Uitspraak
RECHTBANK Gelderland
Civiel recht
Zittingsplaats Arnhem
Zaaknummer: C/05/456736 / KG ZA 25-326
Vonnis in kort geding van 15 september 2025
in de zaak van
de vereniging
CENTRAAL JOODS OVERLEG EXTERNE BELANGEN,
gevestigd te Amsterdam,
eisende partij,
hierna te noemen: CJO,
advocaten: mrs. H. Doornhof, R. Janssen en J.R. Everhardus,
tegen
de stichting
STICHTING DOORNROOSJE,
gevestigd te Nijmegen,
gedaagde partij,
hierna te noemen: Doornroosje,
advocaat: mr. L.M. Schuylenburch.
De zaak in het kort
Het Britse punk rap-duo Bob Vylan heeft tijdens een optreden in Paradiso op 13 september 2025 uitlatingen gedaan, die volgens CJO beledigend, opruiend en tot haat aanzettend zijn jegens de Joodse gemeenschap. Bob Vylan zal op 15 september 2025 optreden in Doornroosje. CJO wil dit optreden voorkomen en vordert dat het Doornroosje wordt verboden het optreden van Bob Vylan doorgang te laten vinden. Zij meent dat Doornroosje onrechtmatig handelt doordat zij Bob Vylan een podium biedt waarop die strafbare en onrechtmatige uitlatingen (weer) kunnen worden gedaan.
Doornroosje beroept zich op het recht op vrijheid van meningsuiting en het censuurverbod.
De voorzieningenrechter wijst de vorderingen van CJO af omdat de uitlatingen van Bob Vylan moeten worden beoordeeld in de context waarin deze zijn gedaan. Uit die context blijkt vooralsnog niet dat de uitlatingen strafbaar of onrechtmatig zijn. Doornroosje handelt daarom niet onrechtmatig als zij het optreden laat doorgaan.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding met producties 1 tot en met 19 van 15 september 2025,
- e-mailberichten met filmfragmenten en met links naar videofragmenten van CJO, ingekomen op 15 september 2025,
- de mondelinge behandeling van 15 september 2025,
- de pleitnota van CJO.
- de mondelinge behandeling van 15 september 2025,
- de pleitnota van CJO.
1.2.
In verband met de spoedeisendheid van de zaak is op 15 september 2025 een kopstaartvonnis gewezen. De feiten en de motivering waarop de in dat vonnis gegeven beslissing steunt, worden hierna vastgelegd.
2.De feiten
2.1.
CJO is een samenwerkingsverband van de voornaamste Joodse organisaties. Zij is in 1997 opgericht om de belangen van de Joodse gemeenschap te behartigen bij de overheid en in de samenleving. Bij de belangenbehartiging van de Joodse gemeenschap in Nederland richt CJO zich onder andere op het bewaken van en zo nodig opkomen voor de rechten en belangen van de Joodse gemeenschap in Nederland of van groepen en personen die van deze gemeenschap deel uitmaken en het vertegenwoordigen van de Joodse gemeenschap in Nederland en het optreden als woordvoerder van de Joodse gemeenschap.
2.2.
Doornroosje is een poppodium in Nijmegen.
2.3.
Op zaterdagavond 13 september 2025 heeft in poppodium Paradiso te Amsterdam een concert plaatsgevonden van het Britse punk rap-duo Bob Vylan. De leden van het duo staan bekend onder de namen Bobby Vylan en Bobbie Vylan (hierna in mannelijk enkelvoud aangeduid als Bob Vylan).
2.4.
Tijdens dat optreden in Paradiso heeft Bob Vylan op het podium uitlatingen gedaan over de moord op de Amerikaanse politiek activist Charlie Kirk en
“Death, death to the IDF”(het Israëlische leger) gescandeerd samen met het publiek. Ook heeft Bob Vylan op het podium onder meer de volgende uitlatingen gedaan:
“Fuck the fascists, fuck the zionists”en
“Get out there and fight them. Get out there and meet them in the streets”.
