ECLI:NL:RBNHO:2019:3323

• Datum uitspraak: 17 april 2019
• Publicatiedatum: 18 april 2019
• Zaaknummer: 6827019 \ CV EXPL 18-3017
• Instantie: Rechtbank Noord-Holland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Tussenuitspraak
• Rechters: S.N. Schipper
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Tussenvonnis in luchtvaartzaak over eigendomsoverdracht vordering en onredelijk bezwarend cessieverbod

In deze zaak heeft Airhelp Limited, een rechtspersoon naar het recht van Hong Kong, een vordering ingesteld tegen Ryanair Limited, een rechtspersoon naar Iers recht, in verband met een vertraagde vlucht van Amsterdam naar Malaga op 16 oktober 2017. De passagier had een assignment form ondertekend, waarin hij Airhelp volledige eigendom en juridische titel van zijn claim toekende op basis van de Europese Verordening 261/2004. Ryanair betwistte de vordering en voerde aan dat de overdracht van de vordering niet rechtsgeldig was, omdat het cessieverbod in de algemene voorwaarden van Ryanair de overdracht aan derden uitsloot.

De kantonrechter heeft vastgesteld dat de Nederlandse rechter bevoegd is en dat partijen in geschil zijn over de uitleg van het assignment form. Airhelp stelt dat het form als een lastgevingsovereenkomst moet worden beschouwd, terwijl Ryanair aanvoert dat het een cessie betreft. De kantonrechter overweegt dat de uitleg van de overeenkomst niet alleen taalkundig moet worden benaderd, maar ook op basis van de bedoeling van partijen. De rechter concludeert dat het cessieverbod in de algemene voorwaarden van Ryanair mogelijk onredelijk bezwarend is, en dat dit kan leiden tot de vernietiging van het beding, waardoor de vordering rechtsgeldig aan Airhelp is gecedeerd.

De zaak is verwezen naar de rolzitting voor verdere uitlating door Ryanair over het voorlopige oordeel van de kantonrechter. De beslissing over de vordering van Airhelp is aangehouden, en verdere beslissingen zullen volgen na de uitlating van Ryanair.

Uitspraak

RECHTBANK NOORD-HOLLAND

Handel, Kanton en Insolventie

locatie Haarlem

Zaaknr./rolnr.: 6827019 \ CV EXPL 18-3017

Uitspraakdatum: 17 april 2019

Vonnis in de zaak van:

de rechtspersoon naar het recht van Hong Kong

Airhelp Limited

gevestigd te Hong Kong (China)

eiseres

hierna te noemen Airhelp

gemachtigde mr. H. Yildiz

tegen

de rechtspersoon naar Iers recht

Ryanair Limited

gevestigd te Dublin (Ierland)

gedaagde

hierna te noemen Ryanair

gemachtigde mr. A.C.J. Houwers

1. Het procesverloop

1.1.

Airhelp heeft bij dagvaarding van 13 maart 2018 een vordering tegen Ryanair ingesteld. Ryanair heeft schriftelijk geantwoord.

1.2.

Airhelp hierop schriftelijk gereageerd, waarna Ryanair een schriftelijke reactie heeft gegeven.

2. De feiten

2.1.

[De passagier] (hierna: de passagier) heeft met Ryanair een vervoersovereenkomst gesloten op grond waarvan Ryanair de passagier diende te vervoeren van Amsterdam naar Malaga op 16 oktober 2017, hierna: de vlucht.

2.2.

De vlucht is vertraagd.

2.3.

De passagier heeft op 2 november 2017 een assignment form ondertekend. Hierin staat onder andere het volgende:

“
The client hereby assigns to AirHelp full ownership and legal title to his/her Claim pursuant to Regulation 261/04 (…) in relation tot the above operated flight(s) identified by the booking reference pursuant to the T&C”.

(…)

If the assignment pursuant to this assignment form is declared invalid for any reason, the assignment form shall be considered a power of attorney granted by the Client to Airhelp, pursuant to which AirHelp is granted exclusive power”.

2.4.

Airhelp heeft compensatie van Ryanair gevorderd in verband met voornoemde vertraging. Ryanair heeft geweigerd tot betaling over te gaan.

3. De vordering

3.1.

