4.3.2Feiten en omstandigheden
De rechtbank gaat op grond van wettige bewijsmiddelen van de volgende feiten en omstandigheden uit, welke bewijsmiddelen telkens slechts worden gebezigd tot het bewijs van dat ten laste gelegde feit waarop deze blijkens de inhoud kennelijk betrekking hebben. Ten behoeve van de leesbaarheid van het vonnis wordt bij het bespreken van de bewijsmiddelen ten aanzien van feit 3 tussendoor reeds een bewijsoverweging opgenomen. Deze tussentijdse bewijsoverweging is cursief weergegeven.
Gebezigde bewijsmiddelen ten aanzien van feit 2:
Het feit is door verdachte begaan. Verdachte heeft het onder 2 ten laste gelegde feit bekend. De raadsman heeft geen vrijspraak voor dit feit bepleit. De rechtbank volstaat onder deze omstandigheden met een opsomming van de volgende bewijsmiddelen:
- de bekennende verklaring van verdachte;
- de bevindingen van verbalisant [verbalisant] van 2 november 2015.
Gebezigde bewijsmiddelen ten aanzien van feit 3:
De rechtbank zal eerst ingaan op de vraag of de door [medeverdachte 1] na 1 januari 2015 ingekochte bitcoins - de door hem genoemde bitcoinhandel - een criminele herkomst hebben. Voor de beoordeling hiervan acht de rechtbank de volgende bewijsmiddelen van belang.
Criminele herkomst
De deskundige R.S. van Wegberg heeft verklaard dat een eigenschap van het TOR-netwerk is dat als een gebruiker surft naar een website, de IP-adressen worden afgeschermd voor beide partijen. De websites op het TOR-netwerk, met vraag en aanbod van producten en diensten, worden dark markets genoemd. 80% van wat daar wordt aangeboden betreft drugs. 20% betreft goederen en diensten. 90% van alle producten zijn illegale producten, zo is gebleken uit onderzoek.Tot nu toe vereist alles op die dark markets een betaling met bitcoins.
Het overgrote deel van de bitcoins dat bij [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] (hierna aan te duiden als: [medeverdachte 2] ) is terechtgekomen, was afkomstig van bronclusters die direct werden gevoed met betaling uit darknet markets.De bitcoinstromen tussen de darknet markets en bitcoinclusters die werden beheerd door de genoemde medeverdachten zijn in kaart gebracht. De clusters waar de meeste bitcoins in en uit zijn gegaan, zijn clusters A, B en C.
Deze clusters bestaan uit bitcoinadressen die afkomstig zijn van Anycoin (clusters A en B) dan wel Anycoin en Bitonic (Cluster C). Anycoin en Bitonic ontvangen vanaf de in deze clusters vermelde bitcoinadressen bitcoins op de accounts van [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] en/of [medeverdachte 3] .
In cluster A zijn in totaal ruim 9.263 bitcoins ontvangen en 9.263 verzonden. De bitcoinadressen waar bitcoins vanuit cluster A naartoe gezonden zijn, zijn adressen die hoorden bij de Krakenaccounts van medeverdachten [medeverdachte 1] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster A werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Anycoin. Van de 9.263 bitcoins die binnenkwamen, zijn 5.504 bitcoins afkomstig uit 9 bronclusters die voor het grootste deel direct bitcoins ontvingen uit darknet markets. Dit betekent dat de beheerder(s) van deze bronclusters producten of diensten heeft verkocht op een darknet market.
In cluster B zijn in totaal ruim 8.860 bitcoins ontvangen en 8.860 verzonden. De bitcoinadressen van Kraken waar bitcoins vanuit cluster B naartoe gezonden zijn, zijn adressen die hoorden bij Krakenaccounts van [medeverdachte 1] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster B werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Bitonic. Bijna alle bitcoins die in cluster B terechtkwamen, zijn afkomstig uit darknet markets. Van 8.860 bitcoins die in totaal binnenkwamen, zijn 6.148 bitcoins afkomstig uit 7 bronclusters die direct bitcoins ontvingen uit darknet markets.
In cluster C zijn in totaal ruim 5.412 bitcoins ontvangen en 5.412 verzonden. De bitcoinadressen waar bitcoins vanuit cluster C naartoe zijn gezonden, zijn adressen die hoorden bij Krakenaccounts van [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] . Vanuit cluster C werden ook bitcoins overgemaakt naar accounts op naam van [medeverdachte 3] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , aangehouden bij Anycoin. Ook werden bitcoins overgemaakt naar een account op naam van [medeverdachte 2] , aangehouden bij Bitonic. Van de 5.412 bitcoins die in cluster C binnenkwamen, zijn 3.364 afkomstig uit 7 bronclusters, die direct bitcoins ontvingen uit dark net markets.
