ECLI:NL:RBROT:2020:4438

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK ROTTERDAM

Team handel en haven

zaaknummer / rolnummer: C/10/540556 / HA ZA 17-1161

Vonnis van 13 mei 2020

in de zaak van

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

ROYAL PEPPERS B.V.,

gevestigd te Lansingerland,

eiseres,

advocaat mr. A.J. van Steenderen te Rotterdam,

tegen

de naamloze vennootschap

ACHMEA SCHADEVERZEKERINGEN N.V.,

mede handelend onder de naam
INTERPOLIS,

gevestigd te Apeldoorn,

gedaagde,

advocaat mr. E.H. Verweij te Apeldoorn.

Partijen zullen hierna Royal Peppers en Achmea genoemd worden.

1..De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 21 november 2017, met producties;
de conclusie van antwoord, met producties;
het tussenvonnis van 13 juni 2018 waarbij een comparitie van partijen is gelast;
het proces-verbaal van comparitie, gehouden op 18 september 2018, de daarin genoemde processtukken (zijnde de akte houdende producties van Royal Peppers, met producties) en de ter gelegenheid daarvan overgelegde pleitnota van mr. Smit;
de brief van 30 oktober 2018 van mr. Smit;
de akte en antwoordakte uitlaten deskundige, tevens akte uitlaten naar aanleiding van de comparitie van partijen van Royal Peppers, met producties;
de akte en antwoordakte uitlating na comparitie van partijen van Achmea, met producties.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2..De feiten

2.1.

Royal Peppers is een in 1969 opgericht (glas)tuinbouwbedrijf. Sinds 1990 richt het bedrijf zich op het telen van paprika’s. Sinds 2014 heeft het bedrijf vier productielocaties: één in Rilland, twee in Bergschenhoek en één in Bleiswijk. [naam persoon 1] en [naam persoon 2] zijn (indirect) eigenaar en bestuurder van Royal Peppers.

2.2.

Op de locatie Rilland worden de paprika’s van jong plantje tot volwaardige plant geteeld/opgekweekt in het kassencomplex. Dit complex bestaat uit twee van elkaar gescheiden kasgedeelten van elk circa 60.000 m2. Beide kasgedeelten hebben een eigen watergeefsysteem. Indien nodig kunnen de systemen worden gekoppeld zodat voor beide kasgedeelten met één watergeefsysteem kan worden volstaan. Op de locatie Rilland worden ook de geplukte paprika’s geschoond, gecontroleerd en ingepakt voor transport naar de afnemers van Royal Peppers.

2.3.

Aan het begin van elk teeltseizoen worden de kassen opgeruimd en schoongemaakt ter voorbereiding op het nieuwe seizoen. De voedingsapparatuur inclusief ontsmettingsapparatuur en de kranen worden gecontroleerd door een derde partij. T. Stolze Installatietechniek B.V. (Stolze) is de vaste installateur/monteur van Royal Peppers.

2.4.

Vervolgens worden nieuwe steenwolmatten in de kassen geplaatst om later de nieuwe plantjes op te laten groeien. Deze matten zijn ongeveer 1,20 meter lang, 20 centimeter breed en 7 centimeter hoog. Deze matten bestaan uit lagen steenwol met hier omheen een plastic hoes. De matten worden langzaam vol water gedruppeld. De temperatuur in de kassen moet gemiddeld tussen de 22 en 24 graden Celsius liggen. Doordat de matten druppelsgewijs worden gevuld, kan het water (in de matten) de temperatuur in de kassen aannemen. Dit voorkomt dat de jonge (kwetsbare) plantjes op een te koude mat worden geplaatst.

2.5.

Zodra de kassen gereed zijn en de matten gevuld, worden de nieuwe plantjes (ingekocht bij derden) op de matten geplaatst. In de hoes van de matten worden openingen gemaakt waarop de kluit van de plantjes wordt geplaatst. Er staan gemiddeld 3 plantjes met kluit op één mat. In de mat zijn doorvoerslangen gestoken waardoor water en voeding worden toegediend aan de plantjes. Het overtollige water wordt met een slang afgevoerd. Dit zogenoemde “drainwater” wordt naar achter in de kas afgevoerd en aldaar verzameld in een waterbak. Het drainwater wordt vanaf dat punt ontsmet middels een UV-installatie. Dit zorgt voor een 99,9% doding van eventuele bacteriën, schimmels, etc.

2.6.

De watertoevoer inclusief toegevoegde voeding en waterafvoer worden gemonitord via een computersysteem. Met dit systeem worden de waterafgifte en de samenstelling van de voeding bepaald.

2.7.

Vlak voor kerst 2014 hebben zich enkele alarmmeldingen voorgedaan in de voedingsapparatuur. In de laatste dagen van 2014 en met name begin 2015 vertoonden enkele plantjes in kas 1 groei-afwijkingen: ze hingen slap en kwijnden. Uiteindelijk heeft dit proces zich voortgezet gedurende het complete teeltseizoen 2015.

2.8.

