Uitspraak
RECHTBANK OVERIJSSEL
Team Strafrecht
Zittingsplaats Almelo
Parketnummer: 08.760023.18
Datum uitspraak: 8 mei 2025
Beslissingop de vordering van het Openbaar Ministerie tot verlenging van de terbeschikkingstelling van:
[terbeschikkinggestelde],
geboren op [geboortedatum] 1987 te [geboorteplaats] (Brazilië),
verblijvende in Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) [locatie],
hierna te noemen: de terbeschikkinggestelde.
1.De aanleiding
De terbeschikkinggestelde is bij vonnis van de rechtbank Overijssel van 17 december 2018
ter beschikking gesteld, waarbij betreffende het gedrag van de terbeschikkinggestelde
voorwaarden zijn gesteld na bewezenverklaring van de misdrijven:
- poging tot afpersing;
- poging tot diefstal;
- diefstal.
De terbeschikkingstelling is ingegaan op 27 april 2019. Bij beslissing van 15 april 2022 heeft de rechtbank alsnog de verpleging van overheidswege bevolen. De maatregel is laatstelijk verlengd bij beslissing van deze rechtbank van 17 mei 2023, welke beslissing door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden op 19 oktober 2023 is bevestigd. De maatregel eindigt, behoudens nadere voorziening, op 27 april 2025.
2.De stukken
De rechtbank heeft kennis genomen van de op grond van artikel 6:6:12 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) overgelegde stukken, te weten:
- het verlengingsadvies van FPC Trajectum (hierna: de kliniek) van 24 februari 2025, opgemaakt en ondertekend door M. Lof, MSc., regiebehandelaar, en
drs. P.A. Lambers, psychiater, gezien en geaccordeerd door dr. I.D.C. van Balkom, psychiater, lid Raad van Bestuur, hoofd van de instelling;
- de wettelijke aantekeningen over de periode van week 23 van 2023 tot en met week 14 van 2025.
3.De procedure
Het Openbaar Ministerie heeft op 24 maart 2025 een vordering ingediend tot verlenging van de terbeschikkingstelling met twee jaren.
Het onderzoek van de zaak heeft plaatsgevonden op de openbare terechtzitting van
24 april 2025. De rechtbank heeft op die zitting gehoord:
- de terbeschikkinggestelde, bijgestaan door mr. S.O. Roosjen, advocaat te Groningen;
- de officier van justitie;
- M. Lof, voornoemd, GZ-psycholoog, als deskundige.
De officier van justitie heeft gepersisteerd bij de vordering.
De terbeschikkinggestelde en zijn raadsman hebben geen bezwaar tegen verlenging van de maatregel van terbeschikkingstelling, mits de verlengingstermijn wordt beperkt tot een jaar. Volgens de raadsman zal een verlenging van een jaar de terbeschikkinggestelde gemotiveerd houden, omdat hij daardoor ervaart dat goed gedrag wordt beloond.
4.De beoordeling
De vordering is op 24 maart 2025 ingediend. Dit is tijdig.
De rechtbank dient op grond van het bepaalde in de artikelen 38d en 38e van het Wetboek
van Strafrecht (Sr) te bepalen of de termijn van de maatregel van terbeschikkingstelling moet worden verlengd.
De rechtbank neemt bij haar overwegingen het over de terbeschikkinggestelde opgemaakte verlengingsadvies van de kliniek en de toelichting van de deskundige ter zitting in aanmerking.
Het verlengingsadvies van de kliniek
Het rapport van de kliniek houdt, zakelijk weergegeven, onder meer het volgende in.
Bij de terbeschikkinggestelde is sprake van een ongespecificeerde neurobiologische ontwikkelingsstoornis, licht verstandelijke beperking en een ongespecificeerde schizofreniespectrum- of andere psychotische stoornis. Daarnaast is bij de terbeschikkinggestelde sprake van een stoornis in het gebruik van alcohol (ernstig), stoornis in het cannabisgebruik (matig tot ernstig) en een stoornis in het gebruik van een stimulantium (amfetamine en cocaïne) (matig tot ernstig), alle langdurig in remissie in een gereguleerde omgeving.
