Uitspraak
vonnis
RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND
Civiel recht
handelskamer
locatie Utrecht
zaaknummer / rolnummer: C/16/410529 / HA ZA 16-153
Vonnis van 15 maart 2017
in de zaak van
[eiser],
wonende te [woonplaats] ,
eiser in conventie,
verweerder in voorwaardelijke reconventie,
advocaat voorheen mr. M.R. Dessing, thans mr. M.J. de Witte,
tegen
de stichting
NATIONALE STICHTING TOT EXPLOITATIE VAN CASINOSPELEN IN NEDERLAND, mede handelend onder de naam Holland Casino,
gevestigd te [vestigingsplaats] ,
gedaagde in conventie,
eiseres in voorwaardelijke reconventie,
advocaat mr. M.B. Kerkhof.
Partijen zullen hierna [eiser] en Holland Casino genoemd worden.
1.De procedure
1.1.
Voorafgaand aan deze procedure heeft een voorlopig getuigenverhoor plaatsgevonden. Op 22 augustus 2014 en 16 en 27 februari 2015 zijn namens [eiser] respectievelijk [eiser] zelf, de echtgenote van [eiser] en een vriend van [eiser] , de heer [A] , gehoord.
1.2.
Het verdere verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 11 mei 2016;
- de conclusie van antwoord in voorwaardelijke reconventie tevens akte overlegging producties van 11 oktober 2016;
- het proces-verbaal van comparitie van 11 oktober 2016.
1.3.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2.De feiten
2.1.
Sinds de opening in september 2000 bezocht [eiser] de vestiging van Holland Casino in [vestigingsplaats] .
2.2.
Aan Holland Casino is vergunning verleend tot het organiseren van een speelcasino op grond van de Beschikking Casinospelen 1996 (hierna: de ‘beschikking’). In de beschikking is onder andere het volgende bepaald:
“Artikel 10
(…)
2. De stichting stelt een reglement op met regels die door bezoekers in acht moeten worden genomen bij de toegang tot het speelcasino en het verblijf in de speelzaal.
3. Het huisreglement bevat tenminste regels inzake:
a. (…)
c. het opleggen van entreebeperkingen en entreeverboden;
(…)
Artikel 12
1. De stichting weigert de toegang tot het speelcasino aan personen:
a. (…)
b. uit wier gedragingen of uitlatingen redelijkerwijs valt op te maken dat zij in een zodanige toestand verkeren dat zij hun wil niet in vrijheid kunnen bepalen;
(…)
Artikel 15
1. De stichting draagt zorg voor een evenwichtig beleid op het gebied van de kansspelverslaving en treft de maatregelen en voorzieningen die nodig zijn om onmatige deelneming aan de door de stichting georganiseerde kansspelen zoveel mogelijk te voorkomen.
(…)”
2.3.
Ter uitvoering van artikel 10 lid 2 van de beschikking heeft Holland Casino een reglement opgesteld genaamd ‘Huisreglement voor de speelcasino’s’ (hierna: het ‘huisreglement’). Daarin is onder andere het volgende bepaald:
“Artikel 11
1. Holland Casino ontzegt de toegang tot de speelcasino’s aan personen die:
a. (…)
d. om een entreeverbod hebben verzocht;
e. om een bezoekbeperking hebben verzocht en het aantal overeengekomen bezoeken willen overschrijden;(…)
2. Een maatregel als genoemd in het eerste lid onder d of e geldt voor de gevraagde periode, welke ten minste zes maanden en ten hoogste één jaar duurt, en is niet tussentijds opzegbaar.
(…)
Artikel 12
Ter zake van het door Holland Casino te voeren preventiebeleid kansspelverslaving kan onder bijzondere omstandigheden aan personen de toegang tot het speelcasino worden ontzegd, dan wel een bezoekbeperking worden opgelegd. Zulks kan het geval zijn indien het speelgedrag de belangen van de betrokken persoon of diens direct afhankelijken schaadt.”
2.4.
Ter invulling van haar verplichting op grond van artikel 15 van de beschikking heeft Holland Casino het preventiebeleid kansspelen (hierna: ‘PBK’) ontwikkeld. Onderdeel daarvan is een incidentenregistratiesysteem (hierna: ‘OASE’) waarin incidenten en bijzonderheden zoals wangedrag, entreeverboden en bezoekbeperkingen betreffende de bezoekers worden bijgehouden.
2.5.
Holland Casino heeft daarnaast een bezoekregistratiesysteem. Gasten dienen zich te identificeren en registreren voordat ze toegang krijgen tot een vestiging van Holland Casino. Het bezoekregistratiesysteem is gekoppeld aan OASE. Als een bezoeker een entreeverbod of bezoekbeperking heeft, verschijnt bij invoering van de identiteitsgegevens van die gast automatisch een melding.
2.6.
Een entreeverbod of bezoekbeperking wordt vastgelegd in een door partijen te ondertekenen formulier waarin de overeengekomen bezoekbeperkende afspraken worden ingevuld dan wel aangekruist. Een entreeverbod kon in de voor [eiser] relevante periode worden aangevraagd voor een periode van zes maanden, een jaar of voor onbepaalde tijd. Onbepaalde tijd betrof een periode van minimaal één jaar. Betreffende het opheffen van een entreeverbod of bezoekbeperking voor onbepaalde tijd bevat het aanvraagformulier op de achterzijde de volgende passage:
“Voor opheffing van het entreeverbod of de bezoekbeperking voor onbepaalde tijd dienen minimaal 12 maanden verstreken te zijn na aanvraag van dit entreeverbod of deze bezoekbeperking. Na deze periode is opheffing van het entreeverbod of verruiming van de bezoekbeperking alleen mogelijk indien een gesprek met Holland Casino heeft plaatsgevonden.
In goed overleg met u wordt ook hier nagegaan of de omstandigheden die eerder tot de aanvraag van het entreeverbod of de bezoekbeperking voor onbepaalde tijd hebben geleid inmiddels tot het verleden behoren, of dat ze een (ongelimiteerd) bezoek aan de Holland Casino’s nog steeds in de weg staan.”
2.7.
