Uitspraak
vonnis
RECHTBANK OOST-BRABANT
Civiel Recht
Zittingsplaats 's-Hertogenbosch
zaaknummer / rolnummer: C/01/351127 / KG ZA 19-604
Vonnis in kort geding van 4 december 2019
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
PRINTCONTROL B.V.,
gevestigd te Waalwijk,
eiseres,
advocaat mr. N.J.C. van Dorsselaer-Spapen te Zaltbommel,
tegen
de naamloze vennootschap
GRENKEFINANCE N.V.,
statutair gevestigd te Maasbree (gemeente Peel en Maas), kantoorhoudende te Vianen (gemeente Vijfheerenlanden),
gedaagde,
advocaat mr. N.T.M. Verhoeven te Oss.
Partijen zullen hierna Printcontrol en Grenke genoemd worden.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding d.d. 15 oktober 2019 met 6 producties
- de brief van mr. Verhoeven d.d. 11 november 2019 met 5 producties
- de mondelinge behandeling
- de pleitnota van mr. Verhoeven.
1.2.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2.De feiten
2.1.
Printcontrol houdt zich bezig met het verkopen, verhuren en onderhouden van zogenaamde multifunctionals (hierna: MFP’s), apparaten met zowel een print- kopieer- en scanfunctie.
2.2.
Grenke is een financieringsmaatschappij.
2.3.
Printcontrol en Grenke werken al geruime tijd samen, laatstelijk op basis van de tussen hen op 1 januari 2017 tot stand gekomen dealerovereenkomst. Die overeenkomst is nog steeds van kracht.
2.4.
In het kader van de dealerovereenkomst koopt Grenke van Printcontrol MFP’s. Grenke verhuurt de MFP’s vervolgens aan klanten op basis van een leaseovereenkomst. De klanten worden door Printcontrol aangedragen en Printcontrol is ook het aanspreekpunt voor de klanten. De klanten sluiten met Printcontrol een overeenkomst voor onderhoud en service van de MFP.
2.5.
In Bijlage C van de dealerovereenkomst is onder meer het volgende bepaald, waarbij met Dealer Printcontrol wordt bedoeld:
C.2. Kooptie
Krachtens deze overeenkomst wordt Printcontrol B.V. standaard eigenaar na de oorspronkelijke looptijd (basishuurperiode) tegen de volgende vastgestelde percentages van de investeringswaarde.
- De koopprijs van het Lease-object wordt tegen de volgende voorwaarden vastgelegd:
- 12 t/m 24 maanden: 5%
- 36 t/m 48 maanden: 3 %
- 60 t/m 72 maanden: 2 %
De Dealer kan per contract individueel aangeven of men van de koopoptie gebruik wil maken of niet.
- Een koopoptie zal altijd schriftelijk worden gedaan aan de Dealer en kan enkel geaccepteerd worden door tijdige en volledige betaling van de koopprijs. Indien de Dealer hier niet aan voldoet, is Grenke gerechtigd het Lease-object vrij aan anderen dan de Dealer aan te bieden.
- Bij acceptatie van het terugkoopvoorstel door tijdige betaling (en ontvangst) van de koopprijs door de Dealer aan Grenke, gaat het recht alsmede het risico van terugvordering van het Lease-object, alsmede het eigendomsrecht van het Lease-object over van Grenke naar de Dealer. Terugvordering van het Lease-object geschiedt volledig voor rekening en risico van de Dealer.
2.6.
De prijs die de klanten aan Printcontrol dienen te betalen voor service en onderhoud is afhankelijk van het aantal afdrukken en scans die zij maken.
2.7.
Indien klanten tijdens de looptijd van de leaseovereenkomst die hoeveelheid wensen aan te passen wordt de oude leaseovereenkomst voortijdig beëindigd, oftewel afgekocht, en wordt een nieuwe leaseovereenkomst gesloten. De klant betaalt in dat geval een vergoeding voor de nog resterende maandtermijnen van de oorspronkelijke leaseovereenkomst en de restwaarde van de MFP., welke bedragen in de nieuwe leaseovereenkomst worden meegefinancierd.
2.8.
Indien een klant tot afkoop wenst over te gaan doet Printcontrol aan Grenke een verzoek om de restwaarde van de MFP te berekenen. Grenke geeft dat bedrag vervolgens door aan Printcontrol die op basis daarvan een afkoopvoorstel aan de klant doet.
2.9.
Begin 2018 is Printcontrol overgenomen door Office Group Belgium BVBA. Als gevolg daarvan is het het beleid van Printcontrol gewijzigd.
2.10.
Printcontrol biedt sindsdien enkel nog zogenaamde all-in contracten aan klanten aan, waarbij zowel de huur van de MFP als het onderhoud zijn ondergebracht onder één dak. Over het onderbrengen van dergelijke contracten bij Grenke is tussen partijen geen overeenstemming bereikt. Als gevolg daarvan draagt Printcontrol geen nieuwe klanten meer aan bij Grenke.
