ECLI:NL:RBNHO:2023:5557

• Datum uitspraak: 14 juni 2023
• Publicatiedatum: 16 juni 2023
• Zaaknummer: C/15/319477 / HA ZA 21-445
• Instantie: Rechtbank Noord-Holland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht; Verbintenissenrecht
• Procedures: Bodemzaak
• Rechters: W.S.J. Thijs
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Verdeling van een nalatenschap met aanvullende vragen aan deskundigen

In deze zaak, die zich afspeelt in de Rechtbank Noord-Holland, betreft het een tussenvonnis in een bodemprocedure over de verdeling van een nalatenschap. De zaak is aangespannen door [eiseres/verweerster], die samen met [gedaagde/eiseres1] en [gedaagde/eiser2] de erfgenamen zijn van wijlen mevrouw [A.]. De erfgenamen hebben de nalatenschap zuiver aanvaard en zijn in een geschil verwikkeld over de verdeling van de onroerende zaken die tot de nalatenschap behoren. De rechtbank heeft eerder deskundigen benoemd om de waarde van de registergoederen vast te stellen en een advies te geven over de verdeling. Tijdens de zitting van 23 februari 2023 is besloten dat de onroerende zaken verdeeld zullen worden, maar de rechtbank heeft aanvullende vragen aan de deskundigen geformuleerd voordat tot verdeling kan worden overgegaan. De rechtbank heeft partijen opgedragen om deze vragen aan de deskundigen voor te leggen. De zaak is complex door de verschillende belangen van de erfgenamen en de staat van de onroerende zaken, die in slechte staat verkeren. De rechtbank heeft de partijen de mogelijkheid gegeven om hun standpunten over de aanvullende vragen te verduidelijken en heeft de verdere procedure uitgesteld tot het deskundigenrapport is ontvangen.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK NOORD-HOLLAND

Handel, Kanton en Insolventie

Zittingsplaats Haarlem

zaaknummer / rolnummer: C/15/319477 / HA ZA 21-445

Vonnis van 14 juni 2023

in de zaak van

[eiseres/verweerster] ,

wonende te [woonplaats],

eiseres in conventie,

verweerster in voorwaardelijke reconventie,

advocaat mr. R.H. van Duivenboden te Utrecht,

tegen

1. [gedaagde/eiseres1],

wonende te [woonplaats],

2.
[gedaagde/eiser2] ,

wonende te [woonplaats],

gedaagden in conventie,

eisers in voorwaardelijke reconventie ,

advocaat mr. J.W. Ebbink te Haarlem.

Partijen zullen hierna [eiseres/verweerster] en [gedaagde/eiseres1] en [gedaagde/eiser2] (gezamenlijk: [gedaagde/eiseres1] c.s.) genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• het tussenvonnis van 23 maart 2022
• de aanvullende producties 24 t/m 30 van de zijde van [gedaagde/eiseres1] c.s.
• de (vooraf per Zivver verstuurde) conclusie van antwoord in reconventie
• de mondelinge behandeling van 8 juli 2022, waarvan de griffier aantekeningen heeft bijgehouden die zich in het dossier bevinden
• de akte indiening definitief deskundigenrapport tevens wijziging van eis van de zijde van [eiseres/verweerster]
• de akte uitlating deskundigenrapport tevens uitlating wijziging eis tevens akte houdende producties met producties 31 t/m 39 van de zijde van [gedaagde/eiseres1] c.s.
• de akte uitlating producties van de zijde van [eiseres/verweerster]
• de aanvullende producties 40 t/m 47 van de zijde van [gedaagde/eiseres1] c.s.
• de mondelinge behandeling (voortzetting) van 23 februari 2023, waarvan de griffier aantekeningen heeft bijgehouden die zich in het dossier bevinden
• de akte uitlating na comparitie met productie 48 van de zijde van [gedaagde/eiseres1] c.s.
• de akte uitlating na comparitie van de zijde van [eiseres/verweerster]
• de akte uitlating met productie 49 van de zijde van [gedaagde/eiseres1] c.s.
• de antwoordakte uitlating na comparitie van de zijde van [eiseres/verweerster].