Na afloop van een entreeverbod of bezoekbeperking wordt de gast bij zijn eerstvolgende bezoek uitgenodigd voor een nazorggesprek waarin de omstandigheden die hebben geleid tot de maatregel worden besproken.
2.8.
Op 7 juni 2002 heeft [eiser] een entreeverbod aangevraagd en gekregen. Dat is als volgt geregistreerd in OASE:
“FM belde dat (-) aan de bar zat en dat het niet goed met (-) ging. (-) had aan hem aangegeven dat hij zou gaan vals spelen omdat hij al zijn geld had verloren en dat hij anders iemand zou gaan neerschieten. Hierop (-) uit de zaal gehaald en met hem en de FM naar de VIP room gegaan. (-)gaf aan dat hij al sinds de opening van [vestigingsplaats] naar het casino kwam. (-) zei ook dat het de schuld van het casino was dat hij gokverslaafd was geworden en dat hij nooit was aangesproken was ook onze schuld want wij hadden moeten inzien dat hij naar de klote ging. (-) uitgelegd wat de procedure was rondom KSV, echter kon (-) hier zich niet in vinden. (-)vertelde dat hij ongeveer € 1.200,- per maand verdiende. (-) had al sinds maanden zijn verplichtingen niet meer voldaan en had ook nog een lening afgesloten en zijn auto inmiddels verkocht om naar het casino te kunnen gaan.
Vandaag had (-) zijn salaris gekregen en had deze in 1 x er doorheen gejaagd. (-) wist niet meer wat hij moest doen en had inderdaad de uitingen gedaan zoals eerder omschreven. (-) gaf ook aan dat hij getrouwd is en dat hij een kindje had en dat hij nu voor de rest van de maand niet meer te eten had en wilde graag geld van het casino hebben zodat hij en zijn gezin deze maand nog door kon komen. (-) uitgelegd dat dit helaas geen optie was. Waarop (-) meteen weer in de nodige dreigementen verviel. (-) uitgelegd dat dit geen optie voor hem kon zijn en dat hij dit anders moest gaan oplossen. (-)geadviseerd om naar de bank te gaan waar hij zijn schulden heeft lopen en daar te proberen om een schuldsanering te gaan regelen. Na zeker 1 uur praten heeft (-) een EV voor onb.tijd genomen zodat hij wat betrouwbaarder over zou komen bij de bank. (-) heeft toegezegd dat hij dit zou gaan doen.
(-) gaf aan dat ongeveer 10 x p/mnd naar het casino kwam echter volgens BRS blijkt dat (-) in de maanden mrt 3 x, apr 3x, mei 4x en juni 2x was geweest. (-) zat te zweten als een otter en heeft zeker 1 liter vocht verloren tijdens het gesprek. (-) tevens het adres gegeven van het HK omdat hij deze zeker aan wilde schrijven om in ieder geval wat van zijn verloren geld terug te krijgen.Hierna heeft (-) het casino verlaten samen met 2 vrienden. (-) was volledig gekalmeerd toen hij het casino verliet.Mocht (-) weer komen dan ook na 1 jaar niet toelaten omdat (-) erg labiel overkwam en zeer zeker in het oude verhaal zal vervallen.
2.9.
Op 12 juli 2002 heeft [eiser] Holland Casino ondanks het entreeverbod bezocht onder gebruikmaking van een andere identiteit. [eiser] werd op de speelvloer herkend en is vervolgens uit het casino verwijderd. Dit is geregistreerd in OASE.
2.10.
Op 15 juli 2003 werd [eiser] bij het Holland Casino [vestigingsplaats] de toegang geweigerd op grond van de registratie van zijn entreeverbod in OASE. Dit is eveneens geregistreerd in OASE.
2.11.
Op 12 januari 2004 bezocht [eiser] Holland Casino [vestigingsplaats] opnieuw. [eiser] heeft daarbij om opheffing van het entreeverbod gevraagd. Er vond een nazorggesprek plaats. Daarbij heeft [eiser] om een bezoekbeperking verzocht. Dat werd als volgt in OASE geregistreerd:
“De problemen waren opgelost. Hij beschouwt zijn fouten als een leermoment en zorgt dat dit niet meer gaat gebeuren. Hij wil voorzichtig beginnen en neemt daarom een bp van 1x p mnd gedurende een half jaar.”
2.12.
Op 19 juli 2004 aan het eind van de bezoekbeperking vond opnieuw een gesprek plaats:
“Gast denkt een keer of drie a vier max. per maand te komen. Heeft zich nu vermoedelijk beter in de hand. Heeft HC niet gemist. Had er geen moeite mee dat hij maar 1 x per maand kon. Vindt het prima dat hij aangesproken wordt op het moment dat hij de 4 x herhaaldelijk overschrijft. Bezocht geen andere casino’s.”
2.13.
De volgende registratie in OASE is van 31 juli 2006:
“TM belde om na te kijken of […] zojuist € 20,- uit het werkgebied van de dealer heeft weggepakt. […] heeft namelijk het handje gewonnen en laat de dealer een louistje pakken om te wisselen voor klein. Dealer pakt €20 en legt er €10+€5+2 x €2,50 onder. Dealer geeft de €17,50 terug aan […] , maar terwijl hij de chip van € 2,50 weg wil doen in de troncbox, pakt […] het louistje terug uit het werkgebied van de dealer. TM meende het te zien, maar kon het niet verklaren en vroeg dus om cctv. TM .i.k.g. en deze heeft de € 20,- bij […] teruggehaald, deze was ook stomverbaasd over deze rare actie en betaalde meteen terug.”
“TM belde om na te kijken of […] zojuist € 20,- uit het werkgebied van de dealer heeft weggepakt. […] heeft namelijk het handje gewonnen en laat de dealer een louistje pakken om te wisselen voor klein. Dealer pakt €20 en legt er €10+€5+2 x €2,50 onder. Dealer geeft de €17,50 terug aan […] , maar terwijl hij de chip van € 2,50 weg wil doen in de troncbox, pakt […] het louistje terug uit het werkgebied van de dealer. TM meende het te zien, maar kon het niet verklaren en vroeg dus om cctv. TM .i.k.g. en deze heeft de € 20,- bij […] teruggehaald, deze was ook stomverbaasd over deze rare actie en betaalde meteen terug.”
