ECLI:NL:RBOBR:2016:5716

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK OOST-BRABANT

Zittingsplaats ’s-Hertogenbosch

Team strafrecht

Parketnummer: 01/995013-15

Datum uitspraak: 17 oktober 2016

Vonnis van de rechtbank Oost-Brabant, meervoudige kamer voor de behandeling van strafzaken, in de zaak tegen:

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [1957] ,

wonende te [adres 1] .

Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting van 14 april 2015, 19 januari 2016 en 3 oktober 2016.

De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering van de officier van justitie en van hetgeen van de zijde van verdachte naar voren is gebracht.

De tenlastelegging.

De zaak is aanhangig gemaakt bij dagvaarding van 11 maart 2015.

Aan verdachte is ten laste gelegd dat:

1.

hij op of omstreeks 11 februari 2014 te Rilland, gemeente Reimerswaal als houder van één of meer runderen, aan die dieren de nodige verzorging heeft onthouden, immers:

-
was de behuizing voor die dieren niet zodanig geconstrueerd en/of verkeerde die behuizing niet in een zodanige staat van onderhoud dat er geen scherpe randen of uitsteeksel waren die de dieren konden verwonden en/of

-
konden ongeveer 256, in elk geval één of meer runderen niet over een schone en droge ligplaats beschikken en/of waren de vloeren van de stallen waarin zij verbleven vervuild met mest en/of waren de klauwen en/of poten en/of onderbuik van deze runderen met aangekoekte mest besmet en/of

-
hadden ongeveer 100, in elk geval één of meer runderen een huidinfectie en werden zij niet op passende wijze verzorgd en/of was voor die dieren geen dierenarts geraadpleegd en/of

-
waren de runderen met het werknummer 0147 en/of 0062 en/of 0052 en/of 0053 en/of 0002, welke runderen ziek of gewond waren, niet afgezonderd in een passend onderkomen en/of

-
hadden ongeveer 42, in elk geval één of meer dieren geen toegang tot een toereikende hoeveelheid schoon water.

2.

hij op of omstreeks 3 juni 2014 te Rilland, gemeente Reimerswaal als houder van één of meer runderen, aan die dieren de nodige verzorging heeft onthouden, immers:

-
konden ongeveer 100, in elk geval één of meer runderen niet over een schone en droge ligplaats beschikken en/of waren de vloeren van de stallen waarin zij verbleven vervuild met mest en/of waren de klauwen en/of poten en/of onderbuik van deze runderen met aangekoekte mest besmet en/of

-
waren de runderen met het werknummer 0142 en/of 4956 en/of 2751 en/of 9642 en/of 9664 en/of 9843 en/of 9936, welke runderen ziek of gewond waren, niet op passende wijze verzorgd en/of niet afgezonderd in een passend onderkomen en/of

-
hadden ongeveer 30, in elk geval één of meer runderen te lange klauwen.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is verdachte daardoor niet in de verdediging geschaad.

De formele voorvragen.

Geldigheid van de dagvaarding

De raadsman heeft - kort samengevat - bepleit dat de dagvaarding nietig dient te worden verklaard ten aanzien van het onder 1 eerste, tweede en derde gedachtestreepje ten laste gelegde alsmede het onder 2 eerste, tweede en vierde gedachtestreepje ten laste gelegde. Deze onderdelen van de tenlastelegging zijn onvoldoende duidelijk nu zowel de runderen als de hokken en hekken waar de verwijten betrekking op hebben, niet geïndividualiseerd zijn.

De rechtbank verwerpt dit verweer. De rechtbank is van oordeel dat de omschrijvingen in de tenlastelegging, in combinatie met de inhoud van het dossier en de pleegplaats en -datum, een voldoende duidelijke en concrete opgave van de aan verdachte verweten gedragingen bevat, als bedoeld in artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv). Dat verdachte wist waartegen hij zich moest verdedigen, blijkt ook uit hetgeen ter verdediging door en namens verdachte ter terechtzitting is aangevoerd. De rechtbank is niet gebleken dat verdachte - door de wijze waarop de ten laste gelegde feiten in de dagvaarding zijn omschreven - op enigerlei wijze in zijn belangen is geschaad.

Ontvankelijkheid Openbaar Ministerie

Tevens heeft de raadsman bepleit dat de officier van justitie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de vervolging van verdachte. Hiertoe heeft de raadsman - kort samengevat - aangevoerd dat verdachte bij (onherroepelijk) besluit van 16 april 2015 door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van het Ministerie van Economische Zaken met 15% gekort is op alle subsidies van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor het jaar 2014. De korting is opgelegd naar aanleiding van hetgeen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (hierna: NVWA) heeft geconstateerd op - onder meer - 11 februari 2014 en 3 juni 2014. Nu de tenlastelegging tevens ziet op de door NVWA gestelde overtredingen op 11 februari 2014 en 3 juni 2014 wordt verdachte vervolgd ter zake van feiten waarvoor hem reeds een (straf-)korting is opgelegd, hetgeen in strijd komt met het ne bis in idem beginsel. Gelet op het ne bis in idem-beginsel dient de officier van justitie dan ook niet-ontvankelijk verklaard te worden.

De rechtbank verwerpt het verweer en overweegt daartoe als volgt. In de zaak Bonda^[1]is door het Europese Hof van Justitie (hierna: HvJEU), onder verwijzing naar eerdere uitspraken van het Hof, uitgebreid stilgestaan bij de vraag of kortingen als de onderhavige zijn aan te merken als strafrechtelijke sancties waarop vervolging zou afstuiten. Deze vraag is door het Hof ontkennend beantwoord. Zo overweegt het HvJEU in rechtsoverweging 28 dat het Hof reeds eerder heeft geoordeeld dat de door verordeningen betreffende het gemeenschappelijk landbouwbeleid uitgevaardigde sancties, zoals de tijdelijke uitsluiting van de marktdeelnemer van een steunregeling, niet van strafrechtelijke aard zijn. Dergelijke uitsluitingen dienen ter bestrijding van onregelmatigheden die in het kader van de landbouwsteun worden begaan, landbouwsteun waarop vrijwillig een beroep is gedaan door marktdeelnemers (zie overwegingen 29 en 30 van het arrest Bonda). De sancties die zijn getroffen, worden door het HvJEU aangemerkt als ‘administratieve maatregelen en sancties’. Met verwijzing naar het arrest Bonda heeft ook het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch^[2]de hiervoor bedoelde vraag ontkennend beantwoord. De sancties die zijn opgelegd in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zijn volgens het Hof Den Bosch niet repressief van aard, maar reparatoir. De rechtbank komt in deze zaak onder verwijzing naar voornoemde arresten tot een gelijk oordeel: de aan verdachte opgelegde subsidiekortingen zijn, voor zover deze betrekking hebben op gedragingen ter zake waarvan verdachte zich thans in de onderhavige strafprocedure dient te verantwoorden, niet aan te merken als strafrechtelijke sancties. Van een vervolging in strijd met het door de verdediging aangeroepen ne-bis-in-idem beginsel is dan ook geen sprake.

