ECLI:NL:RBLIM:2023:5700

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK LIMBURG

Burgerlijk recht

Zittingsplaats Maastricht

zaaknummer / rolnummer: C/03/311293 / HA ZA 22-502

Vonnis van 20 september 2023

in de zaak van

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie],

wonende te [woonplaats 1] ,

eiseres in conventie,

verweerster in reconventie,

advocaat mr. A.J.L.J. Pfeil te Beek (Lb)

tegen

[gedaagde in conventie, eiser in reconventie],

wonende te [woonplaats 2] ,

gedaagde in conventie,

eiser in reconventie,

advocaat mr. W.J. van der Kroon te Zoetermeer

Partijen zullen hierna [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verdere verloop van de procedure blijkt uit:

het incidenteel vonnis van 1 februari 2023,
de conclusie van antwoord in reconventie,
het proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 14 juli 2023.

1.2.

Vervolgens is vonnis bepaald.

2.De feiten

2.1.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is algehele gemeenschap van goederen gehuwd geweest met Pieter Jozef Maria [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] (hierna: ‘erflater’). Het huwelijk is op 7 augustus 2013 ontbonden door inschrijving in de daartoe bestemde registers van de echtscheidingsbeschikking.

2.2.

Tot de huwelijksgoederengemeenschap waarvan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en erflater de deelgenoten waren, behoorden in ieder geval:

- het recht van erfpacht op het appartementsrecht, recht gevende op - kort gezegd - het uitsluitend gebruik van de woning aan de [adres 1] te [woonplaats 1] (verder: ‘de woning’)^[1],

- de aandelen in de besloten vennootschap Parea Holding B.V. (verder: ‘de aandelen Parea’),

- banktegoeden,

- inboedel.

Parea Holding B.V. was eigenaar van een pand aan de [adres 2] te [woonplaats 1] .

2.3.

Erflater is op [overlijdensdatum] overleden. Bij testament van 28 maart 2012 (productie 3 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ) heeft hij [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] tot zijn enige erfgenamen benoemd. Zij hebben de nalatenschap beiden beneficiair aanvaard. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] zijn ook benoemd tot executeurs, maar alleen [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft die benoeming aanvaard. Middels een zogenoemde boedelvolmacht heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] volmacht verleend om [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] ‘te vertegenwoordigen ter zake van de nalatenschap’ en in dat kader onder meer goederen geldend te maken en ‘voorts al datgene […] te doen hetgeen ter zake van een juiste afwikkeling door de gevolmachtigde raadzaam wordt geacht’.

2.4.

In haar hoedanigheid van executeur van de nalatenschap van erflater heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onder meer Parea Holding B.V. geliquideerd, na verkoop van het pand aan de [adres 2] te [woonplaats 1] , en inboedelzaken verkocht.

2.5.

Partijen hebben, mede door tussenkomst van advocaten, overleg gevoerd over de verdeling van de nalatenschap van erflater, maar hebben geen overeenstemming bereikt.

3.Het geschil in conventie en in reconventie (in incident en in de hoofdzaak)

3.1.

In conventie vordert [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dat de rechtbank:

a. voor recht verklaart dat de woning uit hoofde van toebedeling ter verdeling van de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap tussen erflater en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is toebedeeld aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ,

b. voor recht verklaart dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] een vordering tot toebedeling van de woning heeft op de nalatenschap van erflater,

c. voor recht verklaart dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de woning uit hoofde van toebedeling ter verdeling van de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap tussen erflater en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] op haar naam kan laten overschrijven,

d. voor recht verklaart dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gerechtigd is over te gaan tot verdeling van de nalatenschap van erflater naar eigen goedvinden, althans zoals zij de verdeling heeft omschreven in randnummer 2.12. van de dagvaarding, met daarbij de vermelding dat indien [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] de aan hem toebedeelde zaken niet binnen drie weken na dagtekening vonnis, althans een andere door de rechtbank te stellen termijn, is komen ophalen, hij zijn recht op deze zaken verbeurt en enkel [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] daartoe nog gerechtigd is,

e. voor zover de vordering onder d. niet kan worden toegewezen, overgaat tot verdeling van de nalatenschap van erflater conform hetgeen is omschreven in randnummer 2.12. van de dagvaarding, althans overgaat tot verdeling van de nalatenschap conform ieders gerechtigheid als door de rechtbank bepaald,

f. voor recht verklaart dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] volledig gekweten en gedechargeerd is ten aanzien van de door haar verrichte werkzaamheden met betrekking tot de afwikkeling van de nalatenschap van erflater,

g. voor recht verklaart dat na uitvoering van de taken genoemd onder c. en d. (althans e.) de nalatenschap van erflater volledig is verdeeld,

met veroordeling van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] in de proceskosten, inclusief nakosten, te vermeerderen met wettelijke rente.