2.14.
Op 23 november 2006 heeft [eiser] een tweede entreeverbod aangevraagd en gekregen. De registratie in OASE luidt als volgt:
“ […] . kan zijn parkeerkaartje niet betalen, er stond al een melding bij de receptie dat dit al eerder was gebeurd. In gesprek gegaan met […] . met zweet op zijn voorhoofd, hij vertelt dat hij helemaal kapot is. “mijn leven heb ik hier ingeleverd” veel te veel geld verloren, geeft ook aan nooit meer het casino te willen bezoeken. Wil de staat ook aansprakelijk stellen en het is allemaal niet eerlijk. Kortom […] . zit er doorheen.”
2.15.
Op 14 maart 2008 heeft Holland Casino het tweede entreeverbod op verzoek van [eiser] opgeheven en werd een bezoekbeperking van drie bezoeken per maand gedurende zes maanden afgesproken. Er vond daartoe eerst een nazorggesprek plaats dat als volgt in OASE is geregistreerd:
“ […] . Heeft zelf een EV genomen. Wilde een tijdje niet meer het casino bezoeken. Is nu financieel op orde en wilde voor de gezelligheid het casino bezoeken. Speelt alle spellen. Komt niet in een speelautomatenhal of in een illegaal casino. Hem geadviseerd om een bp te nemen. Nam een Bp van 3 bezoeken per maand gedurende zes maanden.”
2.16.
Op 1 oktober 2008 vond opnieuw een gesprek plaats waarna de bezoekbeperking op verzoek van [eiser] werd beëindigd.
2.17.
Op 30 december 2009 heeft [eiser] Holland Casino bezocht. Van dit bezoek is de volgende registratie gemaakt in OASE:
“Spelobservant sluit haar JK 5 af met een tekort van 4500 EU. Dit betreft een pintransactie om 23:00u. welke dubbel betaald lijkt te zijn. De gast is Dhr. [eiser] . S&L bekijkt de beelden.”
“Spelobservant sluit haar JK 5 af met een tekort van 4500 EU. Dit betreft een pintransactie om 23:00u. welke dubbel betaald lijkt te zijn. De gast is Dhr. [eiser] . S&L bekijkt de beelden.”
2.18.
Holland Casino heeft [eiser] verzocht het teveel ontvangen bedrag terug te geven. [eiser] ontkent een tweede keer € 4.500,- te hebben ontvangen. Holland Casino heeft [eiser] vervolgens in januari 2010 een entreeverbod opgelegd, waarna [eiser] niet meer in Holland Casino is toegelaten.
2.19.
Holland Casino bewaart de bezoekregistratie van haar gasten gedurende vijf jaar. [eiser] heeft de bezoekregistratie overgelegd. Van [eiser] zijn in die periode de volgende bezoeken geregistreerd:
Maart 2008 3x
Mei 2008 2xjuni 2008 1x
Juli 2008 3x
Augustus 2008 2x
September 2008 1x
Oktober 2008 3x
November 2008 1x
December 2008 2x
Januari 2009 1x
Mei 2009 2x
Juli 2009 1x
September 2009 1x
December 2009 2x
2.20.
[eiser] heeft Holland Casino op 23 november 2012 aansprakelijk gesteld.
3.Het geschil
in conventie
3.1.
[eiser] vordert samengevat:
- te verklaren voor recht dat Holland Casino tekort is geschoten in de uitvoering van de overeenkomst die zij op 23 november 2006 met [eiser] is aangegaan;
- te verklaren voor recht dat Holland Casino onrechtmatig heeft gehandeld en tekort is geschoten in haar zorgplicht jegens [eiser] en derhalve aansprakelijk is voor de schade die [eiser] als gevolg daarvan heeft geleden;
- veroordeling van Holland Casino tot vergoeding van alle door [eiser] geleden en nog te lijden schade, kosten en interesten, welke schade nader moet worden opgemaakt bij staat en dient te worden vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag der opeisbaarheid dan wel de dag van dagvaarden tot de algehele voldoening;
- met veroordeling van Holland Casino in de proceskosten waaronder de taxe betaald in het kader van het voorlopig getuigenverhoor, te vermeerderen met de nakosten.
3.2.
[eiser] legt daaraan ten grondslag dat Holland Casino onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld doordat zij haar zorgplicht heeft geschonden. Ook is Holland Casino tekortgeschoten in de nakoming van het tussen partijen overeengekomen entreeverbod van 23 november 2006 omdat [eiser] ondanks dat verbod op 8 mei 2007 toch tot het casino is toegelaten.
3.3.
Holland Casino voert verweer en voert daartoe primair aan dat de vorderingen van [eiser] per 23 november 2007 zijn verjaard. Holland Casino betwist voorts subsidiair onzorgvuldig of onrechtmatig te hebben gehandeld en concludeert tot niet ontvankelijk verklaring van [eiser] althans tot afwijzing van zijn vorderingen.
3.4.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
in voorwaardelijke reconventie
3.5.
Holland Casino heeft een reconventionele vordering ingesteld. Ter zitting heeft zij toegelicht dat deze vordering voorwaardelijk is in die zin dat haar vordering alleen geldt in het geval de conventionele vorderingen van [eiser] (deels) zouden worden toegewezen. Holland Casino vordert – samengevat – in voorwaardelijke reconventie:
- te verklaren voor recht dat Holland Casino op 30 december 2009 een bedrag van € 4.500,- onverschuldigd aan [eiser] heeft betaald;
- veroordeling van [eiser] tot betaling van € 4.500,-;
- met veroordeling van [eiser] in de proceskosten, inclusief de kosten van het voorlopig getuigenverhoor, te vermeerderen met de nakosten.
3.6.
Holland Casino legt daaraan ten grondslag dat zij het bedrag van € 4.500,- op 30 december 2009 onverschuldigd aan [eiser] heeft betaald. Dit bedrag was speelwinst en is aan hem per ongeluk dubbel uitgekeerd.
3.7.
