Uitspraak
RECHTBANK OVERIJSSEL
Team Strafrecht
Zittingsplaats Almelo
Parketnummer: 08.174203.19
Datum uitspraak: 24 april 2025
Beslissingop de vordering van het Openbaar Ministerie tot verlenging van de terbeschikkingstelling van:
[terbeschikkinggestelde] ,
geboren op [geboortedatum] 1977 te [geboorteplaats] ,
verblijvende bij [verblijfplaats] ,
hierna te noemen: de terbeschikkinggestelde.
1.De aanleiding
De terbeschikkinggestelde is bij vonnis van de rechtbank Overijssel van 1 maart 2021 ter beschikking gesteld, waarbij betreffende het gedrag van de terbeschikkinggestelde voorwaarden zijn gesteld, ter zake van en na bewezenverklaring van de misdrijven:
- poging tot zware mishandeling, meermalen gepleegd;
- bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht.
De terbeschikkingstelling is ingegaan op 1 maart 2021. De maatregel is verlengd bij beslissing van deze rechtbank van 20 april 2023 en eindigt, behoudens nadere voorziening, op 25 februari 2025.
2.De stukken
De rechtbank heeft kennis genomen van de op grond van artikel 6:6:12 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) overgelegde stukken, te weten:
- het verlengingsadvies van GGZ Tactus Verslavingszorg (hierna: de reclassering) van 18 december 2024, opgemaakt en ondertekend door [reclasseringswerker 1] , reclasseringswerker, en [reclasseringswerker 2] , manager Tactus Reclassering Enschede;
- de pro Justitia rapportage van A.C.M. Kleinsman, psychiater, van 15 november 2024;
- de voortgangsverslagen van de reclassering over de periode van 28 november 2023 tot en met 24 september 2024 en van 19 december 2024 tot en met 20 maart 2025.
3.De procedure
Het Openbaar Ministerie heeft op 18 januari 2025 een vordering ingediend tot verlenging van de terbeschikkingstelling met voorwaarden met twee jaren.
Het onderzoek van de zaak heeft plaatsgevonden op de openbare terechtzitting van
10 april 2025. De rechtbank heeft op die zitting gehoord:
- de terbeschikkinggestelde, bijgestaan door zijn raadsman mr. T. Geerdink,
advocaat te Borne;
- de officier van justitie;
- [reclasseringswerker 1] , voornoemd, als deskundige;
- [reclasseringswerker 3] , reclasseringswerker, als deskundige.
De officier van justitie heeft gepersisteerd bij de vordering. De officier van justitie heeft daarnaast gevorderd dat de voorwaarden conform het advies van de reclassering worden gewijzigd.
De terbeschikkinggestelde en zijn raadsman hebben geen bezwaar tegen verlenging van de maatregel van terbeschikkingstelling en de wijziging van de voorwaarden.
4.De beoordeling
De vordering is op 23 januari 2025 ingediend. Dit is tijdig.
De rechtbank stelt vast dat het onderzoek van de zaak niet uiterlijk twee maanden na de ontvangst van de vordering heeft plaatsgevonden. De rechtbank acht dit ongewenst, maar volstaat met de constatering dat bedoelde termijn is overschreden.
De rechtbank dient op grond van het bepaalde in de artikelen 38d en 38e van het Wetboek
van Strafrecht (Sr) te bepalen of de termijn van de maatregel van terbeschikkingstelling moet worden verlengd.
De rechtbank neemt bij haar overwegingen het over de terbeschikkinggestelde opgemaakte verlengingsadvies, de pro Justitia rapportage en de toelichting van de deskundigen ter zitting in aanmerking.
Het rapport van de psychiater
Het rapport van de psychiater houdt, zakelijk weergegeven, onder meer het volgende in.
Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van een schizoaffectieve stoornis, bipolaire type,
ADHD, een ongespecificeerde trauma-of stressorgerelateerde stoornis en een licht verstandelijke beperking. Daarnaast is sprake van stoornissen in het gebruik van cocaïne (ernstig), cannabis (matig) en alcohol (matig), alle in remissie in een gereguleerde omgeving.
