Uitspraak
RECHTBANK 's-GRAVENHAGE
sector civiel recht - voorzieningenrechter
Vonnis in kort geding van 4 augustus 2003,
gewezen in de zaak met rolnummer KG 03/625 van:
de besloten vennootschap
US Telecom B.V., handelende onder de naam "De VerkeersInformatieDienst",
gevestigd te Amsterdam,
eiseres,
procureur mr. P.J.M. von Schmidt auf Altenstadt,
advocaat mr. M. Klijnstra te Amsterdam,
tegen:
de Staat der Nederlanden (Ministerie van Verkeer en Waterstaat,
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat),
zetelende te 's-Gravenhage,
gedaagde,
procureur mr. M. Dijkstra.
1. Het verloop van de procedure
Bij exploot van 16 juni 2003 heeft eiseres gedaagde gedagvaard om te verschijnen ter zitting van de voorzieningenrechter van 7 juli 2003. Eiseres heeft haar vordering ter zitting aan de hand van pleitnotities en produkties nader toegelicht. Gedaagde heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vordering en daarbij tevens pleitnotities en produkties gehanteerd. De behandeling van de zaak is vervolgens pro forma aangehouden tot 19 juli 2003 teneinde partijen in de gelegenheid te stellen in overleg te treden en tot een regeling in der minne te komen. Bij brief van 17 juli 2003 heeft de procureur van gedaagde medegedeeld dat partijen niet tot overeenstemming hebben kunnen komen en deze mededeling voorzien van een nadere toelichting. Bij brief van 18 juli 2003 heeft de advocaat van eiseres de voorzieningenrechter (gemotiveerd) verzocht vonnis te wijzen. Het vonnis is bepaald op heden.
2. De feiten
Op grond van de stukken, het verhandelde ter zitting van 7 juli 2003 en hetgeen zich nadien heeft voorgedaan wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.
2.1 Begin 1998 is onder de naam Traffic Information Centre-Nederland (verder: TIC) een samenwerkingsverband tot stand gekomen tussen het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) en het Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat (verder: Rijkswaterstaat). TIC stelt zich ten doel de levering van het beste actuele beeld van de situatie op de Nederlandse wegen (de zogenaamde basisverkeersinformatie). TIC is organisatorisch een onderdeel van Rijkswaterstaat.
2.2 De organisatorische, technische en verkeerskundig-inhoudelijke aspecten van de dienstverlening van TIC staan beschreven in een document getiteld "Informatie voor afnemers van TIC-Nederland" (versie 3.2 van 3 december 1998).
2.3 Sedert medio 1998 betrekt eiseres, tegen betaling, verkeersinformatie van TIC. De samenwerking tussen eiseres en TIC is neergelegd in opeenvolgende overeenkomsten. In de op dit moment van kracht zijnde (voor onbepaalde tijd gesloten) overeenkomst (van 3 maart 1999), is - onder meer - neergelegd dat het recht van eiseres om de basisverkeersinformatie van TIC te gebruiken geen exclusief recht is, dat eiseres derden desgevraagd dient te informeren over de herkomst van de door haar bewerkte informatie en aan hen dezelfde verplichtingen dient op te leggen als aan haar door TIC zijn opgelegd en dat eiseres TIC jaarlijks schriftelijk verslag dient uit te brengen over het gebruik van de basisverkeersinformatie.
2.4 Eiseres bewerkt de van TIC betrokken basisverkeersinformatie en levert deze (door) aan de televisiezender RTL4 en aan diverse radiostations. Voorts verspreidt zij de betreffende (bewerkte) informatie via - onder
meer - het Internet, een SMS-service, de (mobiele) telefoon en Teletekst. Bij eiseres zijn acht personen in dienst.