Royal Peppers heeft de risico’s van schade aan haar bedrijfsmiddelen en gewassen op de locatie Rilland verzekerd bij Achmea. In de op deze bedrijfsschadeverzekering van toepassing zijnde polisvoorwaarden is, voor zover van belang, bepaald:

“(…) Paragraaf 9

Water en voeding

Gewassen binnen

(…)

Omvang van de verzekering

De verzekering dekt schade aan gewassen in bedrijfsgebouwen en koelcellen die volgens het verzekeringsbewijs verzekerd zijn op deze voorwaarden, als de schade is ontstaan door een afwijking van de gewenste:

Hoeveelheid, samenstelling of temperatuur van het voedingswater;
Hoeveelheid of temperatuur van het toe te dienen water;
(…)

door:

Een plotseling en onvoorzien uitvallen van de voedingsunit, de watergeefsystemen of systemen voor de verwarming van het voedingswater;
Een plotseling en onvoorzien onjuist functioneren van de voedingsunit, de watergeefsystemen of systemen voor de verwarming van het voedingswater;
(…)

De schade die voortvloeit uit de eerste vijf genoemde gebeurtenissen is alleen verzekerd als de alarmering plaatsvindt op een afwijking van de juist ingestelde waarde van de pH, EC, temperatuur en hoeveelheid van het voedingswater en de meststoffen van het voedingswater.

(…)

Verplichtingen(…)

5 Beveiliging

De verzekerde is verplicht om:

de beveiligingsapparatuur, alarminstallatie, en doormelding ingeschakeld te houden en deze regelmatig, met een minimum van eenmaal per week, op bedrijfszekerheid te testen;
en ervoor te zorgen dat alarmsignalen onmiddellijk door iemand worden ontvangen, die zelf direct en vakkundig optreedt of die direct iemand inschakelt die vakkundig optreedt.

(…)

Uitsluitingen(…)

1 Gedrag van de verzekerde

De verzekering geeft geen dekking:

als de verzekerde een verplichting die hij volgens de verzekering heeft, niet is nagekomen en hij ons daardoor in een redelijk belang heeft geschaad;
als de verzekerde een onvolledige of onware opgave van schade doet over het ontstaan, de aard of de omvang van de schade met het opzet ons te misleiden en deze onvolledige of onware opgave het verval van het recht op uitkering rechtvaardigt.”

2.9.

Op 6 januari 2015 heeft de assurantietussenpersoon van Royal Peppers, [naam persoon 3] van Rabobank Westland, telefonisch melding gemaakt van schade aan het paprikagewas van Royal Peppers. Royal Peppers heeft medio februari 2015 opnieuw een schademelding gedaan bij Achmea. Achmea heeft vervolgens twee gewastaxateurs opdracht gegeven de (oorzaak van de) schade te onderzoeken: de heer [naam persoon 4] en de heer [naam persoon 5] . In het door deze taxateurs op 16 juni 2015 uitgebrachte expertiserapport staat, voor zover van belang, het volgende vermeld:

“(…)Causaal verband

Royal Peppers BV claimt dat zij door een onbedoelde te grote watergift (en daarmee samenhangende temperatuurdaling) aan de paprikaplanten in kraanvak 1 en 2 een aantasting met Pythium heeft gekregen en daaruit voortvloeiend een aantasting met Phytophthora over het gehele bedrijf.

De onbedoelde, te grote watergift is volgens Royal Peppers BV ontstaan door lekkende kranen en/of een defect aan de flowmeter.

Ook is in eerste instantie verklaard dat er teveel water was gegeven door de monteur van Stolze tijdens de reparaties. Maar deze verklaring is later ingetrokken.

Lekkende kranen

Royal Peppers BV heeft last gehad van lekkende kranen. Deze kranen zijn vervangen op 19 december 2014. Royal Peppers BV was voor aanvang van de teelt op de hoogte van het defect.

En heeft, mogen we aannemen, een inschatting gemaakt of dit een gevaar opleverde voor de teelt. En dit gezien de reparatiedatum, als “niet gevaarlijk voor de teelt” beoordeeld.

Er zijn geen metingen gedaan om dit te controleren. Er zijn alarmen geweest op te hoge flow voor 19-12-2015 (1x op 10 dec. En 5x 18 dec.) maar dit is niet heel veel. 6x teveel water geven veroorzaakt geen Pythium, echter als het flow-alarm te hoog ingesteld heeft gestaan, komt er geen alarm, maar kan er ongemerkt toch te veel water bij bepaalde planten komen. Op dit moment staat dit volgens Royal Peppers BV nu op een afwijking van 20%, die het destijds is geweest is niet bekend.

Defecte flow-meter

Op 24 december 2014 is de flow-meter bij Royal Peppers BV vervangen. Wat precies het defect was is niet duidelijk geworden.

Voorafgaand was er vanaf 18 december een periode met veel “capaciteit overvraag” (= te hoge flow) alarmen. Die alarmen zijn zeer vaak direct zonder controle doorgestart.

Opvallend is dat er alleen alarmen met “capaciteit overvraag”(= te hoge flow) zijn geweest, wat er in principe op duidt dat de flow-meter wel functioneerde, immers een te hoge flow werd gedetecteerd.

Een bekend defect bij dit type flowmeters is dat zij plotseling piekwaarden gaan afgeven. Hierdoor ontstaan “te hoge flow” alarmen. Het lijkt erop dat dit zich hier heeft voorgedaan.

Ondanks dat er verschillende reparaties hebben plaats gevonden in die periode, heeft men niet besloten snel de flow-meter te vervangen.

Een defect in een flow-meter kan er in theorie voor zorgen dat er teveel of te weinig water bij de planten komt (niet bekend hier).

Zeker is, dat als er al een onopgemerkte afwijking zou zijn geweest, deze over de gehele kas 1 in gelijke mate is terecht gekomen. Dit komt niet overeen met het beeld van de eerste uitval in kraanvak 1 en 2.

Maar de WGM die het vochtgehalte in de steenwolmat meet, laat zien dat het vochtgehalte in de steenwolmat niet of nauwelijks stijgt. Het gemeten vochtgehalte komt overeen met de gift, maar niet met de drainmeting.

Gezien de gift en de meting van het vochtgehalte moeten we concluderen dat de drainmeting niet juist is geweest, althans niet de drain heeft weergegeven die dagelijks van de teelt vrijkomt.