[eiser] betwist het bedrag van € 4.500,- twee keer te hebben ontvangen en concludeert tot ongegrondverklaring althans tot afwijzing van de vorderingen van Holland Casino.
3.8.
Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4.De beoordeling
in conventie
4.1.
De stellingen van [eiser] komen er in het kort op neer dat Holland Casino onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld omdat zij haar zorgplicht jegens hem heeft geschonden door hem, ondanks zijn gokgedrag en door hem zelf aangevraagde entreeverboden en bezoekbeperkingen elke keer weer toe te laten tot het casino. Holland Casino had meer moeten doen en had verdergaande maatregelen moeten treffen om [eiser] tegen zichzelf en zijn omgeving in bescherming te nemen. Holland Casino is de met [eiser] overeengekomen entreeverboden meerdere keren niet nagekomen door hem in strijd daarmee toch tot het casino toe te laten en heeft [eiser] gedurende de bezoekbeperkende maatregelen vaker toegelaten dan het overeengekomen maximum aantal bezoeken. [eiser] stelt hierdoor schade te hebben geleden.
4.2.
Holland Casino heeft betwist haar zorgplicht jegens [eiser] te hebben geschonden. Holland Casino heeft een uitvoerig preventiebeleid en heeft steeds conform dat beleid gehandeld. Andere dan de in OASE geregistreerde incidenten zijn Holland Casino niet bekend. Er was dan ook geen reden verdergaande maatregelen te treffen dan de maatregelen die steeds in overleg met [eiser] zijn getroffen. Holland Casino betwist dat zij [eiser] gedurende de entreeverboden tot het casino heeft toegelaten dan wel dat zij [eiser] vaker dan overeengekomen heeft toegelaten gedurende de bezoekbeperkende maatregelen. Holland Casino stelt zich echter primair op het standpunt dat de vorderingen van [eiser] zijn verjaard.
Verjaring
4.3.
Holland Casino betoogt dat de vordering van [eiser] is verjaard, omdat hij Holland Casino pas op 23 november 2012 aansprakelijk heeft gesteld terwijl hij al in 2004, maar in elk geval in mei 2007 met zowel de beweerde schade als de aansprakelijke persoon bekend was. [eiser] stelt immers dat hij al sinds 2000 gokverslaafd was, zodat [eiser] ten tijde van de opheffing van het eerste entreeverbod op 12 januari 2004, dan wel in elk geval de opheffing van de daarop gevolgde bezoekbeperking op 19 juli 2004, bekend was met (de mogelijkheid van) schade en de daarvoor aansprakelijke persoon. Subsidiair moet worden uitgegaan van 8 mei 2007 als start van de verjaringstermijn, op welk moment Holland Casino [eiser] beweerdelijk tot het casino zou hebben toegelaten tijdens een entreeverbod. De verjaringstermijn van de vordering voor alle beweerdelijk geleden schade is in 2004 dan wel mei 2007 gaan lopen, omdat alle (ook later) opgetreden schade toen al kon worden verwacht.
4.4.
[eiser] heeft ter zitting het beroep op verjaring bestreden. Daartoe heeft hij primair betoogd dat de redelijkheid en billijkheid zich daartegen verzetten, omdat zijn – aan Holland Casino toe te rekenen – gokverslaving hem verhinderde om Holland Casino aan te spreken en zijn vordering in te stellen. Dat werd volgens [eiser] pas mogelijk toen hem per 30 december 2009 de toegang tot het casino definitief werd ontzegd. Daarvan uitgaande is de aansprakelijkstelling van 23 november 2012 tijdig en de vordering dus niet verjaard. Subsidiair betoogt [eiser] dat niet zijn volledige vordering is verjaard omdat tot en met 2009 sprake is van verschillende, op zichzelf staande, onrechtmatige schadeveroorzakende gebeurtenissen die tot zelfstandige schadevorderingen leiden en die los van elkaar verjaren.
4.5.
Ingevolge het bepaalde in artikel 3:310 BW verjaart een rechtsvordering tot vergoeding van schade als hier aan de orde door verloop van vijf jaar volgende op de dag waarop de benadeelde zowel met de schade als met de daarvoor aansprakelijke persoon bekend is geworden. Het is aan [eiser] om zijn stelling dat een beroep op verjaring in dit geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is te onderbouwen met concrete feiten en omstandigheden. Daarbij geldt als uitgangspunt dat de rechtsfiguur van de verjaring de rechtszekerheid dient, zodat een beroep op artikel 6:2 lid 2 BW slechts in uitzonderlijke gevallen kan worden gehonoreerd. Van uitzonderlijke omstandigheden is in het onderhavige geval niet gebleken. De enkele stelling dat sprake was van een gokverslaving waarvan het ontstaan aan Holland Casino moet worden toegerekend en die maakte dat [eiser] tot 1 januari 2010 niet in staat was tot het instellen van een vordering of het verrichten van een stuitingshandeling is daarvoor onvoldoende. Ook indien wordt aangenomen dat in de periode tussen 2002 en 2010 sprake was van een gokverslaving is die onmogelijkheid op zichzelf immers niet gegeven. Een deugdelijke nadere onderbouwing daarvan ontbreekt. [eiser] , zijn echtgenote en zijn vriend [A] reppen ieder in hun getuigenverklaringen wel over de gokverslaving van [eiser] , maar doen dat onvoldoende specifiek. Er is kennelijk sprake geweest van slapeloosheid, onrust, slechte persoonlijke verzorging en psychische problematiek. [eiser] heeft zich echter voor een gokverslaving niet laten behandelen en medische of andere gegevens waaruit zou kunnen blijken wat de aard, ernst en oorzaak van zijn psychische klachten waren – en of die hem daadwerkelijk verhinderden tot actie jegens Holland Casino over te gaan – zijn er niet. Er zijn dus onvoldoende aanknopingspunten om het beroep op verjaring te passeren met toepassing van artikel 6:2 lid 2 BW.
4.6.