2.5 Het huidige beleid van gedaagde met betrekking tot de verstrekking van basisverkeersinformatie is neergelegd in de Beleidsnota Reisinformatie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W) van november 1996. In deze Beleidsnota is ten aanzien van de distributie van basisverkeersinformatie - onder meer - het volgende neergelegd:
"(...) De distributie van reisinformatie is niet alleen een zaak voor de wegbeheerder en openbaar vervoerbedrijven. Ook service-providers (...) kunnen reisinformatie aanbieden als deel van hun (commerciële) dienstverlening. V&W acht in beginsel een basis voor exploitatie van reisinformatiediensten aanwezig. V&W wil de ontwikkeling en de exploitatie daarvan niet zelf ter hand nemen, maar wél stimuleren. Waar mogelijk laat V&W de markt zijn eigen rol spelen, en moedigt de creativiteit van het ondernemerschap aan (...).
(...) Door deze hoogwaardige basisgegevens aan distributeurs 'om niet' ter beschikking te stellen, stimuleert V&W indirect het op gang komen van de distributie van reisinformatie. Zo wordt, in deze fase van de marktontwikkeling, de ontwikkeling van reisinformatie aangemoedigd.
Wél verbindt V&W aan deze beschikbaarstelling bepaalde voorwaarden omtrent de distributie van reisinformatie. Het gaat daarbij om waarborgen ten aanzien van de kwaliteit, de actualiteit, de consistentie, de objectiviteit, de verkeersveiligheid en de beschikbaarheid voor het publiek. Een en ander zal worden vastgelegd in overeenkomsten. Immers, V&W kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de door deze partijen gedistribueerde informatie (...)"
Dit beleid staat ook verwoord in een rapportage van het Ministerie van V&W van 21 februari 2002 genaamd "State-of-the-art: Distributie Reisinformatie" alsmede in een rapportage van april 2003 genaamd "Gebruikersbehoeften Reisinformatie (State-of-the-art)".
2.6 Het Ministerie van V&W exploiteert sinds december 2002 op het Internet een website onder de naam www.weginfo.nl. Op deze website wordt de actuele verkeerssituatie op de Nederlandse doorgaande wegen weergegeven (files en wegwerkzaamheden). Voorts biedt de website de mogelijkheid om actuele videobeelden te bekijken. Aan de bovenzijde van de tweede pagina van de website wordt het volgende vermeld: "Onderstaande informatie is een landelijk overzicht. Voor meer gedetailleerde informatie kunt u zich wenden tot één van onze partners", waarna de logo's van verschillende organisaties, waaronder het logo van eiseres, volgen. Bij het "aanklikken" van het logo van eiseres wordt de bezoeker van de website doorgeleid naar een pagina onder de naam "Traffic Information Centre Nederland". Het logo van eiseres op deze pagina (onder de namen van alle "service providers") verbindt de bezoeker direct met de website van eiseres (www.vid.nl).
2.7 Op het Internet wordt door het Ministerie van V&W voorts een website geëxploiteerd onder de naam www.vanAnaarBeter.nl. Op deze website wordt - onder meer - een SMS-service aangeboden waarmee weggebruikers op de hoogte kunnen worden gehouden van wegwerkzaamheden.
2.8 Eiseres heeft bij de Minister van V&W (hierna: de Minister) meermalen bezwaar gemaakt tegen de beschikbaarstelling door het Ministerie van V&W van basisverkeersinformatie en de Minister getracht te bewegen tot stopzetting van deze activiteiten. De Minister heeft de bezwaren van eiseres
steeds van de hand gewezen. Bij brief van 29 april 2003 heeft de advocaat van eiseres gedaagde aansprakelijk gesteld voor de schade die zij als gevolg van de handelwijze van het Ministerie van V&W lijdt en nog zal lijden.
3. De vordering, de gronden daarvoor en het verweer
Eiseres vordert - zakelijk weergegeven - gedaagde te veroordelen de verspreiding van actuele verkeersinformatie, zoals gedefinieerd in paragraaf 2 van het document "Informatie voor afnemers van TIC-Nederland" althans in welke vorm dan ook, op het Internet, door middel van (andere) telecommunicatiediensten of op welke wijze dan ook, te beëindigen en beëindigd te houden, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom.
Daartoe voert eiseres het volgende aan.