“Death, death to the IDF”(het Israëlische leger) gescandeerd samen met het publiek. Ook heeft Bob Vylan op het podium onder meer de volgende uitlatingen gedaan:
“Fuck the fascists, fuck the zionists”en
“Get out there and fight them. Get out there and meet them in the streets”.
2.5.
Naar aanleiding van dat optreden in Paradiso zijn er meerdere meldingen gedaan bij de politie. Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) heeft opgeroepen aangifte bij de politie te doen en heeft ook zelf aangifte gedaan tegen Bob Vylan wegens opruiing. In de (landelijke) media is ophef ontstaan over het optreden in Paradiso. In de media hebben onder meer de burgemeesters van Amsterdam en Nijmegen en verschillende landelijke politici zich daarover uitgelaten.
2.6.
Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar de strafbaarheid van de uitlatingen van Bob Vylan tijdens het optreden in Paradiso.
2.7.
Op maandagavond 15 september 2025 staat een optreden van Bob Vylan gepland in Doornroosje en op dinsdagavond 16 september 2025 in poppodium 013 te Tilburg.
2.8.
Bij brief van 14 september 2025 heeft de advocaat van CJO de burgemeester van Nijmegen verzocht Doornroosje te gelasten het optreden van 15 september 2025 te annuleren door gebruikmaking van zijn bevelsbevoegdheid van artikel 172 lid 3 Gemeentewet.
2.9.
Bij brief van 14 september 2025 heeft de advocaat van CJO Doornroosje verzocht mee te delen of zij voornemens is het optreden van Bob Vylan op maandag 15 september 2025 uit eigen beweging af te gelasten.
2.10.
Op 14 september 2025 heeft poppodium 013 te Tilburg het optreden van Bob Vylan op dinsdag 16 september 2025 geannuleerd.
2.11.
De burgemeester van Nijmegen heeft geen gebruik gemaakt van zijn bevelsbevoegdheid. Doornroosje heeft verklaard het optreden van Bob Vylan op maandagavond 15 september 2025 niet te zullen annuleren.
3.Het geschil
3.1.
CJO vordert - samengevat - bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
primair:
Doornroosje te verbieden om het optreden van Bob Vylan, dat zal plaatsvinden op 15 september 2025 om 20.15 uur, doorgang te laten vinden,
Doornroosje te verbieden gedurende een periode van drie maanden eventuele andere optreden(s) van Bob Vylan te plannen in haar programmering, Bob Vylan te boeken voor een optreden dan wel anderszins een optreden van Bob Vylan bij Doornroosje of elders te faciliteren,
een en ander op straffe van een dwangsom van € 25.000,00 telkens dat Doornroosje in strijd handelt met het onder 1. en 2. gevorderde,
subsidiair:
4. Doornroosje te veroordelen dat zij enkel optreden(s) van Bob Vylan mag doen plaatsvinden, indien aan de volgende voorwaarden is voldaan:
Doornroosje overlegt voorafgaand aan het optreden van 15 september 2025 of een ander optreden van Bob Vylan aan CJO een schriftelijke verklaring waarin zij verklaart dat zij aan Bob Vylan dusdanige voorwaarden heeft opgelegd dat zij erop mag vertrouwen dat Bob Vylan en zijn entourage zich bij een optreden bij of vanwege Doornroosje zullen onthouden van het doen van opruiende en/of haat zaaiende en/of beledigende uitspraken tegen bevolkingsgroepen of personen, in het bijzonder tegen Joden en/of de Joodse gemeenschap,
Doornroosje overlegt voorafgaand aan het optreden van 15 september 2025 of een ander optreden van Bob Vylan aan CJO een verklaring waarin Bob Vylan verklaart dat hij en zijn entourage zich bij een optreden bij of vanwege Doornroosje zullen onthouden van het doen van opruiende en/of haat zaaiende en/of beledigende uitspraken tegen bevolkingsgroepen of personen, in het bijzonder tegen Joden en/of de Joodse gemeenschap,
dan wel andere door de voorzieningenrechter te bepalen voorwaarden die Doornroosje dient te verbinden voorafgaand aan een optreden van Bob Vylan met als doel te bewerkstelligen dat Bob Vylan en zijn entourage zich onthouden van het doen van opruiende en haat zaaiende uitspraken tegen bevolkingsgroepen, in het bijzonder tegen Joden en de Joodse gemeenschap,
5. een en ander op straffe van een dwangsom van € 25.000,00 per keer dat Doornroosje handelt in strijd met het onder 4 gevorderde,
primair en subsidiair:
6. met veroordeling van Doornroosje in de proceskosten, te vermeerderen met wettelijke rente.
