Uitspraak
RECHTBANK HAARLEM
Sector kanton
Locatie Haarlem
zaak/rolnr.: 377673 / CV EXPL 08-3295
datum uitspraak: 12 november 2008
VONNIS VAN DE KANTONRECHTER
inzake
[eiseres]
te [woonplaats]
eisende partij
hierna te noemen: [eiseres]
gemachtigde: mr. H.A. Terleth-Gerretse
tegen
de besloten vennootschap Dura Vermeer Infrastructuur B.V.
te Hoofddorp, gemeente Haarlemmermeer
gedaagde partij
hierna te noemen: Dura Vermeer
gemachtigde: mr. A. van der Veen
rolgemachtigde: H. Terhoeven
De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit de volgende stukken:
- de dagvaarding van 29 februari 2008, met producties,
- de conclusie van antwoord, met producties,
- de conclusie van repliek, met producties,
- de conclusie van dupliek, met producties.
Vonnis is nader bepaald op heden.
De feiten
a. [eiseres] (geboren op 8 oktober 1956) is op 25 september 2000 voor 30 uur
per week bij Dura Vermeer in dienst getreden als keetdame/koffiejuffrouw op de bouwlocatie Schiphol. Haar salaris bedroeg laatstelijk € 1.474,20 bruto per maand, inclusief vakantietoeslag. Op de arbeidsovereenkomst was de CAO voor Uitvoerend, Technisch en Administratief personeel in de bouwbedrijven (UTA) van toepassing.
b. [eiseres] is in 2003 gescheiden.
c. Op 15 april 2005 heeft [eiseres] zich in overspannen toestand ziek gemeld.
[eiseres] maakte kenbaar dat zij al geruime tijd ongewenst seksueel werd bejegend door [XXX], een projectleider die vanaf 1986 bij Dura Vermeer in dienst was en sinds 2002 op Schiphol werkte.
d. Dura Vermeer heeft [XXX] direct op non-actief gesteld. Verder heeft zij opdracht gegeven aan Bezemer & Kuiper (een extern bureau voor advies en training op het gebied van beleid tegen o.a. seksuele intimidatie op het werk) om de beschuldiging
van [eiseres] jegens [XXX] te onderzoeken. Dit bureau heeft daartoe een klachtencommissie samengesteld, bestaande uit de juriste mr. G. van Driem en de psycholoog/seksuoloog B. Lam.
e. De klachtencommissie heeft alle betrokkenen gehoord. In haar onderzoeksverslag van juni 2005 vermeldt de commissie (zeer kort samengevat) dat zij aannemelijk acht dat:
- [XXX] misbruik heeft gemaakt van zijn positie als leidinggevende van [eiseres] en van de afhankelijkheid waarin zij na haar echtscheiding verkeerde;
- [XXX] [eiseres] heeft gedwongen tot seksuele intimiteiten waaraan zij geen weerstand heeft kunnen bieden;
- [XXX] de privacy van [eiseres] ernstig heeft geschonden door haar thuis te bezoeken en haar zowel telefonisch als via sms-berichten lastig te (blijven) vallen.
f. De commissie heeft Dura Vermeer geadviseerd [XXX] schriftelijk te berispen,
hem te verstaan te geven dat bij herhaling ontslag zou volgen en hem voortaan niet meer als leidinggevende van vrouwen te laten fungeren. Dura Vermeer heeft deze adviezen opgevolgd. Ook heeft zij [XXX] per oktober 2005 overgeplaatst naar een andere regio (Dura Vermeer Rail). [XXX] heeft in het najaar van 2007 zelf ontslag genomen.
g. De commissie heeft Dura Vermeer tevens geadviseerd om [eiseres], zo zij dat wenste, te laten terugkeren in een passende functie.
h. Dura Vermeer heeft [eiseres] aangeboden om in juni 2005 op neutraal terrein vier uur per dag als keetdame te gaan re-integreren. [eiseres] voelde zich daar op dat moment echter nog niet toe in staat.
