4.6.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat Bouw-Select de door haar uitgevoerde werkzaamheden ondeugdelijk heeft verricht. In de conclusie van antwoord heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] daaraan de volgende gebreken ten grondslag gelegd:
1. de door Bouw-Select gestorte cementvloer is opengebroken,
2. de kozijnen voldoen niet aan de overeenkomst en zijn ondeugdelijk aangebracht,
3. het stucwerk op de binnenwanden vertoont scheurvorming,
4. de standleiding is niet conform de norm aangebracht,
5. het tegelwerk is ondeugdelijk aangebracht,
6. het toilet werkt niet,
7. het bad is beschadigd,
8. de elektra voldoet op meerdere punten niet,
9. de maatvorming van de inloopkast is niet correct.
Deze gebreken zullen hierna afzonderlijk aan de orde komen.
1. openbreken cementvloer
4.6.1.Tussen partijen staat vast dat tijdens het opstarten van de vloerverwarming de door Bouw-Select gestorte cementvloer is opengebroken. Partijen verschillen van mening over de vraag waardoor dit gebrek is veroorzaakt. Volgens [ged. in conventie, eiser in rec.] is de cementvloer opengebroken omdat Bouw-Select de vloerverwarmingsleidingen heeft dichtgezet met een egaline waardoor de leidingen niet goed verdicht zijn en de afwerklaag geen goede hechting heeft en van zeer slechte kwaliteit is. Bouw-Select heeft deze stelling betwist. Zij heeft aangevoerd dat de vloer is opengebroken omdat een leiding in de vloerverwarming is geknapt nadat [ged. in conventie, eiser in rec.] de verwarming van de vloerverwarming op een te hoge temperatuur heeft gezet. Ook verkeerde de ondervloer waarop de cementvloer is gestort, in zeer slechte staat, aldus Bouw-Select.
4.6.2.De stelplicht en bewijslast van de stelling dat de cementvloer is opengebroken omdat Bouw-Select de vloerverwarmingsleidingen op ondeugdelijke wijze heeft dichtgezet, rusten op [ged. in conventie, eiser in rec.] omdat hij zich op de rechtsgevolgen van die stelling beroept. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft daartoe de rapportage van Bostik (zie hiervoor 2.8.) overgelegd. Daaruit blijkt dat volgens Bostik de cementvloer is opengebroken omdat Bouw-Select de vloerverwarmingsleidingen heeft dichtgezet met een egaline. Daardoor zijn, zo stelt Bostik, de vloerverwarmingsleidingen niet goed verdicht en heeft de afwerklaag geen goede hechting. Volgens Bostik had Bouw-Select in dit geval, waarin sprake is van een ingefreesde vloerverwarming, de vloerverwarmingsleidingen moeten dichtzetten met een standvaste krimparme reparatiemortel.
4.6.3.Bouw-Select heeft de juistheid van de bevindingen van Bostik niet gemotiveerd weersproken. Het enkel stellen dat het openbreken van de cementvloer is te wijten aan andere omstandigheden, zonder dit nader te onderbouwen en zonder in te gaan op de bevindingen van Bostik, is onvoldoende. Als onvoldoende gemotiveerd weersproken staat daarom vast dat Bouw-Select de cementvloer op ondeugdelijke wijze in de woning heeft aangebracht omdat Bouw-Select de ingefreesde vloerverwarmingsleidingen heeft dichtgezet met een egaline terwijl zij dit had moeten doen met een standvaste krimparme repartiemortel. Uitgangspunt is dan ook dat Bouw-Select op dit onderdeel is tekortgeschoten in de nakoming van de aannemingsovereenkomst.
4.6.4.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat de kozijnen niet aan de overeenkomst voldoen. Hij heeft daartoe in de eerste plaats gesteld dat de kleur van de door Bouw-Select geplaatste kozijnen afwijkt van de kleur die partijen met elkaar zijn overeengekomen.
4.6.5.Tussen partijen is niet in geschil dat de kleur van de door Bouw-Select geplaatste kozijnen afwijkt van de kleur die partijen aanvankelijk met elkaar zijn overeengekomen. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft tijdens de mondelinge behandeling echter erkend dat hij heeft ingestemd met de gewijzigde kleur. Volgens [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft hij daarbij wel het voorbehoud gemaakt dat hij een financiële compensatie zou krijgen. Gelet op de betwisting van deze stelling door Bouw-Select, had het op de weg van [ged. in conventie, eiser in rec.] gelegen het gestelde voorbehoud nader te onderbouwen. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft dat echter nagelaten, zodat dit niet is komen vast te staan. Uitgangspunt is dan ook dat [ged. in conventie, eiser in rec.] onvoorwaardelijk heeft ingestemd met de wijziging van de kleur van de kozijnen. Daarom is in zoverre geen sprake van een gebrek.
