ECLI:NL:RBMNE:2022:2281

• Datum uitspraak: 15 juni 2022
• Publicatiedatum: 14 juni 2022
• Zaaknummer: 16.317660-21 (P)
• Instantie: Rechtbank Midden-Nederland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: A.W.M. van Hoof; I.L. Gerrits; V.A. Groeneveld
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Tussenbeslissing inzake ontoerekeningsvatbaarheid en behandeling van verdachte met ernstige psychische stoornissen

In deze zaak heeft de Rechtbank Midden-Nederland op 15 juni 2022 een tussenvonnis gewezen in een strafzaak tegen een verdachte die wordt beschuldigd van bedreiging met zware mishandeling en vernielingen. De rechtbank heeft vastgesteld dat de verdachte, geboren in Zimbabwe en gedetineerd in Zwolle, lijdt aan ernstige psychische stoornissen, waaronder schizofrenie en een stoornis in cannabisgebruik. Tijdens de zitting op 1 juni 2022 is gebleken dat de verdachte niet in staat is om de gevolgen van zijn daden te begrijpen, wat leidt tot de conclusie van volledige ontoerekeningsvatbaarheid. De rechtbank heeft de behandeling van de zaak aangehouden om verder onderzoek te laten verrichten naar de mogelijkheden voor een civielrechtelijke zorgmachtiging of een tbs-maatregel met dwangverpleging. De officier van justitie heeft de rechtbank verzocht om een tbs-maatregel op te leggen, maar de rechtbank heeft besloten dat er meer informatie nodig is over de behandelopties. De zaak wordt heropend voor nader onderzoek, waarbij de officier van justitie opdracht krijgt om de mogelijkheden voor een zorgmachtiging te onderzoeken. De rechtbank benadrukt de noodzaak van een stevig en langdurig behandeltraject voor de verdachte, gezien het risico op recidive en de ernst van zijn psychische aandoeningen.

Uitspraak

RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND

Strafrecht

Zittingsplaats Lelystad

Parketnummer: 16.317660-21 (P)

Vonnis van de meervoudige kamer van 15 juni 2022

in de strafzaak tegen

[verdachte] ,

geboren op [1992] [geboorteplaats] (Zimbabwe),

wonende aan de [adres] [woonplaats] ,

gedetineerd in Penitentiaire Inrichting Zwolle te Zwolle.

1. ONDERZOEK TER TERECHTZITTING

Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 1 juni 2022.

De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering en standpunten van officier van justitie mr. A.P. Altena en van hetgeen verdachte en zijn raadsman, mr. J.G. Roethof, advocaat te Arnhem, naar voren hebben gebracht.

2. NADER ONDERZOEK

De rechtbank kan in deze strafzaak thans niet tot een einduitspraak komen. Tijdens de beraadslaging in raadkamer is gebleken dat de rechtbank onvoldoende is voorgelicht over de mogelijkheden tot het opleggen van een passende sanctie aan verdachte.

De rechtbank zal in dit vonnis een beslissing geven over de bewezenverklaring van het aan verdachte ten laste gelegde, de strafbaarheid van het bewezen verklaarde en de strafbaarheid van verdachte. Een oordeel over het voorgaande is immers essentieel voor het bepalen van een mogelijk op te leggen, op maat gesneden sanctie, waarnaar op basis van dit vonnis nader onderzoek zal moeten worden gedaan.

3. TENLASTELEGGING

De tenlastelegging is op de zitting van 1 juni 2022 gewijzigd. De gewijzigde tenlastelegging is als bijlage aan dit vonnis gehecht.

De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte:

Feit 1

in de periode van 21 tot en met 22 november 2021 in [plaats] [slachtoffer 1] heeft bedreigd met een misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling;

Feit 2

in de periode van 21 tot en met 22 november 2021 heeft geprobeerd brand te stichten en/of een ontploffing teweeg te brengen in bungalow [nummer] van het [naam] in [plaats] , waardoor gevaar is ontstaan voor (goederen in) deze woning en andere woningen van het [naam] en/of voor medebewoners en/of gasten van deze woningen;

Feit 3

in de periode van 21 tot en met 22 november 2021 huisraad en/of de vloer van bungalow [nummer] van het [naam] in [plaats] heeft vernield of beschadigd;

Feit 4

op 22 november 2021 in [plaats] [slachtoffer 2] heeft bedreigd met een misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling;

Feit 5

op 23 november 2021 in Zwolle een of meer goederen van Regiopolitie IJsselland heeft vernield, beschadigd of onbruikbaar gemaakt.

4. VOORVRAGEN

De dagvaarding is geldig, de rechtbank is bevoegd tot kennisneming van het ten laste gelegde, de officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging van verdachte en er zijn geen redenen voor schorsing van de vervolging.