3.2.

In reconventie vordert [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] dat de rechtbank:

bij wijze van incident

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] veroordeelt om ter zake de vereffening binnen twee weken na het te wijzen vonnis rekening en verantwoording af te leggen vanaf de datum van overlijden van erflater, met overlegging van onderbouwende bescheiden zoals:

a. een boedelbeschrijving op datum overlijden van erflater, waarbij eveneens de ontbonden huwelijksgemeenschap tussen erflater en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] wordt beschreven;

b. de afwikkeling (liquidatie) van de ondernemingen [handelsnaam] , Parea Holding B.V., Parea B.V. en Roaming Red Moose B.V.,

c. een overzicht van de door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] betaalde schulden uit de verkoopopbrengst van het pand aan de [adres 2] te [woonplaats 1] ,

d. stukken waaruit een pensioenverplichting van Parea B.V. aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] blijkt,

e. alle bankafschriften vanaf datum ontbinding huwelijksgemeenschap, zowel in privé als zakelijk,

op straffe van een verbeurte van een dwangsom van € 250,00 voor elke dag dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] na het verstrijken van de gestelde termijn hiermee in gebreke blijft, tot een maximum van

€ 25.000,00,

in de hoofdzaak

de verdeling van de nalatenschap van erflater vaststelt, waarbij rekening wordt gehouden met hetgeen [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] in de punten 25 tot en met 28 van de conclusie van eis in reconventie heeft aangevoerd,

alles met veroordeling van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in de proceskosten, inclusief nakosten, te vermeerderen met wettelijke rente.

3.3.

Partijen hebben verweer gevoerd tegen de vorderingen van de ander. Daarop wordt hierna onder beoordeling ingegaan.

4.De beoordeling in conventie en reconventie

4.1.

In verband met de verwevenheid tussen de vorderingen in conventie en reconventie, zullen deze gezamenlijk worden besproken.

Rekening en verantwoording

4.2.

[gedaagde in conventie, eiser in reconventie] vordert dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] rekening en verantwoording aflegt, kennelijk over de wijze waarop [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] haar taak als executeur heeft uitgevoerd. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft verweer gevoerd, stellende dat zij al rekening en verantwoording heeft afgelegd. Meer concreet voert zij aan dat zij [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] steeds heeft laten ‘meelezen’ bij al haar handelingen en daartoe - aanvankelijk - een zogenoemde Dropbox heeft geopend. Toen dat niet bleek te werken op de computer van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] hem, naar zij stelt, per e-mail op de hoogte gehouden van alles wat zij deed. Daarnaast stuurde [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ieder kwartaal een update, bijvoorbeeld over wat er verkocht was en welke schulden er waren betaald, zo stelt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] . Ook door derden die [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft ingeschakeld - zoals financieel adviseur Vreekamp en notaris Thissen - zou [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] op verzoek van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zijn geïnformeerd. Ten aanzien van de gevraagde boedelbeschrijving verwijst [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] (mede) naar de door haar als productie 11 overgelegde e-mail van 17 oktober 2017, waarin onder meer een opsomming staat van het volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te verdelen actief. Volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] op voormelde wijze ook op de hoogte gehouden van de afwikkeling van de eenmanszaak [handelsnaam] en de vennootschappen Parea Holding B.V., Parea B.V. en Roaming Red Moose B.V. Ook de aanwending van de opbrengst van het pand aan de [adres 2] te Maastricht - ten behoeve van de aflossing van schulden - zou toentertijd al zijn verantwoord, wat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ook nog per e-mail van 17 januari 2019 (productie 12 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ) aan [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] heeft laten weten. Ter zake van de pensioenverplichting van Parea
HoldingB.V. jegens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in correspondentie voorafgaand aan deze procedure verwezen naar de jaarrekeningen van Parea Holding B.V., waarin die verplichting is vermeld. Volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] in het verleden niet gereageerd op de aan hem toegezonden informatie.

4.3.

