Uitspraak
RECHTBANK ROTTERDAM
Sector civiel recht
Zaak-/rolnummer: 322858 / HA ZA 09-197
Uitspraak: 3 februari 2010
VONNIS van de enkelvoudige kamer in de zaak van:
de naamloze vennootschap
N.V. INTERPOLIS SCHADE,
gevestigd te Tilburg,
eiseres,
advocaat mr. B.M. Stroetinga,
- tegen -
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
CONSOLIDATED NEDERLAND B.V.,
gevestigd te Gorinchem,
gedaagde,
advocaat mr. W.A.M. Rupert,
in het geding na verwijzing door de rechtbank Dordrecht bij vonnis van 24 september 2008, gewezen onder nummer 75922 / HA ZA 08-2362, waarbij de rechtbank Dordrecht zich onbevoegd heeft verklaard om van de vordering kennis te nemen en de zaak in de stand waarin zij zich bevindt heeft verwezen naar onderhavige rechtbank.
Partijen worden hierna aangeduid als "Interpolis" respectievelijk "Consolidated".
1 Het verloop van het geding na verwijzing
De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken:
- vonnis van de rechtbank Dordrecht d.d. 24 september 2008 en de daaraan ten grondslag liggende processtukken;
- dagvaarding (oproepingsexploot) d.d. 9 januari 2009, met producties;
- conclusie van antwoord, met producties;
- conclusie van repliek;
- conclusie van dupliek.
2 De vaststaande feiten
Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, gelet ook op de in zoverre niet betwiste inhoud van de in het geding gebrachte producties, staat tussen partijen - voorzover van belang - het volgende vast:
2.1 In het schoolgebouw aan de [adres] is het Bonaventuracollega gevestigd.
Het schoolgebouw en de daarin aanwezige inventaris zijn eigendom van de gemeente Alkemade. Het dak van het schoolgebouw is in 2004 voorzien van nieuwe dakbedekking.
2.2 Op 4 mei 2004 hebben twee dakdekkers van Consolidated (te weten [dakdekker 1] en [dakdekker 2]) in de ochtend een dampremmende laag op het dak van het schoolgebouw aangebracht. Daarbij is ter plaatse van de overlappen op de bestaande dakbedekking, die bestaat uit strovezelplaten, gebruik gemaakt van de zogenaamde brandmethode.
2.3 Op diezelfde dag, 4 mei 2004, is omstreeks 21.00 uur door omwonenden van het Bonaventuracollege brand geconstateerd op of nabij het dak van het schoolgebouw.
2.4 Interpolis is de brandverzekeraar van de gemeente Alkemade en heeft aan de gemeente ter zake van door de gemeente als gevolg van de brand geleden schade een bedrag van
€ 225.629,95 uitgekeerd. Interpolis is ex artikel 7:962 BW gesubrogeerd in de vordering tot schadevergoeding die de gemeente Alkemade op (een) derde(n) heeft. Bij brief d.d. 9 september 2004 heeft Interpolis (de WA-verzekeraar van) Consolidated aansprakelijk gesteld voor de als gevolg van de brand door de gemeente Alkemade geleden schade.
2.5 In de offerte d.d. 15 december 2003, die Consolidated in verband met de dakbedekkingswerkzaamheden aan het Bonaventuracollege heeft verstuurd, is het volgende vermeld:
“Op al onze transacties zijn de algemene verkoop-, leverings- en uitvoeringsvoorwaarden Consolidated van toepassing (…).”