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De zaak in het kort

2.1.

De zaak ziet op de verdeling van een nalatenschap. Ter zitting is met partijen afgesproken dat zij zich bij akte uitlaten over het gewenste verdere verloop van de procedure; verkoop, dan wel verdeling van de onroerende zaken die tot de nalatenschap behoren. Beide partijen hebben kenbaar gemaakt over te willen gaan tot verdeling.

De rechtbank ziet aanleiding (zoals ter zitting al aangekondigd) om aanvullende vragen aan de deskundigen te stellen alvorens tot verdeling over te gaan. De rechtbank draagt partijen op de door haar geformuleerde vragen ter beantwoording aan de deskundigen voor te leggen.

3. Feiten

3.1.

Partijen zijn de kinderen van wijlen mevrouw [A.] (hierna: erflaatster).

Erflaatster heeft haar drie kinderen bij testament als enig erfgenamen aangewezen. Zij hebben ieder de nalatenschap zuiver aanvaard.

3.2.

[gedaagde/eiser2] heeft zijn aandeel in de nalatenschap verkocht aan [gedaagde/eiseres1]. [gedaagde/eiseres1] heeft daarom aanspraak op 2/3 deel van de nalatenschap en [eiseres/verweerster] op 1/3 deel van de nalatenschap.

3.3.

Tot de nalatenschap behoren diverse onroerende zaken, die gelegen zijn aan de [adres]. Het gaat om panden met op de begane grond bedrijfsruimten en daarboven woningen. Eén van de percelen betreft een binnentuin bij een pand dat voorheen werd verhuurd aan een garagebedrijf. De onroerende zaken worden beheerd door [B.] van Welsté Makelaars.

3.4.

Het gaat onder meer om de volgende onroerende zaken:

• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]
• [adres]

3.5.

Tot de nalatenschap behoren verder een bedrag in depot onder notaris Struijt en een tegoed onder Welsté Makelaars.

3.6.

In 2019 hebben partijen een procedure gevoerd bij deze rechtbank die zag op de verdeling van de nalatenschap. Bij eindvonnis van 18 september 2019 heeft de meervoudige kamer van deze rechtbank onder meer bepaald dat drie deskundigen gezamenlijk de waarde van de registergoederen van de nalatenschap dienen vast te stellen, alsmede een advies moeten opstellen voor de meest redelijke verdeling van die registergoederen, uitgaande van 1/3 deel voor [eiseres/verweerster] en 2/3 deel voor [gedaagde/eiseres1] c.s. waarbij een aaneengesloten verdeling van de registergoederen als uitgangspunt geldt. Verder is mr. J.C. van Kerkhof benoemd tot notaris ten overstaan van wie de werkzaamheden van de verdeling zullen plaatsvinden en is bepaald dat de kosten van deze notaris voor rekening van de nalatenschap komen.

3.7.

Ter uitvoering van het vonnis van 18 september 2019 hebben partijen voor de waardebepaling van de onroerende zaken ieder een deskundige aangewezen, die op hun beurt samen een derde deskundige hebben aangewezen. De drie deskundigen zijn: de heer [C.] (Crushman & Wakefield), de heer [D.] (Wagenhof Taxaties) en de heer [E.] (Colliers).

3.8.

Op 5 maart 2021 hebben deze deskundigen een concept rapport uitgebracht. Partijen hebben vervolgens hun opmerkingen op dit concept aan de deskundigen gestuurd.

3.9.

Op 15 juli 2021 hebben de deskundigen een tweede concept rapport uitgebracht en partijen in de gelegenheid gesteld tot het stellen van vragen over het deskundigenbericht tot medio augustus 2021.

3.10.