De terbeschikkinggestelde verblijft sinds september 2022 in de huidige kliniek. Door de structuur op de huidige afdeling en de aangepaste bejegeningsstijl voelt de terbeschikkinggestelde zich gezien en gehoord, is er sprake van een samenwerkingsrelatie en stelt hij zich open voor de behandeling. De terbeschikkinggestelde krijgt ondersteuning bij het begrenzen van zijn gedrag en bij zijn autonomie. Door deze ondersteuning heeft hij het gevoel dat hij er mag zijn en niet overvraagd of ernstig beperkt wordt, waardoor hij zich staande kan houden. Door de medicatiewijzigingen ervaart de terbeschikkinggestelde meer rust in zijn hoofd en is hij minder wantrouwend en achterdochtig richting het behandelteam. Mede hierdoor lukt het beter om een behandelrelatie met de terbeschikkinggestelde aan te gaan. Het afgelopen jaar heeft de terbeschikkinggestelde stabiel gefunctioneerd. De terbeschikkinggestelde volgt arbeidstherapie, sport, de module Grip op Agressie en psychomotorische therapie (PMT). Hij werkt aan het eerder herkennen van spanningen in zijn lichaam en hoe hij hiermee om kan gaan. Daarnaast wordt er gewerkt aan het leren aangeven van grenzen en het versterken van zijn gevoel van eigenwaarde. De terbeschikkinggestelde heeft met name baat bij therapie die meer gericht is op ervaring en minder op cognitie. In de bejegening op de afdeling wordt veel herhaling geboden (ten aanzien van afspraken en verwachtingen) waardoor nieuwe gedragspatronen langzaam inslijten bij de terbeschikkinggestelde. De terbeschikkinggestelde laat weten de keuze te hebben gemaakt om geen middelen te willen gebruiken. Hij wil stappen maken in zijn behandeltraject en hij is daardoor extern gemotiveerd om geen middelen te gebruiken. Hij zou, als er geen maatregel meer geldt, nog wel alcohol willen drinken.
De terbeschikkinggestelde heeft de afgelopen periode verder gebruik gemaakt van begeleide verloven op het terrein, in de regio en landelijk. Tevens heeft een uitbreiding in zijn verlof plaatsgevonden waardoor hij ook gebruik mag maken van onbegeleid verlof op het terrein. Tijdens de verloven hebben er geen incidenten plaatsgevonden.
Gezien het verloop van de behandeling is in januari 2025 transmuraal verlof
aangevraagd om te kunnen doorstromen naar De Kastanje, een afdeling op het terrein van
Trajectum Noord met beveiligingsniveau 1. Deze aanvraag is goedgekeurd.
Op De Kastanje zal de terbeschikkinggestelde oefenen met meer vrijheden en verblijven binnen een minder beveiligde en meer open context. Er zal worden getoetst of de terbeschikkinggestelde zich in deze situatie houdt aan de regels en afspraken rondom middelengebruik, maar ook of hij geleerde vaardigheden kan toepassen in een meer open setting. Ook zal de terbeschikkinggestelde op De Kastanje moeten laten zien dat hij (met ondersteuning van begeleiding) zijn spanningen en boosheid kan reguleren, zich weerbaar kan tonen tegen negatieve beïnvloeding van anderen, abstinent kan blijven van middelen en zich begeleidbaar kan blijven opstellen. Bij goed functioneren zal de terbeschikkinggestelde doorstromen naar een resocialisatieafdeling van de kliniek. Het Forensisch Resocialisatie Team (FRT) van Trajectum zal tijdens de laatste fase op de resocialisatieafdeling betrokken worden. De terbeschikkinggestelde is vanwege zijn complexe problematiek blijvend aangewezen op professionele begeleiding. Het einddoel van de behandeling is de stapsgewijze terugkeer in de samenleving, waarbij (via proefverlof en een voorwaardelijke beëindiging) toegewerkt zal worden naar een vorm van 24-uurs begeleid wonen. Het recidiverisico wordt bij beëindiging van de maatregel als hoog ingeschat. Gezien de beperkte draagkracht van de terbeschikkinggestelde zal het traject stapsgewijs vormgegeven moeten worden en is de verwachting dat dit nog meerdere jaren in beslag zal nemen. Bij een positief verloop zal naar verwachting nog minimaal vier tot zes jaar nodig zijn voordat gedacht kan worden aan proefverlof. De kliniek adviseert de maatregel met twee jaar te verlengen.