4.6.6.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft daarnaast aan zijn stelling dat de kozijnen niet aan de overeenkomst voldoen ten grondslag gelegd dat de afmetingen van het kozijn in de badkamer afwijken van de door partijen afgesproken afmetingen. De binnenmaat van het kozijn in de doucheruimte heeft een maatvoering van 73 x 71 centimeter terwijl partijen, zo stelt [ged. in conventie, eiser in rec.] , een binnenmaat 80 x 80 centimeter zijn overeengekomen.
4.6.7.Uit de hiervoor onder 2.1. weergegeven correspondentie tussen partijen blijkt dat [ged. in conventie, eiser in rec.] twee keer uitdrukkelijk aan Bouw-Select heeft doorgeven dat de buitenmaat van het kozijn in de badkamer 80 x 80 centimeter dient te zijn. [ged. in conventie, eiser in rec.] wordt dan ook niet gevolgd in zijn stelling dat partijen een binnenmaat van 80 x 80 centimeter zijn overeengekomen. Tijdens de mondelinge behandeling heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] gesteld dat hij heeft aangegeven dat de buitenmaat moest staan voor de buitenkant voor het kozijn zoals dat van binnenuit te zien is. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft die stelling echter, hoewel dit op zijn weg had gelegen, niet nader onderbouwd zodat dit niet is komen vast te staan. Uitgangspunt is dan ook dat partijen voor het kozijn in de badkamer een buitenmaat van 80 x 80 centimeter zijn overeengekomen en dat het geplaatste kozijn daaraan voldoet. Van een gebrek is daarom geen sprake.
4.6.8.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft slotte aan zijn stelling dat de kozijnen niet aan de overeenkomst voldoen, ten grondslag gesteld dat het kozijn in de woonkamer verhoogd is geplaatst terwijl partijen naar eigen zeggen zijn overeengekomen dat het kozijn zou aansluiten op de verdiepingsvloer. Ook deze stelling heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] , hoewel dit op zijn weg had gelegen, na de gemotiveerde betwisting daarvan door Bouw-Select niet nader onderbouwd. Niet gebleken is dan ook dat Bouw-Select het kozijn in de woonkamer te hoog heeft geplaatst.
4.6.9.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft verder gesteld dat Bouw-Select de kozijnen ondeugdelijk heeft geplaatst omdat daarbij schade is ontstaan. Ter onderbouwing van die stelling heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] verwezen naar de rapportage van Jobse Groep (zie hiervoor r.o. 2.15.). In deze rapportage is vermeld dat de kozijnen slordig zijn aangebracht. Volgens Jobse Groep zitten er grote kieren aan de buitenzijde van de kozijnen, ontbreekt de waterkering bij het doucheraam, werkt het hang- en sluitwerk stroef, is er slijp- en boorschade ontstaan aan het metsel- en voegwerk en zit er vliegroest op het kozijn. Jobse Groep heeft onder meer een aantal foto’s van de kozijnen bijgevoegd en in de toelichting daarop vermeld dat de lateien van het kozijn van zowel de woonkamer als de badkamer slordig zijn aangebracht en dat schade aan de metselstenen zichtbaar is.
4.6.10.Bouw-Select heeft de juistheid van de bevindingen van Jobse Groep niet gemotiveerd betwist. Zij heeft enkel in het algemeen gesteld dat geen waarde mag worden gehecht aan de rapportage omdat volgens Bouw-Select geen sprake is van een onafhankelijke expertise aangezien Bouw-Select niet bij het onderzoek aanwezig was. Bouw-Select wordt niet in dit standpunt gevolgd. Weliswaar is Jobse Groep aan te merken als een partijdeskundige maar dit maakt niet dat de rapportage niet kan dienen ter onderbouwing van de door [ged. in conventie, eiser in rec.] gestelde gebreken. De rapportage is inzichtelijk en de bevindingen zijn onderbouwd met foto’s. Voor het buiten beschouwing laten van de rapportage van de Jobse Groep wordt dan ook geen aanleiding gezien.