2.6 Artikel 10 van voormelde algemene voorwaarden luidt:
“Aansprakelijkheid
a. Wij zijn slechts aansprakelijk voor directe schade geleden door de cliënt, welke schade het rechtstreeks en uitsluitend gevolg is van onze (grove) schuld, met dien verstande dat voor vergoeding wegens toerekenbaar tekortschieten dan wel onrechtmatig handelen door ons alleen in aanmerking komt die schade waartegen wij verzekerd zijn. Onze aansprakelijkheid is voorts beperkt tot het bedrag dat in het betreffende geval daadwerkelijk onder onze verzekering wordt uitgekeerd.
b. (…)
c. In geval niettegenstaande de in lid a. en b. vervatte aansprakelijkheidsuitsluiting enige aansprakelijkheid terzake van indirecte schade op ons mocht rusten, dan zal deze in ieder geval beperkt zijn tot maximaal het netto factuurbedrag van die door ons geleverde zaken of die door ons verrichte werkzaamheden ten aanzien waarvan wij schadeplichtig zijn.
d. (…)
e. (…)
f. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor tekortschieten in de nakoming van een overeenkomst en/of onrechtmatig handelen, ingeval dat zijn oorzaak vindt in buitengewone of in redelijkheid door ons niet voorziene verwerkingsmoeilijkheden, voortvloeiend uit de aard en/of ondeugdelijkheid van de door de cliënt in het kader van de overeenkomst ter beschikking gestelde zaken. De cliënt is gehouden ons op bijzonderheden met betrekking tot de ter beschikking gestelde zaken te wijzen. Voorts aanvaarden wij geen aansprakelijkheid, indien zaken worden vervaardigd conform de instructies van de cliënt en/of door hem ingeschakelde derden.
g. (…)
h. (…)
i. Ieder vorderingsrecht van de cliënt en/of derden jegens ons vervalt één jaar na aflevering van de geleverde zaken, danwel één jaar na beëindiging van de uitgevoerde werkzaamheden.”
2.7 Bij brief d.d. 18 december 2003 heeft het Bonaventuracollege (in de persoon van [x]) – met inachtneming van de offerte d.d. 15 december 2003 – Consolidated de opdracht gegeven voor het aanbrengen van nieuwe dakbedekking op het dak van het schoolgebouw. De aanneemsom bedroeg € 65.685,00 exclusief BTW.
3 De vordering
De vordering luidt – verkort en zakelijk weergegeven – om bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad:
I) voor recht te verklaren dat Consolidated aansprakelijk is voor de schade geleden en nog te lijden door Interpolis ten gevolge van de brand.
II) Consolidated te veroordelen aan Interpolis te betalen een bedrag van € 234.197,94.
III) een en ander met rente en kosten.
Tegen de achtergrond van de vaststaande feiten heeft Interpolis aan de vordering de volgende stellingen ten grondslag gelegd:
3.1 Consolidated is op grond van artikel 6:162 BW aansprakelijk voor de door de brand ontstane schade. Door zich bij de dakbedekkinswerkzaamheden niet te houden aan de branchevoorschriften met betrekking tot brandveiligheid is door of namens Consolidated onzorgvuldig en daarmee onrechtmatig gehandeld jegens de verzekerde van Interpolis, zijnde de gemeente Alkemade.
3.2 De brand is ontstaan als gevolg van de door de dakdekkers van Consolidated uitgevoerde dakbedekkingswerkzaamheden. In dit verband wordt verwezen naar het onderzoeksrapport d.d. 21 juni 2004 van [x] (Bureau Speciale Zaken van Interpolis) en het rapport van expertise d.d. 25 mei 2004 van [y] (Biesboer Expertise B.V.).
3.3 De voor Interpolis (als gesubrogeerde verzekeraar) als gevolg van de brand ontstane schade bedraagt in totaal een bedrag van € 234.197,95 dat bestaat uit de navolgende posten:
a) kosten m.b.t. verzekerde € 225.629,95
b) kosten expertiserapport € 8.568,00
3.4 Naast de hoofdsom ad € 234.197,95 maakt Interpolis tevens aanspraak op vergoeding van buitengerechtelijke kosten ad € 1.084,80, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 11 mei 2007, alsmede op vergoeding van wettelijke rente over de hoofdsom vanaf 15 november 2005.