Gelet op de door [eiser] gepresenteerde feitelijke grondslag van de vordering kan Holland Casino worden gevolgd in de stelling dat met de opheffing van het eerste entreeverbod op 12 januari 2004 een verjaringstermijn is gestart. [eiser] heeft dit niet weersproken. Anders dan Holland Casino betoogt volgt hieruit echter niet dat de gehele vordering is verjaard. Hoewel Holland Casino er terecht op wijst dat de vordering tot vergoeding van schade ten gevolge van een eventuele schending van haar zorgplicht ook verjaart voor zover die betrekking heeft op later ingetreden schade die wel kon worden verwacht, zijn hier meerdere zorgplichtschendingen gesteld die ieder voor zich tot schadeplichtigheid zouden kunnen leiden. In zoverre is de situatie een andere dan in de rechtspraak waarnaar Holland Casino in dit verband heeft verwezen (Gerechtshof Amsterdam 9 december 2014, niet gepubliceerd, overgelegd als productie 14 bij conclusie van antwoord, en rechtbank Noord-Holland 20 februari 2013, ECLI:NL:RBNHO:2013:BZ444).
Uitgaande van de aansprakelijkstelling van 23 november 2012 heeft te gelden dat de vordering voor zover die ziet op schade die het beweerdelijke gevolg is van een gestelde zorgplichtschending gelegen langer dan vijf jaar daaraan voorafgaand, verjaard is en moet worden afgewezen. Een na 23 november 2007 gelegen schending van de zorgplicht zou tot aansprakelijkheid van Holland Casino kunnen leiden en de vordering tot vergoeding van daardoor geleden schade is gestuit met de aansprakelijkstelling van 23 november 2012. In zoverre leent de vordering zich dus voor een inhoudelijke beoordeling en slaagt het beroep van Holland Casino op verjaring niet. In het hierna volgende zal de rechtbank daarom beoordelen of de door [eiser] gestelde feiten en omstandigheden gelegen na 23 november 2007 de conclusie rechtvaardigen dat Holland Casino haar zorgplicht jegens hem heeft geschonden.
Aansprakelijkheid
4.7.
[eiser] stelt dat Holland Casino onzorgvuldig jegens hem heeft gehandeld door hem steeds weer toe te laten tot het casino en onvoldoende maatregelen te treffen om zijn gokverslaving tegen te gaan en hem niet tegen zichzelf en zijn omgeving in bescherming te nemen. Betreffende de periode na 23 november 2007 heeft Holland Casino volgens [eiser] haar zorgplicht jegens hem geschonden doordat:
Holland Casino heeft nagelaten de opmerking van [eiser] tijdens het nazorggesprek van 14 maart 2008 dat hij financieel weer in orde was te verifiëren;
Holland Casino het entreeverbod van 23 november 2006, gelet op de voorgeschiedenis van [eiser] en het feit dat hij er steeds onverzorgder en slechter uit ging zien, niet op 14 maart 2008 had mogen opheffen;
Holland Casino de bezoekbeperking die volgde op het entreeverbod van 23 november 2006 niet is nagekomen. De bezoekregistratie waar Holland Casino naar verwijst is onjuist/onvolledig. [eiser] heeft het casino veel vaker dan de maximaal toegestane 3 keer per maand bezocht;
[eiser] gedrag vertoonde waaruit Holland Casino had moeten opmaken dat hij zijn gokgedrag niet onder controle had en Holland Casino heeft nagelaten in te grijpen;
Holland Casino in plaats van [eiser] tegen zichzelf in bescherming te nemen hem heeft uitgenodigd om te spelen in de high limit area.
Ten aanzien van al deze verwijten geldt volgens [eiser] dat Holland Casino wist of kon weten dat hij in zodanige toestand verkeerde dat hij zijn wil niet kon bepalen en dat zijn speelgedrag in relevante mate schadelijk was voor zijn belangen of die van personen in zijn directe omgeving. [eiser] stelt dat hij aanzienlijke bedragen heeft vergokt en verloren in het casino, waaronder geld van de onderneming van zijn echtgenote en geleend geld van zijn ouders en vrienden dat hij nooit zal kunnen terugbetalen.
4.8.
Holland Casino betwist haar zorgplicht jegens [eiser] te hebben geschonden. Zij voert aan te hebben gehandeld overeenkomstig het door haar op basis van de beschikking en het huisreglement opgestelde beleid. [eiser] had als bezoeker van Holland Casino een grote eigen verantwoordelijkheid en er waren geen, althans onvoldoende, signalen om hem blijvend de toegang tot het casino te ontzeggen. Holland Casino betwist dat [eiser] gokverslaafd was of niet in staat zijn wil te bepalen of dat zijn speelgedrag zijn belangen of die van personen in zijn directe omgeving schaadde. Het entreeverbod van 23 november 2006 heeft Holland Casino terecht en op verzoek van [eiser] opgeheven. Haar zorgplicht gaat volgens Holland Casino niet zo ver dat zij de verklaringen van [eiser] tijdens het nazorggesprek van 14 maart 2008 had moeten verifiëren. Het was Holland Casino niet kenbaar dat [eiser] tijdens dat gesprek heeft gelogen.
[eiser] heeft tijdens de bezoekbeperking die gold vanaf 14 maart 2008 het maximum aantal bezoeken niet overschreden. De bezoekregistratie klopt en het daaraan ten grondslag liggende systeem is nagenoeg waterdicht, aldus Holland Casino. De signalen die [eiser] stelt te hebben vertoond en waaruit Holland Casino volgens hem had moeten opmaken dat hij zijn speelgedrag niet meer onder controle had, zijn niet door Holland Casino opgemerkt. De incidenten die zich wel hebben voorgedaan zijn allemaal geregistreerd in OASE. [eiser] was buiten deze incidenten een onopvallende speler. Holland Casino heeft voldoende nazorggesprekken gevoerd met [eiser] . [eiser] heeft zijn stellingen onvoldoende geconcretiseerd, zodat niet is op te maken of de door hem gestelde omstandigheden zien op de voor zijn vorderingen relevante periode. Al met al kan niet tot de conclusie worden gekomen dat Holland Casino haar zorgplicht jegens [eiser] heeft geschonden, aldus nog steeds Holland Casino.
4.9.