Overige

Ook voor het overige heeft de rechtbank vastgesteld dat de dagvaarding geldig is, dat zij bevoegd is van het ten laste gelegde kennis te nemen en de officier van justitie in zijn vervolging kan worden ontvangen. Voorts zijn er geen gronden gebleken voor schorsing van de vervolging.

De bewijsmiddelen en de beoordeling daarvan

Inleiding.

Verdachte wordt - kort samengevat - verweten dat hij op 11 februari 2014 en op 3 juni 2014 als veehouder de nodige verzorging heeft onthouden aan zijn runderen.

Het standpunt van de officier van justitie.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de twee ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen kunnen worden.

Het standpunt van de verdediging.

De raadsman van verdachte heeft betoogd dat wettig en overtuigend bewijs ontbreekt ten aanzien van de ten laste gelegde feiten, waardoor niet tot een bewezenverklaring kan worden gekomen. Volgens de raadsman is veelal volstaan met een beschrijving van de runderen of de situatie waarin die runderen zich bevonden, zonder dat op enigerlei wijze kenbaar is gemaakt waarom deze situatie zou zijn ontstaan door, of zou duiden op, het ontbreken van de nodige verzorging. Hiertoe heeft de raadsman onder meer aangevoerd dat de toezichthoudend dierenartsen van de NVWA slechts op basis van klinische observaties stellen dat sprake is van een huidaandoening, kreupelheid, ziekte, verwondingen en magerte, terwijl niet gebleken is dat zij één of meer runderen individueel hebben onderzocht. Nu er geen onderzoek heeft plaatsgevonden naar de aard en oorzaak van de constateringen en de dierenartsen hebben nagelaten een diagnose te stellen, kan niet worden vastgesteld dat er sprake is van een causaal verband tussen de constateringen en de aan verdachte gemaakte verwijten. Verdachte dient dan ook vrijgesproken te worden van de ten laste gelegde feiten.

Bewijsoverwegingen.^[3]

1.
Ontbrekende diagnoses ten aanzien van feit 1 en 2

De rechtbank stelt voorop dat de NVWA belast is met de controle en het toezicht op de gezondheids- en welzijnseisen van dieren in Nederland. De toezichthoudend dierenartsen van de NVWA bekijken de gezondheid en het welzijn van dieren en stellen onder meer tijdens controles ter plaatse concrete gedragingen vast, zoals in de tenlastelegging beschreven. Uit de rapporten van de NVWA in het dossier blijkt dat de dierenartsen bij verdachte ter plaatse onder meer het volgende hebben geconstateerd: er zijn meerdere runderen aangetroffen die niet over een schone of droge ligplaats konden beschikken, nu de vloeren van de stallen waarin zij verbleven onvoldoende ingestrooid waren en vervuild waren met mest. Hierdoor waren onder meer de klauwen, de poten, de onderbuik en andere lichaamsdelen van de runderen besmeurd met mest. Gelet op de omstandigheid dat de mest op den duur aankoekt aan de vacht en met de haren loslaat van de huid, zijn er kale plekken aan de huid van meerdere runderen ontstaan. Daarnaast zijn er bij meerdere runderen huidinfecties geconstateerd ter zake waarvan deze runderen niet werden voorzien van een diergeneeskundige beoordeling en een - daaruit voortvloeiende - verzorging. Verder zijn scherpe delen en uitsteeksels waargenomen in de hokken van de runderen waaraan de runderen zich zouden kunnen verwonden. Er zijn ook daadwerkelijk runderen met wonden aan de huid waargenomen. Bovendien werden er runderen met te lange klauwen aangetroffen en runderen die ziek of gewond waren. De zieke of gewonde runderen waren niet afgezonderd van de gezonde dieren gehuisvest in een passend onderkomen.

Naar het oordeel van de rechtbank kunnen de door de dierenartsen gedane constateringen en de in hun rapporten omschreven omstandigheden, gelet ook op hun deskundigheid op het gebied van dierenwelzijn en gezondheid, de conclusie dragen dat - zoals ook bevestigd door de toezichthoudende dierenartsen ter zitting - de runderen de nodige zorg werd onthouden. Dat de toezichthoudende dierenartsen niet bij ieder afzonderlijk rund een diagnose hebben gesteld, doet hier naar het oordeel van de rechtbank niet aan af. Dat is ook niet, zoals toegelicht door de toezichthoudende dierenartsen ter zitting, hun taak. Het is hun taak de omstandigheden waaronder de dieren worden gehouden te beoordelen en - in overleg met de veehouder en de praktiserende dierenarts - aanbevelingen te doen voor eventuele verbeteringen. Dit laatste was in het onderhavige geval echter niet mogelijk. Verdachte heeft immers consequent iedere medewerking geweigerd. Verdachte was niet bereid enige uitleg te geven over de feitelijke constateringen in relatie tot de vigerende gezondheids- en welzijnseisen van dieren, zoals de scherpe en uitstekende delen van de behuizing, de onvoldoende droge en schone ligplaatsen, de hygiëne in de stallen, de te lange klauwen van de runderen alsmede de gesteldheid, conditie, ziekte, infecties, kreupelheid, verwondingen en magerte van de dieren. Hierdoor is relevante informatie onthouden over het door verdachte binnen zijn onderneming gehanteerde beleid met betrekking tot de gezondheid en het welzijn van de dieren alsmede het door hem in dat kader gevoerde veterinaire beleid. Dit terwijl van een veehouder zoals verdachte had mogen worden verwacht dat hij uitleg had gegeven over de leefomstandigheden van de runderen en over de geconstateerde verwonde, verzwakte en zieke dieren. Indien er immers een andere oorzaak (dan het niet bieden van voldoende zorg door verdachte) aan de geconstateerde onregelmatigheden ten grondslag zou hebben gelegen, had de NVWA dit mee kunnen nemen in haar onderzoek en de beoordeling van de onderzoeksresultaten. Zoals ook verklaard ter zitting, kunnen de toezichthoudende dierenartsen immers ook tot een ander oordeel komen indien de veehouder een deugdelijke uitleg kan geven over de geconstateerde verwondingen en/of ziektes en/of onregelmatigheden. De rechtbank is van oordeel dat bij een dergelijk samenspel van omstandigheden, waarbij ernstige schendingen van de gezondheids- en welzijnseisen voor dieren geconstateerd zijn en de veehouder weigert informatie te verschaffen over de aard en oorzaak van de constateringen, de conclusie getrokken kan worden dat de veehouder de nodige zorg aan de dieren heeft onthouden.

