigheden zijn die maken dat MT tevens onrechtmatig jegens Petronome heeft gehandeld.
6.9 Vast staat dat Jasper en MT op zich genomen hadden contaminatieschade in de motor van het jacht te repareren. In geschil is wat de verdere opdrachten zijn geweest. Petronome stelt dat de opdracht gaande het werk is uitgebreid tot een complete revisie (dagvaarding 4). Jasper en MT betwisten dat complete revisie is opgedragen. MT voert wel aan dat er reparatiewerk is bijgekomen in die zin dat de 25 jaar oude motor zo veel mogelijk moest worden ‘opgelapt’, waarbij onderdelen niet mochten worden vervangen.
De email van 1 mei 2009 (zie hiervoor onder 2.5) van Jasper duidt er op dat ook Jasper van mening was dat de motor gereviseerd is. Wat Petronome en Jasper onder revisie verstaan is echter niet duidelijk, terwijl ook de term ‘oplappen’ in dit verband nadere uitleg behoeft.
De omvang van de opdracht aan Jasper resp. MT is deels in geschil. In het geval er van wordt uitgegaan dat zowel Jasper en MT jegens hun wederpartij op zich genomen hebben de motor van het jacht te reviseren, hetgeen niet vast staat, geldt het volgende.
6.10 Indien MT het haar opgedragen werk gebrekkig heeft uitgevoerd geldt in beginsel dat zij jegens Devel en Jasper op haar beurt jegens Petronome gehouden zijn de schade die Petronome lijdt door de tekortkomingen te vergoeden voor zover Jasper en MT in verzuim zijn.
6.11 Petronome stelt dat zij met Jasper is overeengekomen dat de revisie van de motoren begin mei 2009 klaar moest zijn (dagvaarding onder 5). Ter comparitie stelt zij echter dat het werk in maart 2009 klaar moest zijn. Jasper betwist dat zij met Petronome is overeengekomen dat de werkzaamheden begin mei 2009 klaar moesten zijn. Ter zitting heeft Jasper betwist dat er een deadline is overeengekomen.
Uit de hiervoor weergegeven niet eenduidige stellingen van Petronome, die bovendien betwist worden, kan niet worden afgeleid dat tussen Petronome en Jasper een fatale termijn is overeengekomen.
6.12 Nu geen fatale termijn is overschreden, diende Petronome aan Jasper in beginsel een redelijke termijn te gunnen om gebreken te herstellen. Dat nakoming blijvend onmogelijk was is gesteld noch gebleken. Vast staat dat Petronome Jasper niet ingebreke heeft gesteld, zoals bedoeld in art. 6:82 BW. In dit verband stelt Petronome dat MT de schade alleen wilde herstellen tegen betaling en dat Jasper zijn toezeggingen om de schade te herstellen niet is nagekomen (proces verbaal comparitie).
6.13 MT betwist dat zij kenbaar heeft gemaakt dat zij alleen tegen betaling wilde herstellen. In het midden kan blijven of genoemde stelling van Petronome juist is, want ook na een dergelijke mededeling van een derde (MT in dit geval) diende Petronome haar wederpartij Jasper in gebreke te stellen.
Op 11 mei 2009 is het jacht met een defecte stuurboordmotor in Monaco aangekomen en twee dagen later, op 13 mei 2009, kwam MT de motor inspecteren. Toen was Conso al bezig met de reparatie van de motor (dagvaarding sub 15). Uit de uitlatingen van Jasper in de correspondentie waar Petronome naar verwijst (producties 7, 9, 14 en 15 bij dagvaarding) kan niet worden afgeleid dat Jasper haar toezegging om reparaties te verrichten na de charter niet wilde nakomen. Er is dus geen sprake van een situatie als bedoeld in art. 6:83, aanhef en onder c BW. Nu Jasper niet in gebreke is gesteld, is zij niet in verzuim gekomen, zodat er geen verplichting tot schadevergoeding is ontstaan (art 6:74 BW).
6.14 Dat MT in gebreke is gesteld door Devel stelt Petronome niet en MT voert onbetwist aan dat zij noch door Devel noch door Jasper in gebreke is gesteld. MT is dus niet in verzuim gekomen jegens haar contractuele wederpartij, zodat zij evenmin aansprakelijk kan zijn jegens Petronome uit onrechtmatige daad.
6.15 Resteert nog de mogelijkheid dat er schade is opgetreden terwijl nakoming blijvend onmogelijk is (art. 6:74 lid 2 BW en eventueel art. 7:759 lid 1 laatste zin BW). In zo’n geval is ingebrekestelling niet vereist. Petronome heeft in haar stellingen geen onderscheid gemaakt op dit punt. Zij zal daartoe alsnog in de gelegenheid worden gesteld. Het gaat er om welk deel van de schade onder deze noemer te brengen valt. Deze schade is (behoudens verweren) slechts toewijsbaar als deze in causaal verband staat tot een tekortkoming van MT en Jasper, een en ander zoals hiervoor is omschreven. De zaak wordt naar de rol verwezen voor het nemen van een conclusie na tussenvonnis door Petronome. Jasper en MT zullen hierop mogen reageren.
7. De beslissing
De rechtbank
verwijst de zaak naar de rol van 15 augustus 2012 voor conclusie na tussenvonnis aan de zijde van Petronome;
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mrs J.C. Halk, I. Bouter en J.W. Langeler en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 4 juli 2012.