De terbeschikkinggestelde verblijft sinds juli 2024 in het kader van een derde behandelpoging in de huidige kliniek. De eerste twee behandelpogingen zijn mislukt wegens problemen door middelengebruik. De huidige behandelsetting lijkt passend bij de problematiek van de terbeschikkinggestelde, maar deze behandeling is nog net van start gegaan en zal nog geruime tijd duren. Centraal in het functioneren van de terbeschikkinggestelde staat zijn gebrek aan probleembesef en -inzicht. Ondanks het moeizame beloop van de behandeling meent de terbeschikkinggestelde dat de maatregel op korte termijn beëindigd kan worden. Hij is bagatelliserend zowel ten aanzien van de problematiek als delictgedrag en het risico daarop. De ideeën met betrekking tot de relatie met zijn vriendin zijn niet reëel. De psychiatrische problematiek lijkt inmiddels redelijk onder controle, maar terugval bij stressvolle omstandigheden blijft een groot risico. Onder de huidige omstandigheden wordt het recidiverisico als matig ingeschat. Bij een beëindiging van de maatregel neemt het risico toe tot hoog. De terbeschikkinggestelde valt snel terug in middelengebruik of psychiatrische problematiek, wat ook direct risicoverhogend is. De relatie met zijn vriendin geeft eerder risico op ontregeling dan dat deze beschermend werkt, onder andere omdat de terbeschikkinggestelde de neiging heeft grenzeloos met haar bezig te zijn. Binnen de huidige setting valt ontregeling redelijk te ondervangen. Als hij uit zorg is, is de kans op ontregeling en daarmee op delictgedrag groot. De vervolgstappen moeten geleidelijk en voorzichtig worden gezet. De terbeschikkinggestelde zal nog geruime tijd in de huidige setting moeten verblijven, waarbij vrijheden en verloven kunnen worden opgebouwd. De overgang naar een setting met een lager beveiligingsniveau zal vervolgens voorzichtig moeten worden vormgegeven. Er zal zeker nog geruime tijd nodig zijn om het risico zodanig te verlagen dat een volgende stap in de behandeling mogelijk zal zijn, waarna vervolgens een zorgvuldig resocialisatietraject noodzakelijk zal zijn. De psychiater adviseert de maatregel met twee jaar te verlengen.
Het verlengingsadvies van de reclassering en de toelichting van de deskundigen ter zitting
Het rapport van de reclassering houdt, zakelijk weergegeven, onder meer het volgende in.
In de periode van april 2022 tot november 2022 is de terbeschikkinggestelde opgenomen geweest bij [locatie 4] waar hij een positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt. De terbeschikkinggestelde heeft de behandeling daar zonder gemelde incidenten afgerond en is sindsdien niet teruggevallen in middelengebruik. In november 2022 is de terbeschikkinggestelde overgeplaatst naar de open fase van de [locatie 1] . Hier wordt gezien dat de terbeschikkinggestelde overvraagd wordt met betrekking tot de geboden behandelthema’s en dat hij probeert om diverse excuses te zoeken om niet te hoeven deelnemen aan de aangeboden behandelgroepen. In december 2023 wordt de terbeschikkinggestelde overgeplaatst naar [locatie 2] . Tijdens zijn verblijf bij [locatie 2] is er tweemaal sprake geweest van een psychotische decompensatie die lijkt voort te komen uit toenemende spanningen door het buitensporig veel contact met zijn vriendin waardoor er achterdocht ontstond. Een time-out in maart 2024, waarbij de psychiatrische medicatie werd aangepast, geeft enige stabilisatie, maar terug in de woonvorm ontstaat al snel hetzelfde toestandsbeeld. Het verblijf bij [locatie 2] is gelet hierop beëindigd. Na een korte overbruggingsopname bij de [locatie 3] is de terbeschikkinggestelde in juli 2024 in