2.
Partieel vrijspraak

Feit 1, vierde gedachtestreepje (runderen 0062, 0052, 0053 en 0002)

Ten aanzien van de gedraging dat
“de runderen met werknummer 0147 en/of 0062 en/of 0052 en/of 0053 en/of 0002, welke runderen ziek of gewond waren, niet afgezonderd waren in een passend onderkomen”,zoals ten laste gelegd onder feit 1, vierde gedachtestreepje, wordt overwogen dat, hoewel door de NVWA is vastgesteld dat de runderen met werknummer 0062, 0052, 0053 en 0002 (té) mager waren, niet vast is komen te staan dat deze runderen ook ziek en/of gewond waren. Mager of te mager betekent immers niet zonder meer dat de dieren ziek of gewond zijn en dus afgezonderd hadden moeten worden. Dit is verder ook niet toegelicht in de rapporten van de NVWA. Nu dit niet wettig en overtuigend bewezen kan worden, zal verdachte (partieel) worden vrijgesproken van dit onderdeel van de tenlastelegging.

Zulks geldt
nietten aanzien van het dier met werknummer 0147, waarvan de NVWA heeft vastgesteld dat het op 11 februari 2014 kreupel was en - dus - ziek of gewond en om die reden afgezonderd diende te worden van de gezonde dieren.

Feit 1, vijfde gedachtestreepje

Ten aanzien van de gedraging dat “
ongeveer 42, in elk geval één of meer dieren geen toegang hadden tot een toereikende hoeveelheid schoon water”, zoals ten laste gelegd onder feit 1, vijfde gedachtestreepje, wordt overwogen dat uit het dossier niet, althans onvoldoende, volgt dat er té weinig water aanwezig was voor de runderen. De deskundigen hebben op dit punt ter terechtzitting ook geen eensluidende verklaring afgelegd. Om die reden kan niet buiten redelijke twijfel worden vastgesteld en bewezen verklaard dat één of meer runderen geen toegang hadden tot een toereikende hoeveelheid schoon water. De verdachte zal dan ook (partieel) worden vrijgesproken van dit onderdeel van de tenlastelegging.

3.
Overige

De overige door de verdediging gevoerde verweren ten aanzien van het onder feit 1 en feit 2 ten laste gelegde merkt de rechtbank aan als bewijsverweren. Deze verweren worden weerlegd door de inhoud van na te melden bewijsmiddelen.

Het oordeel van de rechtbank

Op grond van de inhoud van de hierna weergegeven bewijsmiddelen acht de rechtbank de twee ten laste gelegde feiten, zoals omschreven onder de bewezenverklaring, wettig en overtuigend bewezen.

De bewijsmiddelen.

Omwille van de leesbaarheid van het vonnis wordt voor wat betreft de door de rechtbank gebezigde bewijsmiddelen verwezen naar de uitwerking daarvan. Deze is als bijlage bij dit vonnis gevoegd en de inhoud van die bijlage dient - voor zover die op dit feit betrekking heeft - als hier herhaald en ingelast te worden beschouwd.

De bewezenverklaring.

Op grond van de feiten en omstandigheden die zijn vervat in de hierboven uitgewerkte bewijsmiddelen komt de rechtbank tot het oordeel dat wettig en overtuigend bewezen is dat verdachte:

op 11 februari 2014 te Rilland, gemeente Reimerswaal, als houder van runderen, aan die dieren de nodige verzorging heeft onthouden, immers:

-
was de behuizing voor die dieren niet zodanig geconstrueerd en/of verkeerde die behuizing niet in een zodanige staat van onderhoud dat er geen scherpe randen of uitsteeksels waren die de dieren konden verwonden en

-
konden ongeveer 256 runderen niet over een schone en droge ligplaats beschikken en

-
hadden meer runderen een huidinfectie en werden zij niet op passende wijze verzorgd en/of was voor die dieren geen dierenarts geraadpleegd en

-
was het rund met het werknummer 0147, welk rund ziek of gewond was, niet afgezonderd in een passend onderkomen.

op 3 juni 2014 te Rilland, gemeente Reimerswaal, als houder van runderen, aan die dieren de nodige verzorging heeft onthouden, immers:

-
konden ongeveer 100 runderen niet over een schone en droge ligplaats beschikken en

-
waren de runderen met het werknummer 0142 en 4956 en 2751 en 9642 en 9664 en 9843 en 9936, welke runderen ziek of gewond waren, niet op passende wijze verzorgd en/of niet afgezonderd in een passend onderkomen en

-
hadden ongeveer 30 runderen te lange klauwen.

De bewijsmiddelen worden slechts gebezigd met betrekking tot het feit waarop zij in het bijzonder betrekking hebben.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven bewezen is verklaard, is naar het oordeel van de rechtbank niet bewezen. Verdachte zal hiervan worden vrijgesproken.

De strafbaarheid van de feiten

Kwalificatie

De raadsman heeft een kwalificatieverweer gevoerd ten aanzien van de gedraging dat
“de behuizing voor die dieren niet zodanig geconstrueerd was en die behuizing niet in een zodanige staat van onderhoud verkeerde dat er geen scherpe randen of uitsteeksels waren die de dieren konden verwonden”, zoals ten laste gelegd en bewezenverklaard onder feit 1 en 2, eerste gedachtestreepje. De verdediging heeft in dit kader aangevoerd dat er een aparte strafbaarstelling gecreëerd is door de wetgever voor overtredingen die zien op de huisvesting van dieren, zijnde artikel 35 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (hierna: GWWD). Onder verwijzing naar artikel 5 lid 4 van het Besluit Welzijn Productiedieren, welk besluit van kracht was tot 1 juli 2014 en een uitwerking was van onder meer artikel 35 GWWD, alsmede onder verwijzing naar de zelfstandige strafbaarstelling van artikel 35 GWWD in artikel 1 sub 4 van de Wet op de Economische Delicten (hierna: WED), heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat artikel 35 GWWD aan te merken is als een lex specialis ten opzichte van artikel 37 GWWD. De raadsman is van oordeel dat de vermeende gebreken in de huisvesting van de dieren, zoals de aanwezigheid van scherpe delen, niet als ‘het onthouden van de nodige verzorging’, zoals bedoeld in artikel 37 GWWD gekwalificeerd kan worden. Aangezien het feit niet als zodanig te kwalificeren is en er geen andere gedraging ten laste is gelegd, dient een veroordeling achterwege te blijven, aldus de verdediging. De rechtbank begrijpt dat de verdediging met deze laatste zin bedoeld dat het vermeende kwalificatiegebrek tot de conclusie dient te leiden dat verdachte ontslagen wordt van alle rechtsvervolging.

