Uitspraak
RECHTBANK ’S-GRAVENHAGE
Sector Strafrecht
Meervoudige strafkamer
Parketnummer 09/925239-09
Datum uitspraak: 2 april 2010
Tegenspraak
(Promis)
De rechtbank ’s-Gravenhage heeft op de grondslag van de tenlastelegging en naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting het navolgende vonnis gewezen in de zaak van de officier van justitie tegen de verdachte:
[verdachte],
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985,
adres: [adres]
1. Het onderzoek ter terechtzitting
Het onderzoek is gehouden ter terechtzitting van 22 maart 2010.
De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie mr. Y.H.M de Groot en van hetgeen door de raadsvrouw van verdachte, mr. E.J. Huisman, advocaat te ’s-Gravenhage, en door de verdachte naar voren is gebracht.
2. De tenlastelegging
Aan de verdachte is ten laste gelegd dat:
1. hij op of omstreeks 12 en/of 13 maart 2009 te 's-Gravenhage leerkrachten en/of leerlingen van het Maerlant College, althans een of meer perso(o)n(en) aanwezig op het Maerlant College heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht, althans met zware mishandeling, immers heeft verdachte opzettelijk dreigend (via een computer)op een openbare website (www.4chan.org) de volgende tekst geplaatst:"Tomorrow I'll go en kill some peeps from my old school, the Maerlant college in The Hague" (= morgen zal ik een aantal mensen van mijn oude school, het Maerlant college in Den Haag doden/vermoorden), althans woorden van gelijke dreigende aard en strekking;
art 285 lid 1 Wetboek van Strafrecht
2. hij op een of meer tijdstippen in de periode van 01 februari 2009 tot en met 13 maart 2009 te 's-Gravenhage opzettelijk en wederrechtelijk in een of meer geautomatiseerde werken, te weten een computer en/of router en/of een (beveiligde) draadloze internetverbinding (van de provider Planet/KPN toebehorende aan [X]), of in een deel daarvan, is binnengedrongen, waarbij hij de beveiliging heeft doorbroken, in elk geval de toegang heeft verworven door een technische ingreep, met behulp van een valse sleutel, te weten het onbevoegd gebruik maken van de code en/of het wachtwoord van die [X] en/of door het aannemen van een valse hoedanigheid;
art 138a lid 1 ahf/ond a Wetboek van Strafrecht
art 138a lid 1 ahf/ond b Wetboek van Strafrecht
art 138a lid 1 ahf/ond c Wetboek van Strafrecht
art 138a lid 1 ahf/ond d Wetboek van Strafrecht
3. Het bewijs
3.1 Het standpunt van de officier van justitie
De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte leerkrachten en leerlingen van het Maerlant College te Den Haag met de dood heeft bedreigd door op een website op internet het bericht te plaatsen dat hij enkele personen van het Maerlant College zou doden en voorts dat hij zonder toestemming gebruik heeft gemaakt van de router en/of de beveiligde draadloze internetverbinding van zijn buurvrouw.
De officier van justitie heeft gevorderd dat de rechtbank wettig en overtuigend bewezen zal verklaren dat verdachte de feiten 1 en 2 heeft begaan.
3.2 Het standpunt van de verdediging
De raadsvrouw heeft aangevoerd dat verdachte genoemde leerlingen en leerkrachten van het Maerlant College niet wilde bedreigen noch bewust de aanmerkelijk kans heeft aanvaard dat leerlingen of leerkrachten van het Maerlant College op de hoogte zouden geraken van (de inhoud van) genoemd bericht en zich daardoor bedreigd zouden voelen. Zij heeft daartoe aangevoerd dat verdachte enkel de bezoekers van een subforum van de site www.4chain.org wilde shockeren. Op die website worden immers uitsluitend misplaatste grappen gepost. De kans dat leerlingen of leerkrachten van het Maerlant College het bericht zouden kunnen lezen, is volgens de verdediging praktisch nihil, gelet op het grote aantal berichten dat per etmaal op genoemde website worden geplaatst en de snelheid waarmee die berichten weer van het forum verdwijnen. Daarbij zouden ook het tijdstip van plaatsing (in de vroege ochtenduren, Nederlandse tijd) en het aantal Nederlandse bezoekers van de website moeten worden verdisconteerd.