4.6.11.Het lag op de weg van Bouw-Select om de bevindingen van Jobse Groep gemotiveerd te betwisten. Dat heeft zij niet gedaan. Daarom staat als onvoldoende gemotiveerd betwist vast dat [ged. in conventie, eiser in rec.] de kozijnen ondeugdelijk heeft geplaatst, omdat onder meer de lateien van het kozijn van zowel de woonkamer als de badkamer slordig zijn aangebracht en schade aan de metselstenen zichtbaar is. Dit levert een gebrek op.
4.6.12.Bouw-Select heeft nog gesteld dat de buitenmuur uit holle steen bestaat en dat daarin moeilijk te werken is. Voor zover Bouw-Select met dit verweer heeft beoogd te stellen dat een aantal van de hiervoor genoemde gebreken is ontstaan omdat de stenen in de buitenmuur gebrekkig waren, wordt dit verweer gepasseerd. Voor zover al vast zou komen te staan dat de hiervoor genoemde gebreken (mede) zijn ontstaan omdat de buitenmuur uit holle steen bestaat – hetgeen is betwist door [ged. in conventie, eiser in rec.] – dan kan dit [ged. in conventie, eiser in rec.] niet worden tegengeworpen omdat dan geldt dat Bouw-Select [ged. in conventie, eiser in rec.] hiervoor had moeten waarschuwen en niet gesteld of gebleken is dat Bouw-Select [ged. in conventie, eiser in rec.] dit heeft gedaan (artikel 7:754 lid 1 BW).
3. scheurvorming binnenwanden
4.6.13.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat in het stukwerk op de binnenwanden op de verdiepingsvloer scheurvorming is ontstaan omdat wapeningsgaas in de hoekverbindingen van het stukwerk ontbreekt. Bouw-Select heeft die stelling niet, althans niet gemotiveerd, betwist. Daarmee staat als onvoldoende gemotiveerd betwist vast dat op dit onderdeel sprake is van een gebrek.
4.6.14.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat Bouw-Select de standleiding niet conform de norm heeft aangebracht omdat de diameter van de leiding te smal is en diverse 45-graden T-stukken zijn toegepast waardoor er onvoldoende beluchting kan plaatsvinden.
4.6.15.Bouw-Select heeft in de conclusie van antwoord in reconventie aangevoerd dat zij de reeds bestaande standleiding in de woning uitsluitend heeft aangepast en een aantal verleggingen heeft gedaan. Tijdens de mondelinge behandeling heeft zij echter erkend en is tussen partijen komen vast te staan dat zij de standleiding vanaf de begane grond (meterkast) tot aan het plafond op de derde woonlaag (badkamer) in zijn geheel heeft vervangen.
4.6.16.Bouw-Select heeft betwist dat het riool onvoldoende wordt belucht. Bouw-Select heeft naar eigen zeggen de bochten in de standleiding juist verminderd en de standleiding verbeterd. Volgens Bouw-Select zijn er nog geen problemen met de standleiding en geeft dat een indicatie dat de standleiding goed is aangebracht.
4.6.17.Waar het [ged. in conventie, eiser in rec.] is die stelt dat Bouw-Select de standleiding niet conform de norm heeft aangebracht, ligt het, gelet op de gemotiveerde betwisting van die stelling door Bouw-Select, op de weg van [ged. in conventie, eiser in rec.] om deze stelling nader te onderbouwen. Hij heeft daartoe verwezen naar de rapportage van Jobse Groep. Daaruit blijkt dat volgens Jobse Groep de aangebrachte standleiding vanaf de begane grond tot aan de zolderetage niet conform de normering is aangebracht omdat de standleiding is uitgevoerd met een (te) dunne diameter en op deze leiding drie badkamers zijn aangesloten. Ook is de standleiding, zo stelt Jobse Groep, diverse malen versleept en zijn daarop diverse 45-graden T-stukken toegepast waardoor een onvoldoende beluchting van het riool kan ontstaan. Jobse Groep heeft bij de rapportage een aantal foto’s van de standleiding gevoegd. Op deze foto’s is te zien dat een aantal 45-graden T-stukken is aangebracht, dat in een ruimte van de woning de standleiding overgaat in een standleiding met een dunnere diameter en dat de standleiding in de badkamer verspringt (met andere woorden: dat de standleiding niet in één lijn is aangebracht).