De rechtbank overweegt als volgt. Bij de beoordeling van het verwijt van [eiser] aan Holland Casino heeft als uitgangspunt te gelden dat personen die willen gokken in een casino in beginsel de vrijheid hebben om dat te doen en zelf verantwoordelijk zijn voor hun handelen. Dat neemt echter niet weg dat op Holland Casino een zorgplicht rust zoals neergelegd in artikel 12 aanhef en onder b en artikel 15 van de beschikking. Op grond van deze zorgplicht behoort Holland Casino onder bepaalde omstandigheden personen die hun gokgedrag niet meer in de hand hebben tegen zichzelf en/of ten behoeve van anderen in bescherming te nemen door aan die personen in hun eigen belang en/of in het belang van die anderen, de toegang te weigeren. Holland Casino heeft deze zorgplicht uitgewerkt in haar preventiebeleid en in haar reglement dat in de mogelijkheid voorziet een entreeverbod of een bezoekverbod overeen te komen dan wel eenzijdig op te leggen. Bij de wijze waarop zij uitvoering geeft aan haar preventiebeleid komt Holland Casino beleidsvrijheid toe en daarom past hier een terughoudende toetsing daarvan door de rechtbank. Verder zal gelet op het hiervoor genoemde uitgangspunt dat de bezoeker zelf verantwoordelijk is voor zijn handelen, het eenzijdig opleggen van een entreeverbod of bezoekbeperking niet te snel mogen plaatsvinden. Er zal een duidelijke reden voor ingrijpen moeten zijn. Het enkele feit dat iemand verliezen lijdt of hoge inzetten doet is daarvoor op zichzelf niet voldoende. Overeenkomstig de hoofdregel van artikel 150 van het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering is het aan [eiser] voldoende feiten en omstandigheden te stellen en, zo nodig, te bewijzen op grond waarvan tot de conclusie kan worden gekomen dat Holland Casino haar zorgplicht jegens hem heeft geschonden.
Ad a)
4.10.
[eiser] heeft op 14 maart 2008 zelf contact gezocht met Holland Casino en verzocht om opheffing van het entreeverbod. Naar aanleiding daarvan vond die dag het nazorggesprek plaats. Tijdens dat gesprek heeft [eiser] naar eigen zeggen gelogen over zijn financiële situatie door te verklaren dat deze weer op orde was. Niet gesteld of gebleken is dat het Holland Casino tijdens dat gesprek kenbaar was of had moeten zijn dat [eiser] niet de waarheid sprak over zijn financiële situatie. [eiser] heeft slechts gesteld dat Holland Casino zijn uitspraken had moeten verifiëren. Naar het oordeel van de rechtbank gaat de zorgplicht van Holland Casino, mede gelet op de verantwoordelijkheid voor het eigen handelen van bezoekers, in beginsel niet zo ver dat zij de uitspraken die haar bezoekers tijdens een nazorggesprek doen, op juistheid dient te controleren, nog daargelaten de vraag hoe zij dat dan had moeten doen. Van omstandigheden die maken dat in het onderhavige geval wel aanleiding bestond de uitspraken van [eiser] te controleren of daarvan in elk geval een onderbouwing van [eiser] te vragen is niet gebleken. Onder de gegeven omstandigheden is de rechtbank dan ook van oordeel dat Holland Casino niet onzorgvuldig jegens [eiser] heeft gehandeld door zijn uitlatingen tijdens het nazorggesprek van 14 maart 2008 niet te verifiëren.
Ad b)
4.11.
[eiser] heeft gesteld dat Holland Casino het entreeverbod van 23 november 2006 niet had mogen opheffen vanwege zijn voorgeschiedenis. Met ‘voorgeschiedenis’ doelt [eiser] kennelijk op de Holland Casino kenbare voorgeschiedenis zoals geregistreerd in OASE (zie r.o. 2.8. t/m 2.15.). Tussen partijen staat vast dat de in OASE geregistreerde incidenten hebben plaatsgevonden. Deze incidenten hebben zich voorgedaan verspreid over een periode van meer dan zeven jaar, gerekend vanaf 2002. Dit maakt dat Holland Casino met het verstrijken van de tijd in steeds mindere mate met deze incidenten rekening behoefde te houden. Dat geldt temeer omdat Holland Casino ten aanzien van de incidenten die dat noodzakelijk maakten reeds conform haar beleid actie had ondernomen door het voeren van gesprekken en het adviseren van bezoekbeperkende maatregelen. De in OASE geregistreerde incidenten zijn daarnaast niet van dien aard dat Holland Casino op grond daarvan in 2008 het entreeverbod had moeten handhaven.
Voorts is van belang dat het entreeverbod op 14 maart 2008 langer had geduurd dan het minimum van één jaar zodat in de duur van dat verbod geen reden lag het entreeverbod niet op te heffen. [eiser] heeft daarnaast zelf verzocht om beëindiging van het entreeverbod en heeft in het nazorggesprek zelf verklaard dat zijn financiële situatie weer in orde was, een uitlating waar Holland Casino, zoals hiervoor overwogen, van uit mocht gaan. Holland Casino heeft bovendien na opheffing van het entreeverbod [eiser] geadviseerd daarvoor in de plaats een bezoekbeperking te laten komen zodat het entreeverbod niet abrupt eindigde en [eiser] niet plots ongelimiteerd toegang verkreeg tot Holland Casino.
Onder deze omstandigheden komt de rechtbank niet tot de conclusie dat Holland Casino het entreeverbod van 23 november 2006 vanwege de voorgeschiedenis van [eiser] op 14 maart 2008 niet had mogen opheffen.
4.12.
