Uitspraak
RECHTBANK LEEUWARDEN
Sector civiel recht
zaaknummer / rolnummer: 90365 / KG ZA 08-228
Vonnis in kort geding van 17 september 2008
in de zaak van
[eiseres],
wonende te [woonplaats],
eiseres,
advocaat: mr. G.J. van Kammen,
tegen
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
DE VRIES-NIEBOER BEHEER B.V.,
gevestigd te Leeuwarden,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
JURJEN DE VRIES BEHEER B.V.,
gevestigd te Leeuwarden,
gedaagden,
advocaat: mr. R.H. Hulshof.
Eiseres zal hierna "[eiseres]" en gedaagden zullen hierna "De Vries-Nieboer Beheer", "Jurjen de Vries Beheer" en gezamenlijk "Jurjen de Vries c.s." genoemd worden.
1. De procedure
1.1. [eiseres] heeft Jurjen de Vries c.s. in kort geding doen dagvaarden tegen de openbare zitting van 9 september 2008.
1.2. [eiseres] heeft toen op de bij dagvaarding vermelde gronden gevorderd dat de voorzieningenrechter, bij vonnis voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
I.
primair:
Jurjen de Vries c.s. verbiedt een transactie c.q. overeenkomst aan te gaan c.q. een besluit te nemen met betrekking tot het onroerend goed gelegen aan de Van Swietenstraat 12-14 en/of Fahrenheitweg 20-25 te Leeuwarden;
subsidiair:
Jurjen de Vries c.s. verbiedt een transactie c.q. overeenkomst aan te gaan c.q. een besluit te nemen met betrekking tot het onroerend goed gelegen aan de Van Swietenstraat 12-14 en/of Fahrenheitweg 20-25 te Leeuwarden zonder toestemming van de algemene vergadering van aandeelhouders van zowel De Vries-Nieboer Beheer B.V. als ook Jurjen de Vries Beheer B.V.;
meer subsidiair:
Jurjen de Vries c.s. verbiedt een transactie c.q. overeenkomst aan te gaan c.q. een besluit te nemen met betrekking tot het onroerend goed gelegen aan de Van Swietenstraat 12-14 en/of Fahrenheitweg 20-25 te Leeuwarden (zonder toestemming van de algemene vergadering van aandeelhouders van zowel De Vries-Nieboer Beheer B.V. en ook Jurjen De Vries Beheer B.V.) totdat er in de (binnen 4 weken na vonnis in kort geding) op te starten bodemprocedure een vonnis is gewezen terzake;
alles (dus primair, subsidiair en meer subsidiair) op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 1.000.000,- althans een door de voorzieningenrechter in goede justitie vast te stellen dwangsom;
II. Jurjen de Vries c.s. veroordeelt in de kosten van het geding.
1.3. Voorafgaand aan de zitting hebben Jurjen de Vries c.s. een schriftelijke conclusie van antwoord ingediend. Ter zitting hebben beide partijen hun standpunten nader toegelicht, waarbij de advocaat van [eiseres] gebruik heeft gemaakt van pleitnotities, en waarbij Jurjen de Vries c.s. hebben geconcludeerd tot afwijzing van de gevraagde voorzieningen, onder veroordeling van [eiseres] -uitvoerbaar bij voorraad- in de kosten van het geding. De ter zitting zijdens [eiseres] gedane eisvermeerdering is door de voorzieningenrechter ontoelaatbaar verklaard op grond, dat deze te laat is ingediend.
1.4. Partijen hebben producties overgelegd.
1.5. Het vonnis is bepaald op heden.
2. De feiten
In dit kort geding zal van de volgende vaststaande feiten worden uitgegaan.
2.1. De Vries-Nieboer Beheer wordt bestuurd door [a]. Aandeelhouders van De Vries Nieboer Beheer zijn [eiseres] (50%), [b] (12,5%) en [a] voornoemd (37,5%). Als commissaris van De Vries-Nieboer fungeert [c].
2.2. De Vries-Nieboer is 100% aandeelhouder en tevens enig bestuurder van Jurjen de Vries Beheer. Jurjen de Vries Beheer is weer 100% aandeelhouder van Jurjen de Vries. Bestuurder van Jurjen de Vries is haar directeur [d].