2.11.
Tussen partijen is discussie ontstaan over de hoogte van het restbedrag dat Grenke in rekening brengt bij afkoop van de leaseovereenkomst. In dat kader heeft Grenke op 15 juli 2019 onder meer aan Printcontrol het volgend gemaild:
“Door jullie overname en het feit dat jullie zelf ook aangegeven hebben geen structurele samenwerking meer te willen t.a.v. onze lease oplossingen, vervallen de afspraken zoals die ooit tussen ons zijn gemaakt.”
Grenke geeft in de e-mail aan nieuwe afspraken te willen maken, waaronder de volgende:
“Het lease object kan door jullie of de klant overgenomen worden door betaling van een eenmalig restwaardebedrag van 15 % t.o.v. de initiële contractwaarde. Het leaseobject hoeft dan niet te worden aangeboden.”
2.12.
Het percentage van 15% is significant hoger dan het percentage dat Grenke voorheen toepaste bij het berekenen van de restwaarde.
2.13.
In reactie daarop heeft Printcontrol bij e-mail van eveneens 15 juli 2019 aan Grenke bericht dat zij alle lopende overeenkomsten die door Printcontrol bij Grenke zijn aangedragen opzegt per einddatum, met verzoek om een bevestiging.
2.14.
Bij brief van haar advocaat d.d. 7 augustus 2019 heeft Printcontrol aan Grenke bericht dat zij niet akkoord gaat met een percentage van 15% voor het berekenen van de restwaarde en stelt zij zich op het standpunt dat de staffel zoals opgenomen in Bijlage C van de dealerovereenkomst moet worden toegepast, zoals Grenke voorheen ook altijd zou hebben gedaan. Grenke wordt verzocht te bevestigen dat zij die staffel zal toepassen.
2.15.
Bij brief van haar advocaat d.d. 12 augustus 2019 stelt Grenke zich op het standpunt dat Grenke in geval van afkoop jegens Printcontrol geen contractuele verplichtingen heeft en dat zulks ook niet voortvloeit uit gewoonte. Printcontrol is volgens Grenke namelijk geen partij bij de leaseovereenkomst.
3.Het geschil
3.1.
Printcontrol vordert samengevat – om bij vonnis, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:
Grenke te veroordelen om zodra Printcontrol een schriftelijk afkoopvoorstel doet voor een leaseovereenkomst van een klant waarbij Printcontrol dealer is, Grenke binnen vijf werkdagen aan Printcontrol een schriftelijk afkoopvoorstel toestuurt met daarin opgenomen een berekening van de restwaarde van de MFP op basis van een percentage van 2, 3 en 5 % van de investeringswaarde van de betreffende MFP conform de staffel uit Bijlage C van de dealerovereenkomst en Grenke te veroordelen aan de afkoop op grond van deze voorwaarden medewerking te verlenen;
Grenke te veroordelen om zodra Printcontrol aan Grenke schriftelijk meldt dat zij een betreffende leaseovereenkomst wil “opzeggen”, althans gebruik wil maken van de koopoptie, Grenke binnen vijf werkdagen aan Printcontrol een schriftelijk voorstel toestuurt met daarin opgenomen een berekening van de restwaarde van de MFP op basis van een percentage van 2, 3 of 5 % van de investeringswaarde van de betreffende MFP conform de staffel uit Bijlage C van de dealerovereenkomst, zodat Printcontrol de MFP tegen deze waarde kan overnemen, en Grenke te veroordelen aan de overname van de MFP door Printcontrol op grond van deze voorwaarden medewerking te verlenen;
te bepalen dat Grenke voor elke keer dat zij in strijd handelt met hetgeen waartoe zij onder 1. en 2. wordt veroordeeld, een dwangsom aan Printcontrol verbeurt van € 5.0000,-- per overtreding en van € 1.000,-- per dag dat deze overtreding voortduurt, met een maximum van € 100.000,--;
Grenke te veroordelen in de proceskosten.
3.2.
Printcontrol legt daaraan, zakelijk weergegeven, het volgende ten grondslag.
Grenke rekent sinds juli 2019 met een te hoge restwaarde van de MFP bij een afkoopaanvraag. Dat is in strijd met de gemaakte afspraken en Printcontrol heeft daar ook niet mee ingestemd.
Die restwaarde dient te worden berekend aan de hand van de staffel zoals vermeld in Bijlage C bij de dealerovereenkomst.
Voor zover een dergelijke verplichting niet volgt uit de dealerovereenkomst, dan geldt dat deze bestaat op basis van gewoonte. Grenke heeft voor juli 2019 namelijk altijd met die percentages gerekend.