Tijdens de mondelinge behandeling heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] verklaard dat ‘het kan zijn’ dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] hem ‘van alles’ gestuurd heeft, maar dat hij geen toegang tot die berichten meer heeft omdat zijn computer is gecrasht. Verder gaf hij aan dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] hem veel e-mails heeft gestuurd, maar dat hij op een bepaald moment door de bomen het bos niet meer zag. Niet betwist is dat die e-mails betrekking hadden op de afwikkeling van de nalatenschap van erflater. Voor het overige is [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] niet ingegaan op het verweer van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] . Daarmee heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] , in het licht van de concrete stellingen van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , zijn andersluidend standpunt onvoldoende gemotiveerd onderbouwd. De rechtbank gaat er derhalve van uit dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] middels de informatievoorziening in de periode vanaf de aanvang van de executeurswerkzaamheden reeds rekening en verantwoording heeft afgelegd ten aanzien van haar executeurswerkzaamheden en in zoverre de vordering van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] moet worden afgewezen. De omstandigheid dat [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] er naar eigen zeggen voor heeft gekozen op enig moment geen kennis meer te nemen van de berichten en deze nu niet meer kan reproduceren, is een omstandigheid die voor zijn rekening en risico komt en doet niet af aan het feit dat er verantwoording is afgelegd. Doordat [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] de aan hem verstrekte informatie niet meer zegt te hebben en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ook slechts delen daarvan heeft overgelegd, onttrekt de afgelegde verantwoording zich voor een deel aan het zicht van de rechtbank, maar dat doet evenmin aan voormelde conclusie af. Het is immers niet aan de rechtbank aan wie [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] rekening en verantwoording moet afleggen (zie artikel 4:151 BW jo. 4:161).

4.4.

De vordering van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] inhoudende dat voor recht wordt verklaard dat zij volledig gekweten en gedechargeerd is ten aanzien van de door haar verrichte werkzaamheden met betrekking tot de afwikkeling van de nalatenschap van erflater (vordering f.), kan (echter) niet worden toegewezen. Een kwijting en decharge kan immers alleen door [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] worden verleend, zodat eerst nadat dit is geschied ter zake een verklaring voor recht kan worden gegeven.

Verdeling

4.5.

Met zijn vordering ter zake van de rekening en verantwoording heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] kennelijk willen bereiken dat hij (nader) zou kunnen controleren of [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] haar executeurstaak correct heeft uitgevoerd en correct heeft gehandeld bij bijvoorbeeld afwikkeling van Parea Holding B.V. (en daarbij in het bijzonder bij de aanwending van de verkoopopbrengst van het pand aan de [adres 2] te [woonplaats 1] ). Dat is op zich een gerechtvaardigde wens, maar daaraan is, zo wordt in deze procedure aangenomen, al tegemoet gekomen door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] . Dat [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] door zijn eigen handelen mogelijk niet of niet meer toegang heeft tot de door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] verstrekte informatie en dus op basis daarvan geen andere stellingen kan innemen over de samenstelling omvang van de te verdelen nalatenschap dan hij tot nu toe heeft gedaan, komt voor zijn rekening. Dit betekent dat de rechtbank bij de beslissingen over de verdeling van de nalatenschap uit zal gaan van het actief zoals dat is vermeld in het door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] aan [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] voorgehouden, en als zodanig niet door hem weersproken, overzicht (productie 11 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ), eventueel te vermeerderen met de woning (zie hierna).

4.6.

Ter onderbouwing van haar vordering onder d. - die inhoudt dat voor recht wordt verklaard dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zelf de verdeling van de nalatenschap van erflater vaststelt - heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] enkel verwezen naar de boedelvolmacht. Daarmee is onvoldoende gesteld ter onderbouwing van deze vordering, zodat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet heeft voldaan aan haar stelplicht. De vordering zal daarom worden afgewezen. In het navolgende zal de rechtbank, gelet op vordering onder e. van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en de vordering in de hoofdzaak van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] , ingaan op de verdeling van de nalatenschap van erflater. In het eindvonnis zal de verdeling worden vastgesteld, waarmee het belang van de vordering onder g. van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zal komen te vervallen. Deze zal dus worden afgewezen.

4.7.

Vaststaat dat tot het te verdelen actief behoort: een banksaldo van € 7.823,86 (zijnde de opbrengst van verkocht actief verminderd met schulden en kosten), roerende zaken (inclusief sieraden) en een tegoedbon van Kunstuitleen Maastricht. Over de verdeling van deze zaken zal de rechtbank bij eindvonnis beslissen.