4 Het verweer
Het verweer strekt tot afwijzing van de vordering, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van Interpolis in de (na)kosten van het geding.
Consolidated heeft daartoe het volgende aangevoerd:
4.1 De verkoop-, leverings- en uitvoeringsvoorwaarden Consolidated, die onderdeel zijn van de overeenkomst tussen Consolidated en het Bonaventuracollege, zijn ook van toepassing in de rechtsverhouding tussen Consolidated en de gemeente Alkemade c.q. Interpolis als gesubrogeerde verzekeraar.
4.2 Overeenkomstig het bepaalde in artikel 10 i van de algemene voorwaarden is het vorderingsrecht van Interpolis jegens Consolidated vervallen.
4.3 Betwist wordt dat de dakdekkers van Consolidated zich bij de dakbedekkingswerkzaamheden niet aan de destijds toepasselijke branchevoorschriften hebben gehouden, althans anderszins verwijtbaar c.q. onzorgvuldig hebben gehandeld.
In dit verband wordt verwezen naar de notities d.d. 3 april 2009 van [z] (BDA Dakadvies B.V.) en de Vakrichtlijn 2000.
4.4 Betwist wordt dat de dakbedekkingswerkzaamheden tot het ontstaan van de brand hebben geleid. Ook in dit verband wordt verwezen naar de notities van [z].
4.5 Eventuele aansprakelijkheid van Consolidated is op grond van artikel 10 a, c en/of f uitgesloten dan wel beperkt, in ieder geval tot de aanneemsom ten bedrage van € 65.685,00.
4.6 Betwist wordt dat de kosten van het expertiserapport, alsmede de buitengerechtelijke kosten voor vergoeding in aanmerking komen.
5 De beoordeling
5.1 Ter afwering van de vordering beroept Consolidated zich (onder meer) op de verkoop-, leverings- en uitvoeringsvoorwaarden Consolidated, die volgens haar niet alleen deel uitmaken van de tussen Consolidated en het Bonaventuracollege gesloten overeenkomst (hetgeen op zich door Interpolis niet wordt betwist), doch mede van toepassing zijn in de rechtsverhouding tussen Consolidated en de gemeente Alkemade c.q. Interpolis.
5.2 Consolidated stelt daartoe dat Interpolis de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden (uitdrukkelijk) heeft erkend en verwijst in dit verband naar alinea 3 van de dagvaarding d.d. 9 januari 2009. Consolidated stelt voorts dat de overeenkomst tussen Consolidated en het Bonaventuracollege dient te worden aangemerkt als een overeenkomst tussen Consolidated en de gemeente Alkemade op grond waarvan de gemeente Alkemade
– en de in haar rechten gesubrogeerde verzekeraar Interpolis – de betreffende algemene voorwaarden rechtstreeks kunnen worden tegengeworpen. Consolidated verwijst in dit verband (onder meer) naar artikel 1 Wet op het Voortgezet Onderwijs.
5.3 Interpolis betwist dat zij de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden (uitdrukkelijk) heeft erkend. Zij stelt daartoe dat zij in de dagvaarding enkel het verloop van de procedure heeft weergegeven. Interpolis stelt voorts dat zij zich in het bevoegdheidsincident voor de rechtbank Dordrecht, dat Consolidated op de algemene voorwaarden baseerde, slechts heeft gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank. Een en ander impliceert geenszins een erkenning van de door Consolidated betrokken stelling dat de algemene voorwaarden (mede) van toepassing zijn in de rechtsverhouding tussen Consolidated en de gemeente Alkemade c.q. Interpolis, aldus Interpolis. Interpolis betwist voorts dat de gemeente Alkemade als contractspartij bij de onderhavige overeenkomst kan worden aangemerkt.