Printcontrol heeft belang aan duidelijkheid op korte termijn omdat zij klanten moet kunnen informeren over de hoogte van de door hen te betalen afkoopsom.
3.3.
Grenke voert daartegen, zakelijk weergegeven, het volgende verweer.
De staffel van Bijlage C van de dealerovereenkomst is niet van toepassing voor het bepalen van de afkoopwaarde, maar voor het geval Printcontrol aan het eind van de looptijd de MFP wil kopen.
Grenke betwist dat zij in het verleden altijd de percentages uit Bijlage C heeft gehanteerd bij het bepalen van de afkoopwaarde. Printcontrol heeft ter zake ook haar rechten verwerkt nu zij nooit bij Grenke heeft geklaagd over het hanteren van afwijkende percentages.
Van een tussen partijen geldende gewoonte om de lagere percentages te hanteren is geen sprake.
Aangezien Printcontrol geen nieuwe klanten meer bij Grenke aanbrengt en Grenke dus geen nieuwe leasecontracten kan sluiten, heeft zij een gegronde reden voor het hanteren van hogere percentages bij het berekenen van de restwaarde dan voorheen.
Grenke zal haar verplichtingen in geval van opzegging van leaseovereenkomsten gewoon nakomen. Grenke wil dan wel een bevestiging dat de klant het eens is met de opzegging door Printcontrol. Grenke doet in dat kader een beroep op artikel 3:71 lid 1 BW.
Printcontrol heeft geen (spoedeisend) belang bij de gevorderde voorzieningen. Printcontrol kan aan klanten voorgelegde calculaties achteraf aanpassen. Bij nieuwe afkoopvoorstellen kan zij gewoon een afkoopbedrag bij Grenke opvragen.
Het belang van Grenke om een voor haar passend afkoopbedrag te vragen weegt zwaarder dan het belang van Printcontrol.
Indien Grenke toch zou worden veroordeeld dan is het opleggen van een dwangsom niet nodig.
4.De beoordeling
4.1.
Printcontrol heeft voldoende spoedeisend belang bij de gevorderde voorziening. Zij stelt dat zij aan klanten financiële voorstellen heeft gedaan voor nieuwe contracten op basis van de lage restwaarde van MFP’s zoals Grenke die volgens Printcontrol tot voor kort in rekening bracht. Zij heeft er belang bij om te weten of zij die voorstellen ook gestand kan doen. Van Printcontrol kan niet worden gevergd dat zij de uitkomst van een bodemprocedure afwacht.
4.2.
Bij onderdeel 1 van de vordering gaat het om de situatie dat klanten die een onderhoudscontract hebben met Printcontrol en een leasecontract met Grenke het leasecontract voortijdig willen beëindigen (afkopen). Het afkoopverzoek van de klant wordt in de praktijk kennelijk door Printcontrol bij Grenke neergelegd. Grenke brengt bij afkoop de restwaarde van de betreffende MFP in rekening. De vraag is of Grenke bij het berekenen van die restwaarde de percentages dient toe te passen zoals die staan vermeld in C.2. van Bijlage C van de dealerovereenkomst. Zoals Grenke terecht stelt heeft het bepaalde in C.2. betrekking op een andere situatie dan de hiervoor bedoelde afkoop, waarbij de leaseovereenkomst voor het einde van de looptijd wordt beëindigd. C.2. regelt wat er met de MFP gebeurt “na de oorspronkelijke looptijd (basishuurperiode)”. Bij afkoop wordt het de oorspronkelijke looptijd juist niet volgemaakt, maar wordt de overeenkomst voortijdig beëindigd. In de dealerovereenkomst zijn geen aparte percentages genoemd voor het geval van afkoop. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter blijkt uit de dealerovereenkomst ook niet dat Grenke in dat geval de percentages genoemd in C.2. van Bijlage C dient toe te passen. Het bestaan van andere afspraken tussen partijen die voor Grenke een dergelijke verplichting zouden meebrengen is onvoldoende aannemelijk geworden. De enkele mededeling van Grenke in de e-mail van 19 juli 2019 dat alle afspraken komen te vervallen is daarvoor onvoldoende. Van een verbintenis uit hoofde van een tussen partijen gesloten overeenkomst tot het toepassen van de staffel van C.2. in geval van afkoop lijkt dan ook geen sprake te zijn.
4.3.
