ECLI:NL:RBGEL:2025:10299

• Datum uitspraak: 1 december 2025
• Publicatiedatum: 1 december 2025
• Zaaknummer: 458709
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht; Personen- en familierecht
• Procedures: Beschikking
• Rechters: P.J.C. Cremers
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Zorgmachtiging voor verplichte zorg met overwegingen over zelfbindingsverklaring en laatste redmiddel

Op 20 november 2025 heeft de Rechtbank Gelderland in Zutphen een beschikking gegeven inzake een zorgmachtiging voor verplichte zorg. De zaak betreft een verzoek van de officier van justitie voor de betrokkene, geboren in 1962, die lijdt aan een bipolaire stoornis en recent een manische episode met psychotische kenmerken heeft doorgemaakt. De rechtbank heeft vastgesteld dat de betrokkene ernstig nadeel ondervindt door zijn psychische stoornis, wat kan leiden tot levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel en maatschappelijke teloorgang. De rechtbank heeft de machtiging verleend voor de duur van zes maanden, omdat er op dat moment geen mogelijkheden voor passende zorg op vrijwillige basis waren. De rechtbank heeft ook overwogen dat de zorgmachtiging als 'stok achter de deur' kan dienen en heeft de behandelaars en betrokkene aangeraden om de haalbaarheid van een zelfbindingsverklaring te verkennen. Dit zou de betrokkene meer regie geven over zijn behandeling in periodes van stabiliteit. De beschikking is mondeling gegeven en in het openbaar uitgesproken door rechter P.J.C. Cremers, met griffier L.L.J. Bergshoeff aanwezig. De machtiging geldt tot en met 20 mei 2026.

Uitspraak

RECHTBANK GELDERLAND

Familie- en Jeugdrecht

Locatie Zutphen

Zaaknummer: C/05/458709 / FZ RK 25-2727

Datum uitspraak: 20 november 2025

Beschikking zorgmachtiging

op het verzoek van de officier van justitie voor

[naam betrokkene] ,

geboren op [geboortedatum] 1962 in [geboorteplaats] ,

hierna te noemen betrokkene,

wonend in [woonplaats] ,

advocaat mr. R.P. Adema uit Harderwijk.

1. Het verloop van de procedure

1.1.

De rechtbank neemt de volgende stukken mee in de beoordeling:

- het verzoekschrift met bijlagen, binnengekomen bij de rechtbank op 31 oktober 2025.

1.2.

De zitting met gesloten deuren heeft plaatsgevonden op 20 november 2025. Daarbij zijn gehoord:

- betrokkene, bijgestaan door zijn advocaat;

- mw. J. te Riele, als psychiater verbonden aan GGz Centraal te [plaats] ;

- mw. [naam] , als verpleegkundige verbonden aan GGz Centraal te [plaats] .

2. Wat vaststaat

2.1.

De burgemeester van [gemeente] heeft de crisismaatregel op 10 oktober 2025 afgegeven.

2.2.

De rechtbank heeft een machtiging tot verlenging van de crisismaatregel verleend tot en met 4 november 2025.

3. Het verzoek

3.1.

De officier van justitie verzoekt de rechtbank een zorgmachtiging te verlenen voor de duur van zes maanden.

4. De beoordeling

4.1.

De rechtbank verleent de gevraagde machtiging voor de duur van zes maanden. Zij legt hierna uit waarom zij deze beslissing neemt.

4.2.

De rechtbank is van oordeel dat betrokkene lijdt aan een psychische stoornis. Betrokkene heeft namelijk een bipolaire stoornis en heeft recent een manische episode met psychotische kenmerken doorgemaakt, waarvan de symptomen nu grotendeels in remissie zijn.

4.3.

Deze stoornis veroorzaakt ernstig nadeel. Dit nadeel bestaat uit:

- levensgevaar;

- ernstig lichamelijk letsel;

- ernstige psychische schade;

- ernstige verwaarlozing;

- maatschappelijke teloorgang;

- het oproepen van agressie van een ander door het vertonen van hinderlijk gedrag.

4.4.

Betrokkene heeft in 2025 tijdens manieën twee somatische escalaties gehad door slikproblemen. Hierdoor is hij recent opgenomen geweest op de IC afdeling van het ziekenhuis vanwege aspiratiepneunomie die potentieel levensbedreigend was. Bij een nieuwe ontregeling van zijn psychische toestandsbeeld bestaat een hoog risico op opnieuw een gecompliceerd verloop van een longontsteking. Tijdens een psychotische ontregeling vertoont betrokkene ook impulsief, ontremd, agressief en dreigend gedag naar zijn omgeving. Alsdan is hij ook onvoldoende in staat om goed voor zichzelf te zorgen. Bij de familie is sprake van angst en ernstige belasting door eerdere gewelddadige incidenten en de bijna-fatale somatische complicaties. Tijdens de zitting is naar voren gekomen dat betrokkene in de setting van de huidige opname en behandeling met onder andere medicatie stappen maakt in zijn herstel.