De stelling dat [eiser] er steeds slechter en onverzorgder uit ging zien en dat Holland Casino om die reden het entreeverbod niet had mogen opheffen, treft evenmin doel. Op het moment van opheffen van het entreeverbod op 14 maart 2008 was er een periode van één jaar en vier maanden verstreken sinds [eiser] voor het laatst in het casino was geweest. In die periode heeft Holland Casino geen zicht gehad op de uiterlijke verzorging van [eiser] zodat zij daarmee in het kader van de wenselijkheid van casinobezoek reeds om die reden geen rekening heeft kunnen en hoeven houden toen het entreeverbod werd opgeheven. De stelling van [eiser] dat hij in die periode ondanks het entreeverbod meerdere keren bij Holland Casino heeft kunnen gokken heeft hij met de enkele overlegging van een bankafschrift van 8 mei 2007 van de bedrijfsrekening van het bedrijf van zijn vrouw en mede gelet op de betwisting door Holland Casino onvoldoende onderbouwd. Dit doet aan het voorgaande derhalve niet af. Voor zover geldt dat het door [eiser] gestelde verslechterde uiterlijk mede heeft geleid tot het entreeverbod van 23 november 2006, geldt dat dit entreeverbod een door Holland Casino geadviseerde maatregel betrof naar aanleiding van de door [eiser] aangegeven problemen. Er zijn geen aanknopingspunten dat Holland Casino bij het beëindiging van die maatregel nog altijd rekening moest houden met signalen als het uiterlijk van [eiser] in relatie tot casinobezoek, temeer omdat niet is gesteld of gebleken dat [eiser] tijdens het nazorggesprek van 14 maart 2008 een onverzorgde indruk maakte.
Ad c)
4.13.
Holland Casino heeft de stelling van [eiser] dat hij tijdens de bezoekbeperking van 14 maart 2008 vaker is toegelaten dan de maximaal toegestane drie keer per maand met verwijzing naar haar bezoekregistratiesysteem gemotiveerd betwist. Hoewel het wel op zijn weg lag, heeft [eiser] nagelaten nadere feiten en/of omstandigheden te stellen op grond waarvan tot de conclusie kan worden gekomen dat hij het casino gedurende de bezoekbeperking van 14 maart 2008 vaker heeft bezocht dan het maximaal toegestane aantal keer. [eiser] heeft slechts gesteld dat het bezoekregistratiesysteem van Holland Casino niet deugt en onderbouwt dat met een voorbeeld uit april 2009, maar wat er van dat bezoek ook zij, daaruit kan niet volgen dat de bezoekbeperking van 14 maart 2008, die eindigde op 1 oktober 2008, niet is nageleefd. Het is ook onvoldoende om te kunnen aannemen dat het bezoekregistratiesysteem van Holland Casino niet betrouwbaar is. Voor die conclusie heeft [eiser] onvoldoende aanknopingspunten aangereikt. Ook uit de door [eiser] overgelegde verklaringen blijkt niet concreet dat hij in die periode vaker dan overeengekomen tot Holland Casino is toegelaten. [eiser] heeft derhalve onvoldoende gesteld om tot de conclusie te kunnen komen dat Holland Casino hem gedurende de bezoekbeperking van 14 maart 2008 vaker dan overeengekomen heeft toegelaten. Dat Holland Casino op deze grond onzorgvuldig jegens [eiser] heeft gehandeld dan wel tekort is geschoten, is dan ook niet vast komen te staan.
Ad d)
4.14.
Het gedrag waaruit Holland Casino volgens [eiser] had moeten opmaken dat hij zijn speelgedrag niet onder controle had, bestaat er volgens hem onder andere uit dat hij na afloop van de bezoekbeperking op 1 oktober 2008 na slechts enkele bezoeken duizenden euro’s zou hebben vergokt. [eiser] onderbouwt dat door middel van bankafschriften van 20 november 2008, waaruit blijkt dat binnen korte tijd 11 keer is gepind tot in totaal een bedrag van € 3.150,-.
Holland Casino heeft gemotiveerd betwist dat zij hieruit had moeten opmaken dat [eiser] zijn speelgedrag niet onder controle zou hebben. Binnen Holland Casino kan gepind worden bij reguliere pintautomaten zodat geen zicht is op het aantal keer dat een bezoeker daar geld opneemt. Vanwege de privacyregels worden alleen uitgekeerde winsten boven een bepaald minimum geregistreerd. Inzetten, verliezen en geringere winsten worden niet bijgehouden. Als een gast plotseling veel meer inzet dan normaal, hetgeen zou kunnen opvallen aan de speeltafels, zou dat aanleiding kunnen zijn voor een gesprek, maar dergelijk afwijkend inzetgedrag is Holland Casino niet gebleken.
De rechtbank volgt Holland Casino in haar standpunt dat uit de geldopnames van [eiser] op 20 november 2008 niet volgt dat voor Holland Casino kenbaar had kunnen zijn dat [eiser] zijn speelgedrag niet in de hand had. [eiser] heeft niet gesteld waaruit Holland Casino dit dan op had moeten baseren, anders dan kennelijk de 11 pintransacties, waarvan niet vaststaat dat Holland Casino daar überhaupt van kon weten. Het in totaal opgenomen bedrag is ook niet zodanig hoog dat – indien al dat geld aan de speeltafels is ingezet – dit zonder meer had moeten opvallen. Dit geldt te meer in het licht van het gegeven dat volgens de bezoekersregistratie [eiser] ook vanaf de opheffing van de bezoekbeperking in oktober 2008 het casino slechts één tot twee maal per maand, en sommige maanden helemaal niet, bezocht. Ook daaruit blijkt dus niet van uit de hand lopend speelgedrag.
4.15.
Volgens [eiser] zijn er ook andere signalen waaruit Holland Casino had moeten opmaken dat hij zijn speelgedrag niet onder controle had. Zo stelt hij onder meer dat hij verslonsde, steeds agressiever werd en met fiches gooide naar croupiers. [eiser] verwijst in dit verband naar verklaringen van hemzelf en [A] .
Holland Casino heeft deze stellingen gemotiveerd betwist. De door [eiser] gestelde signalen heeft zij niet opgemerkt. Registratie daarvan in OASE ontbreekt en zeker agressief gedrag of het gooien van fiches naar croupiers worden volgens haar altijd geregistreerd. Ter onderbouwing van haar betwisting heeft Holland Casino verklaringen overgelegd van haar ‘floormanager’ die in 2006 verantwoordelijk was voor de afdeling tafelspelen en speelautomaten en de ‘assistent manager security’ die onder andere betrokken was bij het eerste entreeverbod dat [eiser] aanvroeg op 7 juni 2002. Beiden verklaren dat zij zich buiten de registraties in OASE geen andere voorvallen kunnen herinneren en dat [eiser] in zijn gedrag en uiterlijk geen opvallende speler was.