Overigens is de Priva substraatcomputer uitgerust met een “maximum tijd” beveiliging. Dat wil zeggen na een bepaalde ingestelde tijd watergift in een kraanvak zal de watergift stoppen. Dit is bovenop de flowmeting een extra beveiliging die zonder de flowmeting functioneert.

Het is dus onwaarschijnlijk dat door de defecte flow-meter te veel water bij de planten is gekomen en de uitval door Pythium in kraanvakken 1 en 2 heeft veroorzaakt.

Het ontstaan van Pythium

Pythium is een zwakke parasiet. Pythiumsporen zijn altijd aanwezig. Een plant kan er door geïnfecteerd worden als de situatie niet gunstig is voor de plant. Pythium kan ontstaan bij een situatie met teveel water. Maar dit betekent ook dat, naast te veel water, andere nadelige omstandigheden een oorzaak kunnen zijn. Te denken valt dan aan een hoge plantbelasting, een slecht klimaat (bijv. te koud of inactief telen) of te koud gietwater.

Is er een situatie geweest bij Royal Peppers BV waarbij het risico op een infectie met Pythium aanwezig was? Het antwoord daarop is ja, en wel in de volgende situaties:

Te koude start van de teelt, zowel qua klimaat (zeer laat opstoken) als een koude mat (vol druppelen met 8,3 ºC in combinatie met het zeer laat opstoken).
Te lang en te veel watergeven t.b.v. het doorwortelen in de mat (9 dagen, 90-110 cc), waardoor langer een te lage mattemperatuur en een zwakkere wortelontwikkeling.
Verkeerd ingestelde kraanvakoppervlakte in de klimaatcomputer, waardoor bepaalde kraanvakken continu te veel water krijgen en andere te weinig (10-20% verschil tussen de verschillende kraanvakken).
Slecht klimaat; de ontwikkeling van het gewas van betonpad naar gevel in beide kassen geeft aan dat het groeiklimaat in het midden van de kas goed is, maar naar de buitengevel toe veel minder. Slechte horizontale temperatuurverdeling.
Er is bij de reparatie van kranen, EC-meter en flowmeter meer water gegeven als bedoeld en op kraanvakken 1 en 2 van kas 1.

Het ontstaan van Phytophthora

Phytophthorasporen zijn niet vanzelfsprekend aanwezig. Een infectie kan alleen ontstaan indien er actieve sporen aanwezig zijn.

De opvolging van Phytophthora na Pythium is niet automatisch, maar wel mogelijk. Een plant die Pythium heeft is gevoeliger voor infectie door Phytophthora. Maar een voorwaarde is de aanwezigheid van een infectiedruk met Phytophthora. En dit staat los van de infectie met Pythium. (…)

Vanaf 19 maart 2015 is bekend dat bij de ingeboete planten Phytophthora is te vinden. Deze moet dus gekomen zijn na de eerste uitval. Bij de eerste uitvallende planten heeft men in eerste instantie ook alleen Pythium gedetecteerd. Wat de bron van de infectie is, is niet duidelijk.

De plotselinge grotere uitbraak van Phytophthora in week 16 bij juist de andere planten is in relatie met de eerste uitval ook moeilijk verklaarbaar omdat:

Er door verzekerde tot 1 april 2015 geen drainwater is gerecirculeerd, waardoor de periode tussen de uitval en de mogelijke infectie via druppelwater te kort is (8-9 dagen). Alleen bij een uitzonderlijk hoge infectiedruk en heel jonge planten is een infectie binnen deze periode mogelijk..
Maar de UV-ontsmetting functioneerde uitstekend (2x onderzocht) en er wordt aanvullende waterstofperoxide gedoseerd, dus verspreiding via druppelsysteem ligt niet voor de hand en van een hoge infectiedruk kan al helemaal geen sprake zijn. Verspreiding van Phytophthorasporen middels hergebruik drainwater is op deze manier praktisch niet mogelijk.

Op het moment dat wij de uitvallende planten bekeken, tijdens ons bezoek van 16-4-2015, waren er verschillende planten al zeker een week eerder uitgevallen. Daarmee wordt de incubatietijd (8-9 dagen) te kort voor een verspreiding via het druppelsysteem, met een goed werkende UV-ontsmetter en toevoeging van waterstofperoxide aan het water.

Het beeld van de uitval komt ook meer overeen met het beeld van de ontwikkeling van het gewas. Dat wil zeggen: meer uitval daar waar het gewas minder ontwikkeld was.

Het is dus lastig een relatie te leggen tussen de eerste uitval en de uitgebreide Phytophthora infectie. Een relatie met het klimaat gecombineerd met een aanwezige infectie ligt meer voor de hand.

Resumerend

Aan de hand van de nu bij ons bekende gegevens moeten we concluderen dat niet de door verzekerde naar voren gebrachte defecten (kranen, flowmeter), maar juist de andere omstandigheden zoals:

de te koude start van de teelt
het overmatig watergeven tijdens de eerste dagen van de teelt
de ongelijke horizontale temperatuurverdeling in de kas
de fout ingestelde kraanvakken in de kas
het druppelen met koud bassinwater

geven meer kans op het ontstaan van Pythium in de teelt.

Daarnaast is niet duidelijk geworden uit de ontvangen informatie dat de defecten ook daadwerkelijk tot een teveel aan water bij de planten hebben geleid. Er zijn zelfs gegevens die het tegenovergestelde aantonen. Handelingen, strategie en instellingsfouten hebben waarschijnlijk wel tot meer water bij de planten geleid.