het kader van een derde behandelpoging bij [verblijfplaats] opgenomen. Tot op heden lijkt de terbeschikkinggestelde baat te hebben bij de ingezette interventies, bejegening en setting die de huidige omgeving biedt. Voorzichtig valt er te spreken van een geringe positieve ontwikkeling wat met name wordt gezien tijdens verlofbewegingen waarin de terbeschikkinggestelde zichtbaar minder spanning ervaart. Het recidiverisico wordt binnen de huidige setting ingeschat als laag. Uit zorg zal het recidiverisico naar verwachting oplopen tot hoog. De komende periode zal de behandeling bij [verblijfplaats] worden voortgezet. Voor een traumabehandeling en diagnostiek staat de terbeschikkinggestelde op de wachtlijst. Na afronding van dit traject zal de terbeschikkinggestelde aangemeld worden bij een begeleide woonvorm. Wegens het verloop van het afgelopen jaar is het onduidelijk of de terbeschikkinggestelde de ingezette lijn weet te behouden. De terbeschikkinggestelde raakt snel overprikkeld en bij oplopende spanningen is er een kans op psychotische decompensatie waardoor het traject belemmerd kan worden. Momenteel is de terbeschikkinggestelde nog onvoldoende toegerust op voldoende zelfstandigheid waarin hij spanningen zelf het hoofd weet te bieden door de juiste copingvaardigheden toe te passen. Er zal verder ingezet moeten worden op traumabehandeling waarbij tevens nog vraagtekens zijn over de belastbaarheid van de terbeschikkinggestelde. Zijn probleembesef en -inzicht zijn beperkt. De inschatting is dat de terbeschikkinggestelde zonder externe sturing snel zal vervallen in oud gedrag, waarin een terugval in middelengebruik, agressie of psychotische decompensatie niet ondenkbaar zijn. Er zal nog geruime tijd nodig zijn om de terbeschikkinggestelde toe te leiden naar een passende woonsetting voor een gefaseerde uitstroom. Er is momenteel nog geen zicht op een passende woonplek. Afhankelijk van de uitkomsten van de geïndiceerde klinische behandeling zal een inschatting gemaakt moeten worden van de benodigde zorg. De reclassering adviseert de maatregel met twee jaar te verlengen. Daarnaast wordt geadviseerd om de formulering van de voorwaarden met betrekking tot verblijf in het buitenland en het inzetten van een time-out te wijzigen conform de actuele formulering.
Deskundigen [reclasseringswerker 1] en [reclasseringswerker 3] hebben het advies ter zitting gehandhaafd. Aanvullend hebben zij opgemerkt dat het toezicht door deskundige [reclasseringswerker 3] is overgenomen. In de huidige kliniek moet de mate van zelfstandigheid en belastbaarheid van de terbeschikkinggestelde nog worden bepaald. Er zal een woonprofiel worden opgesteld. De terbeschikkinggestelde staat op een wachtlijst voor traumatherapie.
Het veelvuldig contact met de vriendin zorgt bij de terbeschikkinggestelde voor veel spanning en onrust. Het is wenselijk dat de terbeschikkinggestelde zich gaat focussen op zijn eigen behandeling en niet op de zorgen die hij heeft over zijn vriendin. Door onder andere systeemtherapie wordt getracht om het contact te kaderen en de telefoonmomenten te beperken. Dat gaat niet altijd makkelijk, omdat de terbeschikkinggestelde graag de regie in eigen handen heeft. Er is over het algemeen sprake van een goede samenwerking. Zichtbaar is dat de terbeschikkinggestelde gebaat is bij duidelijkheid vanuit de reclassering.
Het oordeel van de rechtbank
Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen eist dat de maatregel van terbeschikkingstelling wordt verlengd. Er is nog steeds sprake van stoornissen en van recidiverisico. Aan de gronden voor verlenging van de maatregel wordt voldaan.