i. In december 2005 heeft Dura Vermeer een arbeidsdeskundige laten onderzoeken
welke mogelijkheden er waren om [eiseres] te laten re-integreren. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er geen blijvende passende functies binnen Dura Vermeer voor [eiseres] waren.
j. In maart/april 2006 is [eiseres] op initiatief en kosten van Dura Vermeer gestart
met een tweede spoor re-integratietraject bij United Restart. In juni 2006 bleek
dat [eiseres] hier nog niet aan toe was wegens te veel belemmerende psychische factoren. Het traject is in januari 2007 hervat, maar medio juni 2007 opgeschort, omdat [eiseres] een half jaar rust wilde nemen.
k. De verzekeringsarts was op 20 maart 2007 van oordeel dat [eiseres] nog ernstige psychische klachten had. De verzekeringsarts schrijft in zijn rapport:
Gelet op de werkgerelateerde aard van de klachten bestaat een grote en invoelbare drempel ten aanzien van werkhervatting. (...) De verwachting is dat indien sprake is van geleidelijke werkhervatting dit een gunstig effect zal hebben op de psychische klachten. (...) Naast de psychische beperkingen bestaan beperkingen ten aanzien van rugbelastende werkzaamheden en werkzaamheden waarbij sprake is van langdurige statische nekbelasting (...). .
l. [eiseres] is volledig arbeidsongeschikt verklaard. Zij ontvangt vanaf 13 april 2007 een WGA-uitkering. Dura Vermeer heeft het salaris tijdens de eerste twee ziektejaren volledig doorbetaald.
m. Op 11 juni 2007 heeft Vermeer een ontslagvergunning voor [eiseres] aangevraagd op grond van langdurig ziekteverzuim. De vergunning is op 28 juni 2007 verleend, waarna Dura Vermeer de arbeidsovereenkomst heeft opgezegd tegen 1 september 2007.
n. Dura Vermeer heeft [eiseres] € 5.000,00 bruto toegekend als compensatie voor haar inkomensdaling.
o. In juni 2008 heeft het Schadefonds Geweldsmisdrijven [eiseres] een tegemoetkoming in immateriële schade en materiële letselschade toegekend van
€ 21.500,00 op de grond, dat voldoende aannemelijk is geworden dat [eiseres]
vanaf november 2003 tot medio april 2005 slachtoffer is geweest van - als een geweldsmisdrijf aan te merken - seksueel misbruik.
De vordering
[eiseres] vordert (samengevat) om Dura Vermeer op grond van artikel 7:681 BW
te veroordelen tot betaling van € 61.906,32 aan inkomstenderving en € 19.079,00
aan pensioenschade, een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf
1 september 2007.
[eiseres] stelt daartoe onder meer het volgende. De opzegging is kennelijk onredelijk vanwege de gevolgen ervan. Kort nadat [eiseres] bekend had gemaakt dat zij zou gaan scheiden is [XXX] zich opdringerig en eisend gaan opstellen. Eind 2003 is hij handtastelijk geworden. In januari 2004 kreeg [eiseres] van Dura Vermeer te horen dat zij om bedrijfseconomische redenen zou worden ontslagen. Dit was een grote schok voor haar. Eind maart 2004 hoorde zij dat haar ontslag niet doorging, volgens [XXX] dankzij zijn inspanningen. Hierna is hij nog opdringeriger geworden. Begin februari 2005 heeft [eiseres] projectcoördinator [YYY] geïnformeerd, echter zonder resultaat.
Op 15 april 2005 heeft [eiseres] zich ziek gemeld, omdat zij de situatie niet meer aankon. Daarna is zij onder psychiatrische behandeling gekomen. [eiseres] heeft in juni 2005 aangifte tegen [XXX] gedaan. Hij is niet veroordeeld wegens gebrek aan bewijs.