2.3. Jurjen de Vries, de werkmaatschappij, is leverancier van met name relatiegeschenken. Jurjen de Vries Beheer is eigenaar van een tweetal onroerende zaken, gelegen aan de Van Swietenstraat 12-14 te Leeuwarden (kantoor en showroom) en de Fahrenheitweg 20-25 te Leeuwarden (productie en magazijn).
2.4. De statuten van De Vries-Nieboer Beheer luiden -voor zover van belang- als volgt:
Artikel 12
1. Het bestuur is belast met het besturen van de vennootschap.
2. Het bestuur alsmede ieder der bestuurders is bevoegd tot vertegenwoordiging van de vennootschap in en buiten rechte.
3. Iedere bestuurder behoeft de goedkeuring van de andere bestuurder(s), alsmede van de raad van commissarissen, voor besluiten strekkende tot alle verbintenissen en rechtshandelingen, waarvan het beloop of de waarde een bedrag van vijfentwintigduizend gulden (f 25.000,-) te boven gaan.
Tevens behoeft het bestuur de goedkeuring van de raad van commissarissen en bij belet of ontstentenis van een raad van commissarissen van de algemene vergadering van aandeelhouders voor besluiten tot:
(…)
b. het stichten, verkrijgen, vervreemden, bezwaren, huren, verhuren, pachten en verpachten van onroerende goederen.
2.5. De statuten van Jurjen de Vries Beheer luiden -voor zover van belang- als volgt:
Artikel 12
1. Het bestuur is belast met het besturen van de vennootschap.
2. Het bestuur alsmede ieder der bestuurders is bevoegd tot vertegenwoordiging van de vennootschap
in en buiten rechte.
3. Het bestuur behoeft de goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders voor besluiten tot:
(…)
b. het stichten, verkrijgen, vervreemden, bezwaren, huren, verhuren, pachten, en verpachten van onroerende goederen.
2.6. Jurjen de Vries lijdt al jaren verlies. Vanaf 2001 zijn de aandelen in De Vries-Nieboer Beheer door de aandeelhouders aangeboden aan de overige aandeelhouders, waarbij de vervreemding telkens geen doorgang kon vinden, aangezien er geen overeenstemming kon worden bereikt over de waardering van de aandelen. Op 12 oktober 2007 hebben de aandeelhouders van De Vries-Nieboer een "procedure-overeenkomst inzake de verkoop van aandelen in De Vries-Nieboer Beheer B.V" gesloten. Ingevolge deze overeenkomst dient de waarde van de aandelen De Vries-Nieboer Beheer te worden vastgesteld, alvorens de aandelen vervreemd kunnen worden aan een derde. Aan de rechtbank Leeuwarden is vervolgens verzocht om drie deskundigen te benoemen teneinde de waardevaststelling te verrichten. Op 30 november 2007 zijn drie deskundigen benoemd.
2.7. Bij brief van 19 juni 2008 hebben de deskundigen aan de raadslieden van de aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer bericht dat een waardering van de aandelen in deze vennootschap niet mogelijk is. Vervolgens heeft er op 30 juni 2008 een gesprek plaatsgevonden tussen aandeelhouders, directie en de commissaris van De Vries-Nieboer Beheer omtrent de noodzakelijke herstructurering van de onderneming. In dat kader is gesproken over het verkopen van het onroerend goed van De Vries-Nieboer.
2.8. Bij faxbericht van 29 juli 2008 heeft de raadsman van [a] en [b] aan de raadsman van [eiseres] voorgesteld om de opdracht aan de deskundigen te beëindigen, gelet op de door dezen vastgestelde onmogelijkheid om tot waardering van de aandelen te komen. Bij faxbericht van 4 augustus 2008 heeft de raadsman van [eiseres] laten weten dat zijn cliënte zich niet in dit voorstel kan vinden.
3. De standpunten van partijen
3.1. [eiseres] legt aan haar vorderingen ten grondslag dat de voorgenomen verkoop van het onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer niet kan plaatsvinden zonder goedkeuring van de aandeelhouders van moedermaatschappij De Vries-Nieboer Beheer.