Phytophthora ontstaat niet automatisch samen met, of als gevolg van Pythium, maar heeft de aanwezigheid van een infectie en een overdracht via water nodig om zich te ontwikkelen en uit te breiden. Verspreiding via hergebruik van drainwater is onwaarschijnlijk wegens de goede ontsmetting van dit water. (…)”

2.10.

In opdracht van Royal Peppers heeft ir. [naam persoon 6] van Groen Agro Control onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van phytophthora bij Royal Peppers, locatie Rilland, in 2015. Het naar aanleiding daarvan op gemaakte rapport van 30 oktober 2015 houdt, voor zover van belang, in:

“(…)Beschrijving teeltsysteem Royal Peppers.

Het teeltsysteem in de kas is aangelegd volgens een standaard methode met twee rijen planten met daartussen de drainslang. Daarbij is nog een tempex plaatje gebruikt waarmee nog extra aandacht is besteed om de matten iets hoger te leggen zodat er minder kans is op ingroei van wortels naar het draingootje.

Toch is hiermee niet te voorkomen dat er altijd een zogenaamd waterfilmpje vanaf de matten, over het plastic en ook bij de drainafvoer ontstaat. Zoals op zoveel lokaties met een dergelijk systeem ontwikkel[t] daar zodoende ook wat alg omdat het altijd wat vochtig blijft.

In een vorige teelt (seizoen 2014/2014) is er geen sprake geweest van uitval van planten. Royal Peppers is net als elk seizoen ook eind 2015[de rb leest: 2014]
schoon gestart, met nieuwe matten.

Ontwikkeling in uitval van planten

Volgens toelichting van [naam persoon 1] en [naam persoon 2] van Royal Peppers zijn er vanaf 19 december 2014 opeenvolgend op enkele dagen reparaties aan het systeem geweest door Stolze. Om deze reparaties te controleren werd steeds water gegeven. Daardoor is bij herhaling in kraan 1+2 (gekoppeld) koud water gegeven (van rond de 5 graden). Rond kerst werden er enkele slappe planten zichtbaar die met inboeters vervangen zijn. Echter vanaf februari werden er opeens weer slappe planten geconstateerd. Uit het diagnostisch rapport van 17-4-2015 van BLGG blijkt dat Phytophthora capsici is vastgesteld in zieke planten.

Reeds vast staat dat de grote mate van uitval op het bedrijf door Phytophthora capsici komt, die zich in deze ernstige mate eerst als sluipmoordenaar heeft kunnen ontwikkelen nadat in kraan 1+2 bij herhaling te koud water gegeven is tijdens de reparaties van de installateur.

Volgens de schematische weergave van kas 1 in juni 2015 van afdeling 1 t/m 6 is te zien dat met name vanuit de gevels de meeste uitval van planten door Phytophthora capsici heeft plaats gevonden.

Drainwater wordt op het bedrijf hergebruikt na ontsmetting met een UV installatie. Op basis van dit gegeven is het zeer onwaarschijnlijk dat de ziekte zich via het druppelwater heeft kunnen verspreiden. Toch is het mogelijk dat de besmetting van enkele planten in kas 1 en zelfs in kas 2, veroorzaakt is doordat enkele sporen de UV ontsmetting ontglipt zijn. Installateurs van UV ontsmetters garanderen geen steriel water. Vaak wordt een reductie/doding van 99,9% als goed beschouwd. Hierdoor is het dus mogelijk dat enkele sporen zich via druppelwater naar kas 2 hebben verplaatst. Gelukkig is in kas 2 de aantasting pas laat ontstaan en daardoor is de schade beperkt gebleven. Het toont tevens aan dat de ziekte zich niet hoofdzakelijk via druppelwater heeft verspreid, anders was in kas 2 eenzelfde ernstige situatie ontstaan als in kas 1.

Phytophthora capsici eigenschappen die verklaren hoe de besmetting is verlopen.

Minimum temperatuur voor groei van P.c mycelium ligt rond de 6-12 ºC, het optimum rond de 25-30 ºC en maximum ligt rond de 35-39 ºC. Hoe warmer de omstandigheden hoe sneller de ziekte om zich heen grijpt. Van paprika zaailingen die besmet werden is bekend dat die al na 5 dagen na infectie afsterven. Heel jonge planten gaan binnen een week na infectie slap, bij oudere planten kan het 4 tot 6 weken duren. Verder is in de literatuur beschreven dat zelfs al bij minimale infecties een zeer groot deel van de paprikaplanten afsterven (…). Zelfs wanneer slechts enkele sporen op een plant terecht komen kan de ziekte zich ontwikkelen. De ziekte kan latent aanwezig zijn zonder plantsymptomen. De incubatietijd (tijd van infectie tot uiterlijke symptomen) is sterk afhankelijk van de omstandigheden, antagonisten en plantconditie.

Infectie en verspreiding van de ziekte

De ziekte groeit in eerste instantie via schimmeldraden. Via deze groeiwijze verloopt de verspreiding en uitbreiding van de ziekte vaak geleidelijk en blijft vaak beperkt tot een aantal planten. Aan een explosieve uitbreiding van deze ziekte gaat vaak een stressmoment vooraf.

Het vormen en vrijkomen van sporen gaat in vluchten. Zo kan het voorkomen dat bij een zieke plant met P.c het drainwater vrij is van sporen, omdat die dan juist niet vrijkomen. Infectie via sporen kan optreden door sporen die in besmet water zitten via opspattende gronddeeltjes. Sporen kunnen zich met druppelwater of drainwater of zelfs via een waterfilm rondom de substraatmatten verplaatsen. Door een temperatuurshock worden in zeer korte tijd sporen gevormd die zich verspreiden. Een temperatuurshock van korte duur (volgens de literatuur is 1 uur van 4 tot 6 ºC al voldoende) kan een explosieve productie van de zogenaamde zwemsporen veroorzaken. Er ontstaat zodoende een snelle verhoging van de infectiedruk van sporen.