5. WAARDERING VAN HET BEWIJS

5.1

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd verdachte vrij te spreken van het onder 1 ten laste gelegde. Hij acht het onder 2 ten laste gelegde wettig en overtuigend te bewijzen in de vorm van een poging tot het teweeg brengen van een ontploffing. De officier van justitie acht voorts de onder 3 tot en met 5 ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend te bewijzen.

5.2

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft vrijspraak bepleit van de onder 1, 2 en 4 ten laste gelegde feiten. Hij heeft gesteld dat het onder 3 ten laste gelegde (slechts) bewezen kan worden verklaard voor zover dit betreft de vernieling van een kussensloop. De raadsman heeft zich gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank ter zake een mogelijke bewezenverklaring van het onder 5 ten laste gelegde.

5.3

Het oordeel van de rechtbank

Vrijspraak feit 1

De rechtbank zal, zoals ook door de officier van justitie is gevorderd en door de raadsman is bepleit, verdachte vrijspreken van het onder 1 ten laste gelegde wegen het ontbreken van (voldoende) wettig en overtuigend bewijs. Naast de verklaring van aangever [slachtoffer 1] bevinden zich in het dossier geen andere bewijsmiddelen. Gelet op het bepaalde in artikel 342, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering dat bewijs van een tenlastegelegd feit niet uitsluitend kan worden aangenomen op de verklaring van één getuige, dient vrijspraak te volgen.

Vrijspraak feit 2

De rechtbank zal verdachte vrijspreken van het onder 2 ten laste gelegde en overweegt daartoe het volgende.

Aangever [aangever 1] verklaart dat hij had vernomen dat de gaspitten eraf waren gehaald (de rechtbank begrijpt: van het gasfornuis waren afgehaald) en dat er watten in waren gestopt, maar hij verklaart vervolgens dat hij dit zelf niet heeft gezien en dat dit ook niet is te zien op de in bungalow [nummer] gemaakte foto’s. Verbalisanten [verbalisant 1] en [verbalisant 2] vermelden in hun proces-verbaal dat twee pitten van het gasfornuis in bungalow [nummer] waren vernield en dat zij van de aanwezige beveiligers hebben gehoord dat verdachte had geprobeerd brand te stichten door het gasfornuis te ‘saboteren’. Wat met ‘saboteren’ wordt bedoeld, is niet in het proces-verbaal opgenomen en blijft onduidelijk. Beveiligers [slachtoffer 2] en [getuige 1] zijn gehoord maar verklaren in het geheel niet over het gasfornuis of over gedragingen van verdachte met betrekking tot dit fornuis. Getuige [getuige 2] verklaart dat verdachte het gasfornuis had ‘aangezet’ en getuige [slachtoffer 1] verklaart dat de gaspitten ‘aan’ stonden, maar uit geen van deze verklaringen blijkt of hiermee wordt bedoeld dat de gaskraan was opengezet of dat het gas brandde.

De rechtbank stelt vast dat op foto’s van het gasfornuis is te zien dat twee pitten van het fornuis zijn verwijderd, maar dat geen watten zichtbaar zijn en dat ook (overigens) geen sporen zichtbaar zijn die wijzen op een poging tot brandstichting of het teweeg brengen van een ontploffing.

Gelet op het hiervoor overwogene is de rechtbank van oordeel dat onvoldoende onderzoek heeft plaatsgevonden, althans dat onvoldoende (duidelijk) is geverbaliseerd en aan de getuigen is doorgevraagd teneinde te kunnen vaststellen wat verdachte (met of aan het gasfornuis) heeft gedaan en of sprake is geweest van gedragingen van verdachte die dienen te worden gekwalificeerd als een poging tot opzettelijk brand stichten of teweeg brengen van een ontploffing.

Bewijsmiddelen ^[1]

Feit 3

[aangever 1] doet op 22 november 2021 namens het [naam] (hierna: [naam] ) in [plaats] aangifte van vernielingen in bungalow [nummer] van het [naam] , gepleegd door verdachte in de nacht van 21 op 22 november 2022. Verdachte is bewoner van deze bungalow. ^[2] Het [naam] heeft hierdoor schade geleden. ^[3]

Verbalisanten [verbalisant 1] en [verbalisant 2] komen in de vroege ochtend van 22 november 2022 ter plaatse en zien dat veel huisraad buiten voor bungalow [nummer] op de grond lag. In de hal en in de woonkamer van de bungalow lagen overal op de grond witte stukken stof. Twee scharnieren van de deur van de meterkast waren vernield. ^[4]

Getuige [slachtoffer 1] verklaart dat verdachte alle spullen uit kasten en de koelkast op de grond had gegooid. Deze spullen waren van alle bewoners. Verdachte heeft het brandalarm en de wasbak kapot gemaakt en liep al plassend door het huis. ^[5]

Getuige [getuige 3] heeft gezien dat een medebewoner van hetzelfde huisje, wiens naam begint met een D en die woont in kamer [nummer] , deuren kapot heeft geslagen. Deze bewoner van kamer [nummer] heeft met een brandblusser tegen een deur en andere dingen aangeslagen. ^[6]

