Uitspraak
Zaaknummer: 91904/KG ZA 03-218
Zittingsdatum: 25 april 2003
264
RECHTBANK TE HAARLEM
Proces-verbaal zitting in kort geding
Ter terechtzitting van 25 april 2003 van de voorzieningenrechter van de rechtbank te Haarlem, mr. Th.S. Röell, zitting houdend in kort geding, bijgestaan door mr. A.P.M. van Dullemen, griffier, zijn ter behandeling van het bij dagvaarding aanhangig gemaakte geding met zaaknummer: 91904/KG ZA 03-218 van:
de rechtspersoon naar het recht van de plaats van de vestiging
AIR ANATOLIA/ANADOLU HAVACILIK A.S.,
gevestigd te Istanbul, Turkije,
eisende partij,
advocaat mr. A. Kara, te Maastricht,
procureur mr. J.B. Vallenduuk,
-- tegen --
de rechtspersoonlijkheid bezittende Europese organisatie voor de veiligheid van de luchtvaart EUROCONTROL,
gevestigd te Brussel, België,
gedaagde partij,
advocaat mr. E.M. van der Heijden te Amsterdam,
procureur mr. M. Middeldorp,
hierna ook aan te duiden als Air Anatolia respectievelijk Eurocontrol.
verschenen:
- L. Rijks, accountmanager van Air Anatolia, bijgestaan door mr. Kara, voornoemd;
- Mr. Van der Heijden voornoemd, namens Eurocontrol.
1. Het verloop van het geding en de vorderingen en het verweer in conventie en in reconventie
De vordering in conventie
Ter terechtzitting van 25 april 2003 heeft Air Anatolia overeenkomstig de dagvaarding ge-steld en, kort en zakelijk weergegeven, gevorderd dat de voorzieningenrechter bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
1. primair het gelegde conservatoir vreemdelingenbeslag op de zich aan boord van het luchtvaartuig met registratienummer TC-ANM bevindende brandstofvoorraden met on-middellijke ingang op te heffen, althans Eurocontrol te veroordelen om dat beslag met onmiddellijke ingang op te heffen, op verbeurte van een dwangsom van € 60.000,-- voor iedere dag dat Eurocontrol in gebreke blijft om aan dit vonnis te voldoen;
2. subsidiair Eurocontrol te veroordelen om bedoeld beslag met onmiddellijke ingang op te heffen na het stellen van een zekerheid door Air Anatolia tot een bedrag van € 5.000,--, op verbeurte van een dwangsom van € 60.000,-- voor iedere dag dat Eurocontrol in ge-breke blijft om aan dit vonnis te voldoen;
3. Eurocontrol in de kosten van dit geding en het onnodig gelegde beslag te veroordelen.
Eurocontrol heeft de vordering van Air Anatolia gemotiveerd bestreden en geconcludeerd tot afwijzing van die vordering met veroordeling van Air Anatolia in de kosten van het ge-ding.
Het verweer in conventie en de vordering in reconventie
Ter terechtzitting van 25 april 2003 heeft Eurocontrol aan de hand van overgelegde pleitno-tities gemotiveerd verweer gevoerd tegen de vordering in conventie en geconcludeerd tot afwijzing van de vorderingen van Air Anatolia. Voorts heeft Eurocontrol een vordering in reconventie ingesteld en, kort en zakelijk weergegeven, gevorderd dat de voorzieningen-rechter bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
1. primair Air Anatolia zal veroordelen tot betaling aan Eurocontrol van € 8.940.594 te vermeerderen met rente en kosten;
2. subsidiair Air Anatolia zal veroordelen tot het stellen van een bankgarantie ten behoeve van Eurocontrol voor een bedrag groot € 8.940.594 af te geven door een eersteklas Nederlandse bank;
3. meer subsidiair voor recht zal verklaren dat Air Anatolia onrechtmatig handelt jegens Eurocontrol;
4. uiterst subsidiair Air Anatolia zal verbieden tot het (doen) uitvoeren van vluchten in het Nederlandse luchtruim.
5. Eurocontrol zal veroordelen in de kosten van het geding.
Na verder debat in tweede termijn hebben partijen vonnis gevraagd.
Na schorsing van de zitting heeft de voorzieningenrechter overwogen als hierna onder 3. weergegeven en de navolgende beslissing uitgesproken.
2. Feiten:
a. Eurocontrol heeft een openstaande vordering op Air Anatolia van ruim 6 miljoen euro.
b. De voorzieningenrechter heeft op 15 april 2003 verlof verleend voor het leggen van con-servatoir vreemdelingenbeslag op de brandstofvoorraden in een aantal vliegtuigen die door Air Anatolia worden geëxploiteerd (hierna: het beslag).
c. Hedenochtend is beslag gelegd op de brandstofvoorraad in het door Air Anatolia ge-ëxploiteerde vliegtuig met registratienummer TC ANM.
d. Air Anatolia heeft heden € 5.000,-- overgemaakt op de derdenrekening van de raadsman van Eurocontrol, ter opheffing van het beslag.
e. Eurocontrol heeft geweigerd het beslag op te heffen.
3. Overwegingen in conventie en in reconventie
3.1 Kern van het onderhavige geschil vormt de vraag of Eurocontrol onrechtmatig handelt door te weigeren het beslag op te heffen. Deze vraag dient in beginsel te worden beantwoord aan de hand van de concrete omstandigheden ten tijde van de beslaglegging, waaronder de hoogte van de te verhalen vordering, de waarde van het beslagen goed en de eventueel one-venredig zware wijze waarop de schuldenaar door het beslag in zijn belangen wordt getroffen.