Zij voert daartoe de volgende redenen aan:
I. Verkoop van het onroerend goed zonder instemming van de algemene vergadering van aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer levert een onrechtmatige daad van Jurjen de Vries c.s. op jegens [eiseres] als aandeelhoudster. Deze gedeeltelijke verkoop van vaste activa is namelijk in strijd met hetgeen de aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer in de procedure-overeenkomst zijn overeengekomen, en zal de verkoop van de onderneming als geheel aan potentiële kopers -die zich inmiddels hebben aangediend- frustreren. Deze potentiële kopers worden echter op afstand gehouden door commissaris [c], aldus [eiseres]. Daarnaast kan [a] volgens [eiseres] niet als bestuurder van de onderneming worden beschouwd. Zij is daartoe niet capabel, en is slechts een marionet van huisbankier Rabobank, die via commissaris [c] de macht in handen heeft. [eiseres] is van mening dat de aandelen alsnog gewaardeerd dienen te worden, waarna de onderneming als geheel verkocht moet worden.
II. Nu commissaris [c] het feitelijke bestuur van De Vries-Nieboer Beheer vormt, ontbreekt er een commissaris die toezicht houdt op datzelfde bestuur. Er is derhalve sprake van de in artikel 12 lid 3 van de statuten van De Vries-Nieboer Beheer genoemde situatie van belet of ontstentenis van de raad van commissarissen. In dat geval behoeft het bestuur de goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders voor de verkoop van onroerend goed. Indien deze goedkeuring er niet is, is er sprake van een nietig besluit van de bestuurder van de vennootschap.
III. Het besluit tot verkoop van onroerend goed raakt de kern van de vennootschap, zodat er -naar analogie van artikel 2:107a BW- een goedkeuringsrecht voor de algemene vergadering van aandeelhouders bestaat.
3.2. Het verweer van Jurjen de Vries c.s. zal hierna -voor zover nodig- aan de orde komen.
4. De beoordeling
4.1. Het spoedeisend belang bij de gevraagde voorzieningen wordt voldoende aanwezig geacht.
4.2. Jurjen de Vries c.s. heeft bepleit dat [eiseres] niet-ontvankelijk dient te worden verklaard, nu haar vorderingen zich richten tot de vennootschappen en niet tot de organen van deze vennootschappen. Dit verweer zal worden gepasseerd, nu de door [eiseres] verlangde verboden zien op (voorgenomen) besluitvorming c.q. rechtshandelingen van de vennootschappen De Vries-Nieboer Beheer en Jurjen de Vries Beheer. De door de organen van deze vennootschappen genomen besluiten c.q. aangegane rechtshandelingen hebben als besluiten c.q. rechtshandelingen van de vennootschappen te gelden. [eiseres] heeft dan ook niet ten onrechte de vennootschappen, en niet de organen daarvan, in rechte betrokken.
4.3. De kern van het geschil tussen partijen betreft de vraag of er een goedkeuringsrecht voor de algemene vergadering van aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer bestaat terzake van de verkoop van onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer door het bestuur van deze vennootschap, zijnde De Vries-Nieboer Beheer, in de persoon van haar directeur [a].
4.4. De voorzieningenrechter stelt voorop (i) dat het bepalen van de strategie van de vennootschap en de daaraan verbonden onderneming in beginsel een aangelegenheid is van het bestuur van de vennootschap, (ii) dat de raad van commissarissen daarop toezicht houdt en (iii) dat de algemene vergadering van aandeelhouders haar opvattingen terzake tot uitdrukking kan brengen door uitoefening van de haar in wet en statuten toegekende rechten. Dit laatste brengt met zich dat het bestuur van de vennootschap aan de algemene vergadering van aandeelhouders weliswaar verantwoording dient af te leggen van zijn beleid, maar dat het, behoudens afwijkende wettelijke of statutaire regelingen, niet verplicht is om de algemene vergadering van aandeelhouders vooraf in zijn besluitvorming te betrekken als het gaat om handelingen, waartoe het bestuur bevoegd is (vgl. HR 13 juli 2007, NJ 2007, 434).
4.5. De voorzieningenrechter is van oordeel dat van onrechtmatig handelen van Jurjen de Vries c.s. jegens [eiseres] voorhands niet is gebleken. De verkoop van het onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer B.V. is niet in strijd is met de procedure-overeenkomst van 12 oktober 2007. Deze overeenkomst ziet op de verkoop van de aandelen in De Vries-Nieboer Beheer aan een externe partij in het kader van de herstructurering van de "Jurjen de Vries-groep" en de in dat kader in aanmerking te nemen waardering van voormelde aandelen, welke waardering door deskundigen dient te geschieden. De deskundigen hebben bij brief van 19 juni j.l. laten weten dat het voor hen niet mogelijk is om de opgedragen waardevaststelling te verrichten. Daarmee kan geen uitvoering worden gegeven aan de procedure-overeenkomst, waarna het bestuur van De Vries-Nieboer Beheer -zoals van haar als zorgvuldig handelend bestuur ook mag worden verwacht- terecht heeft getracht om een andere wijze van herstructurering van de onderneming te bewerkstelligen. Dát een herstructurering dringend noodzakelijk is, is tussen partijen niet in geschil. Verder overweegt de voorzieningenrechter nog dat [eiseres] haar stelling dat [a] als een incapabel bestuurder moet worden beschouwd, die -via commissaris [c]- aan de leiband van de Rabobank zou lopen, op generlei wijze aannemelijk heeft gemaakt.