Op 27 juli 2021 heeft [eiseres/verweerster] de dagvaarding in deze procedure uitgebracht.

3.11.

Ter zitting van 8 juli 2022 heeft mr. van Duivenboden namens [eiseres/verweerster] laten weten dat de deskundigen een dag eerder een derde concept rapport hebben uitgebracht. Partijen zijn tijdens de zitting overeengekomen dat het definitieve deskundigenrapport (dat één maand later werd verwacht) door de rechtbank als uitgangspunt genomen kan worden bij de verdeling. De zaak is in afwachting van het definitieve rapport aangehouden.

3.12.

Nadat het definitieve deskundigenrapport in de procedure is ingebracht en partijen zich schriftelijk hierover hebben uitgelaten heeft op 23 februari 2023 opnieuw een zitting plaatsgevonden. Wat betreft het vervolg van de procedure is met partijen gesproken over twee mogelijke routes, namelijk kort gezegd:

• de verkoop van de onroerende zaken die tot de nalatenschap behoren; of
• de verdeling van de onroerende zaken met het deskundigenrapport als uitgangspunt.

4. Het geschil

in conventie

4.1.

[eiseres/verweerster] vordert – na wijziging van eis – bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

primair:

I. [gedaagde/eiseres1] c.s. te veroordelen om mee te werken aan verdeling van de gemeenschap zijnde de nalatenschap van wijlen [A.], voor wat betreft het tot de gemeenschap behorende onroerend goed en afrekening van over- en onderbedeling op de wijze als voorzien in het deskundigenbericht van de drie naar aanleiding van het vonnis van 18 september 2019 aangewezen deskundigen, en met verdeling van de bij de beheerder en bij de notaris in depot staande gelden die tot de gemeenschap behoren op basis van een derde (1/3) voor ieder der deelgenoten;

subsidiair:

II. [gedaagde/eiseres1] c.s. te veroordelen om mee te werken aan partiële verdeling van de gemeenschap, zijnde de nalatenschap van wijlen [A.], voor wat betreft het tot de gemeenschap behorende onroerend goed en afrekening van over- en onderbedeling op de wijze als voorzien in het deskundigenbericht van de drie naar aanleiding van het vonnis van 18 september 2019 aangewezen deskundigen, en met verdeling van de bij de beheerder en bij de notaris in depot staande gelden die tot de gemeenschap behoren op basis van een derde (1/3) voor ieder der deelgenoten, met dien verstande dat een bedrag ter grootte van € 600.000,-, althans een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag, buiten de verdeling blijft en onder de met verdeling belaste notaris blijft tot het moment dat de deelgenoten overeenstemming hebben bereikt over de wijze van verdeling van dit bedrag dan wel tot het moment dat de wijze van verdeling van dit bedrag bij rechterlijk vonnis is vastgesteld;

III. de wijze van verdeling van de gemeenschap te gelasten of zelf vast te stellen, rekening houdende naar billijkheid zowel met de belangen van partijen als met het algemeen belang;

primair, subsidiair en meer subsidiair

IV. [gedaagde/eiseres1] c.s. te veroordelen om binnen één maand na datum van dit vonnis mee te werken aan wijziging van de kadastrale grenzen van de percelen [adres] overeenkomstig de aanbeveling (op basis van splitsing ten behoeve van een grenscorrectie wordt een nieuwe kadastrale grens vastgesteld, die in overeenstemming is met het huidige feitelijke gebruik) zoals opgenomen in het deskundigenrapport van 23 september 2022 met bepaling dat dat vonnis, indien gedaagden niet binnen één maand na datum vonnis haar medewerking verlenen, dezelfde kracht heeft als de verklaring van gedaagden aan het Kadaster dat zij mee werkt aan de grenscorrectie als hiervoor genoemd,

V. gedaagden te veroordelen om de helft van de kosten van het Kadaster, die gemoeid zijn met het inmeten en aansluitend schrijven in het Kadaster van de nieuwe kadastrale grenzen,

VI. gedaagden te veroordelen tot betaling van de kosten van dit geding, de nakosten daaronder begrepen.

4.2.