De zwemsporen zwemmen actief naar wortels waar ze via een kiembuis actief naar binnen kunnen treden. Het lijkt erop dat de sporen de wortels als het ware ruiken. Bekende beeldopnames daarvan laten zien dat sporen massaal rondom de wortel verzamelen en binnendringen.

Wanneer primair slechts enkele planten geïnfecteerd zijn ontwikkelen die meer en meer sporen die zich via water en de drainafvoergootjes verspreiden. Daardoor heeft de ziekte zich bij Royal Peppers kunnen verspreiden van wortel op wortel in een mat. En in de rij van achter naar voor via het drainwater en de waterfilm op de folie. Het verspreidingsbeeld van zieke planten, vanaf de gevel naar het middenpad toe, laat zien dat primair de aantasting aan de gevel is begonnen.

Later heeft de verspreiding zich verspreid van afdeling 1-2 naar 3-4 en 5-6. Via de drainslang tussen de matten naar de drainbuis aan gevel, is er een stroom besmet water (met sporen van P.c) naar de gevel afgevoerd.

Daar ligt in feite elke rij, tot achterin kas 1 afdeling 5-6 aan toe, via de drainbuis langs de gevel verbonden. Omdat het water hier van de drainslang en van het folie de drainbuis in loopt is het voor sporen zeer eenvoudig om ook in deze waterstroom en via de waterfilm van rij op rij te verplaatsen. Zodoende zijn sporen via de drainbuis langs de gevel van afdeling 1-2 naar 3-4 en vervolgens naar 5-6 verspreid.

Aanpak tegen Phytophthora capsici:

P.C is moeilijk te bestrijden. Tegen P.c zijn door Royal Peppers specifieke gewasbeschermingsmiddelen ingezet (Previcur en Aa Terra).

Die zijn het meest effectief wanneer planten gedompeld worden. In een teelt op matten is het moeilijk om via de druppelaar het hele wortelsysteem met middel te raken en dus is 100% bestrijden moeizaam. (…)”

2.11.

In opdracht van Royal Peppers hebben [naam persoon 7] (NIVRE-re) en [naam persoon 8] (agrarisch expert) van Troostwijk Expertises onderzoek gedaan naar de oorzaak en de omvang van de schade. Het naar aanleiding daarvan opgemaakte rapport van 25 juli 2017 vermeldt, voor zover van belang:

“(…) Conclusie

Gesteld kan worden dat de defecte flowmeter in kas 1 veroorzaakt heeft dat in dit kasgedeelte korte tijd te veel water is gekomen waardoor de planten verzwakt zijn geraakt en de phythopthora kon toeslaan.

(…)

Wij stellen (…) de geleden schade vast als volgt:

(…)

Totale schade exclusief btw € 854.415,89 (…)”

3..Het geschil

3.1.

Royal Peppers vordert - samengevat en zakelijk weergegeven - veroordeling van Achmea tot betaling van € 854.415,00, vermeerderd met rente en kosten.

3.2.

Ter onderbouwing van haar vordering stelt Royal Peppers – in essentie en zakelijk samengevat weergegeven – het volgende.

Op 18 en 20 december 2014 zijn er alarmeringen geweest op een afwijking van de ingestelde EC en hoeveelheid voedingswater. Royal Peppers heeft direct gereageerd op deze alarmeringen en meerdere keren Stolze opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de (oorzaak van deze) alarmeringen. Stolze constateerde uiteindelijk op 22 december 2014 dat de flowmeter in kas 1 defect was. De flowmeter is op 24 deember 2014 vervangen. In de tussentijd werd kas 1 aangesloten op het watergeefsysteem van kas 2. Na het vervangen van de flowmeter zijn er geen alarmeringen meer geweest. Door de kapotte flowmeter is er in een te korte tijd teveel koud water toegediend aan de planten.

Deze jonge planten stonden toen net twee weken op de matten. Jonge planten zijn kwetsbaar en zijn hier niet tegen bestand. De pythium (zwakteschimmel) heeft zodoende kunnen toeslaan, waarna de plantjes vervolgens werden getroffen door phytophthora. Door het drainagesysteem hebben enkele sporen – ondanks de UV-ontsmetting – ook kas 2 kunnen bereiken. Dit is een gedekt evenement. De schade als gevolg van de uitval van de planten in teeltseizoen 2015 bedraagt € 854.415,89.

3.3.

Achmea voert verweer, dat strekt tot afwijzing van de vordering, kosten rechtens.

Betwist wordt dat sprake is van een gedekt evenement. De oorzaak van het ontstaan van uitval van de paprikaplantjes en de phytophthora is volgens Achmea niet gelegen in een ontstaan defect van het watergeefsysteem (kapotte flowmeter), maar aan diverse, aan Royal Peppers te wijten teeltmaatregelen, te weten (i) een te koude start van de teelt, (ii) een ongewone watergeefstrategie (overmatig watergeven) tijdens de eerste dagen van de teelt, (iii) verkeerd ingestelde kraanvakoppervlakten in de klimaatcomputer, (iv) het druppelen met te koud gietwater en (v) een ongelijke horizontale temperatuurverdeling in de kas.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4..De beoordeling

4.1.