Verdachte heeft verklaard dat hij in kamer [nummer] van bungalow [nummer] van het [naam] in [plaats] woont. In de nacht van 22 november 2021 heeft hij met het katoen uit zijn kussen rotzooi gemaakt in de bungalow. Hij heeft al zijn spullen uit zijn kamer buiten de bungalow gegooid. ^[7]

Van de vernielingen zijn foto’s gemaakt. ^[8]

Feit 4

[slachtoffer 2] , beveiliger werkzaam op het [naam] in [plaats] , verklaart dat hij op 22 november 2021 omstreeks 00.15 uur samen met een collega beveiliger naar bungalow [nummer] is gegaan naar aanleiding van een melding van overlast. In de woning trof [slachtoffer 2] verdachte aan. Verdachte werd vanuit het niets boos, begon te schreeuwen en ging dreigend met een brandblusser in de lucht voor [slachtoffer 2] en zijn collega staan. Omdat verdachte slaande bewegingen met de brandblusser maakte, zijn [slachtoffer 2] en zijn collega de woning uitgerend, waarna verdachte achter hen aan rende. ^[9]

[getuige 1] verklaart dat hij samen met collega beveiliger [slachtoffer 2] (de rechtbank begrijpt: [slachtoffer 2] ) naar bungalow [nummer] is gelopen. In de bungalow zat een man op een stoel bij een tafel. Voor de man, op tafel, stond een brandblusser. Op het moment dat [getuige 1] en [slachtoffer 2] weg wilden lopen, stond de man van zijn stoel op, pakte de brandblusser van de tafel en gooide deze in de richting van [getuige 1] en [slachtoffer 2] . De brandblusser ging vlak langs het lichaam van [slachtoffer 2] , op enkele centimeters langs zijn schouder. ^[10]

Feit 5

[aangever 2] , medewerker arrestantenzorg van het cellencomplex in het politiebureau in Zwolle, doet namens Regiopolitie IJsselland aangifte van vernieling, gepleegd op 23 november 2021 in Zwolle. ^[11] Verdachte was ingesloten in cel 2. [aangever 2] zag dat verdachte een vreemd gewaad droeg; van de hoes die normaal gesproken om het matras zat, had hij een soort jurk gemaakt. De stukken die verdachte niet had gebruikt om een jurk van te maken, had verdachte in het toilet geduwd, evenals het zogeheten blauwe scheurpak. Het toilet was hierdoor niet meer te gebruiken. De hoes van het kussen was eraf en het matras en het kussen waren dusdanig kapot dat deze vernieuwd moesten worden. ^[12]

Verdachte verklaart dat hij het kussen heeft beschadigd en dat hij de leren hoes die om het matras zat, eraf heeft gehaald. ^[13]

Van de vernielingen is een foto gemaakt. ^[14]

Bewijsoverweging

Feiten 3, 4 en 5

De rechtbank acht de onder 3, 4 en 5 ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen zoals hierna in rubriek 6 is omschreven. De rechtbank grondt haar overtuiging dat verdachte het bewezenverklaarde heeft begaan op de redengevende feiten en omstandigheden die in voornoemde bewijsmiddelen ter zake deze feiten zijn vervat.

6. BEWEZENVERKLARING

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte:

Feit 3

in de periode van 21 november 2021 tot en met 22 november 2021 te [plaats] opzettelijk en wederrechtelijk huisraad van bungalow [nummer] , toebehorende aan het [naam] te [plaats] , in elk geval aan een ander, heeft beschadigd;

Feit 4

op 22 november 2021 te [plaats] [slachtoffer 2] heeft bedreigd met zware mishandeling door:

- een brandblusser te pakken,

- deze brandblusser boven zijn hoofd te houden,

- slaande bewegingen met die brandblusser richting die [slachtoffer 2] te maken en

-
met die brandblusser achter die [slachtoffer 2] aan te rennen;

Feit 5

op 23 november 2021 te Zwolle opzettelijk en wederrechtelijk een kussen, matras, kussenhoes en toilet, toebehorende aan Regiopolitie IJsselland, heeft vernield of onbruikbaar gemaakt.

Voor zover in het bewezen verklaarde deel van de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Verdachte is daardoor niet in de verdediging geschaad.

Hetgeen onder 3, 4 en 5 meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. Verdachte wordt hiervan vrijgesproken.

7. STRAFBAARHEID VAN DE FEITEN

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het bewezen verklaarde levert volgens de wet de volgende strafbare feiten op:

Feit 3

Opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, beschadigen.

Feit 4

Bedreiging met zware mishandeling.

Feit 5

Opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, vernielen of onbruikbaar maken.