4.5.

Om het ernstig nadeel af te wenden, om de fysieke gezondheid van betrokkene te stabiliseren en herstellen in het geval diens gedrag als gevolg van de psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel daarvoor, het dusdanig herstellen van de geestelijke gezondheid van betrokkene dat hij zijn autonomie zoveel mogelijk herwint en om de geestelijke gezondheid van betrokkene te stabiliseren, heeft betrokkene zorg nodig.

4.6.

Er zijn op dit moment geen mogelijkheden voor passende zorg op vrijwillige basis. Betrokkene is kwetsbaar en als hij opnieuw ontregelt, is de kans groot op zorgmijdend gedrag en het weigeren van medicatie, wat snel zal leiden tot een verdere verslechtering van zijn toestand. Betrokkene en zijn raadsman staan daarom voor nu achter toewijzing van het verzoek.

4.7.

De rechtbank is op grond van het zorgplan, de medische verklaring, de visie van de geneesheer-directeur en de toelichting tijdens de zitting van oordeel dat in ieder geval de volgende vormen van verplichte zorg nodig zijn:

- het toedienen van medicatie;

- het verrichten van medische controles;

• het verrichten van andere medische handelingen en therapeutische maatregelen, ter behandeling van een psychische stoornis, dan wel vanwege die stoornis, ter behandeling van een somatische aandoening;
• het beperken van de bewegingsvrijheid;

• aanbrengen van beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten die tot gevolg hebben dat betrokkene iets moet doen of nalaten, waaronder het gebruik van communicatiemiddelen;
• het opnemen in een accommodatie.

4.8.

Er zijn op dit moment geen minder bezwarende alternatieven die hetzelfde beoogde effect hebben. De vormen van verplichte zorg die de rechtbank toewijst zijn voor nu evenredig en naar verwachting effectief. Bij het bepalen van de juiste vormen van zorg is rekening gehouden met de voorwaarden die noodzakelijk zijn om deelname van betrokkene aan het maatschappelijk leven te bevorderen en om te zorgen voor de veiligheid van betrokkene en zijn omgeving.

4.9.

Ten overvloede overweegt de rechtbank het volgende.

Voor betrokkene zijn sinds 2018 als twaalf machtigingen verleend. Uit de stukken en hetgeen op zitting is besproken, komt naar voren dat de zorgmachtiging vooral is aangevraagd als ‘stok achter de deur’. Betrokkene stelt zich momenteel behandelbaar op en wil zelf ook de zorgmachtiging, voor als hij een terugval heeft en niet meer goed kan nadenken over wat qua behandeling in zijn eigen belang is. Uit de medische verklaring komt daarnaast naar voren dat betrokkene momenteel als wilsbekwaam moet worden beschouwd.

De rechtbank geeft de behandelaars en betrokkene daarom sterk in overweging om voor de toekomst samen de haalbaarheid van een zelfbindingsverklaring te verkennen. Een zorgmachtiging voor verplichte zorg geldt als uiterst redmiddel. Als voorwaarden voor toewijzing van een verzoek geldt dan ook dat er geen mogelijkheden zijn voor zorg op basis van vrijwilligheid en dat er geen minder bezwarende alternatieven zijn met hetzelfde beoogde effect. De wetgever heeft bewust voorzien in de mogelijkheid van een zelfbindingsverklaring (artikel 4:1 Wvggz). Deze zelfbindingsverklaring is met name bedoeld voor betrokkenen die ervaring hebben met het krijgen van verplichte geestelijke gezondheidszorg voor een psychische stoornis. Het gaat hierbij om personen die kampen met een wisselend ziektebeeld, waarin goede periodes zich afwisselen met slechte periodes. De zelfbinding maakt het dus voor een persoon met een chronische psychische stoornis en kwetsbaarheid mogelijk om in een goede periode in samenspraak met de behandelaars te bepalen wat er in een slechte periode met hem moet gebeuren. In een zelfbindingsverklaring kunnen onder meer nauwgezet de vormen van verplichte zorg worden vastgelegd die mogen worden toegepast als iemand weer psychotisch raakt en voor zichzelf en/of anderen opnieuw een gevaar vormt. Dit zorgt er dus ook voor dat hij meer eigen regie krijgt over het proces.

5. De beslissing

De rechtbank:

5.1.

verleent een zorgmachtiging voor
[naam betrokkene] , geboren op [geboortedatum] 1962 in [geboorteplaats] , wat inhoudt dat de maatregelen die in 4.7. en 4.8. staan kunnen worden toegepast;

5.2.

bepaalt dat deze machtiging geldt tot en met
20 mei 2026 .

Deze beschikking is mondeling gegeven en in het openbaar uitgesproken op 20 november 2025 door mr. P.J.C. Cremers, rechter, in aanwezigheid van L.L.J. Bergshoeff, griffier en op schrift gesteld op 1 december 2025.

Tegen deze beschikking staat het rechtsmiddel van cassatie open.