[eiseres/verweerster] legt aan haar vorderingen ten grondslag dat zij niet langer met [gedaagde/eiseres1] c.s. in de onverdeelde gemeenschap wil verkeren. Om te voorkomen dat er verdere vertraging optreedt in de afwikkeling van de nalatenschap wendt zij zich daarom opnieuw tot de rechtbank. De verdeling van de registergoederen in de nalatenschap is urgent omdat de panden in slechte staat verkeren en de erfgenamen uiteenlopende visies heben op de wijze waarop het beheer nu plaatsvindt. [eiseres/verweerster] wil daarom zo spoedig mogelijk verdelen, zodat de erfgenamen daarna naar eigen goeddunken over de aan hen toebedeelde panden kunnen beschikken.

4.3.

[gedaagde/eiseres1] c.s. voeren verweer.

4.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

in voorwaardelijke reconventie

4.5.

[gedaagde/eiseres1] c.s. vorderen bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad en voorwaardelijk, voor het geval het Gerechtshof evenals de rechtbank in de eerder gevoerde bodemprocedure van oordeel is dat de vordering van [gedaagde/eiseres1] c.s. bij de procedure tot verdeling hoort en om die reden de vorderingen in hoger beroep afwijst:

[eiseres/verweerster] te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting primair op de derdenrekening van de beherend notaris J. Stuijt te Heemstede aan de nalatenschap te betalen het bedrag € 1.602.252,00 te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag van indienen van de conclusie van antwoord tot aan de dag der algehele voldoening alsmede te bepalen dat, in het geval [eiseres/verweerster] weigerachtig blijft na betekening aan dit vonnis te voldoen, notaris J. Stuijt te Heemstede bevoegd is dit bedrag vermeerderd met de wettelijke rente in te houden op het aandeel dat [eiseres/verweerster] heeft op de tegoeden onder notaris Stuijt en de beheerder [B.] en deze notaris tevens te machtigen dit bedrag vervolgens aan [gedaagde/eiseres1] te betalen, met veroordeling van [eiseres/verweerster] in de kosten van het geding.

4.6.

[gedaagde/eiseres1] c.s. leggen aan hun vordering ten grondslag dat [eiseres/verweerster] onrechtmatig heeft gehandeld tegenover de nalatenschap. Dit onrechtmatig handelen bestaat onder meer uit: het bewust tegen elkaar uitspelen van de overige erfgenamen, het frustereren van het beheer, het in kort geding wijzigen van haar standpunt ten aanzien van verhuur van leegstaande panden om een veroordeling te voorkomen, de weigering om leegstaande woningen te melden, het toebrengen van schade aan de nalatenschap om het aandeel van [gedaagde/eiseres1] c.s. voor een lagere prijs te kunnen verkrijgen en de weigering om lege panden te verhuren.

4.7.

[eiseres/verweerster] voert verweer.

4.8.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

5. De beoordeling

in conventie en in reconventie

5.1.

De voorwaarde waaronder de vordering in reconventie is ingesteld is met het arrest van het Gerechtshof Amsterdam van 14 december 2021 vervuld. Gelet op de samenhang van de vorderingen in conventie en in voorwaardelijke reconventie, zal de rechtbank deze gezamenlijk behandelen.

Verdere verloop procedure

5.2.

Tijdens de zitting van 23 februari 2023 heeft de rechtbank met partijen gesproken over het verdere verloop van deze procedure. Besproken is dat twee verschillende routes gevolgd kunnen worden, namelijk:

al het onroerend goed wordt verkocht en de verkoopopbrengst tussen partijen zal worden verdeeld naar rato van hun aandeel in de nalatenschap;

verdeling van de onroerende zaken bij vonnis, waarbij het definitieve deskundigenrapport van de drie deskundigen als uitgangspunt zal gelden.