Airhelp vordert dat Ryanair bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis veroordeeld zal worden tot betaling van:
- € 200,00, vermeerderd met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf datum vlucht tot aan de dag der algehele voldoening;
- € 40,00 aan buitengerechtelijke incassokosten, vermeerderd met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf datum vlucht tot aan de dag der algehele voldoening;
- de proceskosten, de extra kosten voor betekening in het buitenland en de vertaalkosten.

3.2.

Airhelp heeft aan de vordering ten grondslag gelegd de Verordening (EG) nr. 261/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten en tot intrekking van de verordening (EEG) nr. 295/91 (hierna: de Verordening) en de daarop betrekking hebbende rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof). Airhelp stelt dat Ryanair vanwege gehouden is compensatie te voldoen conform artikel 7 van de Verordening tot een bedrag van € 200,00. Daarnaast maakt Airhelp aanspraak op betaling door Ryanair van de buitengerechtelijke kosten, vertaalkosten van de dagvaarding, extra kosten van betekening in het buitenland en de wettelijke rente.

4. Het verweer

4.1.

Ryanair betwist de vordering. Ryanair voert aan dat Airhelp niet-ontvankelijk is in haar vordering. Van een last tot inning is volgens Ryanair geen sprake. Volgens Ryanair volgt uit de tekst van het assignment form in combinatie met de algemene voorwaarden van Airhelp dat de passagier en Airhelp hebben beoogd de vordering van de passagier in eigendom over te dragen aan Airhelp. Het is echter volgens Ryanair niet mogelijk om de vordering van de passagier in eigendom over te dragen aan Airhelp, gelet op artikel 15.4.2. van de Algemene Voorwaarden die van toepassing zijn op de vervoersovereenkomst tussen de passagier en Ryanair. Daarin is opgenomen dat vorderingen die uit die overeenkomst voortvloeien of daarmee samenhangen kunnen noch mogen worden overgedragen aan derden. Daarmee is de overdraagbaarheid van eventuele vorderingsrechten van de passagier zowel goederenrechtelijk als verbintenisrechtelijk uitgesloten. Het vorderingsrecht is dus niet rechtsgeldig overgedragen, zodat Airhelp geen vordering kan instellen, aldus Ryanair.

5. De beoordeling

5.1.

De kantonrechter stelt ambtshalve vast dat de Nederlandse rechter in deze zaak bevoegd is om van de vordering kennis te nemen.

5.2.

Partijen twisten over de uitleg van de bepalingen in het assignment form. Airhelp betoogt dat het assignment form als een lastgevingsovereenkomst ex artikel 7:414 lid 2 Burgerlijk Wetboek (BW) beschouwd dient te worden. Zij wijst in dit verband op het vonnis van de rechtbank Amsterdam van 29 juni 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:4488. Volgens Airhelp heeft zij de passagier niet betaald om haar vordering over te kopen. Airhelp stelt dat op grond van de lastgevingsovereenkomst het vorderingsrecht bij de passagier berust en dat Airhelp alle handelingen in opdracht van de passagier verricht, waarbij Airhelp in eigen naam of in naam van de passagier kan procederen. Voor het geval de kantonrechter oordeelt dat met het assignment form beoogd was de vordering van de passagier in eigendom over te dragen aan Airhelp en dat Ryanair zich daarnaast met succes kan beroepen op het cessieverbod in haar algemene voorwaarden, verzoekt Airhelp om rectificatie van de partijaanduiding in de dagvaarding. Volgens Airhelp is in dat geval sprake van een duidelijke vergissing die ook voor Ryanair kenbaar was. Ryanair wordt door rectificatie niet benadeeld, aldus Airhelp.

5.3.

Volgens Ryanair volgt uit het assignment form dat de passagier de volledige eigendom van de vordering aan Airhelp heeft gecedeerd. Ryanair wijst op de eerste hierboven onder 2.3. vermelde tekst van het assignment form. Airhelp en de passagier hebben hiermee volgens Ryanair cessie beoogd. Volgens Ryanair is daarnaast in het assignment form bepaald dat, indien de overdracht niet geldig wordt verklaard, de passagier aan Airhelp volmacht geeft. Ryanair wijst erop dat in artikel 1.6 van de algemene voorwaarden van Airhelp volmacht als volgt wordt gedefinieerd:

“
1.6 “Volmacht”: het document, waarmee de Cliënt, met inachtneming van de algemene voorwaarden daarin, de eigendom van de Claim overdraagt aan Airhelp ”.