Dura Vermeer heeft niet gehandeld als een goed werkgever door:
- [eiseres] zonder supervisie of begeleiding te laten werken onder leiding van [XXX], terwijl zij wist dat hij seksuele problemen had,
- geen maatregelen te nemen om [eiseres] tegen [XXX] te beschermen,
- met voorbijgaan aan de conclusies van de klachtencommissie geen verstrekkende maatregelen tegen [XXX] te treffen.
Aannemelijk is dat Dura Vermeer op de hoogte was van de seksuele problemen van
[XXX] en diens seksuele intimidatie jegens [eiseres]. Immers, toen [XXX] nog
op het Floriadeproject werkte had hij een relatie met zijn ex-schoonzuster. Om die reden heeft Dura Vermeer hem overgeplaatst naar Schiphol. Verder heeft [ZZZ] (hoofduitvoerder) [XXX] en [eiseres] in november 2003 zoenend op het werk aangetroffen.
Op 3 februari 2005 heeft [eiseres], naar aanleiding van een opmerking over het feit
dat zij regelmatig te laat kwam, tegen [YYY] gezegd dat dit kwam doordat
[XXX] vaak ’s nachts bij haar langs kwam. [YYY] heeft ook de woede-uitbarsting op 4 februari 2005 van [eiseres] tegen [XXX] gehoord.
Ook indien Dura Vermeer niet bekend is geweest met de seksuele problemen van
[XXX], moet diens laakbare gedrag aan haar worden toegerekend.
[eiseres] is volledig arbeidsongeschikt geraakt door de seksuele intimidatie van
[XXX]. Gelet op alle omstandigheden, waaronder haar leeftijd, lage opleiding, eenzijdige arbeidsverleden en slechte positie op de arbeidsmarkt, is het ontslag zonder toekenning van een vergoeding kennelijk onredelijk.
De inkomensderving bedraagt € 368,49 per maand oftewel € 61.906,32 tot aan de pensioengerechtigde leeftijd. Daarnaast lijdt [eiseres] pensioenschade. Om het pensioen te bereiken dat zij had ontvangen indien zij tot haar 65e jaar in dienst van Dura Vermeer was blijven werken, heeft zij € 19.079,00 nodig.
Het verweer
Dura Vermeer voert (samengevat) het volgende verweer.
Primair betwist zij het bestaan van een causaal verband tussen arbeidsongeschiktheid en werk(omstandigheden). De verhouding tussen [eiseres] en [XXX] speelde zich hoofdzakelijk in de privé-sfeer af. [eiseres] is, voordat zij uitviel, met diverse andere traumatiserende omstandigheden geconfronteerd, zoals haar echtscheiding en het dreigende ontslag. Hierdoor zouden gevoelens van rancune, frustratie en teleurstelling kunnen zijn ontstaan die tot haar uitval en psychische klachten hebben geleid. Een andere oorzaak kan zijn gelegen in de fysieke (rug- en nek)klachten waarmee [eiseres] begin 2005 blijkens rapportages van de Arbo-arts kampte.
Subsidiair geldt dat Dura Vermeer geen verwijt treft van een eventueel oorzakelijk verband tussen [XXX]s gedrag en [eiseres]s uitval. Dura Vermeer was tot 15 april 2005 niet van de kwestie op de hoogte. Dat [XXX] seksuele problemen had, was haar niet bekend. [XXX] is uitsluitend maar Schiphol overgeplaatst, omdat het Floriade-project was afgelopen. Uit verklaringen die collega’s bij de klachtencommissie hebben afgelegd blijkt dat hen wel was opgevallen dat er een nauwe band of onschuldige (liefdes)relatie bestond tussen [eiseres] en [XXX], maar zeker niet iets dat duidde op problemen. De relatie heeft 20 maanden geduurd zonder dat [eiseres] iemand van het vermeende misbruik op de hoogte heeft gesteld. Dura Vermeer voert een actief beleid om seksuele intimidatie te voorkomen. Er is een vertrouwenspersoon bij wie ongewenst gedrag kan worden gemeld. [eiseres] heeft dat nagelaten.