8. STRAFBAARHEID VAN VERDACHTE

Over verdachte zijn onder meer de volgende rapporten opgemaakt:

- een Pro justitia rapport psychiatrisch onderzoek van 24 maart 2022, opgemaakt door B. van der Hoorn, psychiater, en R. Kruis, psychiater in opleiding;

- een Pro justitia rapport psychologisch onderzoek van 15 april 2022, opgemaakt door L. Vermeulen, GZ-psycholoog.

De deskundigen Van der Hoorn en Vermeulen hebben op de zitting van 1 juni 2022 een toelichting gegeven op hun rapporten.

Het rapport van de deskundigen Van der Hoorn en Kruis houdt onder meer in dat bij verdachte sprake is van schizofrenie en een stoornis in gebruik van cannabis. Er is een uitgestelde diagnose ten aanzien van een mogelijke posttraumatische stressstoornis en persoonlijkheidspathologie. Ten tijde van het tenlastegelegde werden de keuzes en gedragingen van verdachte beïnvloed door de psychotische symptomen, waarbij het cannabisgebruik waarschijnlijk een luxerende factor is geweest in combinatie met het staken van zijn antipsychotische medicatie. Tegelijkertijd maakte verdachte bewuste keuzes om zijn antipsychotische medicatie te staken, geen zorg te accepteren en cannabis te blijven gebruiken, ondanks de wetenschap dat dit negatieve invloed heeft op zijn lichamelijke en psychische gezondheid. Deze keuzes kunnen verdachte worden aangerekend. Gelet hierop adviseren de deskundigen het ten laste gelegde, indien bewezen, in verminderde mate aan verdachte toe te rekenen.

De deskundige Van der Hoorn heeft op de zitting toegelicht dat de psychopathologie fors en chronisch is en in de komende jaren niet zal overgaan. De toerekeningsvatbaarheid dient ten minste als sterk verminderd te worden beschouwd, maar met een andere afstemming met de deskundige Vermeulen had ook tot volledige ontoerekeningsvatbaarheid kunnen worden geconcludeerd.

Het rapport van de deskundige Vermeulen houdt onder meer in dat bij verdachte sprake is van een chronische psychotische stoornis, namelijk schizofrenie, en van een stoornis in cannabisgebruik (in remissie). Deze problematiek was aanwezig ten tijde van het tenlastegelegde en de psychotische stoornis beïnvloedde de gedragskeuzes en gedragingen van verdachte ten tijde van het ten laste gelegde volledig. Er was sprake van een dusdanig verstoorde realiteitstoetsing dat verdachte niet meer instond voor wat hij deed. Om die reden wordt geadviseerd het ten laste gelegde, indien bewezen, niet aan verdachte toe te rekenen.

De deskundige Vermeulen heeft op zitting toegelicht dat tot volledige ontoerekeningsvatbaarheid is geadviseerd om reden dat de pathologie, de psychose waar verdachte in verkeerde, ten tijde van het tenlastegelegde de overhand had.

De rechtbank neemt de conclusies van de deskundigen Van der Hoorn, Kruis en Vermeulen op de daartoe in hun rapporten genoemde gronden over. Voor wat betreft de toerekenbaarheid van het bewezen verklaarde aan verdachte volgt de rechtbank het advies van de deskundige Vermeulen, in die zin dat het bewezen verklaarde in het geheel niet aan verdachte kan worden toegerekend. De rechtbank overweegt daartoe het volgende.

De rechtbank acht met name het standpunt van de deskundige Vermeulen dat ten tijde van het tenlastegelegde de pathologie van verdachte de overhand had en dat sprake was van een dusdanig verstoorde realiteitstoetsing dat verdachte niet meer instond voor wat hij deed, overtuigend om te concluderen tot volledige ontoerekeningsvatbaarheid. Daarbij komt dat ook de deskundige Van der Hoorn heeft gesteld dat de psychopathologie van verdachte fors en chronisch is en de komende jaren niet zal overgaan. De rechtbank ziet hiervoor bevestiging in de Pro justitia rapporten ter zake psychiatrisch en psychologisch onderzoek uit 2018, waaruit eveneens blijkt dat bij verdachte sprake was van een psychotische stoornis en het hem (destijds) ten laste gelegde in het geheel niet kon worden toegerekend, om reden dat hij zijn gedragingen volledig onder invloed van die stoornis had begaan. Ten slotte begrijpt de rechtbank uit de door de deskundige Van der Hoorn ter zitting gegeven toelichting dat het advies van de deskundigen Van der Hoorn en Kruis tendeert naar eenzelfde advies als van de deskundige Vermeulen, namelijk tot volledige ontoerekeningsvatbaarheid, in die zin dat
ten minste sprake is van
sterk verminderde toerekeningsvatbaarheid en dat met een andere afstemming met de deskundige Vermeulen ook tot
volledige ontoerekeningsvatbaarheid had kunnen worden geconcludeerd.