De toelichting van de deskundige ter zitting
De deskundige heeft het advies ter zitting gehandhaafd. Aanvullend heeft zij opgemerkt dat de terbeschikkinggestelde de afgelopen periode, op enkele kleine incidenten na, goede vooruitgang heeft geboekt. Sinds de medicatiewijziging is een stijgende lijn te zien in zijn ontwikkeling. Hoewel de terbeschikkinggestelde het traject sneller wil doorlopen en al vanaf december 2024 op de wachtlijst staat voor de vervolgvoorziening De Kastanje, blijft hij in samenwerking. Hij praktiseert verloven en gaat door met zijn therapieën. Te zien is dat hij opener is en beter met spanningen om kan gaan. De depressiviteit neemt af. De terbeschikkinggestelde is zichtbaar toe aan een volgende stap in zijn traject. Hij zal naar verwachting binnen enkele maanden kunnen verhuizen naar De Kastanje. Om de wenperiode te vergemakkelijken is besloten om de terbeschikkinggestelde alvast te laten kennismaken met de nieuwe afdeling. Hij neemt al deel aan bepaalde activiteiten van die afdeling.
Het oordeel van de rechtbank
Gelet op het verlengingsadvies en hetgeen tijdens de zitting is besproken, is de rechtbank van oordeel dat de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen eist dat de maatregel van terbeschikkingstelling wordt verlengd. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat de maatregel is opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen, te weten: poging tot afpersing. Er is nog steeds sprake van stoornissen en van recidiverisico. Aan de criteria voor verlenging is voldaan.
De rechtbank constateert dat de terbeschikkinggestelde de afgelopen periode vooruitgang heeft geboekt. De terbeschikkinggestelde functioneert stabiel en werkt goed samen met het behandelteam. Ondanks dat hij toe is aan een vervolgstap, blijft de terbeschikkinggestelde zich voor de behandeling inzetten en houdt hij zich naar vermogen aan de afspraken. Hij verdient hiervoor een compliment. De terbeschikkinggestelde zal naar verwachting binnen enkele maanden in het kader van transmuraal verlof verhuizen naar De Kastanje, waar getoetst zal worden of hij zich ook met meer vrijheden en binnen een minder beveiligde setting kan houden aan de regels en afspraken rondom middelengebruik, maar ook of hij geleerde vaardigheden kan toepassen in deze setting.
Verlenging van de maatregel is noodzakelijk omdat de terbeschikkinggestelde nog de nodige stappen in zijn traject moet doorlopen. Het recidiverisico wordt zonder het beschermende kader van de maatregel van terbeschikkingstelling nog als hoog ingeschat. Gezien de beperkte draagkracht van de terbeschikkinggestelde zal het traject stapsgewijs vormgegeven moeten worden en is de verwachting dat hij blijvend aangewezen is op professionele begeleiding.
De rechtbank hanteert als uitgangspunt dat, als aannemelijk is geworden dat de behandeling en resocialisatie van de terbeschikkinggestelde in het bestaande juridisch kader meer tijd in beslag zal nemen dan de tijd die resteert bij een verlenging met een jaar, de terbeschikkingstelling in beginsel verlengd dient te worden met een termijn van twee jaren. De rechtbank ziet in hetgeen de raadsman naar voren heeft gebracht geen bijzondere omstandigheden om af te wijken van dit uitgangspunt. Het traject wordt door de kliniek met de nodige voortvarendheid vormgegeven en kan niet worden versneld. In elke fase zullen de vorderingen zorgvuldig moeten worden getoetst. De rechtbank stelt vast dat niet te verwachten valt dat binnen een jaar gronden aanwezig zullen zijn die een voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege rechtvaardigen en/of een ander juridisch kader mogelijk maken. De terbeschikkinggestelde zal nog een langdurig traject van behandeling en resocialisatie moeten volgen. De rechtbank zal de maatregel daarom met twee jaren verlengen.
5.De beslissing
De rechtbank:
- verlengt de terbeschikkingstelling van
[terbeschikkinggestelde]met twee jaren.
[terbeschikkinggestelde]met twee jaren.
Aldus gegeven door mr. M.H. van der Lecq, voorzitter, mr. C. Verdoold en
mr. P.A.M. Miltenburg, rechters, in tegenwoordigheid van Z. Demir als griffier en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 8 mei 2025.