Naar aanleiding van hetgeen tijdens de comparitie van partijen werd besproken, heeft de rechtbank partijen de gelegenheid gegeven om zich (aanvullend) uit te laten over de op de bedrijfsschadeverzekering van toepassing zijnde polisvoorwaarden. Tussen partijen bestaat daarover verschil van mening. Royal Peppers betoogt dat op het onderhavige geschil de Verzekeringsvoorwaarden Bedrijven Compact Polis Agrarisch versie 5.3: januari 2014 van toepassing is, terwijl Achmea betoogt dat op het onderhavige geschil versie 5.4: januari 2015 van toepassing is. Naar aanleiding van de aktewisseling tussen partijen staat echter inmiddels vast dat de relevante paragraaf 9 van versie 5.4: januari 2015 gelijkluidend is aan paragraaf 9 van versie 5.3: januari 2014, zodat de discussie tussen partijen op dit punt voor het onderhavige debat irrelevant is geworden.

4.2.

Hetgeen partijen in essentie verdeeld houdt, is de vraag of er sprake is van een gedekt evenement onder de polis. Ter beantwoording van die vraag dient te worden vastgesteld wat de oorzaak van de uitval van de planten c.q. gewasschade is (geweest). Met partijen is ter zitting besproken dat de rechtbank daarvoor een deskundigenonderzoek geïndiceerd acht. Partijen zijn vervolgens in de gelegenheid gesteld om zich bij (antwoord)akte na comparitie uit te laten over (onder meer) het aantal en de persoon van de te benoemen deskundige(n) en de aan deze(n) te stellen vragen.

4.3.

Het is in beginsel aan Royal Peppers om te bewijzen dat zich een gedekt evenement heeft voorgedaan.

De rechtbank merkt in dat verband reeds thans het volgende op. Dat de schade het gevolg is van aantasting van het gewas door phytophtora, een ziektekiem die op zich niets met watergift van doen heeft, staat als zodanig aan dekking niet in de weg. De dekkingsomschrijving in de polis vergt niet dat (het technische mankement dat volgens Royal Peppers verantwoordelijk is voor) een van de gedekte oorzaken genoemd in paragraaf 9 van de toepasselijke polisvoorwaarden rechtstreeks de schade heeft veroorzaakt. Een verder verwijderd causaal verband kan volstaan; het moet gaan om de
dominant cause.

Partijen zijn het erover eens - zie het betoog over de koude start - dat paprikaplantjes veel meer last hebben van phytophtora besmettingen als er problemen met de plantjes zijn (zoals een te grote watergift en een te lage temperatuur) waardoor ze kwetsbaar zijn. Indien komt vast te staan dat sprake is van het door Royal Peppers gestelde technische mankement moet worden aangenomen dat aan de plantjes, als gevolg van dat mankement, in te korte tijd teveel koud water is toegediend, zodat zij kwetsbaarder werden voor de phytophtera. In dat geval is het mankement aan te merken als de
dominant causevan de schade.

4.4.

Achmea heeft de bewijslast als het gaat om de toepasselijkheid van de uitsluiting (kort gezegd: de niet adequate reactie op het alarm) en op de door haar gestelde alternatieve schade-oorzaak.

4.5.

Het deskundigenbericht dient op alle zojuist genoemde thema’s te zien.

De rechtbank heeft kennisgenomen van de standpunten van partijen ten aanzien van de persoon van de te benoemen deskundigen. De rechtbank heeft voorts kennis genomen van hetgeen partijen ten aanzien van de aan de deskundigen te stellen vragen in hun (antwoord)aktes na comparitie naar voren hebben gebracht. Met inachtneming van een en ander zal de rechtbank drie deskundigen benoemen, van verschillende disciplines, die tezamen verantwoordelijk zijn voor de beantwoording van de in de beslissing vermelde vragen. De rechtbank gaat over tot de benoeming van deskundigen M.M. Roozendaal Nivre-RE, R.C. Vigelius Nivre-RE, en drs. M.Streminska (hierna met de enkele achternaam aan te duiden). Het ligt daarbij in de rede dat Vigelius, als eerste, in elk geval op de vragen 1 t/m 11 antwoordt en dat de beide andere deskundigen zijn antwoorden, voor zover nodig, als uitgangspunt gebruiken bij de overige te beantwoorden vragen. De deskundigen wordt verzocht om zoveel mogelijk tot een gezamenlijke beantwoording van de vragen te komen. Zij mogen desgewenst overleggen. Indien zij niet tot een gezamenlijke beantwoording komen dienen zij in het rapport toe te lichten op welke punten en om welke reden dat het geval is.

4.6.

Achmea heeft bezwaar tegen de benoeming van Vigelius als deskundige. Dit bezwaar houdt verband met het volgende. In het verleden hebben de heren [naam persoon 8] en [naam persoon 7] in opdracht van Royal Peppers onderzoek gedaan naar de oorzaak en de omvang van de schade in het onderhavige geschil. Zij hebben hierover aan Royal Peppers gerapporteerd. Vigelius kent [naam persoon 8] en [naam persoon 7] zowel zakelijk als privé. Vanwege deze betrokkenheid heeft Achmea onvoldoende vertrouwen in de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van Vigelius.

4.7.

Royal Peppers heeft bezwaar tegen de benoeming van Roozendaal als deskundige. Dit bezwaar houdt verband met het volgende. Roozendaal is veterinair deskundige en heeft geen ervaring in de glastuinbouw. Kennis van de glastuinbouw is echter essentieel voor het beoordelen van de schade aan de paprikaplanten. Roozendaal is daarom ongeschikt om op te treden als deskundige. Daarnaast is Roozendaal niet onafhankelijk, omdat hij werkzaam is voor expertisebureau CED/MEN. Dit bureau werkt regelmatig voor Achmea en haar dochterondernemingen.

4.8.