De clusters A, B en C hebben in totaal 23.535 bitcoins ontvangen, waarvan 21.007 naar Krakenaccounts van [medeverdachte 1] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] zijn doorgeboekt. De geschatte waarde van deze bitcoins benadert het op de bankrekeningen verzilverde bedrag van ongeveer € 5.000.000,-.
Bewijsoverweging:
Uit de hiervoor genoemde verklaring van de deskundige Van Wegberg volgt dat uit onderzoek is gebleken dat op darknet markets vrijwel uitsluitend in illegale goederen wordt gehandeld en op die markets een betaling in bitcoins is vereist. Op grond van die verklaring gaat de rechtbank ervan uit dat nagenoeg alle bitcoins die van darknet market afkomstig zijn, een criminele herkomst hebben. Uit bovenstaande clusteranalyse kan worden afgeleid dat een groot deel van de door [medeverdachte 1] op zijn naam dan wel op naam van [medeverdachte 2] of [medeverdachte 3] bij Kraken, Anycoin of Bitonic aangeboden bitcoins indirect afkomstig is van dergelijke darknet markets. In veel gevallen houdt de indirecte besmetting met darknet markets in dat er slechts één transactie zit tussen de ontvangst uit darknet markets en het aanbieden van de betreffende bitcoins bij exchanges als Kraken, te weten de transactie van de ontvanger van de bitcoins uit darknet markets naar een door [medeverdachte 1] beheerd bitcoinadres. Op basis van deze omstandigheden in onderling verband en samenhang bezien, stelt de rechtbank vast dat in ieder geval een groot deel van de door [medeverdachte 1] via zijn eigen bankrekeningen en die van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] verzilverde bitcoins een criminele herkomst heeft.
De rechtbank wijst verder op het arrest van de Hoge Raad van 23 november 2010 (NJ 2011, 44). Hieruit volgt dat uit de wetgeschiedenis bij artikel 420bis en 420quater van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) als bedoeling van de wetgever moet worden afgeleid dat deze met het oog op een effectieve bestrijding van het witwassen het noodzakelijk achtte om niet alleen voorwerpen onder het bereik van de witwasbepalingen te brengen die onmiddellijk of middellijk van misdrijf afkomstig zijn, maar ook voorwerpen die gedeeltelijk van misdrijf afkomstig zijn. Voorts kan uit de wetsgeschiedenis worden afgeleid dat in het geval dat van misdrijf afkomstige vermogensbestanddelen zijn vermengd met vermogensbestanddelen die zijn verkregen door middel van legale activiteiten, het aldus vermengde vermogen kan worden aangemerkt als mede of deels uit misdrijf afkomstig.
Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat door vermenging van de grote hoeveelheid van darknet markets afkomstige bitcoins met bitcoins met mogelijk wel een legale herkomst, het gehele verzilverde bedrag aan bitcoins als geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - van misdrijf afkomstig moet worden aangemerkt.
Gezien deze overweging is niet relevant of het startkapitaal waarmee [medeverdachte 1] de eerste keer bitcoins heeft aangeschaft al dan niet een criminele herkomst heeft, aangezien de rechtbank de door hem gedreven bitcoinhandel gelet op het voorgaande als illegaal aanmerkt.
De volgende vraag die aan de rechtbank ter beoordeling voorligt, is of het geldbedrag dat verdachte in Marokko heeft opgenomen uit de bitcoinhandel van [medeverdachte 1] , en daarmee van enig misdrijf afkomstig was en of verdachte dit wist dan wel redelijkerwijs moest vermoeden.
Herkomst geldbedrag
Volgens [medeverdachte 1] zijn alle bitcoins die in de periode van januari 2015 tot en met 13 oktober 2015 via verschillende bankrekeningen op zijn naam en op naam van anderen zijn verzilverd en opgenomen als contant geld, van zijn bitcoinhandel afkomstig.Er is in totaal voor € 5.075.169,11 aan bitcoins verzilverd en er is in totaal € 4.938.735,- contant opgenomen.Ook heeft [medeverdachte 1] verklaard dat hij leefde van de opbrengsten van zijn bitcoinhandel.
Op 21 juli 2015 heeft [medeverdachte 1] in Marokko een bankrekening op zijn naam geopend. Op 22 juli 2015 werden twee contante stortingen gedaan van in totaal 1.494.920,- dirham. Tegen de koers van dat moment was dat omgerekend € 140.137,-.
Wetenschap criminele herkomst
In de periode van 7 januari 2016 tot en met 15 januari 2016 verbleef verdachte in Marokko. [medeverdachte 1] was op dat moment zelf in voorlopige hechtenis genomen. Op 13 januari 2016 heeft verdachte met behulp van een door [medeverdachte 1] op haar naam uitgeschreven cheque van die rekening een bedrag van 1.344.500,- dirham opgenomen.Tegen de koers van dat moment was dat omgerekend een bedrag van € 123.722,-.