Na de uitval van [eiseres] is Dura Vermeer direct voortvarend opgetreden. Zij heeft
de adviezen van de klachtencommissie opgevolgd (non-actiefstelling, officiële berisping, overplaatsing). Zij heeft zich ingespannen om [eiseres] te laten re-integreren. Zij heeft de psycholoog (via de Arbo-unie) en het re-integratietraject betaald, ook nadat de arbeidsovereenkomst was beëindigd. Zij heeft het loon gedurende ruim twee jaar bovenwettelijk en boven de CAO volledig doorbetaald. [eiseres] heeft een bonus en een ziekteverzuimbonus ontvangen en haar pensioenopbouw is volledig voortgezet.
De beëindiging van de arbeidsovereenkomst was onvermijdelijk. [eiseres] heeft daarbij een vergoeding van € 5.000,00 bruto ontvangen. Met dit alles heeft Dura Vermeer [eiseres] voldoende gecompenseerd. Het ontslag is dan ook niet kennelijk onredelijk.
De beoordeling van het geschil
1. [eiseres] stelt dat de opzegging kennelijk onredelijk is omdat, mede in aanmerking genomen de voor haar getroffen voorzieningen en de voor haar bestaande mogelijkheden om ander werk te vinden, de gevolgen van de opzegging voor haar te ernstig zijn in vergelijking met het belang van Dura Vermeer bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De kantonrechter overweegt dat bij de toetsing van het gevolgencriterium alle omstandigheden van het geval ten tijde van het ontslag in onderlinge samenhang in aanmerking dienen te worden genomen. Daartoe behoren de duur van het dienstverband, de leeftijd en arbeidsmarktperspectieven van de werknemer. Bij een ontslag van een arbeidsongeschikte werknemer kan van belang zijn of er een relatie bestaat tussen de arbeidsongeschiktheid en het werk, of, en zo ja, in welke mate de werkgever verwijt treft van de arbeidsongeschiktheid, of de werknemer een financiële compensatie tijdens de arbeidsongeschiktheid heeft ontvangen en of er voldoende is gedaan op het gebied van re-integratie.
2. De kantonrechter stelt voorop dat er op grond van het uitvoerige onderzoeksverslag van de klachtencommissie geen twijfel over kan bestaan, dat [XXX] zich jegens [eiseres] schuldig heeft gemaakt aan seksuele intimidatie. De kantonrechter onderschrijft dan ook de bevindingen en overwegingen van de commissie, zoals kort samengevat onder de feiten sub e. Voor zover Dura Vermeer deze betwist, kan de kantonrechter haar daarin niet volgen.
3. Vervolgens is de vraag is of Dura Vermeer wist, dan wel had moeten of kunnen weten
of vermoeden, dat [eiseres] ongewenst seksueel werd bejegend door [XXX].
In het bevestigende geval zou dit de gevolgtrekking rechtvaardigen dat Dura Vermeer
zich jegens [eiseres] niet heeft gedragen zoals een goed werkgever betaamt en tekort is geschoten in haar zorgplicht. De kantonrechter beantwoordt die vraag echter ontkennend. Dit wordt als volgt toegelicht.