De rechtbank verwerpt het verweer. De zorg voor een dier omvat meerdere elementen, zoals ook is vermeld in de zich in het dossier bevindende veterinaire verklaringen, te weten water, voer, huisvesting en medische zorg. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de bewezenverklaring van dit onderdeel van de tenlastelegging, mede gelet op de samenhang met de overige bewezenverklaarde gedragingen, dient te leiden tot de conclusie dat verdachte aan de dieren de nodige verzorging heeft onthouden, zoals bedoeld in artikel 37 GWWD. De omstandigheid dat één van de gedragingen zelfstandig kan worden gekwalificeerd als overtreding van artikel 35 GWWD doet daar niet aan af.

Rechtvaardigingsgrond

Verdachte heeft ter zitting ten verweer aangevoerd dat de verzorging van het Franse (vlees-) rundveeras Blonde d’Aquitaine niet overeenkomt met de verzorging van Nederlandse (melk-) rundveerassen. Zo zouden scherpe uitstekende delen in de huisvesting noodzakelijk zijn, zodat de runderen hier tegenaan kunnen schuren wanneer zij jeuk hebben. Borstels zouden - uit oogpunt van veiligheid - niet geschikt zijn voor dit specifieke ras. Volgens verdachte kan door het minder instrooien van de stallen bovendien een rotsachtige bodem nagebootst worden, zoals het ras van oorsprong gewend is in de Franse Pyreneeën. Ook zou het afzonderen van kreupele, magere, zieke of gewonde runderen bij dit ras tot stress en andere problemen kunnen leiden, gelet op de aard van het dier. Het rundveeras Blonde d’Aquitaine is - meer dan andere rassen - een kuddedier en kan door afzondering dood gaan. Bovendien zouden de klauwen van dit specifieke rundveeras niet bekapt mogen worden volgens verdachte. Verdachte stelt zich op het standpunt dat hij aan de runderen juiste en passende verzorging heeft geboden die behoort bij het specifieke rundveeras Blonde d’Aquitaine.

De rechtbank merkt het verweer van verdachte aan als een beroep op de buitenwettelijke rechtvaardigingsgrond: het ontbreken van de materiele wederrechtelijkheid, waardoor verdachte ontslagen dient te worden van alle rechtsvervolging. Voor een geslaagd beroep op het ontbreken van materiële wederrechtelijkheid dient aannemelijk te worden gemaakt dat door het overtreden van de strafrechtelijke norm, de doelstelling van die norm (in casu: dierenwelzijn) beter nageleefd wordt dan door het houden aan de strafrechtelijke norm. Dat is het klassieke ‘Veearts’-geval (Hoge Raad van 20 februari 1933,
NJ1933, 918), waarin is betoogd dat de formulering van het wettelijk voorschrift niet (langer) aansluit bij de maatschappelijke werkelijkheid.

Het standpunt van de verdachte, dat er andere verzorgings- en welzijnseisen gelden ten aanzien van het rundveeras Blonde d’Aquitaine, wordt door de rechtbank verworpen. Ten eerste hebben verdachte noch de raadsman dit betoog onderbouwd met (deskundigen-) rapporten of stukken waaruit daadwerkelijk blijkt dat er voor het genoemde ras afwijkende verzorgingseisen gelden in vergelijking met andere rassen en - indien dit al het geval zou zijn - dat verdachte heeft voldaan aan die afwijkende verzorgingseisen. Het enkele feit dat er wellicht andere verzorgingseisen gelden, betekent immers niet automatisch dat verdachte heeft gehandeld als een goed veehouder en dus niet de nodige zorg aan de dieren heeft onthouden, zeker gelet op hetgeen door de toezichthoudende dierenartsen is geconstateerd. Verder hebben de deskundigen [dierenarts 1] en [dierenarts 2] ter terechtzitting het betoog van verdachte gemotiveerd weersproken.^[4]Zij hebben daarbij aangegeven dat de door hen bij de onderscheiden controles aangelegde toetsingsmaatstaven - die volgens hen als minimum-eisen kunnen worden gezien - gelden voor alle rundersoorten, derhalve ook voor het door verdachte gehouden ras. Gelet op deze omstandigheden verwerpt de rechtbank het verweer.

Strafbaarheid van de feiten

De rechtbank is van oordeel dat het bewezen verklaarde de in de uitspraak vermelde strafbare feiten oplevert. Er zijn geen feiten of omstandigheden gebleken die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten.

De strafbaarheid van verdachte.

Naar het oordeel van de rechtbank zijn er geen feiten of omstandigheden gebleken die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten. Verdachte is daarom strafbaar voor hetgeen bewezen is verklaard.

Oplegging van straf.

De eis van de officier van justitie.

De officier van justitie heeft gevorderd een taakstraf van 120 uur alsmede een voorwaardelijke gevangenisstraf van 3 maanden met een proeftijd van 5 jaren. De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat hieraan tevens - op grond van artikel 14c lid 2 sub 14 Sr - een gedragsvoorwaarde als bijzondere voorwaarde verbonden dient te worden, inhoudende een verbod op het houden van landbouwhuisdieren gedurende de proeftijd van vijf jaar. Dit verbod dient in te gaan twee weken na het onherroepelijk worden van het vonnis, zodat verdachte in de gelegenheid gesteld wordt de dieren die hij op dit moment nog houdt van de hand te doen. Verder dient de reclassering in samenspraak met de NVWA - vanwege de expertise van de NVWA op het gebied van de gezondheid- en welzijnseisen voor dieren - toezicht te houden op verdachte gedurende de proeftijd en dient er in dit kader een meewerkverplichting opgelegd te worden aan verdachte. Een kopie van de vordering van de officier van justitie is aan dit vonnis gehecht.

Het standpunt van de verdediging.

De raadsman van verdachte heeft vrijspraak bepleit ten aanzien van de twee ten laste gelegde feiten. De raadsman heeft zich niet uitgelaten over de strafmaat, voor het geval de rechtbank wel tot een bewezenverklaring komt.

Het oordeel van de rechtbank.

Algemeen

Bij de beslissing over de straf die aan verdachte dient te worden opgelegd, heeft de rechtbank gelet op de aard en de ernst van het bewezen verklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan. Bij de beoordeling van de ernst van de door verdachte gepleegde strafbare feiten betrekt de rechtbank het wettelijke strafmaximum en de straffen die voor soortgelijke feiten worden opgelegd. Voorts houdt de rechtbank bij de strafbepaling rekening met de persoon en de persoonlijke omstandigheden van verdachte.