3.2.
CJO legt aan haar vorderingen onder meer het volgende ten grondslag. Tijdens het optreden in Paradiso op 13 september 2025 heeft Bob Vylan beledigende, opruiende en tot haat aanzettende teksten geuit, zoals
“fuck the zionists”, “get out there and fight them”en
“go out and meet them in the streets”. CJO ziet daarin haar vrees bevestigd dat Bob Vylan erop uit is om mensen te mobiliseren, agressie en geweld uit te lokken en daarmee de rechtsorde te ondermijnen. Zij stelt dat daarmee een duidelijke grens is overschreden. Er is niet langer sprake van culturele, politieke of artistieke uiting van een mening, maar van een actieve oproep - een call to action - om strafbare feiten te plegen, met in het bijzonder de Joodse gemeenschap in het vizier. Zij meent daarom dat het optreden bij Doornroosje geen doorgang moet vinden. De uitlatingen van Bob Vylan zijn onrechtmatig en strafbaar. Doornroosje is verantwoordelijk voor het (blijven) bieden van een podium aan Bob Vylan. Daarmee staat Doornroosje bewust toe dat deze onrechtmatige c.q. strafbare gedragingen plaatsvinden binnen haar deuren en aanvaardt zij, gelet op het eerdere optreden van Bob Vylan in Paradiso, nadrukkelijk dat dit risico zich opnieuw verwezenlijkt. Het faciliteren dat een onrechtmatige gedraging kan plaatsvinden is op zichzelf onrechtmatig, nu Doornroosje daarmee het onrechtmatig en strafbaar handelen van Bob Vylan mogelijk maakt en toestaat. Het belang van de bescherming van de veiligheid van de Joodse gemeenschap dient te prevaleren boven het belang van Doornroosje bij het doorgang vinden van het optreden.
“fuck the zionists”, “get out there and fight them”en
“go out and meet them in the streets”. CJO ziet daarin haar vrees bevestigd dat Bob Vylan erop uit is om mensen te mobiliseren, agressie en geweld uit te lokken en daarmee de rechtsorde te ondermijnen. Zij stelt dat daarmee een duidelijke grens is overschreden. Er is niet langer sprake van culturele, politieke of artistieke uiting van een mening, maar van een actieve oproep - een call to action - om strafbare feiten te plegen, met in het bijzonder de Joodse gemeenschap in het vizier. Zij meent daarom dat het optreden bij Doornroosje geen doorgang moet vinden. De uitlatingen van Bob Vylan zijn onrechtmatig en strafbaar. Doornroosje is verantwoordelijk voor het (blijven) bieden van een podium aan Bob Vylan. Daarmee staat Doornroosje bewust toe dat deze onrechtmatige c.q. strafbare gedragingen plaatsvinden binnen haar deuren en aanvaardt zij, gelet op het eerdere optreden van Bob Vylan in Paradiso, nadrukkelijk dat dit risico zich opnieuw verwezenlijkt. Het faciliteren dat een onrechtmatige gedraging kan plaatsvinden is op zichzelf onrechtmatig, nu Doornroosje daarmee het onrechtmatig en strafbaar handelen van Bob Vylan mogelijk maakt en toestaat. Het belang van de bescherming van de veiligheid van de Joodse gemeenschap dient te prevaleren boven het belang van Doornroosje bij het doorgang vinden van het optreden.
3.3.