Uit de tussen partijen gesloten overeenkomst en de daarvan deel uitmakende voorwaarden kan worden afgeleid dat gedaagde niet zelf verkeersinformatie aan eindgebruikers mag leveren, doch dat zijn rol uitsluitend is gelegen in het verstrekken van die informatie aan afnemers en het waarborgen van de kwaliteit en bruikbaarheid van de door de afnemers aangeboden verkeersinformatie. Het is ook nimmer de bedoeling geweest van partijen om de mogelijkheid van directe concurrentie door gedaagde open te laten. Een en ander blijkt ook uit het door de Minister gevoerde beleid terzake van de verspreiding van verkeersinformatie. De door gedaagde geboden informatie voegt ook niets toe aan het bestaande aanbod en dient geen enkel belang. Eiseres is nimmer ter ore gekomen dat het door de marktpartijen verzorgde aanbod van verkeersinformatie ontoereikend is, laat staat dat enig overleg heeft plaatsgevonden met gedaagde. Gedaagde pleegt aldus wanprestatie jegens eiseres. In ieder geval is sprake van onrechtmatig handelen van gedaagde. Eiseres mocht er immers op vertrouwen dat gedaagde niet zelf verkeersinformatie aan eindgebruikers zou gaan verstrekken. Eiseres heeft haar handelen ook op dit vertrouwen afgestemd. Het onrechtmatig karakter van de handelwijze van gedaagde is voorts gelegen in de omstandigheid dat gedaagde in strijd handelt met zijn beleid en met diverse besluiten en notities inzake het optreden van de overheid in de markt. Uit al deze stukken komt naar voren dat, indien overheidsorganisaties beschikken over (publieke) gegevensbestanden, zij daarmee in ieder geval niet zelf marktactiviteiten mogen ondernemen, indien die activiteiten ook door de markt kunnen worden verzorgd. Gedaagde dient de verspreiding van actuele verkeersinformatie dan ook te staken. Door de handelwijze van gedaagde lijdt eiseres schade. Het marktmodel van eiseres komt ernstig in gevaar en het aantal afnemers van de diensten van eiseres dreigt terug te lopen, als gevolg waarvan sprake zal zijn van omzet- en winstderving. Eiseres dreigt voorts haar geloofwaardigheid te verliezen. Eiseres heeft dus een spoedeisend belang bij de door haar gevraagde voorziening.
Gedaagde voert gemotiveerd verweer dat hierna, voorzover nodig, zal worden besproken.
4. De beoordeling van het geschil
4.1. Ter beantwoording ligt voor de vraag of gedaagde, door actuele verkeersinformatie te verspreiden, zich schuldig maakt aan wanprestatie dan wel aan onrechtmatig handelen jegens eiseres.
4.2. Anders dan gedaagde (primair) heeft betoogd heeft eiseres voldoende aannemelijk gemaakt een spoedeisend belang te hebben bij de door haar gevraagde voorziening. Daarbij zij gewezen op de aard van de vordering van eiseres en hetgeen zij daaraan ten grondslag heeft gelegd. Dat eiseres de schade die zij stelt te hebben geleden en nog te zullen lijden (nog) niet exact kan duiden, doet hieraan niet af.
4.3. Gedaagde heeft er terecht op gewezen dat hij het beheer van de Nederlandse wegen en het management van het verkeer op die wegen tot taak heeft en op hem in dat verband de verantwoordelijkheid rust om er zorg voor te dragen dat de geboden verkeersinformatie aansluit op de wensen van de weggebruikers en beïnvloeding/gedragsverandering van die gebruikers tot gevolg heeft.
4.4. Gedaagde heeft betoogd dat inmiddels is gebleken dat de afnemers van de verkeersinformatie van TIC, waaronder eiseres, niet in staat en niet bereid zijn om hun diensten steeds en in alle opzichten af te stemmen op de behoeften van de weggebruikers en voorts dat die weggebruikers zich niet altijd laten leiden tot het door de overheid gewenste verkeersgedrag. Gelet op dit "tekortschieten" en gegeven voornoemde verantwoordelijkheid, rustte, aldus gedaagde, op hem de verplichting om (ook) tot verspreiding van verkeersinformatie over te gaan, zulks bij wijze van stimuleringsmaatregel.