Los van het feit dat [eiser] partijgetuige is en zijn verklaring daarom niet zelfstandig als bewijs kan dienen in zijn voordeel, geldt naar het oordeel van de rechtbank dat beide verklaringen op het punt van de door [eiser] gestelde signalen onvoldoende concreet zijn. Uit de verklaringen is niet af te leiden wanneer de betreffende signalen en gebeurtenissen plaatsvonden, zodat daaruit niet kan worden opgemaakt of de door [eiser] gestelde signalen zich voordeden in de voor de beoordeling relevante periode na 23 november 2007. Voor zover de verklaringen wel concreet zijn, betreft het incidenten die ook in OASE zijn geregistreerd en voor 23 november 2007 plaatsvonden. [eiser] heeft, mede gelet op de gemotiveerde betwisting door Holland Casino, onvoldoende aangevoerd om te concluderen dat hij tijdens de voor de beoordeling relevante periode dusdanige signalen vertoonde dat Holland Casino daaruit had moeten opmaken dat hij zijn speelgedrag niet onder controle had en maatregelen had behoren te treffen.
Ad e)
4.16.
[eiser] heeft tot slot gesteld dat hij in plaats van tegen zichzelf in bescherming genomen te worden, werd uitgenodigd voor de high limit area, een ruimte waar de spelers volgens hem worden voorzien van gratis drank, eten en sigaretten. Holland Casino heeft toegelicht dat de high limit area voor alle bezoekers vrij toegankelijk is, mits zij deelnemen aan een van de spelen. Er is geen afzonderlijke toegangscontrole. In de high limit area wordt op eenzelfde manier toezicht gehouden als in de rest van het casino en eventuele incidenten worden in OASE geregistreerd. Inzetten, verliezen en winsten tot een bepaald bedrag worden ook in de high limit area niet geregistreerd. De high limit area verschilt, afgezien van de hoogte van de inzet, volgens Holland Casino niet veel van de rest van het casino. Net als voor de rest van het casino geldt ook voor de high limit area dat de verantwoordelijkheid van de bezoekers voor hun eigen handelen het uitgangspunt is. De rechtbank is van oordeel dat alleen het uitnodigen voor of toelaten tot de high limit area om deze redenen niet onzorgvuldig is. Er is niet gebleken dat zich in het casino dan wel in de high limit area incidenten hebben voorgedaan die voor Holland Casino aanleiding hadden moeten zijn enige vorm van actie ten aanzien van [eiser] te ondernemen. Evenmin is gebleken, zo volgt uit hetgeen hiervoor is overwogen, dat [eiser] na de opheffing van zijn entreeverbod in maart 2008 weer zodanig opvallend gedrag vertoonde dat Holland Casino hem het spelen in de high limit area had moeten beletten of anderszins maatregelen had moeten nemen. Holland Casino heeft betwist dat in de high limit area sigaretten worden verstrekt aan de bezoekers of dat de bezoekers gratis drank krijgen aangeboden. Maar ook als dit in incidentele gevallen wel het geval zou zijn, legt dit enkele gegeven – bij gebrek aan concrete aanwijzingen dat zij dit had behoren na te laten vanwege een mogelijke bijzondere kwetsbaarheid in het speelgedrag van [eiser] – naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende gewicht in de schaal om tot de conclusie te komen dat Holland Casino haar zorgplicht ten opzichte van [eiser] heeft geschonden. Het voert te ver om van Holland Casino te verlangen dat zij alle bezoekers aan wie ooit een entreeverbod of bezoekbeperking is opgelegd in het algemeen – dus zonder dat concrete aanwijzingen bestaan voor de noodzaak daartoe en met voorbijgaan aan de primaire eigen verantwoordelijkheid van de bezoeker – tegen zichzelf in bescherming neemt.
Conclusie
4.17.
Uit het voorgaande volgt dat [eiser] al met al – zowel op zich zelf als in onderlinge samenhang bezien – onvoldoende heeft gesteld om tot de conclusie te kunnen komen dat Holland Casino in de periode na 23 november 2007 haar zorgplicht jegens hem heeft geschonden dan wel tekort is geschoten in de uitvoering van de afgesproken entreeverboden en bezoekbeperkende maatregelen. Hierom en omdat de vorderingen van [eiser] gebaseerd op eventueel schadeplichtig handelen door Holland Casino – wat daar van zij – van vóór 23 november 2007 zijn verjaard, zullende vorderingen worden afgewezen. De overige stellingen en verweren behoeven derhalve geen verdere behandeling.
in voorwaardelijke reconventie
4.18.
Omdat de vorderingen van [eiser] in conventie worden afgewezen, hoeft op de vordering in voorwaardelijke reconventie niet te worden beslist.
Proceskosten
4.19.
[eiser] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Holland Casino worden, inclusief de kosten van het voorlopig getuigenverhoor, begroot op:
- griffierecht 619,00
- salaris advocaat
1.582,00(3,5 punten × tarief € 452,00)
1.582,00(3,5 punten × tarief € 452,00)
Totaal € 2.201,00
4.20.
De gevorderde nakosten zullen worden toegewezen zoals hierna te bepalen.
5.De beslissing
De rechtbank,
5.1.
wijst de vorderingen af,
5.2.
veroordeelt [eiser] in de proceskosten, aan de zijde van Holland Casino tot op heden begroot op € 2.201,00,
5.3.
veroordeelt [eiser] in de na dit vonnis ontstane kosten begroot op € 131,00 aan salaris advocaat, te vermeerderen, onder de voorwaarde dat [eiser] niet binnen 14 dagen na aanschrijving aan het vonnis heeft voldaan en er vervolgens betekening van de uitspraak heeft plaatsgevonden, met een bedrag van € 68,00 aan salaris advocaat en de explootkosten van betekening van de uitspraak,
5.4.
verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. J.M. Willems, mr. M.E. Heinemann en mr. G. van de Beek en in het openbaar uitgesproken op 15 maart 2017.