Doornroosje voert verweer. Zij beroept zich - kort gezegd - op het recht op vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) en op het censuurverbod van artikel 7 Grondwet. Zij concludeert tot niet-ontvankelijkheid van CJO, dan wel tot afwijzing van de vorderingen van CJO, met veroordeling van CJO in de kosten van deze procedure.
3.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.De beoordeling
4.1.
Met dit kort geding wenst CJO onder meer te bereiken dat het optreden van Bob Vylan vanavond (15 september 2025) in Doornroosje geen doorgang zal vinden. Gelet op de aard van de vorderingen van CJO is het spoedeisend belang daarvan gegeven.
4.2.
De vragen die in dit kort geding ter beoordeling voorliggen zijn (i) of de door Bob Vylan gedane uitlatingen tijdens het optreden in Paradiso moeten worden opgevat als opruiing tot geweld, haat zaaien dan wel belediging van bevolkingsgroepen en dus strafbaar en onrechtmatig zijn, zoals CJO stelt en Doornroosje betwist, en (ii) of Doornroosje onrechtmatig handelt door Bob Vylan een podium te bieden, waarop hij zich mogelijk weer in zodanige bewoordingen zal uitlaten.
4.3.
Voorop staat dat de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) een van de essentiële fundamenten van een democratische samenleving vormt, een van de basisvoorwaarden voor haar vooruitgang en voor de ontwikkeling van ieder mens. Het recht op vrijheid van meningsuiting kan ingevolge artikel 10 lid 2 EVRM slechts worden beperkt indien dit bij wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving in het belang van onder meer de openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden en de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. Van een dergelijke beperking is sprake indien de uitlatingen onrechtmatig zijn in de zin van artikel 6:162 BW. Voor het antwoord op de vraag of de uitlatingen onrechtmatig zijn, moeten alle wederzijdse belangen tegenover elkaar worden afgewogen. Behoudens artikel 10 lid 2 EVRM is de vrijheid van meningsuiting niet alleen van toepassing op "informatie" of "ideeën" die gunstig worden ontvangen of als onschuldig of onverschillig worden beschouwd, maar ook op informatie of ideeën die de staat of een deel van de bevolking kwetsen, shockeren of verontrusten.
Indien het gaat om preventieve beperking van de vrijheid van meningsuiting, is dat slechts gerechtvaardigd wanneer daarvoor (na
‘the most careful scrutiny’) goede redenen blijken te bestaan.
‘the most careful scrutiny’) goede redenen blijken te bestaan.
In artikel 7 van de Grondwet is het verbod op censuur opgenomen. Lid 3 van dat artikel bepaalt dat voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande leden genoemde middelen (drukpers, radio/televisie) niemand voorafgaand verlof nodig heeft wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
4.4.
CJO heeft ter zitting verklaard dat het haar niet gaat om het aan de kaak stellen van de uitlatingen van Bob Vylan tijdens het optreden in Paradiso over de moord op Charlie Kirk of over het IDF. CJO stelt dat het haar vooral te doen is om de uitlatingen van Bob Vylan die zijn gericht tegen zionisten en waardoor de Joodse gemeenschap in onveiligheid is gebracht. Het gaat haar om de uitlatingen:
“fuck the zionists”, “get out there and fight them”en
“go out and meet them in the streets”,die volgens haar oproepen tot het plegen van strafbare feiten tegen de Joodse gemeenschap. De voorzieningenrechter zal dan ook niet ingaan op het al dan niet onrechtmatige karakter van de uitlatingen van Bob Vylan over (de moord op) Charlie Kirk en het IDF.
“fuck the zionists”, “get out there and fight them”en
“go out and meet them in the streets”,die volgens haar oproepen tot het plegen van strafbare feiten tegen de Joodse gemeenschap. De voorzieningenrechter zal dan ook niet ingaan op het al dan niet onrechtmatige karakter van de uitlatingen van Bob Vylan over (de moord op) Charlie Kirk en het IDF.
4.5.