Strafverzwarende omstandigheden

Verdachte heeft als veehouder op verschillende momenten in 2014 de nodige verzorging aan zijn runderen onthouden. Tijdens verschillende controles (en hercontroles) zijn telkens meerdere runderen gezien die niet over een schone of droge ligplaats konden beschikken, zijn bij meerdere runderen huidinfecties geconstateerd ter zake waarvan deze runderen niet voorzien werden van een diergeneeskundige beoordeling en een - daaruit voortvloeiende - verzorging en was de behuizing van de runderen niet zodanig geconstrueerd en verkeerde deze niet in zodanige staat van onderhoud dat er geen scherpe randen of uitsteeksels waren die de dieren konden verwonden. Bovendien werden er runderen aangetroffen met te lange klauwen en werden er runderen aangetroffen die ziek of gewond waren, welke runderen niet afzonderlijk gehuisvest waren in een passend onderkomen. Door het onthouden van de nodige verzorging heeft verdachte het belang geschonden dat de wet beoogt te beschermen, te weten de gezondheid en het welzijn van de dieren. De rechtbank rekent dit verdachte aan. Kijkend naar de persoon van verdachte, houdt de rechtbank tevens rekening met de omstandigheid dat verdachte eerder voor soortgelijke feiten werd veroordeeld en hij ter zitting er op geen enkele wijze blijk van heeft gegeven de ernst van de door hem gepleegde strafbare feiten in te zien. Bovendien heeft verdachte iedere medewerking aan de controles (en hercontroles) geweigerd, waardoor de NVWA ernstig is gehinderd in haar toezichthoudende taak. De rechtbank rekent het verdachte aan dat hij zich weinig tot niets aantrekt van de - naar het oordeel van de rechtbank ernstige en gefundeerde - kritiek op de wijze waarop hij zijn runderen houdt.

De strafsoort, strafmaat en strafmodaliteit

De rechtbank volgt de officier van justitie niet in zijn eis om de gedragsvoorwaarde op te leggen. Een dergelijke gedragsvoorwaarde komt in casu neer op stillegging van (een deel van) de onderneming van verdachte, zoals bedoeld in artikel 7 onder c van de in casu niet van toepassing zijnde WED. Nog daargelaten dat met de voorgestelde proeftijd van vijf jaar de ingevolge voornoemde wet voorziene maximale termijn van deze bijkomende straf, namelijk één jaar, omzeild wordt, is de rechtbank van oordeel dat in casu een voorwaardelijke gevangenisstraf van vier maanden met een proeftijd van drie jaar, met daaraan de algemene voorwaarde gekoppeld dat verdachte zich onthoudt van het plegen van strafbare feiten, passend is. De rechtbank wil daarmee enerzijds de ernst van de door verdachte gepleegde strafbare feiten tot uitdrukking brengen en anderzijds beoogt zij daarmee invloed uit te oefenen op het gedrag van de verdachte gericht op het voorkomen van nieuwe strafbare feiten. Daartoe bestaat te meer aanleiding in het licht van de ter zitting gebleken opvattingen van verdachte omtrent (de wijze van) het houden van landbouwhuisdieren, in welke opvattingen verdachte ter zitting uitdrukkelijk heeft volhard.

Toepasselijke wetsartikelen.

De beslissing is gegrond op de artikelen:

Wetboek van Strafrecht art. 10, 14a, 14b, 14c, 22c, 22d, 27, 57, 63, 91.

Gezondheids- en welzijnswet voor dieren art. 37, 121, 122, 131.

DE UITSPRAAK

De rechtbank:

Verklaart het ten laste gelegde onder feit 1 en feit 2 bewezen zoals hiervoor is omschreven.

Verklaart niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hiervoor bewezen is verklaard en spreekt hem daarvan vrij.

Het bewezen verklaarde levert op de misdrijven:

T.a.v. feit 1:


overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 37 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren, meermalen gepleegd

T.a.v. feit 2:


overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 37 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren, meermalen gepleegd

Verklaart verdachte hiervoor strafbaar.

Legt op de volgende straffen.

T.a.v. feit 1, feit 2:


Taakstrafvoor de duur van
120 urensubsidiair 60 dagen hechtenis met aftrek overeenkomstig artikel 27 Wetboek van Strafrecht

De rechtbank waardeert een in verzekering doorgebrachte dag op 2 uur te verrichten arbeid.

T.a.v. feit 1, feit 2:


Gevangenisstrafvoor de duur van
4 maanden voorwaardelijkmet een proeftijd van 3 jaren

De rechtbank stelt als algemene voorwaarde dat de veroordeelde zich voor het einde van de proeftijd niet schuldig maakt aan een strafbaar feit.

Dit vonnis is gewezen door:

mr. M. Senden, voorzitter,

mr. W. Schoorlemmer en mr. M.E.L. Hendriks, leden,

in tegenwoordigheid van mr. F.E.M. de Haas, griffier,

en is uitgesproken op 17 oktober 2016.

BIJLAGE MET - ZAKELIJK WEERGEGEVEN - BEWIJSMIDDELEN VOOR DE BEWEZEN VERKLAARDE FEITEN

1.Ten aanzien van feit 1 (11 februari 2014)


Proces-verbaal bijzondere opsporingsambtenaren [verbalisant 1] , [verbalisant 2] , [verbalisant 3] , [verbalisant 5] en [verbalisant 6]d.d. 15, 16 en 22 september 2014, pagina 8, 10 t/m 13

Op 11 februari 2014 hebben wij, verbalisanten [verbalisant 1] , [verbalisant 2] , [verbalisant 3] , [verbalisant 5] en toezichthoudende dierenartsen [dierenarts 1] en Luijten, de stallen van het landbouwbedrijf op het erf van [verdachte] te Rilland aan [adres 1] betreden en hebben wij onze controle aangevangen. Wij zagen en telden dat:

• er tenminste 260 runderen werden gehouden op dit landbouwbedrijf;

• tenminste 256 runderen konden niet over een droge ligplaats beschikken;

• tenminste 100 runderen met huidinfecties niet onmiddellijk en op passende wijze verzorgd werden;

• 5 zieke gewonde runderen niet werden afgezonderd van de groep en in een passend onderkomen werden gehuisvest;

• de constructie, inrichting en onderhoud van de huisvesting van deze tenminste 260 runderen zodanig was dat er scherpe randen en uitsteeksels waren waaraan de runderen zich konden verwonden.


Toezichtrapport bijzondere opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] (NVWA), d.d. 19 februari 2014, pagina 73 t/m 83.

Op dinsdag 11 februari 2014 hebben wij een onderzoek ingesteld naar het landbouwbedrijf van [verdachte] te Rilland aan [adres 1] .

STAL 1.