4.8.

Tussen partijen is in geschil of de woning deels deel uitmaakt van de nalatenschap.

[gedaagde in conventie, eiser in reconventie] stelt dat erflater ten tijde van zijn overlijden voor de helft gerechtigd was tot de woning omdat de huwelijksgoederengemeenschap tussen [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en erflater, waarin de woning viel, nog niet zou zijn verdeeld, althans niet ten aanzien van de woning. Daarom valt de onverdeelde helft van de woning volgens [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] in de nalatenschap van erflater. [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] wenst verdeling daarvan door toedeling aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , onder de verplichting op [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] om aan [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] 1/4e deel van de overwaarde van de woning te betalen.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt zich op het standpunt dat de huwelijksgoederengemeenschap ten tijde van het overlijden van erflater reeds was verdeeld. Daarbij zou de woning aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zijn toegedeeld, zodat het aandeel van erflater daarin reeds op [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] was overgegaan voordat erflater overleed. Enkel de notariële levering van de woning had nog niet plaatsgevonden, aldus [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] .

4.9.

Omdat [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] zich beroept op de rechtsgevolgen van zijn stelling dat de onverdeelde helft van de woning tot de nalatenschap van erflater behoort, rust op hem de bewijslast. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] het bewijs voorshands geleverd. Vaststaat immers dat erflater in ieder geval bij het einde van het huwelijk met [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in 2013 mede-rechthebbende was op de woning en dat hij ten tijde van zijn overlijden op

[overlijdensdatum] nog als zodanig stond ingeschreven in de openbare registers (productie 6 van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] ).

4.10.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt weliswaar dat voordien een verdeling is overeengekomen die onder meer inhoudt dat de woning aan haar is toegedeeld en de aandelen Parea aan erflater, maar de nu bekende gegevens bieden daarvoor onvoldoende aanknopingspunten.

4.10.1.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] verwijst naar een bericht van de toenmalige rechtsbijstandsverlener van erflater van 26 november 2014 aan de toenmalige advocaat van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] (productie 5 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ), maar daarin staat alleen dat de rechtsbijstandsverlener van erflater als uitgangspunt neemt dat de aandelen Parea worden toegedeeld aan erflater en de woning aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , waarna hij afsluit met de opmerking dat zijn bericht voldoende houvast geeft voor een vervolg. Vervolgcorrespondentie is echter niet overgelegd, terwijl een overeenstemming niet op basis van enkel het bericht van de rechtsbijstandsverlener van erflater kan worden aangenomen.

4.10.2.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft ook verwezen naar een verklaring van de financieel adviseur van erflater (productie 17 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ) waarin de adviseur verklaart dat erflater hem heeft meegedeeld dat hij wenste dat de verdeling plaatsvond zoals [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] nu stelt dat deze heeft plaatsgevonden alsook dat hij dit van de notaris heeft vernomen. Het vaststellen van een wens van een van de deelgenoten is echter niet voldoende om aan te nemen dat ook verdeeld is conform die wens. Dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] een dergelijke verdeling
nuvoorstaat, betekent niet zonder meer dat zij dat eerder zo met erflater heeft afgesproken. Daarover bevat de verklaring geen informatie. De rechtbank merkt nog op dat in de verklaring van de financieel adviseur wordt verwezen naar bijlagen die niet bij de verklaring zijn gevoegd of anderszins zijn overgelegd.

4.10.3.

Verder verwijst [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] voor wat betreft de inhoud van de volgens haar gemaakte verdelingsafspraak naar een bij haar productie 10 overgelegd overzicht (door [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] overgelegd als productie 5). Dat overzicht zou na het overlijden van erflater op verzoek van de notaris zijn opgesteld door de financieel adviseur van erflater en bevat een opsomming van - kennelijk - activa en passiva met daarbij de vermelding aan wie toedeling plaatsvindt (bij het actief) of wie intern draagplichtig is (bij het passief). Volgens het overzicht wordt de woning toegedeeld aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en is zij draagplichtig voor de daaraan verbonden hypothecaire schuld. Het overzicht sluit op een overbedeling van erflater van € 970,00 zodat hij [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ter zake € 485,00 zou moeten betalen. Bovenaan het overzicht staat: ‘Aandelen in Parea Holding BV blijven bij ieder voor 50%, verder geen verdeling’. De stelling van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dat de overeengekomen verdeling wordt weergeven in het overzicht is daarmee niet te rijmen met haar stelling dat die verdeling onder meer inhield dat de aandelen Parea aan erflater werden toegedeeld. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft daarvoor desgevraagd geen verklaring kunnen geven. Bovendien heeft [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] er terecht op gewezen dat, nu het overzicht is opgemaakt na het overlijden van erflater, hij bij het opstellen daarvan geen betrokkenheid kan hebben gehad. Op zichzelf kan het stuk daarom niet dienen ter onderbouwing van het standpunt van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] .