4.6.18.Bouw-Select heeft de bevindingen van Jobse Groep en de bijgevoegde foto’s niet gemotiveerd weersproken. Het enkel betwisten dat het riool onvoldoende wordt belucht en stellen dat de standleiding op dit moment nog geen problemen heeft gegeven, is daarvoor in elk geval onvoldoende. Als onvoldoende gemotiveerd weersproken staat daarom vast dat de door Bouw-Select aangebrachte standleiding vanaf de meterkast op de begane grond tot aan de zolderetage niet conform de toepasselijke normering is aangebracht en in zijn geheel moet worden vervangen. Dit levert een gebrek op.
4.6.19.Vervolgens is de vraag of Bouw-Select de door haar gemaakte aftakkingen vanaf de standleiding naar de keuken ondeugdelijk heeft aangebracht. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft immers gesteld dat de gehele standleiding ondeugdelijk door Bouw-Select is aangebracht en daarom volledig moet worden vervangen, derhalve inclusief de (aftakkingen van de) standleiding in de keuken. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft zijn stellingen op dit punt echter onvoldoende onderbouwd. In de rapportage van Jobse Groep is juist vermeld dat de vraag of de aftakkingen die zijn gemaakt vanaf de standleiding naar bijvoorbeeld de keuken al dan niet voldoen aan de normering, nog dient te worden vastgesteld door middel van een camera-inspectie. Niet gesteld of gebleken is dat [ged. in conventie, eiser in rec.] deze camera-inspectie vervolgens heeft laten uitvoeren. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft ook geen andere stukken overgelegd waaruit blijkt dat de aftakkingen niet voldoen aan de normering. Van een gebrek op dit punt is derhalve niet gebleken.
4.6.20.Bouw-Select heeft nog als verweer opgeworpen dat zij een aantal verleggingen heeft gedaan op uitdrukkelijke wens van [ged. in conventie, eiser in rec.] . Voor zover Bouw-Select hiermee heeft beoogd aan te voeren dat zij daarom niet verantwoordelijk is voor de ondeugdelijk aangebrachte standleiding, kan dit verweer haar niet baten. Niet gesteld of gebleken is immers dat Bouw-Select [ged. in conventie, eiser in rec.] erop heeft gewezen dat als gevolg van de verleggingen onvoldoende beluchting van het riool kan ontstaan, terwijl zij daartoe - uitgaande van de juistheid van haar stellingen - wel was gehouden op grond van artikel 7:754 lid 1 BW. Dit betekent dat voor zover al vast zou komen te staan dat [ged. in conventie, eiser in rec.] Bouw-Select heeft verzocht de standleiding op een aantal plekken te verleggen, dit niet aan [ged. in conventie, eiser in rec.] kan worden tegengeworpen.
4.6.21.Als niet, dan wel onvoldoende gemotiveerd, weersproken staat vast dat Bouw-Select krassen op de dorpel en het tegelwerk heeft veroorzaakt en dat zij diverse tegels niet volgens de normering heeft aangebracht, alsmede dat zij hoekprofielen slordig heeft aangebracht. Dit levert een gebrek op.
4.6.22.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat het toilet in de badkamer op de tweede verdieping niet werkt. Ter onderbouwing van die stelling heeft hij verwezen naar de rapportage van Jobse Groep. Daarin is vermeld dat de vlotter in het toilet water blijft doorspoelen. Zonder verdere toelichting, die ontbreekt, valt echter niet in te zien waarom dit Bouw-Select kan worden verweten. Het toilet is immers door [ged. in conventie, eiser in rec.] zelf aangeschaft. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft niet gesteld, laat staan onderbouwd, dat Bouw-Select het toilet ondeugdelijk heeft gemonteerd. De stellingen van [ged. in conventie, eiser in rec.] kunnen derhalve niet tot de conclusie leiden dat sprake is van gebrek waarvan Bouw-Select een verwijt kan worden gemaakt.
4.6.23.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat het bad beschadigingen heeft en moet worden vervangen. De stelplicht en bewijslast van die stelling rusten op [ged. in conventie, eiser in rec.] omdat hij zich op de rechtsgevolgen daarvan beroept. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft verwezen naar de rapportage van Jobse Groep. In die rapportage is echter enkel vermeld dat meerdere grote beschadigingen aan het bad zijn ontstaan. Een verdere toelichting ontbreekt. Jobse Groep heeft twee foto’s van het bad bijgevoegd maar deze foto’s zijn van dermate slechte kwaliteit dat daarop niet is te zien dat het bad (grote) beschadigingen heeft. [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft, hoewel hij daartoe voldoende de gelegenheid heeft gehad, het bestaan van de beschadigingen aan het bad niet met andere stukken onderbouwd. Daarmee heeft hij zijn stellingen op dit punt onvoldoende onderbouwd. Van een gebrek is derhalve niet gebleken.