In stal 1 in hok 1A zagen en telden wij dat hier in totaal 37 runderen (pinken) werden gehuisvest. Wij zagen dat de betonnen vloer van hok 1a gedeeltelijk was ingestrooid. Wij zagen dat dit gedeelte was bedekt met een dikke laag natte mest met weinig stro en hooi. Wij zagen dat de runderen met hun hoeven in deze laag wegzakten bij het staan en lopen. Ook zagen wij dat de betonnen vloer in het niet ingestrooide gedeelte was bedekt met een laag mest en urine. De runderen in dit hok konden niet over een droge ligplaats beschikken. Wij zagen dat vooral de poten, buikzijde en de flanken van een heel aantal van deze runderen was aangekoekt met mest. Wij zagen dat een heel aantal van deze runderen grotere of kleinere kale plekken hadden waar deze mestkoek met haar en al van het rund was afgebroken. Kennelijk konden deze runderen al langere tijd niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen in het ingestrooide gedeelte van dit hok een plastic fles een scherp stuk ijzerdraad en enkele scherpe stukken afgebroken hout liggen. Langs de wand in dit hok zaten 2 afgebroken delen van waterbakken met scherpe randen. De runderen in dit hok 1a konden zich aan deze scherpe en losse delen verwonden.

Wij zagen dat een heel groot gedeelte van deze runderen in hok 1a kale plekken had, vooral op de rug, kop en flanken. De huidaantasting bij deze runderen had de kenmerken van een schimmelinfectie.

Wij zagen dat in hok 1B 8 runderen waren gehuisvest. Ook deze 8 runderen konden niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen dat in de smallere hokken 1D, 1E, en 1F 54 jongvee was gehuisvest.

Wij zagen dat de bodem van de drie hokken was bedekt met een laag natte mest met weinig strooisel. Wij zagen dat de runderen met hun hoeven in deze laag wegzakten bij het lopen. Deze 54 runderen konden niet over een droge ligplaats beschikken. Wij zagen dat vooral de poten, buikzijde en de flanken van een heel aantal van deze runderen was aangekoekt met mest. Wij zagen dat een heel aantal van deze runderen grotere of kleinere kale plekken hadden waar deze mestkoek met haar en al van het rund was afgebroken. Kennelijk konden deze runderen al langere tijd niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen dat het magere rund met werknummer 0147 kreupel was aan zijn linker achterpoot. Dit zichtbaar zieke en/of gewonde rund had ook passend gehuisvest en verzorgd moeten worden.

Ook zagen wij dat een erg groot gedeelte van dit jongvee in deze hokken ook de huidaantasting met kale plekken op vooral de rug, kop en flanken had. Kennelijk was de huid bij deze runderen ook aangetast door een schimmel infectie. Wij zagen dat de huid van het rund met werknummer 1610 hier in ernstige mate door was aangetast en grote en kleinere kale plekken had over heel haar kop en lijf.

Wij zagen dat er aan de hekken die dienden als afscheidingen in deze hokken diverse verbogen en losse en scherpe delen zaten waaraan de runderen in deze hokken zich konden verwonden.

Wij zagen dat aan de andere kant van de voergang één heel grote afdeling, hok 1g, was waarin een grote groep zoogkoeien, stieren en jongvee gezamenlijk gehuisvest was. Wij zagen en telden dat er in dit hok in totaal ongeveer 86 runderen werden gehouden. Wij zagen dat de betonnen vloer van hok 1g gedeeltelijk was ingestrooid. Wij zagen dat dit gedeelte was bedekt met een laag natte mest met weinig stro en hooi. Wij zagen dat de runderen met hun hoeven in deze laag wegzakten bij het lopen. Ook zagen wij dat de betonnen vloer in het niet ingestrooide gedeelte was bevuild met mest en urine. De runderen in dit hok konden niet over een droge ligplaats beschikken. Wij zagen dat vooral de poten, buikzijde en de flanken van een heel aantal van deze runderen was aangekoekt met mest. Wij zagen dat een heel aantal van deze runderen grotere of kleinere kale plekken hadden waar deze mestkoek met haar en al van het rund was afgebroken. Kennelijk konden deze runderen al langere tijd niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen bij de volwassen runderen ook de hierboven omschreven huidaantasting.

STAL 2.

Wij zagen en telden dat in het hok 2A, in totaal ongeveer 42 volwassen runderen werden gehouden.

Wij zagen dat de betonnen vloer van hok 2A gedeeltelijk was ingestrooid. Wij zagen dat dit gedeelte was bedekt met een laag natte mest met weinig stro en hooi. Wij zagen dat de runderen met hun hoeven in deze laag wegzakten bij het lopen. Ook zagen wij dat de betonnen vloer in het niet ingestrooide gedeelte en in de omschreven uitloop, was bevuild met mest en urine. De runderen in dit hok konden niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen dat vooral de poten, buikzijde en de flanken van een heel aantal van deze runderen was aangekoekt met mest. Wij zagen dat een heel aantal van deze runderen grotere of kleinere kale plekken hadden waar deze mestkoek met haar en al van het rund was afgebroken. Kennelijk konden deze runderen al langere tijd niet over een droge ligplaats

beschikken.

Wij zagen dat bij het rund met merken met werknummer 9840 een hark met

afgebroken steel in de staart vastgedraaid zat. Wij zagen dat bij het lopen deze hark over de grond sleepte en daardoor voortdurend tegen de achterpoten van dit rund aansloeg.

Wij zagen en telden dat in het hok 2B, in totaal ongeveer 31 runderen werden gehouden waaronder 4 enkele weken oude kalfjes. Wij zagen dat de betonnen vloer van hok 2A gedeeltelijk was ingestrooid. Wij zagen dat dit gedeelte was bedekt met een laag natte mest met weinig stro en hooi. Wij zagen dat de runderen met hun hoeven in deze laag wegzakten bij het lopen. Ook zagen wij dat de betonnen vloer in het niet ingestrooide gedeelte was bevuild met mest en urine. De runderen in dit hok konden niet over een droge ligplaats beschikken. Wij zagen dat vooral de poten, buikzijde en de flanken van een heel aantal van

deze runderen was aangekoekt met mest. Wij zagen dat een heel aantal van deze runderen grotere of kleinere kale plekken hadden waar deze mestkoek met haar en al van het rund was afgebroken. Kennelijk konden deze runderen al langere tijd niet over een droge ligplaats beschikken.

Wij zagen dat in hok 2A en Hok 2B in het ingestrooide gedeelte meerdere plastic flessen, afgebroken stukken hout en in hok 2b ook een stuk ijzerdraad lag. In hok 2A zagen wij dat aan een zijde dit hok werd afgezet door een van vangrails gemaakt hek. Doordat dit hek schuin hing stak een metalen steunvoet van dit hek schuin omhoog in de huisvesting van deze runderen. De runderen in deze hokken konden zich aan deze losse en scherpe delen

verwonden.

Wij zagen bij de volwassen runderen in stal 2 ook de hierboven omschreven huidaantasting.

DIERENARTS.

[dierenarts 3] gaf aan dat het hier gevestigde bedrijf klant was bij [bedrijf 1] en dat hij in principe de vaste dierenarts op dit bedrijf was.