Dit betekent volgens Ryanair dat de passagier ook in geval van volmacht de eigendom van de vordering overdraagt aan Airhelp.

5.4.

De kantonrechter overweegt als volgt. De vraag hoe in een schriftelijke overeenkomst de verhoudingen tussen partijen geregeld zijn, kan niet alleen beantwoord worden op grond van een zuiver taalkundige uitleg. Het komt aan op de bedoeling die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen mochten toekennen en wat zij over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Deze uitleg staat bekend als de Haviltexnorm. Van belang is in de onderhavige kwestie dat Ryanair geen partij was bij de totstandkoming van het assignment form. Indien een overeenkomst of een regeling naar haar aard bestemd is om de rechtspositie van derden te beïnvloeden, zonder dat die derden invloed hebben op de inhoud of formulering van die tekst, dient de cao-norm toegepast te worden bij de uitleg van die tekst. Dit houdt in dat voor de uitleg de bewoording van de tekst, gezien in het licht van de gehele tekst, in beginsel van doorslaggevende betekenis is. Tussen beide uitlegnormen (Haviltex en cao) bestaat geen tegenstelling, maar een vloeiende overgang, zo blijkt uit het arrest van de Hoge Raad van 20 februari 2004 (ECLI:NL:HR:2004:AO1427, DSM/Fox). De gemeenschappelijke grondslag van beide normen is dat bij de uitleg van een schriftelijk contract, telkens alle omstandigheden van het concrete geval een beslissende betekenis hebben. Daarbij dient de uitleg gewaardeerd te worden aan de hand van de redelijkheid en billijkheid.

5.5.

Vast staat dat, anders dan in het vonnis van de rechtbank Amsterdam van 29 juni 2018 waarnaar Airhelp heeft verwezen, de passagier in dit geval niet als eisende partij optreedt.

Daarnaast volgt naar het oordeel van de kantonrechter uit de tekst van het assignment form niet dat de passagier aan Airhelp een last heeft verleend om de betreffende vordering in eigen naam te innen. Integendeel, de bewoordingen van het assignment form laten er geen misverstand over bestaan dat de vordering van de passagier in eigendom wordt overgedragen aan Airhelp. Daarnaast wordt in aanmerking genomen dat Airhelp in de dagvaarding - in tegenstelling tot hetgeen zij in repliek naar voren heeft gebracht - heeft gesteld dat de passagier zijn (de kantonrechter begrijpt: “haar”) vordering heeft overgedragen aan Airhelp en dat directe betaling aan de passagier de luchtvaartmaatschappij niet bevrijdt van betaling aan Airhelp. Het vorderingsrecht zou dan uitsluitend bij Airhelp berusten. Dit is mogelijk in geval van een “cessie ter incasso” met privatieve werking, waarbij de passagier als volmachtgever het betreffende recht niet meer zelf kan uitoefenen. Deze constructie volgt echter in het geheel niet uit het assignment form. Indien de passagier en Airhelp dit hadden gewenst dan had het uitdrukkelijk op hun weg gelegen om een dergelijke lastgeving op te nemen in de bepalingen van het assignment form. Op grond van het bovenstaande komt de kantonrechter tot de conclusie dat in ieder geval geen sprake is van een lastgevingsovereenkomst zoals Airhelp heeft betoogd.

5.6.

De vraag die vervolgens dient te worden beantwoord is of met het assignment form een rechtsgeldige cessie in de zin van artikel 3:94 BW tot stand is gekomen. Ryanair heeft aangevoerd dat deze vraag ontkennend beantwoord moet worden. Zij beroept zich daarbij op artikel 15.4.2. van de op de vervoersovereenkomst toepasselijke Algemene Voorwaarden, waarin een beding van niet-overdraagbaarheid van vorderingen is opgenomen. Dit beding heeft zowel goederenrechtelijke als verbintenisrechtelijke werking, aldus Ryanair. Airhelp heeft hiertegen aangevoerd dat het cessieverbod de rechten van de consument nog verder zal inperken.

5.7.

