De feiten
a. De OR Novio is de ondernemingsraad die is ingesteld door Novio N.V. (hierna: Novio)
b. Sinds december 2006 zijn de aandelen van Novio volledig in handen van Connexxion Openbaar Vervoer N.V. (hierna: Connexxion OV), een volledige dochter van Connexxion Holding.
c. Op 15 december 2006 zijn door Connexxion Holding , de Gemeente Nijmegen, Novio en de OR van Novio afspraken gemaakt in het kader van de verkoop door de Gemeente Nijmegen van de aandelen in Novio aan Connexxion Holding. Met betrekking tot medezeggenschap hielden deze afspraken het volgende in:
“Bij vervanging van bussen zal de OR van Novio NV dan wel, na instelling, de OR van het KAN bedrijf om advies worden gevraagd.”
d. De afkorting KAN staat voor: Knooppunt Arnhem Nijmegen.
e. De afkorting SAN staat voor: Stadsregio Arnhem Nijmegen, de nieuwe naam die de naam KAN verving.
f. Bij brief van 26 januari 2007 heeft Connexxion Holding het volgende aan Novio geschreven:
“Het feit dat de aandelen van Novio NV worden gehouden door Connexxion Openbaar Vervoer NV en niet door Connexxion Holding NV heeft organisatorisch geen materieel effect op de plaats in onze organisatie van Novio NV en van haar ondernemingsraad binnen Connexxion.
Connexxion Holding garandeert de afspraken die zij gemaakt heeft in het acquisitieproces met de OR van Novio NV alsof Connexxion Holding NV zelf de aandelen zou hebben verworven.”
g. Connexxion Holding is sedert 29 juni 2007 de enig aandeelhouder en bestuurder van Hermes.
h. Op 11 december 2009 werd de volgende mededeling aan alle medewerkers van Novio, Connexxion OV en Hermes gedaan:
“Start concessie SAN en overgang personeel
(…)
Vanaf 13 december a.s. is Novio NV de nieuwe concessiehouder van de openbaar vervoer concessie SAN. Als gevolg hiervan treedt het personeel van de Connexxion OV vestigingen Arnhem, Bemmel, Dieren, Duiven en het personeel van de Hermes vestigingen Gennep en Nijmegen van rechtswege in dienst bij Novio NV. (…)
(…) de betrokken personeelsleden die van rechtswege zullen overgaan naar Novio, zullen ter beschikking worden gesteld aan respectievelijk Connexxion OV en Hermes. Op deze wijze komt de directie van Novio tegemoet aan de afspraken met Connexxion OV en Hermes. Onder leiding van Novio zullen Connexxion OV en Hermes een deel van de concessie SAN in onderaanneming uitvoeren. Mocht de Ondernemingskamer uitspreken dat het besluit van de directie Novio tot onderaanneming niet in redelijkheid had mogen worden genomen, dan zullen wij ons hier uiteraard bij neerleggen en een nieuw besluit nemen.
(…)
• de medezeggenschap voor de betrokkenen wordt uitgeoefend door de OR van Novio. Deze is van plan om op korte termijn verkiezingen uit te schrijven, waardoor ook de nieuwe werknemers straks vertegenwoordigd zijn binnen de OR van Novio.
(…)”
i. De nieuw gekozen OR Novio heeft op 23 april 2010 besloten twee onderdeelcommissies in te stellen: één voor SAN Noord en één voor SAN Zuid.
j. In het voorjaar van 2011 heeft SAN opnieuw de concessie voor openbaar vervoer in dat gebied aanbesteed voor de periode van dienstregelingjaar 2013 tot dienstregelingjaar 2023, hierna: de concessie C2013.
k. Connexxion Holding heeft besloten om niet met Novio maar met Hermes op deze concessie in te schrijven. De OR Novio had daartoe negatief geadviseerd en is in beroep gegaan tegen dat besluit.
l. Bij uitspraak van 10 mei 2011 heeft de Ondernemingskamer geoordeeld dat Novio en Connexxion Holding niet in redelijkheid hebben kunnen komen tot het besluit van 5 april 2011 met betrekking tot het niet inschrijven van Novio op de SAN concessie C2013. De Ondernemingskamer overwoog daartoe het volgende:
“…dat het besluit van 5 april 2011 in zijn totaliteit beneden de maat is gemotiveerd. Connexxion en Novio hebben op die grond, bij afweging van de betrokken belangen, niet in redelijkheid tot besluit kunnen komen.”
m. Bij brief van 9 augustus 2011 heeft de gemachtigde van de OR Novio namens deze onder meer het volgende aan Connexxion Holding geschreven:
“(…)
De OR Novio heeft namelijk begrepen dat de OR Hermes Groep inmiddels betrokken wordt bij de voorbereiding van de inzet (…) van nieuwe bussen, die in de nieuwe concessie zullen rijden.