Desgevraagd vertelde [dierenarts 3] de dieren met huidaandoening hierop niet onderzocht of behandeld te hebben.


Verklaring toezichthoudend dierenartsen [dierenarts 1] en [dierenarts 2], veterinaire verklaring d.d. 13 februari 2014, pagina 96 t/m 104

Op 11 februari 2014 hebben wij een controle uitgevoerd bij dierhouder [verdachte] te Rilland aan [adres 1] .

Vraag 1: Beschrijf de omstandigheden waarin de dieren zich bevonden.

Antwoord: Wij zagen en voelden aan de ondergrond/bodembedekking dat meer dan 80% van de aanwezige runderen niet de mogelijkheid had om droog en schoon te liggen. Wij zagen en voelden dat er in enkele verblijven scherpe en/of losse delen aanwezig waren waar de runderen zich aan konden verwonden. Zoals bijvoorbeeld een stuk los ijzerdraad (stal 3), plastic, scherpe randen van restanten van drinkbakken, een los en verbogen stuk hekwerk en

omgebogen scherpe punten van plaatwerk aan een muur. Wij zagen bijvoorbeeld een rund lopen met een hark vastgeklemd/vastzittend aan de staart. Wij zagen dat er magere, slecht ontwikkelde en kreupele runderen verbleven in de groep (niet afgezonderd in bijvoorbeeld een ziekenboeg).

Vraag 2: In welke lichamelijke toestand waren de dieren aangetroffen?

Antwoord: Wij zagen:

• 1 rund met een werktuig (hark) vastgeklemd/vastzittend aan de staart;

• runderen (circa 60%) met een met mest besmeurde vacht (vooral aan de benen en de onderbuik), evenals kale plekken in de vacht als gevolg van het afvallen van ingedroogde mestklonten;

• diverse runderen (circa 40%) met een huidaandoening lijkende op een (schimmel)infectie (kale ronde plekken rond de ogen en/of op de rug). Rund 1610 had bijvoorbeeld een zeer uitgebreide huidaandoening (veel kale plekken);

• kreupele runderen: zoals nummer 0147.

Vraag 5: Is de gezondheid en/of het welzijn van de dieren naar uw mening benadeeld?

Antwoord: Ja, de gezondheid onder meer omdat er kreupele runderen waren, er runderen waren met een huidaandoening en er runderen waren met een vervuilde vacht.

Ook het welzijn is benadeeld omdat niet aan alle dierenwelzijnseisen voldaan is, te weten: dat de dieren gevrijwaard moeten zijn van: 1. van dorst en onjuiste voeding, 2. fysiek en fysiologisch (thermaal) ongerief, 3. pijn, verwondingen en ziektes, 4. angst en

chronische stress, 5. en daardoor gevrijwaard zijn van beperkingen in hun natuurlijk / normaal gedrag. Doordat niet aan alle voornoemde vrijheden is voldaan zijn de dieren beperkt in hun normaal gedrag en is het welzijn benadeeld.

Conclusie: De dieren kregen niet de zorg die zij redelijkerwijs behoeven. Deze zorg moet van een dierhouder in alle redelijkheid wel verwacht worden.

Vraag 6: Is - gelet op de toestand waarin de dieren werden aangetroffen - naar uw

mening sprake van het onthouden van de nodige verzorging van de dieren?

Antwoord: Volgens vaste jurisprudentie bestaat de zorg voor een dier uit de volgende vier

aspecten: water, voer, huisvesting en medische zorg. Ten aanzien van het voer (slechte kwaliteit), de huisvesting (scherpe delen, zeer slechte hygiëne) en de medische zorg (onder andere hoog sterftecijfer, huidaandoeningen) is de dierhouder in gebreke en is de nodige verzorging onthouden.

2.Ten aanzien van feit 2 (3 juni 2014)


Proces-verbaal bijzondere opsporingsambtenaren [verbalisant 1] , [verbalisant 2] , [verbalisant 3] , [verbalisant 5] en [verbalisant 6]d.d. 15, 16 en 22 september 2014 , pagina 8, 24 t/m 26

Op 3 juni 2014 hebben wij, verbalisanten [verbalisant 1] , [verbalisant 2] en [verbalisant 6] , vergezeld van de toezichthoudende dierenartsen [dierenarts 1] en [dierenarts 2] , de stallen van het landbouwbedrijf van [verdachte] te Rilland aan de [adres 1] betreden. Wij zagen, telden en stelden vast dat:

• er tenminste 175 runderen werden gehuisvest in de stallen van dit landbouwbedrijf;

• tenminste 100 runderen konden niet over een droge ligplaats beschikken;

• tenminste 13 zieke en gewond lijkende runderen niet onmiddellijk en op passende wijze verzorgd werden;

• 8 zieke gewonde runderen niet werden afgezonderd van de groep en in een passend onderkomen werden gehuisvest;

• de constructie, inrichting en onderhoud van de huisvesting van deze tenminste 175 runderen zodanig was dat er scherpe randen en uitsteeksels waren waaraan de runderen zich konden verwonden.


Toezichtrapport van bijzondere opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] (NVWA), d.d. 13 juni 2014, pagina 201 t/m 213

Op dinsdag 3 juni 2014 hebben wij een onderzoek ingesteld naar het landbouwbedrijf van [verdachte] te Rilland aan [adres 1] .

Wij zagen dat op de plaats van de hokken 1C, D, E en F nu 3 hokken waren waarin in totaal 28 stuks jongvee werd gehouden. In één hok met 12 runderen was wel matig stro ingestrooid maar door de natte onderlaag van mest en urine trok hierdoor het vocht omhoog en konden deze 12 runderen niet over een droge ligplaats beschikken. Wij zagen dat het merendeel van deze 12 jonge runderen ook huidaandoeningen met de kenmerken van een schimmelinfectie had. Wij zagen dat het rund met werknummer 0142 erg kreupel was aan zijn rechter achterpoot. Het rund stond met dit poot opgetrokken en wilde of kon de poot bij het lopen niet belasten. Dit rund had zichtbaar pijn en kon zich in de groep van 14 runderen niet goed handhaven. Dit gewonde en/of ziek rund had passend verzorgd en gehuisvest moeten worden.

Wij zagen en telden dat in het hok 1 nu 28 runderen werden gehouden, dat in hok 2B nu 28 runderen, waarvan één met een klein kalf werden gehouden en dat in hok 2A 28 runderen met bijbehorende kalveren werden gehouden. Wij zagen dat de betonnen vloer van deze 3 hokken gedeeltelijk met stro was ingestrooid. Wij zagen en voelden dat tegen de achterwanden van deze ingestrooide gedeelten een beperkt aantal droge ligplaatsen waren. Ook zagen en voelden wij dat in het overige ingestrooide gedeelte de hoeveelheid stro onvoldoende was om de natte laag met mest en urine af te dekken. Wij zagen dat hierdoor het overgrote gedeelte van de runderen in deze 3 hokken niet over een droge ligplaats kon beschikken. Ook hier zag je dat bij aanvang van de controle de droge plaatsen door herkauwende runderen werden bezet en dat de overige runderen stonden. Wij zagen dat het beton in de niet ingestrooide gedeelten van deze 3 hokken bevuild was met mest en urine en erg glad was. Wij zagen meerdere runderen bij het lopen hier ook weg-/uitglijden.