Indien partijen overeenstemming zouden bereiken over verkoop van het onroerend goed (optie 1), dan dienden zij bij akte enkel een voorstel te doen voor een makelaar die het verkooptraject ter hand zou kunnen nemen. Indien tenminste één van partijen niet tot verkoop zou willen overgaan, dan zal de rechtbank overgaan tot verdeling van de onroerende zaken (optie 2). Tijdens de zitting is met partijen besproken dat de rechtbank het noodzakelijk acht om naar aanleiding van het deskundigenrapport nog enkele aanvullende vragen beantwoordt te zien voordat zij daadwerkelijk tot verdeling kan overgaan. Omdat niet de rechtbank, maar partijen de opdracht aan de deskundigen hebben verstrekt zijn zij ook degenen die de aanvullende vragen aan de deskundigen moeten voorleggen. Aan partijen is ter zitting verzocht op voorhand aan de deskundigen te vragen of zij bereid zijn tot het beantwoorden van aanvullende vragen, omdat – als zij hun verdere medewerking weigeren – een nieuwe deskundige aangesteld zal moeten worden. Voor het geval de deskundigen geen medewerking willen verlenen, is aan partijen verzocht zich in hun akte uit te laten over de persoon van deze nieuw te benoemen deskundige.

5.3.

Beide partijen hebben bij akte laten weten dat zij het onroerend goed onder de erfgenamen wensen te verdelen. Dit betekent dat de tweede route, zoals hierboven beschreven, gevolgd zal worden. Zoals al door de rechtbank aangekondigd zal het deskundigenrapport bij de verdeling als uitgangspunt dienen. Wél dienen eerst enkele aanvullende vragen die zijn opgekomen naar aanleiding van dit rapport aan de deskundigen voorgelegd te worden, voordat daadwerkelijk verdeeld kan worden.

Nieuwe deskundige?

5.4.

[gedaagde/eiseres1] c.s. betogen in hun laatst genomen aktes dat een nadere rapportage door een nieuwe deskundige noodzakelijk is gezien de vele omissies en fouten in het deskundigenrapport. Volgens [gedaagde/eiseres1] c.s. kan het deskundigenrapport niet als uitgangspunt dienen bij de verdeling, omdat in het rapport onjuist is gerapporteerd op diverse punten. Zij willen daarom dat een nieuwe deskundige wordt benoemd die (aanvullend) onderzoek zal uitvoeren. De rechtbank volgt [gedaagde/eiseres1] c.s. hierin niet. Dat er in het deskundigenrapport mogelijk nog enkele onjuistheden of onduidelijkheden staan kan worden gecorrigeerd met de beantwoording door de deskundigen van aanvullende vragen. De rechtbank ziet geen enkele aanleiding om het gehele onderzoek opnieuw te laten uitvoeren. Omdat geen van partijen in haar aktes heeft betoogd dat een nieuwe deskundige moet worden benoemd, omdat de deskundigen niet bereid zijn tot beantwoording van nadere vragen gaat de rechtbank ervan uit dat die bereidheid bij de deskundigen bestaat. De rechtbank zal daarom partijen opdragen de hierna geformuleerde aanvullende vragen te stellen aan de drie onder 3.7 genoemde deskundigen.

Aanvullende vragen voor de deskundigen

5.5.