5.4 In de dagvaarding (het oproepingsexploot) d.d. 9 januari 2009 staat – voorzover van belang – vermeld:
“2. Bij incidentele conclusie houdende onbevoegdheid van de Rechtbank d.d. 6 augustus 2008 (…) heeft Consolidated verklaard dat de Rechtbank Dordrecht onbevoegd is van het onderhavige geschil kennis te nemen op grond van de toepasselijke algemene voorwaarden van Consolidated Nederland B.V., waarin een forumkeuzebeding is opgenomen voor de Rechtbak Rotterdam.
3. Interpolis heeft dit erkend en heeft zich hieraan gerefereerd bij akte d.d. 20 augustus 2008 (…).”
5.5 Naar het oordeel van de rechtbank heeft Interpolis hiermee niet zonder meer te kennen gegeven dat zij de waarheid van de door Consolidated betrokken stelling dat de algemene voorwaarden ook in de rechtsverhouding tussen Consolidated en de gemeente Alkemade c.q. Interpolis van toepassing zijn, erkent in de zin van artikel 154 lid 1 Rv. Daartoe is vereist dat die erkenning uitdrukkelijk en, mede met het oog op de slechts zeer beperkte gronden waarop de erkenning volgens lid 2 van dit artikel kan worden herroepen, ondubbelzinnig betrekking heeft op de waarheid van die stelling. Daarvan is hier geen sprake. Uit de woorden ‘Interpolis heeft dit erkend (…)’ mag naar het oordeel van de rechtbank niet meer worden afgeleid dan dat Interpolis de visie van Consolidated heeft onderschreven dat er in de algemene voorwaarden een forumkeuzebeding is opgenomen op grond waarvan niet de rechtbank Dordrecht doch de rechtbank Rotterdam bevoegd is. In het bevoegdheidsincident voor de rechtbank Dordrecht heeft Interpolis zich slechts gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank omtrent de bevoegdheid. Een dergelijke referte impliceert niet dat enigerlei stelling van de wederpartij is erkend.
5.6 Van een gedekt verweer, zoals Consolidated bij conclusie van dupliek aanvullend betoogt, is evenmin sprake. Een verweer is gedekt indien uit de proceshouding van een partij ondubbelzinnig voortvloeit dat het desbetreffende verweer is prijsgegeven. Er moet dus sprake zijn van afstand van recht. Daarvan is in dit geval geen sprake. Uit de enkele omstandigheid dat Interpolis zich in het bevoegdheidsincident voor de rechtbank Dordrecht heeft gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank omtrent de bevoegdheid kan immers niet worden geconcludeerd dat zij haar verweer voor wat betreft de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden in de rechtsverhouding tussen Consolidated en de gemeente Alkemade c.q. Interpolis heeft prijsgegeven.
5.7 Consolidated stelt dat een school geen rechtspersoon is en als zodanig dan ook niet aan het rechtsverkeer kan deelnemen. Krachtens de wet wordt een school in stand gehouden door een bevoegd gezag, zijnde een publieke – of privaatrechtelijke rechtspersoon, die doorgaans ook verzekeringnemer zal zijn onder de aansprakelijkheidsverzekering van de school dan wel andere relevante verzekeringen. Nu het Bonaventuracollege als zodanig niet bekwaam is tot het verrichten van rechtshandelingen, moet er juridisch van worden uitgegaan dat de gemeente Alkemade de onderhavige overeenkomst met Consolidated heeft gesloten, optredend als het bevoegd gezag van de school, aldus Consolidated. Interpolis voert aan dat gecontracteerd is met het Bonaventuracollege, maar voert niet aan dat de school een rechtspersoon is, noch voert Interpolis aan wie dan wel de contractuele wederpartij van Consolidated is als het niet de gemeente Alkemade is. Kennelijk staat de gemeente [x] toe overeenkomsten als de onderhavige met betrekking tot de school aan te gaan. Dat [x] onbevoegd heeft gehandeld, is gesteld noch gebleken.