Het kan niet zo zijn dat het medezeggenschapsorgaan dat alle medewerkers vertegenwoordigt, bij de keuze van de bussen (…) buiten spel wordt gezet en geen adviesrecht, wordt toegekend of eenzelfde betrokkenheid wordt gegund als aan de OR Hermes Groep.
(…)
De OR Novio is in het geheel niet uit op het voeren van nieuwe procedures. Maar hij meent dat alle medewerkers, die betrokken zijn bij de uitvoering van de toekomstige SAN-concessie, er recht op hebben te worden vertegenwoordigd door een ondernemingsraad die uit hun midden en door hen zelf is gekozen.
Ik verneem graag zo snel mogelijk of Connexxion Holding als mede-ondernemer het standpunt kan onderschrijven inzake de noodzakelijke betrokkenheid van de OR Novio bij de implementatie (en de uitvoering) van de nieuwe SAN-concessie, voorafgaand aan nieuwe OR-verkiezingen bij Hermes Groep.
Indien dit het geval is, stelt de OR Novio voor dat onder leiding van Connexxion Holding als mede-ondernemer in overleg tussen de Hermes Groep en zijn OR en de OR Novio heldere afspraken worden gemaakt over de volwaardige betrokkenheid van de OR Novio bij de implementatie van de nieuwe SAN-concessie totdat nieuwe OR-verkiezingen zijn georganiseerd binnen Hermes Groep waarbij alle medewerkers in het SAN-gebied een OR hebben kunnen kiezen waarin zij zijn vertegenwoordigd.
(…)”
n. Bij e-mailbericht van 25 augustus 2011 heeft de heer [XXX], de toenmalige tijdelijke bestuurder van Connexxion Holding (hierna: [XXX]) het volgende aan de gemachtigde van de OR Novio geschreven:
“(…)
Op dit moment zullen wij geen uitgebreide schriftelijke reactie geven, anders dan een korte reactie op de stelling dat de betrokken medewerkers niet vertegenwoordigd zouden zijn geweest bij het bezoek aan MAN. Dit laatste is niet correct, het bezoek betreft de voorgenomen aanschaf van bussen voor “Nijmegen-streek”. Deze medewerkers worden zoals u weet naar aanleiding van een door de OR Novio en FNV Bondgenoten gevoerde procedure, rechtmatig vertegenwoordigd door de OR Hermes.
(…)”
o. Bij e-mailbericht van 27 september 2011 heeft de gemachtigde van de OR Novio het volgende aan [XXX] van Connexxion Holding geschreven:
“(…)
In uw vorige bericht naar aanleiding van de wens van de OR Novio om te worden betrokken bij de advisering inzake de aanschaf van nieuwe bussen voor de SAN-concessie, liet u weten dat het alleen ging om bussen voor Nijmegen streek. U schreef vervolgens: “Deze medewerkers worden zoals u weet naar aanleiding van een door de OR Novio en FNV Bondgenoten gevoerde procedure, rechtmatig vertegenwoordigd door de OR Hermes.” De medewerkers van SAN Noord, die naar nu pas blijkt kennelijk ook in deze bussen gaan rijden, worden zoals u weet vertegenwoordigd door de OR Novio en niet door de OR Hermes. De bus is de werkplek van de chauffeurs en de OR Novio hecht veel waarde aan het adviesrecht (of instemmingsrecht ivm arbo) bij de aanschaf van nieuwe bussen. Namens de OR Novio verzoek ik u dan ook vanuit Connexxion Holding te bewerkstelligen dat alsnog aan de OR Novio advies wordt gevraagd over de aanschaf van de bussen, waarin medewerkers van SAN Noord, anders dan u aanvankelijk aan mij meedeelde, ook gaan rijden.
(…)”
p. Per e-mailbericht van 17 oktober 2011 heeft [XXX] het volgende aan de gemachtigde van de OR Novio geschreven:
“Van de mogelijk aan te schaffen bussen wordt momenteel een prototype gebouwd. Dit prototype zal op alle vestigingen waar de bus komt te rijden, een periode worden neergezet om alle chauffeurs de gelegenheid te geven om op- en aanmerkingen te maken. Vervolgens zullen deze op- en aanmerkingen met zowel de OR Novio als met de OR Hermes worden besproken.