Naar het oordeel van de rechtbank zijn geven de bezwaren die zijn geuit onvoldoende grond voor het oordeel dat Vigelius en Roozendaal vooringenomen zijn, nu deze deskundigen, beiden NIVRE-experts, zelf te kennen hebben gegeven dat zij zich voldoende vrij achten. Deze bezwaren worden dan ook verworpen. Voorts is de rechtbank van oordeel dat onvoldoende aannemelijk is dat Roozendaal ongeschikt zou zijn om op te treden als deskundige. Dat de opleiding van Roozendaal niet fytosanitair van aard was is van onvoldoende belang in het licht van de omstandigheid dat hij al bijna dertig jaar als agrarisch expert optreedt en sinds 1999 staat ingeschreven bij het NIVRE en dat hij de rechtbank desgevraagd heeft medegedeeld dat hij over voldoende kennis beschikt om als deskundige in de onderhavige procedure op te treden. Daarbij moet worden bedacht dat de vragen 12-15 ten dele ook aan de hand van literatuurstudie zullen kunnen worden beantwoord.

4.9.

De rechtbank heeft de deskundigen voorafgaand aan het wijzen van dit vonnis gevraagd op welke termijn zij een conceptrapport gereed denken te kunnen hebben. Aan de hand daarvan is de onder de beslissing vermelde termijn bepaald.

4.10.

Het voorschot op de kosten van de deskundigen zal worden vastgesteld op het door de deskundigen begrote bedrag van in totaal € 52.756,40 (inclusief btw). Dit voorschot dient in beginsel door Royal Peppers, als de partij op wie in deze de bewijslast rust, te worden voldaan. Achmea heeft echter aangegeven bereid te zijn om een deel van het voorschot te voldoen. Met inachtneming van de standpunten van partijen heeft de rechtbank besloten dat dat Royal Peppers een voorschot moet voldoen van € 36.019,00 (inclusief btw) en dat Achmea een voorschot moet voldoen van € 16.737,40 (inclusief btw).

4.11.

De rechtbank wijst erop dat partijen wettelijk verplicht zijn om mee te werken aan het onderzoek door de deskundigen. De rechtbank zal deze verplichting uitwerken zoals nader onder de beslissing omschreven. Wordt aan een van deze verplichtingen niet voldaan, dan kan de rechtbank daaruit de gevolgtrekking trekken die zij geraden acht, ook in het nadeel van de desbetreffende partij.

4.12.

Indien een partij desgevraagd of op eigen initiatief schriftelijke opmerkingen en verzoeken aan de deskundige doet toekomen, dient zij daarvan terstond afschrift aan de wederpartij te verstrekken.

4.13.

Iedere verdere beslissing zal worden aangehouden.

5..De beslissing

De rechtbank

5.1.

benoemt tot deskundigen:

1)
M.M. Roozendaal, agrarisch schade-expert, NIVRE-re

Postadres: [postadres 1]

E-mailadres: [mailadres 1]

2)
R.C. Vigelius, senior schade-expert, NIVRE-re

Postadres: [postadres 2]

E-mailadres: [mailadres 2]

3)
M. Streminska, wetenschappelijk onderzoeker microbiële ecologie

Wageningen University & Research, Business Unit Glastuinbouw

Postadres: [postadres 3]

Bezoekadres: [bezoekadres]

Telefoonnummer: [nummer 1]

Mobiel telefoonnummer: [nummer 2]

E –mailadres: [mailadres 3]

5.2.

ter beantwoording van de hierna volgende vragen. Aan de deskundigen wordt verzocht hun antwoorden uitgebreid, zoveel mogelijk in voor niet-specialisten begrijpelijke bewoordingen toe te lichten, een en ander aan de hand van foto’s, tekeningen en berekeningen.

Valt vast te stellen welke flowmeter (merk, type, evt. bouwjaar) voor 24 december 2014 in watersysteem 1 gebruikt werd? Zo ja, gaarne de werking van die meter aan de hand van een bouwtekening toelichten. Zo nee, gaarne de werking van de diverse in aanmerking komende systemen van flowmeters toelichten.

Zijn er beschadigingen geconstateerd aan de flowmeter, waaronder het schoepenrad, in december 2014? Valt vast te stellen of die watermeter een of meer schoepen is verloren dan wel dat een of meer schoepen zijn gebroken? Wat is daarvan het gevolg? Gaarne zo duidelijk mogelijk toelichten welk effect beschadiging of verlies van een schoep heeft op de hoeveelheid water die gegeven wordt.

Zijn er, buiten het verlies van een schoep, andere oorzaken aan te geven voor een niet draaiende flowmeter? Kunt u die toelichten? Valt vast te stellen of daarvan in dit geval sprake is geweest?

Kunnen de alarmmeldingen in de Priva-computer van 17 december 2014 tot en met 23 december 2014 gerelateerd worden aan een defecte flowmeter, al dan niet in combinatie met een defecte EC-meetbuis? Zo ja, gaarne toelichten. Zo nee, hoe moeten deze alarmmeldingen dan begrepen worden? Gaarne toelichten.

Als de flowmeter defect is, leidt dat dan tot het detecteren van te weinig flow? Gaarne toelichten.

Als de flowmeter te weinig flow detecteert, grijpt dan de maximum doseertijd beveiliging in? Op welke wijze? Waartoe leidt dat? Gaarne toelichten.