Mitsdien moet het er naar het oordeel van de rechtbank dan ook voor worden gehouden dat de gemeente Alkemade als contractuele wederpartij van Consolidated kan worden aangemerkt, zodat zij in beginsel de algemene voorwaarden (rechtstreeks) tegen zich heeft te laten gelden.
5.8 Consolidated beroept zich op het in artikel 10 i van de algemene voorwaarden opgenomen vervalbeding, stellende dat Interpolis de onderhavige procedure te laat aanhangig heeft gemaakt. Aangezien de dakbedekkingswerkzaamheden reeds in de loop van 2004 zijn beëindigd en Interpolis eerst op 6 juni 2008 een (inleidende) dagvaarding heeft uitgebracht, is het vorderingsrecht van Interpolis jegens Consolidated komen te vervallen, aldus Consolidated.
5.9 Ten verwere tegen het beroep van Consolidated op artikel 10 i van de algemene voorwaarden voert Interpolis aan, althans zo begrijpt de rechtbank haar stellingen, dat het vervalbeding onredelijk bezwarend is in de zin van artikel 6:233 aanhef en onder a Burgerlijk Wetboek (BW), althans dat het beroep van Consolidated op het vervalbeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is in de zin van artikel 6:248 lid 2 BW.
5.10 Zowel bij de inhoudstoetsing van artikel 6:233 aanhef en onder a BW als bij de uitoefeningstoetsing van artikel 6:248 lid 2 BW komt het aan op de aard en de inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de algemene voorwaarden tot stand zijn gekomen, de wederzijdse belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval. Terwijl de toetsing of de inhoud van een beding onredelijk bezwarend is in beginsel plaats vindt in het licht van de omstandigheden zoals die zich vóór en bij de contractsluiting hebben voorgedaan, kunnen bij de beoordeling van de vraag of een beroep op het beding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid als onaanvaardbaar moet worden beschouwd ook omstandigheden die zich na de contractsluiting hebben voorgedaan relevant zijn.
5.11 In dit verband komt mede betekenis toe aan de omstandigheid dat een contractueel vervalbeding die een bestaande wettelijke verjaringstermijn verkort tot niet minder dan een jaar, waarvan in het onderhavige geval sprake is, ingevolge artikel 6:237 aanhef en onder h BW vermoed wordt onredelijk bezwarend te zijn. Voorop dient te worden gesteld dat Interpolis, althans de gemeente Akemade, als rechtspersoon geen rechtstreeks beroep op artikel 6:237 BW toekomt, zodat Interpolis feiten en omstandigheden dient te stellen – en bij betwisting dient te bewijzen – ter onderbouwing van haar stelling dat sprake is van onredelijke bezwarendheid van artikel 10 i van de algemene voorwaarden. Voorts dient voorop te worden gesteld dat een vervalbeding, (mede) gelet op het feit dat het in het onderhavige geval gaat om een overeenkomst tussen bedrijfsmatig handelende rechtspersonen, niet per definitie onredelijk bezwarend is.
5.12 Interpolis heeft de volgende feiten en omstandigheden aangevoerd. Interpolis was niet (tijdig) op de hoogte van het bestaan van een vervaltermijn. Consolidated, althans haar belangenbehartiger, had Interpolis op (het verstrijken van) de vervaltermijn moeten wijzen. Nu Consolidated voor de onderhavige schade is verzekerd, is van enig nadeel voor Consolidated geen sprake. Met het beroep op het vervalbeding is bovendien geen redelijk belang gediend; immers, de verzekeraar van Consolidated heeft het doen van uitkering niet afhankelijk gesteld van de vervaltermijn. De onderhavige brandschade is te wijten aan het bewust schenden van brandveiligheidsnormen door Consolidated.