Gelet op het voorgaande concludeert de rechtbank dat het bewezen verklaarde in het geheel niet aan verdachte kan worden toegerekend en dat verdachte wegens volledige ontoerekeningsvatbaarheid niet strafbaar wordt geacht.

9. OPLEGGING VAN STRAF EN/OF MAATREGEL

9.1

Ontslag van alle rechtsvervolging

Nu het bewezen verklaarde in het geheel niet aan verdachte kan worden toegerekend en verdachte niet strafbaar wordt geacht, zal verdachte ter zake het bewezen verklaarde worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Uit het voorgaande volgt dat het opleggen van een straf niet aan de orde is.

Zoals hiervoor in rubriek 2 is overwogen, acht de rechtbank zich onvoldoende voorgelicht over de mogelijkheden tot het opleggen aan verdachte van een passende sanctie, in de vorm van een maatregel. Dit zal hierna, na de weergave van de vordering van de officier van justitie en het standpunt van de verdediging, nader worden gemotiveerd.

9.2

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft, uitgaande van een sterk verminderde toerekeningsvatbaarheid van verdachte, ter zake van het door de officier van justitie bewezen geachte primair gevorderd:

• verdachte te veroordelen tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 206 dagen, zijnde een gevangenisstraf waarvan de duur overeenkomt met het aantal dagen dat verdachte reeds in verzekering en voorlopige hechtenis heeft doorgebracht;
• te gelasten dat verdachte ter beschikking wordt gesteld met bevel tot verpleging van overheidswege (hierna: tbs-maatregel met dwangverpleging).

Subsidiair heeft de officier van justitie, uitgaande van volledige ontoerekeningsvatbaarheid van verdachte, gevorderd:

• verdachte te ontslaan van alle rechtsvervolging;
• te gelasten dat aan verdachte een tbs-maatregel met dwangverpleging wordt opgelegd.

De officier van justitie heeft bij zijn vordering de volgende toelichting gegeven.

Behandeling in het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging kan niet aan de orde zijn. Het gevaar dat van verdachte uitgaat maakt dit onmogelijk; het civiele recht is daar niet op ingesteld. Bovendien heeft behandeling in een civiel kader al eerder gefaald. Verdachte heeft een gebrekkig ziekte-inzicht, stemt niet in met behandeling en wenst geen medicatie te nemen. Dit betekent dat behandeling op vrijwillige basis niet mogelijk is en dit geldt eveneens voor behandeling in het kader van een aan een straf of tbs-maatregel verbonden (bijzondere) voorwaarde. Ten slotte lijkt ook plaatsing op een Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA) op basis van een civielrechtelijke titel onmogelijk; gelet op het tekort aan plaatsen op deze afdelingen zal zonder een forensisch kader plaatsing niet mogelijk zijn.

Nu er geen andere alternatieven zijn, is alleen oplegging van de tbs-maatregel met dwangverpleging mogelijk. Aan alle criteria voor het opleggen van een tbs-maatregel wordt voldaan en met een zodanige maatregel is het mogelijk verdachte gedurende langere tijd in een voldoende stevig kader te behandelen.

9.3

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft gesteld dat, gelet op de rapportages van de deskundigen, goede grond bestaat te concluderen tot volledige ontoerekeningsvatbaarheid van verdachte. Indien naar het oordeel van de rechtbank sprake is van enige toerekenbaarheid, dan bestaat ruimte voor het opleggen van een voorwaardelijk strafdeel.

Gelet op de bepleite vrijspraak van het onder 1, 2 en 4 ten laste gelegde, heeft de raadsman verzocht verdachte zo spoedig mogelijk in vrijheid te stellen. Verdachte wil Nederland verlaten en naar Afrika terugkeren.

Het opleggen van een maatregel is niet noodzakelijk en dient als onevenredig zwaar te worden aangemerkt. Het is niet juist dat de tbs-maatregel met dwangverpleging de enige mogelijkheid is. Niet voor niets hebben de deskundigen níet tot oplegging van deze maatregel geadviseerd. Voor het geval de rechtbank tóch oplegging van een tbs-maatregel met dwangverpleging overweegt, is een voorwaardelijk verzoek gedaan tot het laten plaatsvinden van meer onderzoek.

9.4

Het oordeel van de rechtbank

Aard en ernst van de feiten

Verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan het bedreigen van een beveiligingsmedewerker van het [naam] in [plaats] door met een brandblusser slaande bewegingen te maken in de richting van deze persoon en achter hem aan te rennen. Verdachte heeft zich voorts schuldig gemaakt aan vernieling van goederen toebehorende aan het [naam] en aan medebewoners van het [naam] , door die goederen kapot te slaan, althans op de grond of naar buiten te gooien. Ten slotte heeft verdachte in een politiecel goederen vernield en het toilet onbruikbaar gemaakt door (vernielde) goederen in het toilet te duwen.