Wij zagen dat de klauwen van vrijwel alle runderen besmeurd waren met mest. Ook zagen wij dat het merendeel van de runderen ook aangekoekte mest had aan de poten en de onderbuik.

Wij zagen dat meerdere runderen in deze hokken ernstig kreupel waren en zichtbaar pijn hadden bij het staan en lopen. Wij zagen dat één rund in hok 2A heel erg mager was. Wij zagen dat in ieder geval de runderen met werknummer 4956, 2751, 9642, 9664, 9843 en 9936 zo ernstig kreupel waren dat ze apart, passend, gehuisvest en verzorgd hadden moeten worden.

Wij zagen dat een groot aantal runderen, wij telden er zeker 30, in deze hokken lang doorgegroeide klauwen hadden. Wij zagen en telden dat zeker 20 runderen, vooral in hok 1g, zeer moeizaam en behoedzaam en met een kromme rug liepen. De runderen met lange tenen, de moeizaam lopende runderen en de kreupele runderen krijgen kennelijk niet de nodige verzorging door een dierenarts of kundige klauwbekapper.

Wij zagen dat in meerdere hokken losse en scherpe delen aanwezig zijn waar de runderen in deze hokken zich aan kunnen verwonden. In hok lA zagen wij 2 afgebroken drinkbakken met scherpe randen. In de uitloop behorende bij hok 2a zagen wij 4 beschadigde en/of afgebroken drinkbakken met scherpe randen. Meerdere hekken die dienen als afscheiding van de hokken hebben losse en scherpe delen. Vooral de hekken in de huisvesting van het jongvee, hok 1 C, D, E en F. Wij zagen dat de wanden van het hok 2A en de daarbij behorende uitloop onder het aangrenzende afdak op meerdere plaatsen beschadigd zijn. Op meerdere plaatsen zijn er hierdoor scherpe randen. Wij zagen dat het rund met werknummer 4953 een wond had op de rechterflank. Ook zagen wij dat meerdere runderen recente huidbeschadigingen/lichte verwondingen hadden opgelopen.

(p. 215-221) foto’s, gemaakt tijdens de controle op 3 juni 2014


Verklaring toezichthoudend dierenartsen [dierenarts 1] en [dierenarts 2], veterinaire verklaring d.d. 11 juni 2014, pagina 222 t/m 232

Op 3 juni 2014 hebben wij een controle uitgevoerd bij dierhouder [verdachte] te Rilland aan [adres 1] .

Vraag 1 Beschrijf de omstandigheden waarin de dieren zich bevonden (3 juni 2014).

Antwoord: We zagen dat een groot aantal runderen te lange klauwen had. De knieën en onderbuik van veel runderen waren besmeurd met mest. Wij zagen en voelden aan de ondergrond/bodembedekking dat meer dan 80% van de aanwezige runderen niet de mogelijkheid had om droog en schoon te liggen. Hoewel er relatief meer was ingestrooid dan bij vorige controles (er waren nu minder dieren aanwezig) en er nu wel was ingestrooid bij het jongvee was dit onvoldoende om een droge en schone ligplaats te bieden aan de runderen doordat de strooisellaag (te) dun was en de onderliggende laag nat en vuil was. Wij hoorden soppende geluiden bij het lopen van de runderen. Wij zagen en voelden dat er in enkele verblijven scherpe en/of losse delen aanwezig waar de runderen zich aan konden verwonden. Zoals tenminste drie afgebroken drinkbakken en beschadigde wanden/golfplaten. Wij zagen dat er magere en kreupele runderen verbleven in de groep (niet afgezonderd in bijvoorbeeld een ziekenboeg met water en voer in de nabijheid van deze dieren en op een schone, ruim in gestrooide bodembedekking).

Vraag 2: In welke lichamelijke toestand waren de dieren aangetroffen?

Antwoord: Wij zagen:

• runderen (circa 60%) met een met mest besmeurde vacht (vooral aan de benen en de onderbuik);

• ernstig kreupele runderen: zoals onder andere nummer 4956, 0142, 2751 9642, 9664, 9843 en 9936 (ook te lange klauwen en erg vuil kossum door veel liggen op bevuilde ondergrond);

• tenminste 20 runderen die zeer moeizaam ("op eieren") lopen en met een wat (op) gebogen rug;

• tenminste 30 runderen met te lange klauwen;

• een rund (4953) met een wond op de rechter flank en meerdere runderen met recent opgelopen huidbeschadigingen zoals meer of minder diepe sneden en steekwonden;

• de jongste, gespeende kalveren, samen in een hok, vertoonden een huidaandoening, vermoedelijk een schimmelinfectie (trichofytie).

Vraag 5: Is de Gezondheid en/of het welzijn van de dieren naar uw mening benadeeld?

Antwoord: Ja. Er waren ernstig kreupele runderen. Er waren runderen met een vervuilde vacht. Er was een rund met een verwonding. Er waren kalveren met een huidaandoening.

Er waren runderen met te lange klauwen. Ja, het welzijn is benadeeld. Er is niet voldaan aan alle welzijnseisen voor dieren, te weten: dat de dieren gevrijwaard moeten zijn van: 1. van dorst en onjuiste voeding, 2. fysiek en fysiologisch (thermaal) ongerief, 3. pijn,

verwondingen en ziektes, 4. angst en chronische stress en 5. daardoor gevrijwaard zijn van beperkingen in hun natuurlijk/normaal gedrag.

Conclusie: De dieren kregen niet de zorg die zij redelijkerwijs behoeven. Deze

zorg moet van een dierhouder in alle redelijkheid wel verwacht worden.

Vraag 6: Is - gelet op de toestand waarin de dieren werden aangetroffen - naar uw

mening sprake van het onthouden van de nodige verzorging van de dieren?

Antwoord: Volgens vaste jurisprudentie bestaat de zorg voor een dier uit de volgende vier

aspecten: water, voer, huisvesting en medische zorg. Ten aanzien van het voer (onvoldoende vitaminen/mineralen, plastic in het voer), de huisvesting (scherpe delen, slechte hygiëne) en de medische zorg (kreupelheden, te lange hoorns, verwonding, niet uitvoeren plan van aanpak van de dierenarts en exact bijhouden medisch register dat op bedrijf van de runderen moet liggen) is de dierhouder in gebreke en is de nodige verzorging onthouden.