4.10.4.

Dat de aandelen Parea (desalniettemin) aan erflater zijn toegedeeld heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onderbouwd met een verwijzing naar de notulen van de algemene vergadering van aandeelhouders van Parea Holding B.V. van 10 juni 2014. Deze notulen, opgesteld door erflater, vermelden dat het hele geplaatste kapitaal vertegenwoordigd is, terwijl, aldus [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , alleen erflater aanwezig was. In de eerste plaats wijst de rechtbank erop dat de notulen niet vermelden wie er bij de vergadering aanwezig was, zodat de aanname dat alleen erflater aanwezig was geen bevestiging vindt in de notulen. Daarnaast heeft te gelden dat de opmerkingen van de notulist niet op zichzelf voldoende bewijs bevatten over de daadwerkelijke aandeelhoudersverhouding. Het aandeelhoudersregister zou wellicht meer duidelijkheid kunnen verstrekken, maar deze is volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet meer voorhanden. Ook is een notariële akte, zoals op grond van artikel 2:196 lid 1 BW jo. 3:186 BW is vereist voor een daadwerkelijke overgang van het eigendom van de aandelen na toedeling, kennelijk (nog) niet gemaakt althans niet overgelegd. Al met al is vooralsnog niet aannemelijk geworden dat de aandelen Parea aan erflater zijn toegedeeld, welke toedeling volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] samenhing met de toedeling van de woning aan haar.

4.10.5.

Tot slot heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gesteld dat zij de aan de woning verbonden hypothecaire lening volledig heeft overgenomen en dat erflater is ontslagen uit de hoofdelijke aansprakelijkheid. Ten bewijze daarvan heeft zij een door haar getekend en op 30 oktober 2014 gedateerd formulier overgelegd waarin zij ‘Stichting Hypotheken Incasso’ machtigt om ‘het termijnbedrag’ van haar rekening af te schrijven (productie 9 van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ). Nog afgezien van het feit dat het formulier geen informatie bevat over de omvang van de betalingen en ook geen gegevens waardoor deze überhaupt te herleiden is tot (de hypotheekschuld verbonden aan) de woning, heeft te gelden dat de betaling van de hypotheeklast door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet zonder meer aantoont dat erflater is ontslagen uit de hoofdelijke aansprakelijkheid. Om dezelfde reden toont de door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] als productie 18 overgelegde e-mail van haar aan erflater van 29 juli 2012 over het door haar overnemen van alle woonkosten (waaronder de hypotheeklasten) dat ook niet aan, nog afgezien van het feit dat niet vaststaat dat de huwelijksgoederengemeenschap toen al was ontbonden. Mr. Pfeil verklaarde tijdens de mondelinge behandeling dat er e-mailcorrespondentie is van de hypotheekbank aan erflater over diens ontslag uit de aansprakelijkheid, maar die correspondentie is niet overgelegd, zodat de rechtbank daar vooralsnog niets mee kan. Het door erflater ter ondersteuning van haar standpunt over de verdeling gestelde feit dat - in lijn daarmee - erflater was ontslagen uit de hypothecaire schuld, kan op dit moment dus niet als vaststaand worden aangenomen.

4.11.

Onder verwijzing naar het hiervoor overwogene zal [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] worden toegelaten tot het leveren van tegenbewijs tegen het voorshands aangenomen feit dat de onverdeelde helft van de woning in de nalatenschap van erflater valt. Het tegenbewijs kan geleverd worden geacht als alsnog voldoende aannemelijk wordt dat ten aanzien van de woning tussen erflater en [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is overeengekomen dat deze aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] werd toegedeeld. Een dergelijke overeenkomst houdt immers een verdeling in de zin van artikel 3:182 BW in. De omstandigheid dat er nog geen levering als bedoeld in artikel 3:186 BW heeft plaatsgevonden, maakt dat niet anders. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] kan hiertoe alsnog stukken overleggen en/of getuigen laten horen en/of andere bewijsmiddelen naar voren brengen.