De kantonrechter oordeelt als volgt. Airhelp is geen partij is bij de vervoersovereenkomst, maar de beoogde cessionaris. Los van de beoordeling of de vordering tot compensatie van de passagier rechtsgeldig aan Airhelp is overgedragen, heeft Airhelp in ieder geval het recht om zich ten aanzien van het cessieverbod op de vernietigingsgrond van artikel 6:233 BW te beroepen als een “nevenrecht” in de zin van artikel 6:142 BW verkregen. Airhelp kan zich daarom indirect beroepen op de consumentenbescherming zoals die voortvloeit uit de regels van Europees en Nederlands recht.

5.8.

In dat verband geldt het volgende. Een beding in algemene voorwaarden is ingevolge artikel 6:233 aanhef en sub a BW vernietigbaar indien het, gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden tot stand zijn gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij. Deze bepaling moet, waar nodig, worden uitgelegd overeenkomstig de Richtlijn 93/13/EEG van 5 april 1993 inzake oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (PbEG L95/29, hierna: de Richtlijn).

De Richtlijn bepaalt in artikel 3 lid 1 dat een beding in een overeenkomst waarover niet afzonderlijk is onderhandeld als oneerlijk wordt beschouwd indien het, in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoort.

De bijlage bij de Richtlijn bevat een lijst van bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. Deze lijst (ook wel: de blauwe lijst) heeft een indicatief en illustratief karakter in die zin dat de daarop vermelde veelvoorkomende bedingen niet noodzakelijkerwijs als oneerlijk moeten worden beschouwd.

Onder q) van de blauwe lijst is opgenomen dat als oneerlijk in de zin van artikel 3 lid 3 kunnen worden aangemerkt bedingen die tot doel of tot gevolg hebben: ‘het indienen van een beroep of het instellen van een rechtsvordering door de consument te beletten of te belemmeren (…)’.

Per geval zal de bevoegde rechter moeten beoordelen of, met inachtneming van alle relevante omstandigheden, het desbetreffende beding ook daadwerkelijk, ten nadele van de consument en in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen aanzienlijk verstoort.

5.9.

In het licht van het voorgaande acht de kantonrechter voor de beoordeling van het cessieverbod de volgende omstandigheden van belang. Het beding maakt het voor passagiers moeilijker om hun vordering te gelde te maken, omdat zij daardoor zelf moeten procederen. Het beding verhindert passagiers immers hun vordering over te dragen aan bijvoorbeeld een (claim)organisatie zoals Airhelp. Daarbij wordt in aanmerking genomen dat voor veel passagiers de mogelijke opbrengsten van een procedure niet zullen opwegen tegen de kosten daarvan. Daarmee valt het beding aan te merken als een beding als bedoeld in de bij de Richtlijn gevoegde bijlage onder punt 1 sub q. Voorts wordt met het beding afgeweken van de hoofdregel zoals neergelegd in artikel 3:83 lid 1 BW, waarin - voor zover hier van belang - is bepaald dat vorderingsrechten overdraagbaar zijn. Daarnaast valt niet in te zien welk belang Ryanair heeft bij het cessieverbod en is niet gebleken van compensatie voor de passagier van de nadelige gevolgen van het cessieverbod.

5.10.

Gelet op het voorgaande moet, anders dan in het vonnis van de rechtbank Oost-Brabant van 28 juni 2018, ECLI:NL:RBOBR:2018:3169 is geoordeeld, het cessieverbod naar het voorlopig oordeel van de kantonrechter als oneerlijk in de zin van de Richtlijn en daarom als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Vernietiging van het beding zal tot gevolg hebben dat de vordering van de passagier rechtsgeldig aan Airhelp is gecedeerd, zodat het niet-ontvankelijkheidsverweer van Ryanair zal stranden en aan het verzoek om rectificatie van Airhelp niet zal worden toegekomen. Alvorens vonnis te wijzen zal Ryanair eerst in de gelegenheid worden gesteld zich over het voorlopig oordeel van de kantonrechter uit te laten. De zaak zal hiertoe worden verwezen naar de rol. Airhelp zal vervolgens in de gelegenheid worden gesteld bij antwoordakte te antwoorden. Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.

6. De beslissing

De kantonrechter:

6.1.

verwijst de zaak naar de rolzitting van 1 mei 2019 voor akte uitlating aan de zijde van Ryanair inzake hetgeen hiervoor is overwogen;

6.2.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. S.N. Schipper, kantonrechter en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van bovengenoemde datum in aanwezigheid van de griffier.

De griffier De kantonrechter