Met dit handelen heeft verdachte getoond geen respect te hebben voor de persoonlijke levenssfeer van de beveiligingsmedewerker en voor de eigendommen van anderen, althans daartoe niet in staat te zijn. Dergelijke feiten en zijn bizarre gedrag zoals onder meer blijkt uit het in gasfornuizen en stopcontacten stoppen van vulling van kussens dragen bij aan gevoelens van onveiligheid, niet alleen bij medewerkers en bewoners van het [naam] in [plaats] , maar ook in de samenleving in het algemeen.

De persoon van verdachte

De rechtbank heeft ten aanzien van de persoon van verdachte kennis genomen van:

- een de verdachte betreffend uittreksel Justitiële Documentatie (‘
strafblad ’) van 31 januari 2022;

- voornoemd Pro justitia rapport psychiatrisch onderzoek van 24 maart 2022, opgemaakt door B. van der Hoorn, psychiater, en R. Kruis, psychiater in opleiding;

- voornoemd Pro justitia rapport psychologisch onderzoek van 15 april 2022, opgemaakt door L. Vermeulen, GZ-psycholoog;

- een reclasseringsadvies van 24 mei 2022, opgemaakt door M. Groeneveld, reclasseringswerker van Reclassering Nederland te Zwolle.

Uit het uittreksel Justitiële documentatie blijkt dat verdachte eenmaal eerder is veroordeeld. Verdachte is in 2018 wegens een poging tot doodslag veroordeeld tot plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis voor de duur van een jaar.

Uit de rapporten van de deskundigen Van der Hoorn, Kruis en Vermeulen volgt dat bij verdachte sprake is van stoornissen zoals hiervoor in rubriek 8 is omschreven. Uit deze rapporten en de daarop ter zitting gegeven toelichtingen blijkt voorts het volgende.

De deskundigen Van der Hoorn en Kruis adviseren een stevig, intensief en langdurig behandeltraject, gezien de forse en invaliderende combinatie van psychopathologie, het huidige instabiele beeld en het hoog ingeschatte risico op recidive op de korte en middellange termijn. Dit behandeltraject zou kunnen bestaan uit toediening van medicatie in depotvorm en onthouding van cannabis, intensivering van de externe structuur in de vorm van zinvolle dagbesteding of werk, zoveel mogelijk stabiele huisvesting als haalbaar gezien de omstandigheden van de lopende asielprocedure, begeleiding bij stress voortkomend uit de asielprocedure en te zijner tijd nadere diagnostiek ten aanzien van eventuele PTSS en persoonlijkheidspathologie.

De onderzoekers adviseren het uitvoeren van het behandeltraject binnen het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging op basis van artikel 2.3 van de Wet forensische zorg (hierna: Wfz) in combinatie met bijzondere voorwaarden bij een (deels) voorwaardelijke straf. De onderzoekers raden aan om hierbij (opnieuw) te kiezen voor plaatsing in een FPA en van daaruit toe te werken naar ambulante begeleiding door een forensisch FACT-team en reclasseringstoezicht. Hiermee kan het risico op recidive verminderd worden.

De deskundige Vermeulen acht, om het hoge risico op herhaling terug te dringen, een psychiatrische behandeling in een forensisch klinische setting noodzakelijk. De behandeling dient in eerste instantie gericht te zijn op het instellen op antipsychotica om de psychose te doen verbleken.

Gezien het eerdere behandelverloop in een FPA, waarbij de psychotische symptomen verdwenen bij het gebruik van antipsychotica, adviseert de deskundige te laten onderzoeken of een zorgmachtiging zou kunnen worden opgelegd. Verdachte kan dan behandeld worden in een FPA. De deskundige heeft een advies tot het opleggen van een tbs-maatregel weliswaar overwogen, maar is van mening dat een zorgmachtiging toereikend is.

Hervatting van het onderzoek in verband met een op te leggen maatregel

De rechtbank stelt vast dat bij verdachte sprake is van een ernstige psychotische stoornis, namelijk schizofrenie, en van een stoornis in cannabisgebruik. De psychopathologie is fors en chronisch en zal in de komende jaren niet overgaan. Het risico op recidive op korte en middellange termijn wordt hoog ingeschat. Dat verdachte (potentieel) gevaarlijk is, blijkt niet alleen uit voornoemde Pro justitia rapporten, maar ook uit het feit dat verdachte de thans bewezen verklaarde feiten heeft begaan terwijl hij nog maar enkele jaren geleden, in 2018, is veroordeeld ter zake een zeer ernstig misdrijf, een poging tot doodslag, waarbij aan hem een plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis voor de duur van een jaar is opgelegd. Naar thans is gebleken heeft deze behandeling niet geleid tot stabiliteit bij verdachte op langere termijn en het uitblijven van strafbare feiten.