Gelet op het vorenstaande kunnen de omstandigheden van het zich thans voordoende geval niet leiden tot een -niet in wet en statuten voorzien- goedkeuringsrecht voor de algemene vergadering van aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer terzake van de verkoop van onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer.
4.6. De statuten van Jurjen de Vries Beheer bepalen dat de bestuurder van deze vennootschap -De Vries-Nieboer Beheer- voor de vervreemding van onroerend goed de goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders van Jurjen de Vries Beheer behoeft. Enig aandeelhouder van Jurjen de Vries Beheer is De Vries-Nieboer Beheer, welke vennootschap wordt bestuurd door [a]. Laatstgenoemde is dan ook gerechtigd om namens De Vries-Nieboer Beheer B.V. goedkeuring te geven voor de vervreemding van het onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer. Mitsdien komt, anders dan [eiseres] heeft betoogd, aan de algemene vergadering van aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer geen goedkeuringsrecht toe terzake van de vervreemding van het onroerend goed van Jurjen de Vries Beheer.
4.7. De voorzieningenrechter oordeelt voorts dat ook de tweede door [eiseres] aangevoerde reden voor het bestaan van een goedkeuringsrecht voor de algemene vergadering van aandeelhouders van De Vries-Nieboer Beheer niet opgaat. [eiseres] verwijst namelijk naar artikel 12 lid 3 van de statuten van De Vries-Nieboer Beheer, waarin bepaald is dat de goedkeuring van de raad van commissarissen (en bij belet of ontstentenis daarvan: de algemene vergadering van aandeelhouders) van die vennootschap noodzakelijk is voor de vervreemding van onroerende zaken van die vennootschap, terwijl het in het onderhavige geval gaat om de vervreemding van onroerende zaken van Jurjen de Vries Beheer, terzake waarvan (slechts) de algemene vergadering van aandeelhouders van die vennootschap een goedkeuringsrecht heeft.
4.8. Ten slotte overweegt de voorzieningenrechter dat er geen ruimte bestaat voor analoge toepassing van artikel 2:107a BW. De strekking van dit artikel is dat aan de algemene vergadering van aandeelhouders van een naamloze vennootschap een goedkeuringsrecht toekomt ten aanzien van besluiten van het bestuur omtrent een belangrijke verandering van de identiteit of het karakter van de vennootschap of de onderneming. Blijkens de parlementaire geschiedenis van voormeld artikel is er bewust voor gekozen om voor de besloten vennootschap geen vergelijkbare bepaling of schakelbepaling op te nemen, zodat artikel 2:107a BW niet overeenkomstig van toepassing kan worden verklaard in een geval als het onderhavige, waarin het een besloten vennootschap betreft. De verkoop van het onroerend goed van een naamloze vennootschap valt overigens in zijn algemeenheid niet onder de strekking van artikel 2:107a BW. Hierdoor verandert de identiteit c.q. het karakter van de vennootschap immers in beginsel niet.
4.9. De conclusie is dat de gevraagde voorzieningen zullen worden geweigerd.
4.10. [eiseres] zal als de in het ongelijk te stellen partij in de kosten van het geding worden veroordeeld. Deze kosten worden aan de zijde van Jurjen de Vries c.s. vastgesteld als volgt:
- vast recht € 254,00
- salaris advocaat € 816,00
-----------
totaal € 1.070,00
5. De beslissing
De voorzieningenrechter:
weigert de gevraagde voorzieningen;
veroordeelt [eiseres] in de kosten van het geding, tot op heden aan de zijde van Jurjen de Vries c.s. begroot op € 1.070,00;
verklaart dit vonnis voor wat betreft de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. W.K.F. Hangelbroek en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier mr. M. Postma op 17 september 2008.?
fn 343