Ter zitting is het door CJO overgelegde filmbestand (totale duur: 1 min en 13 sec) bekeken. Daarop zijn de volgende uitlatingen van Bob Vylan te horen:
“Fuck the fascists, fuck the zionists. Get out there and[onverstaanbaar]
”,
”,
“ Get out there and meet them in the streets. Get out there and make them[onverstaanbaar]”
“Death, death to the IDF, Death, death to the IDF (…)”
“They try to characterize us as hateful people, they enjoy to characterize us as anti-semitic. We’re not hateful, we’re not anti-semitic. We are anti-zionist[onverstaanbaar],
we are anti-oppression, we are anti-fascist, and we should be out there and fight them and protest and marching against that motherfuckers (…)”.
we are anti-oppression, we are anti-fascist, and we should be out there and fight them and protest and marching against that motherfuckers (…)”.
4.6.
Het overgelegde filmbestand, zoals hiervoor is weergegeven, lijkt uit verschillende aan elkaar geplakte filmfragmenten te bestaan. Ter zitting is niet duidelijk geworden of die verschillende fragmenten in chronologisch volgorde staan. In de door CJO overgelegde berichten in de media wordt vermeld dat Bob Vylan zou hebben opgeroepen tot “ga ze vinden op straat”, “go find them on the streets” en “om mensen op straat te gaan zoeken”. Dat volgt niet uit het overgelegde filmbestand. Daarop is alleen te horen:
“(…) be out there and fight them (...)”en niet
“find them”.Nu CJO in haar dagvaarding vermeld dat Bob Vylan tijdens het optreden in Paradiso
“get out there andfightthem”heeft geroepen, zal de voorzieningenrechter daarvan uitgaan.
“(…) be out there and fight them (...)”en niet
“find them”.Nu CJO in haar dagvaarding vermeld dat Bob Vylan tijdens het optreden in Paradiso
“get out there andfightthem”heeft geroepen, zal de voorzieningenrechter daarvan uitgaan.
Gebleken is dat Bob Vylan tijdens het optreden in Paradiso in dit verband ook nog andere uitlatingen heeft gedaan, zoals is te horen op een door CJO overgelegd videofragment van het optreden in Paradiso op de website van Hart van Nederland, maar die uitlatingen heeft CJO niet aan haar vorderingen ten grondslag gelegd. De voorzieningenrechter zal daarom alleen de onder 4.5 vermelde uitlatingen in de beoordeling betrekken.
4.7.
Voor de beoordeling of voormelde uitlatingen strafbaar en/of onrechtmatig zijn is van belang in welke context deze zijn gedaan. De uitlatingen zijn gedaan in het kader van een optreden van een punk rap-duo. Daarbij kan worden verwacht dat het woordgebruik ruw en ongenuanceerd is. Uit de gedane uitlatingen volgt niet zonder meer een oproep tot het gebruiken van geweld of haat zaaien tegen de Joodse gemeenschap. Bob Vylan zegt tijdens het optreden dat hij
“anti-zionist”is en dat hij
“not anti-semitic”is. Daaruit lijkt te volgen dat zijn uitlatingen niet tegen de Joodse gemeenschap zijn gericht maar tegen zionisten/het zionisme. De oproep
“get out there and fight them”en
“get out and meet them in the streets”wordt gevolgd door de oproep
“we should be out there and fight them and protest and marching against that motherfuckers”.Dat lijkt niet zozeer een oproep te zijn om zionisten op straat op te zoeken en geweld tegen de Joodse gemeenschap te gebruiken, maar eerder een oproep om op te komen tegen zionisme en om de straat op te gaan om daartegen te protesteren. Daarbij is van belang dat de termen “zionist” of “zionisme” in het publieke debat niet door een ieder in een eenduidige betekenis worden gebruikt. Weliswaar betoogt CJO dat de term “zionist” de Joodse gemeenschap direct raakt en dat ook Nederlandse Joden zich door de term “zionist” voelen aangesproken, maar uit de context waarin Bob Vylan de uitlatingen heeft gedaan volgt juist dat hij de term “zionist” niet heeft bedoeld als (verkapt) antisemitisme. Dat de Joodse gemeenschap door de uitlatingen van Bob Vylan is gekwetst, geshockeerd en/of verontrust, betekent niet zonder meer dat de uitlatingen strafbaar of onrechtmatig zijn.