4. Ten eerste is niet gebleken dat [eiseres] vóór februari 2005 zelf op het werk heeft laten weten of blijken dat zij vond dat [XXX] haar op een ongewenste en ongepaste wijze bejegende. Tegenover de gemotiveerde betwisting van Dura Vermeer heeft [eiseres] verder onvoldoende gesteld om ervan uit te gaan dat Dura Vermeer in 2002 zelf al wist dat [XXX] een seksueel probleem had en vrouwelijke werknemers daarom tegen hem moesten worden beschermd. [eiseres] heeft niet betwist dat
[XXX] uitsluitend naar Schiphol is overgeplaatst omdat het Floriade-project ten einde was. Ook onvoldoende voor het aannemen van een eigen wetenschap bij Dura Vermeer is, dat [AAA] (personeelsfunctionaris) - blijkens haar verklaring bij de klachtencommissie - in 2003 enkele malen op vreemde tijdstippen door een anoniem persoon (man of vrouw) is gebeld op een mobiele telefoon die eerder door [XXX] was gebruikt. Uit het feit dat F. [ZZZ] (hoofduitvoerder) eenmaal (in november 2003) heeft gezien dat [eiseres] en [XXX] elkaar innig omhelsden, kan evenmin volgen dat Dura Vermeer (toen al) moet hebben geweten of vermoed dat sprake was van ongewenst gedrag van [XXX]. Kennelijk is dit voorval geen aanleiding voor [eiseres] geweest om zich over [XXX] te gaan beklagen, bijvoorbeeld bij de sociaal werkster/vertrouwenspersoon van Dura Vermeer. In feite komt het erop neer dat [eiseres] tot begin februari 2005 heeft gezwegen. Wat de reden daarvan ook geweest mag zijn, niet valt in te zien dat er desondanks voor Dura Vermeer vóór februari 2005 een reden bestond om [eiseres] tegen [XXX] te beschermen. Hieraan kan het al langer bestaan van geruchten over een mogelijke verhouding ook niet afdoen.
5. Vast staat dat [eiseres] uiteindelijk op 3 februari 2005 tegen [YYY] (projectcoördinator) heeft gezegd dat [XXX] haar ’s ochtends vroeg bezocht en
dat zij daar bepaald geen prijs op stelde. De indruk van de kantonrechter is dat
[YYY] hierop wellicht te laconiek en afwachtend heeft gereageerd. Het gaat echter te ver om hieraan de conclusie te verbinden dat Dura Vermeer vanaf dat moment wel blaam treft.
6. De kantonrechter is van oordeel dat Dura Vermeer na de uitval van [eiseres]
op 15 april 2005 snel en goed is opgetreden door [XXX] direct op non actief te stellen en door een gedegen onderzoek door een onafhankelijk en op het desbetreffende terrein deskundig bureau te initiëren. Ongegrond is het verwijt van [eiseres] dat
Dura Vermeer heeft nagelaten verstrekkende maatregelen tegen [XXX] te treffen. Dura Vermeer heeft [XXX] immers conform het advies van de klachtencommissie bij brief van 6 oktober 2005 berispt en hem bij herhaling ontslag in het vooruitzicht gesteld. Dat [XXX] is overgeplaatst en niet ontslagen, strookt met de overweging van de klachtencommissie dat: zij niet tot advisering daartoe over[gaat], nu klaagster [[eiseres], toev. kantonrechter] te kennen heeft gegeven daar niet op uit te zijn en dit voor beklaagde als vader van twee opgroeiende kinderen een grote straf zou zijn.
De kantonrechter is tevens van oordeel dat Dura Vermeer voldoende pogingen heeft ondernomen om [eiseres] te laten re-integreren. Uit de stukken blijkt overigens niet dat dit een punt van geschil is.
7. [eiseres] stelt dat [XXX]s laakbare gedrag hoe dan ook aan Dura Vermeer moet worden toegerekend, zelfs indien Dura Vermeer niet van de seksuele problemen van
[XXX] op de hoogte was. Dit standpunt is naar het oordeel van de kantonrechter niet juist. De werkgever is verplicht zorg te dragen voor de veiligheid op het werk. De zorgplicht ziet tevens op de bescherming van de werknemer tegen seksuele intimidatie. Indien de werkgever in de nakoming van die zorgplicht tekortschiet, is hij schadeplichtig jegens de werknemer die het slachtoffer van seksuele intimidatie is geworden. Het gaat hierbij echter om een schuldaansprakelijkheid, en niet - zoals [eiseres] kennelijk meent - om een risicoaansprakelijkheid. Niet is gebleken dat Dura Vermeer haar zorgverplichting op dit punt heeft geschonden. Hiervoor is bovendien al overwogen dat zij geen reden had om te vermoeden dat er sprake was van seksuele intimidatie. Van belang is verder dat in de jaren 2003-2005 een vertrouwenspersoon (mevrouw [BBB]) bij Dura Vermeer werkzaam was, tot wie [eiseres] zich had kunnen wenden.