De terbeschikkinggestelde verblijft sinds juli 2024, in het kader een derde behandelpoging, in de huidige kliniek. De behandelingen in eerdere klinieken zijn wegens middelengebruik en tweemaal een psychotische decompensatie negatief beëindigd. Tot op heden lijkt de terbeschikkinggestelde baat te hebben bij de ingezette interventies, bejegening en setting die de huidige omgeving biedt. Hij heeft de afgelopen periode deelgenomen aan verschillende behandelonderdelen en staat op de wachtlijst voor traumabehandeling en diagnostiek. Hij heeft in zijn behandeling een lichte vooruitgang geboekt, maar de situatie is nog kwetsbaar. Hoewel de terbeschikkinggestelde in staat lijkt een samenwerkingsrelatie op te bouwen, is bij spanning en stress te zien dat de terbeschikkinggestelde snel overprikkeld raakt en er een kans bestaat op psychotische decompensatie waardoor het traject belemmerd kan worden.
De terbeschikkinggestelde raakt bij stressmomenten snel overspoeld door emoties, waarna hij zich verzet tegen de behandeling en geneigd is om te reageren met (verbale) agressie.
De komende periode zal moeten blijken of de terbeschikkinggestelde zich voldoende inzet voor de behandeling en vervolgens het geleerde in een vrijere setting zal kunnen vasthouden. Bij het wegvallen van het huidige kader wordt het recidiverisico nog als hoog ingeschat.
Verlenging van de maatregel is noodzakelijk om de beoogde vervolgstappen geleidelijk en stapsgewijs te kunnen zetten en de terbeschikkinggestelde verder te stabiliseren in zijn functioneren. Het resocialisatietraject zal gezien de aard en ernst van de problematiek van de terbeschikkinggestelde nog de nodige tijd in beslag nemen. De rechtbank zal de terbeschikkingstelling met voorwaarden met twee jaren verlengen.
Conform het voorstel van de reclassering zal de rechtbank, op vordering van de officier van justitie en met instemming van de terbeschikkinggestelde en zijn raadsman, de huidige aan de terbeschikkingstelling verbonden voorwaarden wijzigen. Na wijziging van de voorwaarden luiden deze als hieronder vermeld.
5.De beslissing
De rechtbank:
- verlengt de terbeschikkingstelling met voorwaarden van
- wijzigt de voorwaarden die aan de terbeschikkinggestelde bij vonnis van 1 maart 2021 door deze rechtbank zijn opgelegd, met dien verstande dat deze als volgt komen te luiden:
1. de terbeschikkinggestelde zal zich niet schuldig maken aan een strafbaar feit;
2. de terbeschikkinggestelde gaat niet naar het buitenland of het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden zonder toestemming van de reclassering;
3. de terbeschikkinggestelde zal medewerking verlenen aan het verstrekken van een actuele foto aan de reclassering ten behoeve van eventuele opsporing;
4. als de reclassering dat nodig vindt en de terbeschikkinggestelde daarmee instemt, kan de terbeschikkinggestelde voor een time-out worden opgenomen in een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) of andere instelling. Deze time-out duurt totdat de reclassering of de terbeschikkinggestelde deze beëindigt, maar maximaal zeven weken, met de mogelijkheid van verlenging met nog eens maximaal zeven weken, tot maximaal veertien weken per jaar;
5. de terbeschikkinggestelde zal meewerken aan het reclasseringstoezicht. Deze medewerking houdt onder andere in:
- de terbeschikkinggestelde laat een of meer vingerafdrukken nemen en laat een geldig identiteitsbewijs zien ter vaststelling van zijn identiteit;
- de terbeschikkinggestelde meldt zich op afspraken bij de reclassering, zo vaak als de reclassering dat nodig vindt;
- de terbeschikkinggestelde houdt zich aan de voorschriften en aanwijzingen van de reclassering, die nodig zijn voor de uitvoering van het toezicht of om de terbeschikkinggestelde te bewegen tot het naleven van de voorwaarden;