4.6.24.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat de elektra op meerdere punten niet voldoet. Zo ontbreekt volgens [ged. in conventie, eiser in rec.] een afdichting van de groepenkast, voldoet de aanspreektijd van de aardlekschakelaars niet, voldoen meerdere elektrapunten niet en moet de elektrische installatie worden nagelopen. Ter onderbouwing van deze stelling heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] verwezen naar de rapportage van Jobse Groep. Daarin is onder meer vermeld dat enkele onderdelen van de installatie niet voldoen aan de gestelde normering, alsmede dat de installatie nader moet worden onderzocht door een elektrotechnisch installatiebedrijf en dat zij een herstelplan met kostenraming moeten opstellen. Niet gesteld of gebleken is echter dat dit nadere onderzoek vervolgens heeft plaatsgevonden. Uit het door [ged. in conventie, eiser in rec.] overgelegde overzicht van de door haar gevorderde schadeposten (productie 10 van de zijde van [ged. in conventie, eiser in rec.] ) blijkt ook niet dat daarin posten zijn opgenomen voor het herstel van de door Jobse Groep opgesomde gebreken. Voor zover [ged. in conventie, eiser in rec.] heeft beoogd te stellen dat in verband met het herstel van deze gebreken de meterkast moet worden vervangen en de elektrische installatie van de badkamer op de tweede etage moet worden aangepast (deze posten zijn immers wel in de offerte opgenomen), heeft hij die stellingen onvoldoende toegelicht en onderbouwd. Zonder verdere toelichting, die ontbreekt, valt niet in te zien dat tussen deze schade en de hiervoor opgesomde gebreken een causaal verband bestaat. Van schade op dit punt is derhalve niet gebleken. Aan de stellingen van [ged. in conventie, eiser in rec.] op dit punt zal daarom bij voorbij worden gegaan.
9. plaatsing wand inloopkast
4.6.25.[ged. in conventie, eiser in rec.] heeft gesteld dat Bouw-Select een andere maat voor de wand in de inloopkast heeft gehanteerd en dat [ged. in conventie, eiser in rec.] daardoor zijn bestaande inloopkasten niet heeft kunnen plaatsen. Door [ged. in conventie, eiser in rec.] is echter niet gesteld, laat staan onderbouwd, dat hij hierdoor schade heeft geleden. Ook aan deze stelling zal daarom voorbij worden gegaan.
4.6.26.Het vorenstaande leidt tot de conclusie dat [ged. in conventie, eiser in rec.] is tekortgeschoten in de nakoming van de aannemingsovereenkomst op de volgende onderdelen: het storten van de cementvloer, het plaatsen van de kozijnen, de standleiding vanaf de begane grond tot aan de zolderetage en het tegelwerk in de badkamer, alsmede het aanbrengen van stucwerk op de verdiepingsvloer.
4.6.27.Tijdens de mondelinge behandeling heeft [ged. in conventie, eiser in rec.] een aantal andere gebreken genoemd die zij niet eerder in deze procedure aan de orde heeft gebracht, namelijk het ontbreken van een sleutelmogelijkheid van de ramen, het ontbreken van tekeningen van de buitengevel voor de vergunningaanvraag en de niet afgewerkte muur onder de trap. Nog daargelaten de vraag of deze punten gebreken opleveren, dan wel of [ged. in conventie, eiser in rec.] de aanwezigheid van deze gestelde gebreken voldoende heeft onderbouwd, rust op [ged. in conventie, eiser in rec.] ingevolge de eisen van een goede procesorde de verplichting om dergelijke centrale onderwerpen van zijn vordering direct naar voren te brengen. Zonder verdere toelichting, die ontbreekt, valt niet in te zien waarom [ged. in conventie, eiser in rec.] voormelde punten niet reeds eerder in de conclusie van antwoord in conventie, tevens eis in reconventie naar voren had kunnen brengen. Deze punten worden daarom buiten beschouwing gelaten.
Vervangende schadevergoeding