De punten uit het deskundigenrapport waarover nog onduidelijkheid bestaat zijn op de zitting van 23 februari 2023 door de rechtbank aan de orde gesteld. Het gaat daarbij allereerst om de invloed van de bodemverontreiniging op de waarde van het onroerend goed waar voorheen een garagebedrijf in heeft gezeten. Daarnaast blijkt ten onrechte door de deskundigen één pand te zijn aangemerkt als leegstaand en één pand als gerenoveerd. Tenslotte zou inmiddels vaststaan dat de gemeente ([adres]) de dakopbouw van [adres] niet alsnog wenst te legaliseren.
Omdat deze omstandigheden van invloed (kunnen) zijn op de waarde van de desbetreffende onroerende zaken, is nader onderzoek door de deskundigen op deze punten vereist voordat tot verdeling overgegaan kan worden. De rechtbank zal partijen opdragen om opdracht te geven aan de deskundigen voor een aanvullend deskundigenbericht ter beantwoording van de onder 6.1 vermelde aanvullende vragen. Daarbij geldt dat deze vragen beantwoordt moeten worden naar de stand ten tijde van het definitieve deskundigenbericht (23 september 2022). Partijen zullen vervolgens de gelegenheid krijgen om bij conclusie op het aanvullend deskundigenbericht te reageren.

Buiten beschouwing blijven aktes

5.6.

Voor zover partijen in de aktes uitlating na comparatie en de antwoordaktes zijn ingegaan op elkaars inhoudelijke betoog blijven deze aktes buiten beschouwing. Het inhoudelijk debat is op de zitting van 23 februari 2023 beëindigd. Partijen zijn door de rechtbank slechts in de gelegenheid gesteld om zich nadien uit te laten over het vervolg van de procedure (optie 1 of 2) en, ingeval van optie 2, over nieuw te benoemen deskundigen indien de huidige deskundigen niet bereid zouden zijn aanvullende vragen te beantwoorden.

6. De beslissing

De rechtbank

6.1.

draagt partijen op om binnen veertien dagen na de datum van dit vonnis de deskundigen [C.] (Crushman & Wakefield), [D.] (Wagenhof Taxaties) en [E.] (Colliers) de opdracht te verstrekken voor een aanvullend deskundigenbericht ter beantwoording van de volgende aanvullende vragen:

1. Wat zijn de exploitatiemogelijkheden van de onroerende zaken gelegen aan de [adres] (welk panden voorheen als garage zijn gebruikt), gegeven de bodemverontreiniging en de omstandigheid dat het niet langer is toegestaan hier een garagebedrijf te exploiteren?
Is ingeval van een andere exploitatie sanering van deze percelen noodzakelijk, en zo ja, welk effect heeft dit op de waarde van de onroerende zaken?

Wat is, los van uw oordeel over de exploitatiemogelijkheden, de waarde van deze onroerende zaken indien een redelijk handelend koper en verkoper rekening houden met een risico van saneringsmaatregelen respectievelijk waardevermindering door de aanwezigheid van de verontreiniging?

2. De onroerende zaak gelegen aan de [adres] is in uw deskundigenbericht ten onrechte als leegstaand aangemerkt. De woning wordt momenteel (sociaal) verhuurd en zou zijn opgeknapt door de huurder. Wat is de waarde van de onroerende zaak in verhuurde staat?

3. De (verhuurde) onroerende zaak gelegen aan de [adres] is in uw deskundigenbericht ten onrechte aangemerkt als gerenoveerd. Wat is de waarde van de onroerende zaak in niet gerenoveerde staat?

4. Wat is de invloed van de omstandigheid dat de gemeente ([adres]) geen vergunning wil afgeven voor de niet vergunde dakopbouw van de onroerende zaak [adres] op de waarde van deze onroerende zaak?

6.2.

draagt [eiseres/verweerster] op het aanvullend deskundigenbericht bij conclusie na aanvullend deskundigenbericht in het geding te brengen op de rol van de vierde woensdag na het gereedkomen van het definitieve aanvullende deskundigenbericht,

6.3.

bepaalt dat [gedaagde/eiseres1] c.s. vervolgens op een termijn van vier weken een antwoordconclusie na aanvullend deskundigenbericht kunnen nemen,

6.4.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. W.S.J. Thijs en in het openbaar uitgesproken op 14 juni 2023. ^[1]

Voetnoten

1. type: 1589