Wat betekent de alarmmelding
watsys - 1 doseerkan 2 - capaciteit overvraag -tussen 18 december en 22 december 2014? Valt vast te stellen waardoor deze melding is veroorzaakt? Heeft dit te maken met de defecte temperatuurmeter die is vervangen op 22 december 2014? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Hoe was de oppervlakte van de kraanvakken ingesteld op de Priva-computer? Is deze instelling, gelet op de feitelijke situatie, juist? Gaarne beantwoorden voor kas 1 en 2. Zo nee, wat was daaraan niet juist? Heeft die instelling invloed gehad of kunnen hebben op de watergift? Zo ja, welke?

Is er, uitgaande van de ingestelde watergift en waterdrainage, teveel watergift geweest van 18 tot en met 22 december 2014? Valt vast te stellen wanneer er hoeveel water in welk vak van welke kas is gegeven? Gaarne zo gedetailleerd mogelijk toelichten.

Als sprake is van teveel watergift, waar blijft dan in het algemeen het overtollige water in kas 1 respectievelijk kas 2? Valt na te gaan of er in dit geval iets afwijkends gebeurd is? Gaarne toelichten.

Valt vast te stellen hoe is gereageerd op alarmmeldingen tussen 18-22 december 2014? Hoeveel tijd is er geweest tussen alarm en resetten?

12. Wat is de incubatietijd van phytophtera bij jonge paprikaplantjes met een pythiumbesmetting?

12. Leidt te hoge watergift en/of te koude watergift tot toenemen van de kwetsbaarheid voor phytophtera? Zo ja, gaarne toelichten.

12. Leidt een pythiuminfectie tot toenemende kwetsbaarheid voor phytophtera? Gaarne toelichten.

12. Neemt de kans op phytophterabesmetting toe als sprake is van teveel en te koude watergift en een pythium-infectie? Zo ja, in hoeverre? Gaarne toelichten.

12. Zijn er nog andere opmerkingen die de deskundigen van belang achten?

het voorschot

5.3.

stelt de hoogte van het voorschot op de kosten van de deskundigen vast op een bedrag van in totaal € 52.756,40 (inclusief btw),

5.4.

bepaalt dat Royal Peppers een gedeelte van het voorschot van € 36.019,00 (inclusief btw) dient over te maken
binnen twee wekenna de datum van de nota met betaalinstructies van het Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak,

5.5.

bepaalt dat Achmea een gedeelte van het voorschot van € 16.737,40 (inclusief btw) dient over te maken
binnen twee wekenna de datum van de nota met betaalinstructies van het Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak,

5.6.

draagt de griffier op om de deskundigen onmiddellijk in kennis te stellen van de betaling van het voorschot,

het onderzoek

5.7.

bepaalt dat Royal Peppers het procesdossier in afschrift aan de deskundigen dient te doen toekomen,

5.8.

bepaalt dat de deskundigen het onderzoek zelfstandig zullen instellen op de door de deskundigen in overleg met partijen te bepalen tijd en plaats,

5.9.

wijst de deskundigen erop dat:

de deskundigen voor aanvang van het onderzoek dienen kennis te nemen van de Leidraad deskundigen in civiele zaken (te raadplegen op
de deskundigen het onderzoek onmiddellijk dienen te staken en contact dienen op te nemen met de griffier, indien tijdens de uitvoering van de werkzaamheden het voorschot niet toereikend blijkt te zijn,

5.10.

bepaalt dat partijen nadere inlichtingen en gegevens aan de deskundigen dienen te verstrekken indien deze daarom verzoeken, de deskundigen toegang dienen te verschaffen tot voor het onderzoek noodzakelijke plaatsen, en de deskundigen ook voor het overige gelegenheid dienen te geven tot het verrichten van het onderzoek,

het schriftelijk deskundigenbericht of rapport

5.11.

draagt de deskundigen op om uiterlijk 12 maanden na de datum van dit vonnis een schriftelijk en ondertekend bericht in drievoud ter griffie van de rechtbank in te leveren, onder bijvoeging van een gespecificeerde declaratie,

5.12.

wijst de deskundigen erop dat uit het schriftelijk bericht moet blijken op welke stukken en/of eigen (fysiek, literatuur-, dan wel ander) onderzoek het oordeel van de deskundigen is gebaseerd en dat de deskundigen het concept van het deskundigenrapport aan de advocaten van partijen moeten toezenden,

5.13.

bepaalt dat partijen binnen vier weken dienen te reageren op het concept-rapport van de deskundigen nadat deze aan partijen is toegezonden en dat partijen bij de deskundigen geen gelegenheid hebben op elkaars opmerkingen en verzoeken naar aanleiding van de concept-rapportage te reageren,

5.14.

bepaalt dat de deskundigen in hun definitieve rapport de door partijen gemaakte opmerkingen en verzoeken alsmede hun reacties daarop dienen te vermelden,

overige bepalingen

5.15.

bepaalt dat de zaak op de parkeerrol zal komen van woensdag 7 oktober 2020,

5.16.

draagt de griffier op de zaak op een eerdere rol te plaatsen:

- indien beide delen van het voorschot niet binnen de daarvoor bepaalde (eventueel verlengde) termijn zijn ontvangen: voor akte uitlating voortprocederen aan beide zijden op een termijn van twee weken of,

- na ontvangst ter griffie van het deskundigenbericht: voor conclusie na

deskundigenbericht aan de zijde van partijen op een termijn van vier weken,

5.17.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. P.F.G.T. Hofmeijer-Rutten en ondertekend en in het openbaar uitgesproken door mr. J.F. Koekebakker, rolrechter, op 13 mei 2020.^[1]

ECLI:NL:RBROT:2020:4438

Benoeming deskundige in geschil over gewasschade door paprikaplanten

Uitspraak

RECHTBANK ROTTERDAM

1..De procedure

2..De feiten

3..Het geschil

4..De beoordeling

5..De beslissing

Voetnoten