8. Omtrent het door [eiseres] gestelde causale verband wordt het volgende overwogen.
De kantonrechter vindt dat voldoende vast staat, dat de ongewenste gedragingen van [XXX] de arbeidsongeschiktheid tenminste mede hebben veroorzaakt, zodat in zoverre inderdaad sprake is van een arbeidsgerelateerde arbeidsongeschiktheid.
Hieraan kan niet afdoen dat de contacten tussen [eiseres] en [XXX], volgens Dura Vermeer, feitelijk hoofdzakelijk in de privé-sfeer (bij [eiseres] thuis) hebben plaatsgehad. Als gegeven staat tenslotte voorop dat [XXX] de leidinggevende althans de hiërarchisch meerdere van [eiseres] was.
9. Dura Vermeer heeft zich subsidiair op het standpunt gesteld dat, indien een causaal verband tussen de gedragingen van [XXX] en de arbeidsongeschiktheid van [eiseres] moet worden aangenomen, haar geen verwijt van de arbeidsongeschiktheid treft. De kantonrechter deelt dit standpunt en verwijst voor de motivering daarvan naar hetgeen hiervoor onder r.o. 3 tot en met 7 is overwogen.
10. De kantonrechter vat hetgeen tot nu toe is vastgesteld en overwogen als volgt kort samen:
- [eiseres] is ongewenst seksueel bejegend door een mannelijke leidinggevende.
- Aannemelijk is dat haar arbeidsongeschiktheid hierdoor mede is veroorzaakt.
- Ondanks de mogelijkheid het probleem met de vertrouwenspersoon van
Dura Vermeer te bespreken heeft [eiseres] langdurig gezwegen.
- Dura Vermeer was niet van de situatie op de hoogte.
- Dura Vermeer heeft, zodra dat wel het geval was, adequate maatregelen getroffen.
- Niet is gebleken dat Dura Vermeer is tekortgeschoten in haar zorgplicht.
- Hoewel de arbeidsongeschiktheid (ook) arbeidsgerelateerd is, treft Dura Vermeer daarvan geen verwijt.
- Dura Vermeer heeft zich na het ontstaan van de arbeidsongeschiktheid voldoende ingespannen om [eiseres] eerst binnen en vervolgens buiten haar organisatie te laten re-integreren.
- Dura Vermeer heeft het salaris van [eiseres] langer volledig doorbetaald dan volgens de wet en de CAO is vereist.
- De opzegging van de arbeidsovereenkomst lag vanwege het langdurige ziekteverzuim zonder meer in de rede.
- Dura Vermeer heeft [eiseres] bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst een compensatie voor inkomensderving van € 5.000,00 bruto betaald.
11. Op grond van voornoemde feiten en omstandigheden is de kantonrechter van oordeel dat Dura Vermeer niet kennelijk onredelijk ten opzichte van [eiseres] heeft gehandeld door haar geen hoger bedrag toe te kennen. De leeftijd, het opleidingsniveau en de positie van [eiseres] op de arbeidsmarkt maken dit niet anders. De vordering wordt daarom afgewezen.
12. Aangezien [eiseres] in het ongelijk wordt gesteld, dient zij de proceskosten te dragen.
Beslissing
De kantonrechter:
- wijst de vordering af;
- veroordeelt [eiseres] tot betaling van de proceskosten, die aan de kant van Dura Vermeer tot en met vandaag worden begroot op € 1.200,00 voor salaris gemachtigde.
Dit vonnis is gewezen door mr. E.P. Stolp en uitgesproken op de openbare terechtzitting van bovengenoemde datum.