4.12.

Indien [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] het tegenbewijs levert zal het aandeel in de woning dus niet worden betrokken bij de verdeling van de nalatenschap. Dan zal voor recht worden verklaard dat de woning aan haar is toegedeeld en dat zij er recht op heeft dat er nog een levering als bedoeld in artikel 3:186 BW plaatsvindt (want aldus moeten de vorderingen van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onder a., b., en c. worden begrepen, zo verklaarde mr. Pfeil desgevraagd tijdens de mondelinge behandeling). In het andere geval, zal moeten worden geoordeeld op welke wijze het aandeel in de woning wordt verdeeld. Daarbij heeft te gelden dat de rechtbank voornemens is om in dat geval het aandeel van de woning aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] toe te delen, conform het standpunt van partijen. Daarvan uitgaande zal [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in verband met overbedeling 1/4e deel van de overwaarde van de woning aan [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] moeten betalen. Hierna zal onder 4.12.1. tot en met 4.12.4. worden ingegaan op het bepalen van die overwaarde, waarbij wordt opgemerkt dat wat hierover wordt overwogen uiteraard slechts geldt in het geval [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet slaagt in het leveren van het tegenbewijs (ook wanneer dat niet expliciet wordt overwogen).

4.12.1.

Bij het bepalen van de overwaarde zal de rechtbank, conform de hoofdregel, uitgaan van de waarde ten tijde van de verdeling, zijnde het moment van het wijzen van het eindvonnis. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt weliswaar dat een datum in het verleden moet worden gehanteerd, maar baseert dat op de stelling dat er over de verdeling tussen haar en erflater een afspraak was gemaakt. Dat ziet dus op een andere situatie dan het hier besproken geval, waarin een dergelijke afspraak niet voldoende aannemelijk is geworden. Verder haalt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] aan dat zij de hypotheeklasten (rente en aflossing) en andere vasten lasten van de woning (zoals OZB en verzekeringspremies) heeft betaald. Dat kan wellicht leiden tot een aanspraak op de gemeenschap tussen [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] (zie hierna) maar een reden om een andere peildatum te hanteren acht de rechtbank het niet. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] verwijst nog naar het, niet nader omschreven, onderhoud dat zij aan de woning zou hebben gepleegd. Daarvoor geldt hetzelfde: in theorie kan het leiden tot een aanspraak op de gemeenschap, maar het is geen reden om de peildatum te wijzigen. Subsidiair voert [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] aan dat de datum van het overlijden van erflater als peildatum zou moeten gelden, omdat de nalatenschap toen is opengevallen en, volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , voor wat betreft de woning feitelijk is verdeeld. Waarom het moment van het openvallen van de nalatenschap relevant is voor de peildatum van de waardering is niet toegelicht en spreekt ook niet vanzelf, zodat de rechtbank aan die stelling voorbij gaat. Onduidelijk is wat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] bedoelt met de stelling dat de woning ‘feitelijk verdeeld’ is. Bij roerende zaken, waarbij de verdeling op grond van artikel 3:186 BW jo. 3:90 BW, wordt geeffectueerd door bezitsverschaffing is een ‘feitelijke verdeling’ voorstelbaar, in die zin dat daarmee wordt bedoeld dat de roerende zaken al in de macht zijn gebracht van degene aan wie ze vermoedelijk uiteindelijk worden toegedeeld. Waar een ‘feitelijke verdeling’ van (een recht van erfpacht op) een appartementsrecht uit zou moeten bestaan is niet duidelijk en ook niet toegelicht. Daarom heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] haar subsidiaire standpunt onvoldoende onderbouwd en wordt het alleen al om die reden gepasseerd.

4.12.2.

Bij de vaststelling van de waarde van de woning heeft de rechtbank behoefte aan deskundige voorlichting. Mocht aan het oordeel op dit punt worden toegekomen, is de rechtbank daarom voornemens een deskundige te benoemen. Partijen zullen in de gelegenheid worden gesteld om zich uit te laten over de vraag of een deskundigenonderzoek wenselijk is, over het aantal en de persoon van de deskundige(n), de aan deze(n) te stellen vragen en het maximaal acceptabele voorschot. De rechtbank gaat ervan uit dat één deskundige volstaat.

4.12.3.