Evenmin is voldoende aannemelijk geworden dat een dergelijke verbintenis voortvloeit uit het gewoonterecht. Grenke heeft onder meer door verwijzing naar het door haar als productie 4 overgelegde overzicht voldoende aannemelijk gemaakt dat Grenke in de afgelopen jaren bij het berekenen van de restwaarde in geval van afkoop in de meeste gevallen percentages heeft gehanteerd die juist afwijken van die genoemd in C.2.. De juistheid van het overzicht is door Printcontrol niet, althans onvoldoende gemotiveerd, betwist. Van een bestendig gebruik door partijen van de in C.2. vermelde percentages in geval van afkoop lijkt dan ook geen sprake te zijn. Wel staat vast dat Grenke sinds medio 2019 hogere percentages is gaan gebruiken bij het berekenen van de restwaarde bij afkoop. Nog daargelaten dat het Grenke in beginsel vrij lijkt te staan om zelf te bepalen welke percentages zij toepast – zoals zij terecht stelt is Printcontrol geen partij bij de leaseovereenkomst die bij afkoop wordt beëindigd en is de betreffende MFP eigendom van Grenke – heeft Grenke ook een, op het eerste gezicht, gerechtvaardigd belang bij het verhogen van die percentages. Grenke stelt dat zij voorheen met lagere percentages werkte die onder de werkelijke restwaarde lagen om Printcontrol daarmee een dienst te bewijzen. De reden daarvoor was dat Grenke klanten aandroeg bij Grenke. Dat is inmiddels niet meer het geval. Printcontrol maakt thans gebruik van een all-in contracten die zij niet bij Grenke onderbrengt. Sinds 2018 is het aantal door Printcontrol bij Grenke aangebrachte klanten sterk teruggelopen. In 2019 heeft Printcontrol zelfs helemaal geen nieuwe klanten meer aangebracht bij Grenke. Grenke heeft er dan belang bij dat zij bij afkoop de reële restwaarde ontvangt. Er staat immers verder niets meer tegenover van de zijde van Printcontrol. Sterker nog, Printcontrol is juist doende om alle nog lopende contracten bij Grenke weg te halen door deze namens klanten op te zeggen.
4.4.
Slotsom is dat Grenke naar het oordeel van de voorzieningenrechter jegens Printcontrol niet gehouden is om in geval van afkoop van een leaseovereenkomst de in C.2. van Bijlage 2 bij de dealerovereenkomst vermelde percentage te hanteren. Onderdeel 1 van de vordering van Printcontrol zal daarom worden afgewezen. Afweging van de wederzijdse belangen leidt niet tot een ander oordeel. Het belang van Grenke bij het realiseren van een reële restwaarde van de MFP bij afkoop weegt zwaarder dan het belang van Printcontrol om de aan klanten voorgestelde afkoopsom waar te kunnen maken.
4.5.
Onderdeel 2 van de vordering ziet op het geval dat de leaseovereenkomst wordt opgezegd. Daarmee wordt, naar Grenke onweersproken heeft gesteld, bedoeld dat de leaseovereenkomsten door de klanten worden opgezegd tegen het einde van de geldende looptijd. Van een voortijdige beëindiging, zoals bij afkoop, is dus geen sprake. Dat Printcontrol in geval van tijdige opzegging gebruik kan maken van de in C.2. neergelegde koopoptie staat niet ter discussie. Grenke heeft ook uitdrukkelijk toegezegd dat zij haar contractuele verplichtingen zal nakomen en de koopoptie van Printcontrol zal respecteren. Grenke stelt daaraan wel de voorwaarde dat zij een bevestiging krijgt van de betreffende klanten dat zij de leaseovereenkomst met Grenke daadwerkelijk willen opzeggen. Die opzegging wordt tot nu toe feitelijk door Printcontrol gedaan namens de klanten. Grenke heeft een gerechtvaardigd belang bij die bevestiging. Printcontrol heeft namelijk bij e-mail van 15 juli 2019 alle lopende overeenkomsten namens de klanten opgezegd. Naar het zich laat aanzien heeft Printcontrol daarbij niet eerst aan de klanten gevraagd of zij de leaseovereenkomst wel willen opzeggen. Onduidelijk is dan of die kanten wel echt bij Grenke weg willen. Van Grenke kan dan niet gevergd worden dat zij enkel op verzoek van Printcontrol - en dus mogelijk tegen de wens van (een deel van) haar klanten – meewerkt aan een beëindiging van de leaseovereenkomsten. De voorzieningenrechter ziet op dit moment geen aanleiding om te veronderstellen dat als Grenke die bevestiging krijgt, zij haar contractuele verplichtingen jegens Printcontrol niet zal nakomen en meer in het bijzonder de koopoptie van C.2. niet zal respecteren. Daarom zal ook onderdeel 2 van de vordering worden afgewezen. Ook hier geldt dat afweging van de belangen niet tot een ander oordeel leidt.
4.6.
Printcontrol zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Grenke worden begroot op:
- griffierecht € 639,00
- salaris advocaat
980,00
980,00
Totaal € 1.619,00
5.De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
wijst de vorderingen af,
5.2.
veroordeelt Printcontrol in de proceskosten, aan de zijde van Grenke tot op heden begroot op € 1.619,00,
5.3.
verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. E. Loesberg en in het openbaar uitgesproken op 4 december 2019.