Gelet op het voorgaande is naar het oordeel van de rechtbank een stevig, intensief en langdurig behandeltraject noodzakelijk. Daarbij geldt dat het instellen op antipsychotica noodzakelijk is teneinde de psychose te doen verbleken en te kunnen komen tot stabilisatie van verdachte.

De rechtbank ziet zich thans gesteld voor de vraag op welke wijze en in welk kader een zodanige behandeling van verdachte kan worden vormgegeven.

Uit voornoemde rapporten, de daarop door de deskundigen Van der Hoorn en Vermeulen ter zitting gegeven toelichting en hetgeen verdachte ter zitting heeft verklaard, blijkt dat verdachte nauwelijks tot geen ziekte-inzicht heeft en dat hij niet bereid is mee te werken aan een behandeling en aan het innemen van medicatie. Dit betekent dat een behandeling in een vrijwillig kader niet mogelijk is.

De deskundigen Van der Hoorn, Kruis en Vermeulen hebben geadviseerd een behandeling te doen plaatsvinden binnen het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging op basis van artikel 2.3 van de Wfz en daarbij te kiezen voor plaatsing in een FPA. De officier van justitie heeft gevorderd te gelasten dat aan verdachte een tbs-maatregel met dwangverpleging wordt opgelegd.

De rechtbank overweegt allereerst dat aan de voorwaarden voor het opleggen van een tbs-maatregel is voldaan, in die zin dat:

• sprake is van een tbs-waardig delict: een misdrijf waarop minimaal 4 jaar gevangenisstraf staat, of dat is genoemd in artikel 37a, eerste lid, onder 2 van het Wetboek van Strafrecht;

• is vastgesteld dat bij verdachte ten tijde van het delict sprake was van een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens;

• de veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen het opleggen van de maatregel vereist (gevaarscriterium);

• de rechtbank beschikt over adviezen van gedragsdeskundigen van verschillende disciplines, waaronder een psychiater, die verdachte hebben onderzocht.

De rechtbank acht een behandeling in het kader van een tbs-maatregel met voorwaarden, op dezelfde gronden als hiervoor ten aanzien van (de onmogelijkheid van) een behandeling in een vrijwillig kader beschreven, niet mogelijk.

Gelet op het hiervoor overwogene resteren naar het oordeel van de rechtbank de mogelijkheden om verdachte te behandelen in het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging op basis van artikel 2.3 van de Wfz, waarbij mogelijk kan worden gekozen voor plaatsing in een FPA, of om verdachte te behandelen in het kader van een tbs-maatregel met dwangverpleging.

Op dit punt acht de rechtbank zich onvoldoende voorgelicht. Onderzoek naar de mogelijkheid tot het verlenen van een civielrechtelijke zorgmachtiging en tot behandeling van verdachte in een zodanig kader heeft niet plaatsgevonden. De rechtbank acht het noodzakelijk te worden geïnformeerd over de mogelijkheid (of onmogelijkheid) daartoe en over de vraag of in het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging plaatsing in een FPA een reële mogelijkheid betreft.

Gelet op het hiervoor overwogene acht de rechtbank het onderzoek ter terechtzitting niet volledig, zodat het moet worden heropend. Aan de officier van justitie zal opdracht worden gegeven de mogelijkheden van een zorgmachtiging, als bedoeld in artikel 2.3 van de Wfz te onderzoeken, waarbij tevens de vraag dient te worden betrokken of in het kader van een civielrechtelijke zorgmachtiging plaatsing in een FPA een reële mogelijkheid betreft. De stukken zullen daartoe in handen van de officier van justitie worden gesteld. De rechtbank zal het onderzoek vervolgens schorsen teneinde dit op een nader te bepalen terechtzitting, zo mogelijk in dezelfde samenstelling, te kunnen voortzetten.

Het vorenstaande betekent niet dat reeds een voorschot wordt genomen op een nog op te leggen maatregel, maar vloeit voort uit de behoefte van de rechtbank om alle reële afdoeningsmogelijkheden bij haar overwegingen en uiteindelijke beslissing te betrekken.

Gelet op het voorgaande behoeft het voorwaardelijke verzoek van de raadsman tot het doen van nader onderzoek geen (nadere) bespreking.

10. BESLISSING

De rechtbank, alvorens verder te beslissen:

-
heropent het onderzoek ter terechtzitting;

-
geeft opdracht aan de officier van justitie om onderzoek te doen verrichten naar:

• de mogelijkheid voor het verlenen van een zorgmachtiging;
• de vraag of in het kader van een zorgmachtiging plaatsing in een FPA een reële mogelijkheid betreft;

en stelt daartoe de stukken in handen van de officier van justitie;

-
schorst het onderzoek ter terechtzitting voor
onbepaalde tijd , welke schorsing in verband met de klemmende reden dat het zittingsrooster van de rechtbank een eerdere voortzetting niet toelaat, langer is dan één maand maar niet langer dan drie maanden;

- beveelt de oproeping van de verdachte tegen het nog nader te bepalen tijdstip, met tijdige kennisgeving daarvan aan de raadsman van verdachte.