3.2 Air Anatolia stelt zich op het standpunt dat het beslag moet worden opgeheven, omdat (aan-zienlijk meer dan) de waarde van de beslagen brandstofvoorraad aan Eurocontrol is betaald ter opheffing van het beslag. Een beslag dient immers als verhaalsmiddel, gericht op de uit-winning van het beslagen goed, teneinde uit de opbrengst de geldvordering waarvoor het beslag is gelegd te verhalen. Na betaling van het bedrag van € 5.000,--, zijnde ruimschoots de executiewaarde van de brandstof, dient het beslag derhalve nog slechts als een pressie-middel tot betaling van de volledige openstaande vordering, waartoe Air Anatolia thans niet in staat is. Door de uitoefening van dit pressiemiddel maakt Eurocontrol in de visie van Air Anatolia misbruik van haar bevoegdheid en lijdt Air Anatolia enorme schade, omdat het vliegtuig - dat volgens het vigerende vliegschema vanmorgen al had moeten vertrekken, maar in elk geval nog deze avond een vlucht van Amsterdam naar Turkije moet maken - niet door Air Anatolia kan worden gebruikt.
3.3 Daar tegenover stelt Eurocontrol zich op het standpunt dat het beslag op basis van artikel 705 lid 2 Rv slechts behoeft te worden opgeheven tegen zekerheidstelling voor het beloop van haar gehele vordering op Air Anatolia. Het betaalde bedrag van € 5.000,-- vormt echter minder dan 0,06% van die vordering, aldus Eurocontrol.
3.4 In het kader van dit kort geding is voldoende aannemelijk geworden dat de beslagen brandstofvoorraad feitelijk geen verhaalsmogelijkheid biedt, omdat de kosten om de brand-stofvoorraad uit het vliegtuig te halen waarschijnlijk hoger zullen zijn dan de executie-waarde van de brandstof. Hiermee staat tevens op voorhand vast dat Air Anatolia door de betaling van € 5.000,-- ruimschoots de executiewaarde van de beslagen brandstof heeft vol-daan. Aldus heeft zij beduidend meer betaald dan de opbrengst die Eurocontrol bij executo-riale verkoop van de brandstof had kunnen verkrijgen. De enige resterende functie van het thans nog liggende beslag is dan ook die van pressiemiddel om Air Anatolia tot verdere be-talingen te dwingen. Gesteld nog gebleken is dat Air Anatolia thans feitelijk in staat is de gehele vordering van Eurocontrol te voldoen.
3.5 Tegen die achtergrond dient voortzetting van het beslag na betaling van meergenoemd be-drag van € 5.000,-- voorshands als onrechtmatig te worden gekwalificeerd, gezien de ken-nelijke schade die handhaving daarvan voor Air Anatolia met zich brengt. Een beslag mag immers, behoudens bijzondere omstandigheden die in dit geding niet aannemelijk zijn ge-worden, niet louter als pressiemiddel worden gebruikt. Het beslag zal daarom worden opge-heven.
3.6 Ter zake van de reconventionele vordering wordt als volgt overwogen. Hoewel het de raadsman van Eurocontrol niet euvel valt te duiden dat deze vordering pas zeer kort voor de zit-ting ter kennis is gekomen van de voorzieningenrechter en de raadsman van Air Anatolia (de dagvaarding is immers eerst hedenochtend uitgebracht), brengt het bestek van dit kort geding met zich dat onvoldoende debat heeft kunnen plaatsvinden over de (deels) zeer ver-strekkende vorderingen.
3.7 De gevorderde verklaring voor recht is in kort geding in elk geval niet toewijsbaar. De vordering tot afgifte van een bankgarantie is in strijd met het gesloten stelsel van dwangmiddelen en middelen tot bewaring van recht, zoals uiteengezet in HR 14 december 2001, NJ 2002/45. De vordering tot beta-ling kan in dit stadium nog niet als voldoende onderbouwd worden beschouwd, temeer nu de hoogte van de vordering dagelijks lijkt te fluctueren. De voorzie-ningenrechter twijfelt ook aan het spoedeisend belang van Eurocontrol bij zo'n veroordeling, nu het Eurocontrol met name om de verhaalsmogelijkheden gaat en niet om vaststelling van de vordering, die vooralsnog in zijn algemeenheid niet wordt betwist. Voor wat betreft het gevorderde vliegverbod teneinde de schuld niet verder te laten oplopen, overweegt de voorzieningenrechter dat voorshands onvoldoende duidelijk is geworden dat de schuld op dit moment nog steeds op-loopt, nu het overgelegde betalingsoverzicht juist in de richting van een afname van de schuld lijkt te wijzen.
3.8 De slotsom luidt dat de reconventionele vorderingen zullen worden afgewezen.
3.9 Eurocontrol zal als de in het ongelijk te stellen partij worden veroordeeld in de kosten van het geding in conventie en in reconventie.
Vervolgens heeft de voorzieningenrechter de volgende beslissing uitgesproken.
4. De beslissing
De voorzieningenrechter:
in conventie:
4.1 Heft op het conservatoir vreemdelingenbeslag op de 6.400 kg kerosine die zich bevindt in de daartoe bestemde brandstoftank van het luchtvaartuig Boeing type 757 met registratie TC ANM, dat geparkeerd staat op de Luchthaven Schiphol te Schiphol.
4.2 Veroordeelt Eurocontrol in de kosten van dit geding, tot op de uitspraak van dit vonnis aan de zijde van Air Anatolia begroot op € 273,20 aan verschotten en € 703,36 aan salaris voor de procureur.
4.3 Verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad.
4.4 Wijst af het meer of anders gevorderde.
in reconventie:
4.5 Weigert de gevraagde voorzieningen.
4.6 Veroordeelt Eurocontrol in de kosten van dit geding, tot op de uitspraak van dit vonnis aan de zijde van Air Anatolia begroot op nihil.
Waarvan proces-verbaal,