“anti-zionist”is en dat hij
“not anti-semitic”is. Daaruit lijkt te volgen dat zijn uitlatingen niet tegen de Joodse gemeenschap zijn gericht maar tegen zionisten/het zionisme. De oproep
“get out there and fight them”en
“get out and meet them in the streets”wordt gevolgd door de oproep
“we should be out there and fight them and protest and marching against that motherfuckers”.Dat lijkt niet zozeer een oproep te zijn om zionisten op straat op te zoeken en geweld tegen de Joodse gemeenschap te gebruiken, maar eerder een oproep om op te komen tegen zionisme en om de straat op te gaan om daartegen te protesteren. Daarbij is van belang dat de termen “zionist” of “zionisme” in het publieke debat niet door een ieder in een eenduidige betekenis worden gebruikt. Weliswaar betoogt CJO dat de term “zionist” de Joodse gemeenschap direct raakt en dat ook Nederlandse Joden zich door de term “zionist” voelen aangesproken, maar uit de context waarin Bob Vylan de uitlatingen heeft gedaan volgt juist dat hij de term “zionist” niet heeft bedoeld als (verkapt) antisemitisme. Dat de Joodse gemeenschap door de uitlatingen van Bob Vylan is gekwetst, geshockeerd en/of verontrust, betekent niet zonder meer dat de uitlatingen strafbaar of onrechtmatig zijn.
4.8.
De voorzieningenrechter is daarom vooralsnog van oordeel dat de door Bob Vylan gedane uitlatingen, zoals weergeven in 4.5., niet strafbaar of onrechtmatig zijn. In dat kader is ook van belang dat de ter zitting getoonde fragmenten van het optreden in Paradiso slechts een gering deel van het optreden laten zien, te weten: nog geen twee minuten, en dat de chronologische volgorde daarvan niet vaststaat. Dat is wel nodig om de gehele context waarin de uitlatingen zijn gedaan te beoordelen. Daarbij komt dat het publiek dat aanwezig was bij het optreden in Paradiso de oproep van Bob Vylan kennelijk ook niet heeft opgevat in de door CJO gestelde zin. Niet gebleken is immers dat zich naar aanleiding van het optreden incidenten gericht tegen de Joodse gemeenschap hebben voorgedaan.
Gelet op het voorgaande handelt Doornroosje naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter niet onrechtmatig door Bob Vylan een podium te bieden. Slechts indien hoogst aannemelijk zou zijn dat Bob Vylan tijdens het optreden in Doornroosje strafbare of onrechtmatige uitlatingen zal doen, zou van Doornroosje gevergd kunnen worden het optreden te annuleren. Dat daarvan sprake zal zijn, is binnen het bestek van dit kort geding niet aannemelijk geworden. In zoverre beroept Doornroosje zich terecht op het verbod op censuur van artikel 7 Grondwet. Bovendien heeft Doornroosje ter zitting verklaard dat zij voorafgaand aan het optreden nog met Bob Vylan in overleg zal treden over de ontstane commotie.
4.9.
De slotsom is dat zowel de primaire als de subsidiaire vorderingen van CJO zullen worden afgewezen.
4.10.
CJO is in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten (inclusief nakosten) betalen. De proceskosten van Doornroosje worden begroot op:
- griffierecht
€
714,00
- salaris advocaat
€
1.107,00
- nakosten
€
178,00
(plus de verhoging zoals vermeld in de beslissing)
Totaal
€
1.999,00
5.De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
wijst de vorderingen af,
5.2.
veroordeelt CJO in de proceskosten van € 1.999,00, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe, te vermeerderen met € 92,00 plus de kosten van betekening als CJO niet tijdig aan de veroordelingen voldoet en het vonnis daarna wordt betekend,
5.3.
verklaart dit vonnis voor wat betreft de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. S.J. Peerdeman en in het openbaar uitgesproken op 15 september 2025. De feiten en de motivering waarop de beslissing steunt, zijn afzonderlijk vastgelegd op 25 september 2025.
506