5.13 Dat Interpolis niet (tijdig) op de hoogte was van het bestaan van een vervaltermijn is naar het oordeel van de rechtbank in de verhouding tussen partijen een omstandigheid die naar redelijkheid en billijkheid voor rekening van Interpolis dient te blijven en mitsdien niet aan Consolidated kan worden tegengeworpen. Daarbij heeft de rechtbank in aanmerking genomen dat uit het onderzoeksrapport d.d. 21 juni 2004 van [x] (Bureau Speciale Zaken van Interpolis) volgt dat Interpolis reeds op 10 mei 2004 (6 dagen na de brand) beschikte over (een kopie van) de verkoop-, leverings- en uitvoeringsvoorwaarden Consolidated en derhalve (tijdig) van het daarin opgenomen vervalbeding kennis kon nemen. Kennelijk heeft Interpolis het vervalbeding over het hoofd gezien of verzuimd de vervaltermijn te agenderen.
5.14 De stelling van Interpolis dat Consolidated, althans haar belangenbehartiger, Interpolis op (het verstrijken van) de vervaltermijn had moeten wijzen, treft geen doel. Immers, van een dergelijke ‘waarschuwingsplicht’ is weliswaar sprake indien de wederpartij een consument is en het bovendien om een verzekeringsovereenkomst gaat, maar niet in een geval als het onderhavige. Interpolis is een professionele partij die naar het oordeel van de rechtbank geacht mag worden in de context van rechtsverhoudingen als de onderhavige bekend te zijn met vervalbedingen in algemene voorwaarden. Dat een vervaltermijn van één jaar niet gebruikelijk of uitzonderlijk kort is, is gesteld noch gebleken. Evenmin is gesteld of gebleken dat Interpolis de onderhavige procedure niet tijdig aanhangig heeft kunnen maken.
5.15 Anders dan Interpolis heeft betoogd, is voor een geslaagd beroep op een vervalbeding niet vereist dat sprake is van enig nadeel. Evenmin brengt een bepaalde mate van laakbaarheid van eventueel gemaakte fouten, wat daar hier ook van zij, zonder meer mee dat geen beroep kan worden gedaan op een vervalbeding. Hetzelfde geldt voor het bestaan van verzekeringsdekking.
5.16 Op grond van alle omstandigheden van het geval is de rechtbank van oordeel dat noch artikel 6:233 aanhef en onder a BW, noch artikel 6:248 lid 2 BW in de weg staat aan een beroep op het vervalbeding. Nu de stellingen van Interpolis niet tot het oordeel kunnen leiden dat sprake is van onredelijke bezwarendheid van artikel 10 i van de algemene voorwaarden, kan in het midden blijven of Interpolis, althans de gemeente Alkemade, gelet op het bepaalde in artikel 6:235 lid 1 BW, een beroep kan doen op artikel 6:233 BW.
5.17 Het voorgaande brengt met zich dat artikel 10 i van de algemene voorwaarden toepasselijk is en dat het beroep van Consolidated daarop, nu tussen partijen op zich niet in geschil is dat Interpolis de onderhavige procedure niet binnen één jaar na het beëindigen van de dakbedekkingswerkzaamheden aanhangig heeft gemaakt, doel treft.
5.18 Een en ander leidt tot de conclusie dat de vordering van Interpolis zal worden afgewezen. Interpolis zal, als de in het ongelijk te stellen partij, worden veroordeeld in de proceskosten, alsook (deels voorwaardelijk) in de nakosten. Daarbij zij opgemerkt dat omtrent de proceskosten in het incident reeds bij vonnis van de rechtbank Dordrecht d.d. 24 september 2008 een beslissing is gegeven.
6 De beslissing
De rechtbank,
wijst af de vordering van Interpolis;
veroordeelt Interpolis in de proceskosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Consolidated bepaald op € 4.784,00 aan vast recht en op € 4.000,00 aan salaris voor de advocaat;
veroordeelt Interpolis tot betaling van € 131,00 aan nakosten, verhoogd met € 68,00 aan betekeningskosten in het geval betekening van de executoriale titel plaatsvindt;
verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. C. Bouwman.
Uitgesproken in het openbaar.
801/1729