(…)”
q. De gemachtigde van de OR Novio heeft per e-mailbericht van 18 november 2011 het volgende aan [XXX] geschreven:
“De onderdeelcommissie SAN Noord van de OR Novio heeft van haar overlegpartner begrepen dat de bussen in december 2011 zullen worden besteld. Ik ga ervan uit dat u de (…) toezegging nakomt en dat voorafgaand aan de bestelling overleg met de OR Novio zal plaatsvinden.”
r. [XXX] heeft bij e-mailbericht van 28 november 2011 aan de gemachtigde van de OR Novio geantwoord dat nog geen finale bestelling van de bedoelde bussen heeft plaatsgevonden, dat dit pas plaats zal kunnen vinden nadat het prototype is beoordeeld en dat bij de beoordeling van het prototype ook de OR Novio zal worden betrokken.
s. De bestelling voor de bussen is op 15/23 december 2011 geplaatst door Connexxion Vloot B.V.
t. Vervolgens heeft de gemachtigde van de OR Novio bij e-mailbericht van 30 december 2011 het volgende aan [XXX] geschreven:
“De OR werd afgelopen vrijdag, 23 december 2011, onaangenaam getroffen door de mededeling in zijn overlegvergadering dat hem geen adviesrecht toekomt bij de aanschaf van bussen. Omdat ik met u over deze kwestie heb gecorrespondeerd verneem ik graag zo snel mogelijk of u het inderdaad juist is dat de OR Novio geen advies op grond van artikel 25 lid WOR gevraagd zal worden over de aanschaf van nieuwe bussen en op welke gronden Connexxion Holding meent daartoe niet te zijn gehouden. (…)”
u. In antwoord op het e-mailbericht van 30 december 2011 heeft [XXX] op 5 januari 2012 het volgende aan de gemachtigde van de OR Novio geschreven:
“Binnenkort verwachten wij het prototype, waarna wij de chauffeurs van de betrokken vestigingen/rayons in de gelegenheid zullen stellen op- en aanmerkingen te maken. Deze zullen wij bundelen en met zowel de OR Hermes als de OR Novio bespreken. Daarna zullen wij een besluit nemen, uiteraard rekening houdend met de opvattingen van beide ondernemingsraden. In het verleden heeft dit proces naar tevredenheid van alle betrokkenen gewerkt. Mede omdat naar onze mening voor Connexxion Holding NV de investeringen in beperkte aantallen bussen geen belangrijke investeringen genoemd kunnen worden in de zin van de wet en dus niet formeel adviesplichtig zijn ogv de WOR. Daarnaast is het Connexxion Holding Nv veelal die de investering doet of partij is met de leasemaatschappij en niet bij voorbeeld Novio of Hermes. Op deze wijze geven wij desondanks ondernemingsraden de mogelijkheid invloed uit te oefenen op voor de chauffeur belangrijke aspecten van zijn of haar werkplek.”
v. Bij brief van 14 januari 2012 heeft de gemachtigde van de OR Novio het volgende aan [XXX] geschreven:
“U heeft nu toegezegd dat de OR Novio, net als de OR Hermes, betrokken zal worden bij de evaluatie van de ervaringen van de chauffeurs van de betrokken vestigingen/rayons. Die betrokkenheid betreft uitdrukkelijk niet het adviesrecht op grond van artikel 25 lid 1 WOR. (…)
In het verleden is de OR Novio steeds advies gevraagd met betrekking tot voorgenomen besluiten tot aanschaf van bussen, die in de onderneming zouden worden ingezet. Het betrof aanzienlijk minder bussen dan waarvan nu sprake is. Het enkele feit dat Connexxion Holding NV nu kennelijk als investeerder zal optreden maakt niet dat als gevolg daarvan geen sprake zou zijn van een belangrijke investering voor de onderneming, die de SAN concessie uitvoert.
(…)
Indien ik niet uiterlijk maandag 23 januari 2012 van u de toezegging heb gekregen dat de OR Novio alsnog advies gevraagd zal worden over het nog te nemen besluit tot aanschaf van de bussen, zal de OR Novio mij opdragen een kort geding te starten.”
w. In zijn reactie op die brief heeft [XXX] bij e-mailbericht van 15 januari 2012 als volgt geantwoord:
“Overigens is het besluit om de bussen aan te schaffen integraal onderdeel van het besluit in te schrijven op de SAN concessie. De OR Novio kende het bestek op dit punt en wist daarmee dat je alleen kon inschrijven als je ook besloot om bussen “aan te schaffen” in dit geval 140. Het voorgenomen besluit om in te schrijven op de SAN concessie met Hermes dat ter advisering aan de OR Hermes is voorgelegd omdat dus impliciet ook het besluit om de bussen “aan te schaffen”.
x. Bij e-mailbericht van 20 januari 2012 heeft de gemachtigde van de OR Novio het volgende aan [XXX] geschreven:
“Helaas gaat u (…) niet in op mijn verzoek de OR Novio adviesrecht toe te kennen bij de uiteindelijke keuze voor de bussen op basis van de ervaringen met de nu rijdende prototypes.
(…)
Het spijt de OR Novio dat hij nu toch genoodzaakt wordt procedures aan te spannen (…)”