4.5. Er kan echter niet aan voorbij worden gegaan dat gedaagde er, waar het de distributie van verkeersinformatie betreft, bewust voor heeft gekozen om dit in principe over te laten aan de markt/het bedrijfsleven en zijn beleid daarop ook heeft ingericht en afgestemd. Deze, bewuste, keuze brengt naar voorlopig oordeel mee dat hierop slechts teruggekomen kan worden indien, na passend overleg met de betreffende afnemer(s) van de verkeersinformatie, blijkt dat deze niet kunnen komen tot een vormgeving van de distributie van verkeersinformatie zoals gedaagde die voorstaat. Dit klemt temeer gezien de, niet weersproken, (forse) investeringen die eiseres heeft gedaan om haar produkt(en) op de markt te brengen.
4.6. Voorafgaand aan de zitting van 7 juli 2003 heeft tussen partijen geen overleg plaatsgevonden. Bij gebreke van voldoende inzicht in hetgeen zich tussen 7 juli 2003 en 17 juli 2003 (de datum van de brief van de procureur van gedaagde) heeft voorgedaan, wordt ervan uitgegaan dat het ook in die periode tussen partijen niet tot passend overleg als hiervoor bedoeld is gekomen. In dit verband wordt nog opgemerkt dat uit eigen onderzoek van de voorzieningenrechter is gebleken dat de door de procureur van gedaagde in de brief van 17 juli 2003 verwoorde maatregelen tot aanpassing van de website www.weginfo.nl tot op heden nog niet zijn doorgevoerd.
4.7. Reeds gezien het voorgaande moet worden geoordeeld dat gedaagde onzorgvuldig heeft gehandeld en nog handelt jegens eiseres. Dat de website www.weginfo.nl in de eerste plaats bestemd is voor afnemers van TIC, waaronder eiseres, en niet dient als informatieforum voor weggebruikers kan, wat hiervan ook zij, niet afdoen aan deze conclusie. Hetzelfde geldt voor het betoog van gedaagde dat de op de website www.vanAnaarBeter.nl aangeboden SMS-service op andere informatie betrekking heeft dan de SMS-service van eiseres.
4.8. De vordering van eiseres strekt ertoe gedaagde te verbieden actuele verkeersinformatie te verspreiden. De vordering omvat aldus elke wijze van verspreiding van die informatie. Niet is echter gebleken dat gedaagde op een andere wijze dan (rechtstreeks) via de website www.weginfo.nl en via een SMS-service die wordt aangeboden op de website www.vanAnaarBeter.nl verkeersinformatie als hier van belang onder de aandacht van weggebruikers brengt. De vordering komt dan ook slechts voor toewijzing in aanmerking voorzover het die activiteiten betreft. Hetgeen partijen overigens naar voren hebben gebracht behoeft, gelet op het voorgaande, thans geen (verdere) bespreking.
4.9. Nu gedaagde rechterlijke vonnissen pleegt na te komen en de procureur van gedaagde zulks ter zitting in relatie tot de onderhavige zaak nogmaals heeft bevestigd, zal de gevorderde dwangsom worden afgewezen.
4.10. Gedaagde zal, als de hoofdzakelijk in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding.
5. De beslissing
De voorzieningenrechter:
Veroordeelt gedaagde om binnen twee dagen na betekening van dit vonnis de verspreiding van actuele verkeersinformatie - zoals gedefinieerd in paragraaf 2 van het document "Informatie voor afnemers van TIC-Nederland - via de websites www.weginfo.nl en via de SMS-service zoals die wordt aangeboden op de website www.vanAnaarBeter.nl te beëindigen en beëindigd te houden.
Veroordeelt gedaagde in de kosten van dit geding, tot dusverre aan de zijde van eiseres begroot op € 989,16, waarvan € 205,-- aan griffierecht en € 81,16 aan dagvaardingskosten.
Verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad.
Wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr. R.J. Paris en uitgesproken ter openbare zitting van 4 augustus 2003 in tegenwoordigheid van de griffier.
JB
5
KG 03/625