Naar de rechtbank begrijpt stelt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zich tevens op het standpunt dat, als het aandeel in de woning nog moet worden verdeeld en daarbij wordt uitgegaan van de waarde op het moment van verdeling, zij aanspraak heeft op een vergoeding in verband met de door haar in verband met de woning betaalde kosten en lasten. Daarvan had [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] al gezegd dat deze volgens hem voor rekening van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] moeten blijven, althans waar het de ‘hypotheek- en vaste woonlasten’ betreft, vanwege het feit dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] het gebruik heeft gehad van de woning. Alvorens op dit punt te beslissen, wenst de rechtbank van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te vernemen op welke kosten en lasten zij precies doelt en wat de omvang daarvan is, waarbij van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] wordt verwacht dat zij bewijsstukken overlegt. Ook kan zij haar standpunt desgewenst nog toelichten. Daarna kan [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] daarop reageren. Voor het geval daaraan wordt toegekomen, zal de rechtbank vervolgens bij eindvonnis beslissen.

4.12.4.

Om de overwaarde te kunnen bepalen dient van de vast te stellen waarde de hypotheekschuld te worden afgetrokken. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt dat zij op die schuld heeft afgelost. Uitgaande van het scenario dat de woning nog moet worden verdeeld, is de rechtbank voorshands van oordeel dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] daarvoor moet worden gecompenseerd. Zij heeft er dan immers zorg voor gedragen dat de overwaarde in zoverre is gestegen terwijl erflater noch de nalatenschap of [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] daaraan heeft bijgedragen. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zal in de gelegenheid worden gesteld om informatie te verschaffen over de omvang van de door haar verrichte aflossingen, waarbij van haar wordt verwacht dat zij een concreet standpunt inneemt over wat dat betekent voor haar aanspraak op de overwaarde en (bijgevolg) die van [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] . Daarop zal [gedaagde in conventie, eiser in reconventie] mogen reageren, waarna op dit punt bij eindvonnis een beslissing zal worden genomen indien is gebleken dat de verdeling van de woning nog moet plaatsvinden.

Overig

4.13.

Zoals al aangehaald bij de voetnoot in randnummer 2.2. mogen partijen zich nog uitlaten over de vraag of de woning een appartementsrecht betreft of het recht van erfpacht op een appartementsrecht.

4.14.

Iedere verdere beslissing wordt aangehouden.

5.De beslissing

De rechtbank

in conventie en in reconventie

Bewijs

5.1.

laat
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie]toe tot het leveren van tegenbewijs tegen het voorshands aangenomen feit dat de onverdeelde helft van de woning in de nalatenschap van erflater valt,

5.2.

bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van
18 oktober 2023voor uitlating door
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie]of zij bewijs wil leveren door het overleggen van bewijsstukken, door het horen van getuigen en/of door een ander bewijsmiddel,

5.3.

bepaalt dat
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie], indien zij geen bewijs door getuigen wil leveren maar wel bewijsstukken wil overleggen, die stukken direct in het geding moet brengen,

5.4.

bepaalt dat
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie], indien zij getuigen wil laten horen, de getuigen en de verhinderdagen van de partijen en hun advocaten in de maanden
november 2023tot en met
mei 2024direct moet opgeven, waarna dag en uur van het getuigenverhoor zullen worden bepaald,

5.5.

bepaalt dat dit getuigenverhoor zal plaatsvinden op de terechtzitting van mr. B.R.M. de Bruijn in het gerechtsgebouw te Maastricht aan St. Annadal 1,

5.6.

bepaalt dat
beide partijenuiterlijk tien dagen voor het eerste getuigenverhoor alle beschikbare bewijsstukken aan de rechtbank en de wederpartij moeten toesturen,

Uitlaten overig

5.7.

bepaalt dat
beide partijenzich kunnen uitlaten als bedoeld in 4.12.2. en 4.13. bij gelegenheid van de conclusie na bewijslevering of, indien [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] afziet van bewijslevering, bij akte op een nader te bepalen roldatum,

5.8.

bepaalt dat
[eiseres in conventie, verweerster in reconventie]zich kan uitlaten als bedoeld in 4.12.3. en 4.12.4. bij gelegenheid van de conclusie na bewijslevering of, indien [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] afziet van bewijslevering, bij akte op een nader te bepalen roldatum, waarna
[gedaagde in conventie, eiser in reconventie]bij akte zal mogen reageren,

Tot slot

5.9.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. B.R.M. de Bruijn en in het openbaar uitgesproken op

20 september 2023.^[2]