Dit vonnis is gewezen door mr. A.W.M. van Hoof, voorzitter, mrs. I.L Gerrits en

V.A. Groeneveld, rechters, in tegenwoordigheid van mr. F.R. Horst, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van 15 juni 2022.

Mrs. Gerrits en mr Groeneveld zijn buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.

Bijlage: de tenlastelegging

Aan verdachte wordt ten laste gelegd dat hij:

1

op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 21 november 2021 tot en met 22 november 2021 te [plaats] , [slachtoffer 1] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling, door:

-
die [slachtoffer 1] (in het Engels) dreigend de woorden toe te voegen "Ik heb een mes en ik ga je vermoorden", althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking

en/of

(daarbij) door die [slachtoffer 1] een mes te tonen en/of een mes op de keel, althans het lichaam, van die [slachtoffer 1] te houden en/of (heet) water op die [slachtoffer 1] te gooien;

2

in of omstreeks de periode van 21 november 2021 tot en met 22 november 2021 te [plaats] , ter uitvoering van het door hem voorgenomen misdrijf om opzettelijk brand te stichten en/of een ontploffing teweeg te brengen in bungalow [nummer] , met dat opzet:

- de pitten uit het gasfornuis heeft gehaald en/of het gasfornuis heeft aangezet en/of de vulling uit het kussen in het gaspit heeft gestopt en/of de vulling in brand heeft gestoken,

en daarvan:

• gemeen gevaar voor één of meerdere woningen op het [naam] te [plaats] (waaronder bungalow [nummer] ), in elk geval gemeen gevaar voor goederen, aanwezig in één of meerdere woningen op het [naam] te [plaats] (waaronder bungalow [nummer] ) en/of
• levensgevaar voor de medebewoners en/of gasten van één of meerdere woningen op het [naam] te [plaats] (waaronder bungalow [nummer] ), in elk geval levensgevaar voor een ander of anderen en/of
• gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor de medebewoners en/of gasten van één of meerdere woningen op het [naam] te [plaats] (waaronder bungalow [nummer] ), in elk geval gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander of anderen,

te duchten was

terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

3

in of omstreeks de periode van 21 november 2021 tot en met 22 november 2021 te [plaats] , opzettelijk en wederrechtelijk de huisraad en/of vloer van bungalow [nummer] (waaronder één of meerdere deken(s), laken(s), kussenslo(o)p(en), theedoek(en), handdoek(en), lampenkap(pen), stoel(en), een matras, een kussen, een toiletkraan, een toiletspiegel, een mopemmer, een deurplaat en/of een brandmelder), in elk geval enig goed, dat/die geheel of ten dele aan het [naam] te [plaats] , in elk geval aan een ander toebehoorde(n) heeft vernield, beschadigd, onbruikbaar gemaakt en/of weggemaakt;

4

op of omstreeks 22 november 2021 te [plaats] , [slachtoffer 2] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling, door:

- een brandblusser te pakken,

- deze brandblusser boven zijn hoofd te houden,

- eén of meerdere slaande bewegingen met die brandblusser richting die [slachtoffer 2] te

maken en/of

- (
(met die brandblusser) achter die [slachtoffer 2] aan te rennen/gaan;

5

op of omstreeks 23 november 2021 te Zwolle, opzettelijk en wederrechtelijk een kussen, matras, kussenhoes en/of toilet, in elk geval enig goed, dat/die geheel of ten dele aan Regiopolitie IJsselland, in elk geval aan een ander toebehoorde(n) heeft vernield, beschadigd, onbruikbaar gemaakt en/of weggemaakt.

Voetnoten

1. Wanneer hierna wordt verwezen naar paginanummers betreft dit pagina’s van op ambtseed of ambtsbelofte opgemaakte processen-verbaal. Deze processen-verbaal maken onderdeel uit van het dossier met proces-verbaalnummer 2021369203, sluitingsdatum 2 december 2021, opgemaakt door politie Midden-Nederland, Recherche Dronten -Noordoostpolder-Urk, met bijlagen, genummerd pagina’s 01 tot en met 92. Tenzij anders vermeld, zijn dit processen-verbaal in de wettelijke vorm opgemaakt door daartoe bevoegde opsporingsambtenaren.

2. Pagina 35

3. Pagina 48

4. Pagina 70

5. Pagina’s 25 en 26

6. Pagina’s 65 en 66

7. Verklaring van verdachte, afgelegd ter terechtzitting van 1 juni 2022

8. Pagina’s 40, 43 en 44 - geschriften, te weten: foto’s

9. Pagina 31

10. Pagina 33

11. Pagina’s 51 en 53

12. Pagina 53

13. Verklaring van verdachte, afgelegd ter terechtzitting van 1 juni 2022

14. Pagina 55 - een geschrift, te weten: een foto