- de terbeschikkinggestelde werkt mee aan huisbezoeken;
- de terbeschikkinggestelde geeft de reclassering inzicht in de voortgang van begeleiding of behandeling door andere instellingen/hulpverleners;
- de terbeschikkinggestelde verhuist niet of verandert niet van adres zonder toestemming van de reclassering;
- de terbeschikkinggestelde werkt mee aan het uitwisselen van informatie met personen en instanties die contact met hem hebben, als dat van belang is voor het toezicht;
6. de terbeschikkinggestelde zal zich laten opnemen in een FPK/FPA (of een soortgelijke zorginstelling), zulks te bepalen door de voor plaatsing verantwoordelijke instantie, zolang de reclassering dat nodig acht. De terbeschikkinggestelde zal de aanwijzingen opvolgen van de behandelaars conform de op te stellen (delictpreventieve) behandelovereenkomst en het nader te formuleren behandelplan. Dit behandelplan zal op geëigende momenten worden bijgesteld en nader worden gespecificeerd;
7. de terbeschikkinggestelde zal zich houden aan de huisregels en aanwijzingen die de zorginstelling aan hem geeft in het kader van de behandeling, ook als dit inhoudt het innemen van medicatie die nodig is voor de behandeling;
8. de terbeschikkinggestelde zal, indien tijdens de behandeling een overgang naar ambulante zorg, begeleid wonen of maatschappelijke opvang is gewenst, zulks ter beoordeling van de reclassering, meewerken aan de indicatiestelling en plaatsing. De terbeschikkinggestelde zal zich committeren aan het nazorgtraject waaraan te zijner tijd invulling zal worden gegeven. Dit omvat tevens het bepalen van een woonplek na overleg en toestemming van de reclassering. Contact en afstemming met de wijkagent zal in de (nieuwe) woonomgeving tot stand worden gebracht;
9. de terbeschikkinggestelde zal contact houden met de reclassering en zal zicht verschaffen op de voortgang van zijn behandeling. Hij zal zich houden aan de aanwijzingen, die gaandeweg de behandeling geformuleerd zullen worden, en die door of namens de reclassering worden gegeven. De reclassering zal contact onderhouden met zowel de behandelaars als de terbeschikkinggestelde;
10. de terbeschikkinggestelde zal inzicht geven in zijn sociaal netwerk en medewerking verlenen aan eventuele screening van deze contacten. Hij zal meewerken aan relatie- en/of systeemgesprekken, indien dit is geïndiceerd;
11. de terbeschikkinggestelde zal de reclassering inzicht verschaffen in zijn financiële huishouding. De terbeschikkinggestelde zal medewerking verlenen aan budgetteringshulpverlening en/of financiële bewindvoering, als de reclassering dit noodzakelijk acht;
12. de terbeschikkinggestelde zal geen alcohol, drugs of niet voorgeschreven medicatie door de behandelend arts gebruiken. De terbeschikkinggestelde zal een terugval in gebruik direct bij de reclassering melden. Mocht de terbeschikkinggestelde een terugval hebben, dan zullen alle betrokken partijen overleggen wat de gevolgen zijn voor de voortzetting van het toezicht;
13. de terbeschikkinggestelde zal meewerken aan urinecontroles of blaasproeven in verband met middelen/alcoholgebruik. Deze controles zullen onderdeel uitmaken van de (terugvalpreventie-)behandeling;
14. de terbeschikkinggestelde zal meewerken aan een zinvolle dagbesteding. De terbeschikkinggestelde zal, indien passend werk niet direct voorhanden is, meewerken aan een andere daginvulling (zoals scholing of vrijwilligerswerk);
- draagt de reclassering op om aan de terbeschikkinggestelde hulp en steun te verlenen bij de naleving van de voorwaarden.
Aldus gegeven door mr. M.H. van der Lecq, voorzitter, mr. C. Verdoold en
mr. M.A.H. Heijink, rechters, in tegenwoordigheid van Z. Demir als griffier en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 24 april 2025.
Buiten staat
mr. Heijink is niet in de gelegenheid deze beslissing mede te ondertekenen.