Ten aanzien van feit 2 heeft de raadsvrouw eveneens vrijspraak bepleit. Zij heeft daartoe aangevoerd dat een router en een beveiligde internetverbinding geen ‘geautomatiseerd werk’ in de zin van art. 80sexies van het Wetboek van Strafrecht zijn.
3.3 De beoordeling van de tenlastelegging1
De rechtbank gaat op grond van de stukken van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting uit van de volgende feiten en omstandigheden.
Op vrijdag 13 maart 2009 omstreeks 15.20 uur is via het The Hague Hospitality Center van de gemeente Den Haag een e-mailbericht binnengekomen bij de politie Haaglanden met daarin de mededeling dat een burger van de Verenigde Staten genaamd [naam] op de website www.4chan.org een bericht had gelezen met, onder meer, de navolgende tekst:2
“Tomorrow I’ll go and kill some peeps from my old school, the Maerlant college in The Hague. I have made arrangements already in the school, so I will be able to make a good getaway. I parked two vehicles next to both of the exits and have been studying the building plans.”
“it will be all over the news soon :)”
“post ending on 13 will decide which people I will kill (as in only niggers/girls/blonds/guys/hot/ugly/etc)”3
(vertaald: Morgen zal ik een aantal personen van mijn oude school, het Maerlant College in Den Haag doden. Ik heb in de school al voorbereidingen getroffen, zodat ik in staat ben te vluchten. Ik heb twee voertuigen in de buurt van beide uitgangen geparkeerd en ik heb de plattegrond van het gebouw bestudeerd.)
(vertaald: het zal snel op het nieuws zijn, gevolgd door een smiley-teken)
(vertaald: het bericht eindigend op 13 zal beslissen welke personen ik zal doden (als in alleen negers/meisjes/blondines/jongens/lekker/lelijk/etc))
Naar aanleiding van dit bericht is door de politie een opsporingsonderzoek ingesteld en heeft de politie direct het Maerlant College onopvallend beveiligd met politie-eenheden. Nadat iedereen de school had verlaten, is de beveiliging rond 17:00 uur opgeheven.4
Op zaterdagmiddag 14 maart 2009 heeft de politie [rector], rector van het Maerlant College, van het bericht op de hoogte gebracht.5
Op vrijdagavond 13 maart werd in reactie op een aan KPN gerichte vordering het IP-adres van de computer bekend vanwaar het bericht was verstuurd. Het betrof een IP-adres op naam van mevr. [X], wonende aan de [adres].6
[X] heeft die avond rond 23.00 uur aan de politie verklaard gebruik te maken van een beveiligde draadloze internetverbinding met een router van het merk Speedtouch 51EB02 7. [X] en haar vriend hebben de beveiligingscode verder aan niemand verstrekt.8 [X] heeft voorts verklaard niets te weten van het op www.4chan.org geplaatste bericht.9
In de onder [X] in beslag genomen router werden vijf zogeheten mac-adressen aangetroffen. Twee van de mac-adressen bleken te behoren bij de laptop en desktopcomputer van [X].10 De drie overige mac-adressen konden echter niet aan deze hardware worden gekoppeld.11
Uit nader onderzoek is vervolgens gebleken dat een oud-leerling van het Maerlant College, genaamd [Z], binnen het bereik van de router van [X] woonde.12 In diens woning is na binnentreden op zondag 15 maart omstreeks 11.25 uur geen voor internetgebruik geschikte computer, maar wel een X-BOX spelcomputer aangetroffen. Daarnaast lag een briefje, waarop met pen stond geschreven: Speedtouch 51EB02, [gegevens].13 Het gaat hier om de gegevens van de in de woning van [X] aangetroffen router.14
Hiernaar gevraagd heeft [Z] verklaard dat hij het briefje met de gegevens van zijn buurvrouw [Y] had gekregen. Hij had deze gegevens ook al eerder van zijn buurman [verdachte] gekregen omdat zijn eigen internetverbinding wel eens slecht was.15
Op zondag 15 maart 2009 omstreeks 11.41 uur is de politie in de woning van verdachte aan de [adres] binnengetreden, waar verdachte is aangehouden.16 In de woning is onder meer een computer van het merk Apple, type iBook, in beslag genomen.17 Verdachte heeft zowel bij de politie als tijdens het onderzoek ter terechtzitting verklaard dat hij het bericht op de website www.4chan.org heeft geplaatst en dat hij hiervoor de internetverbinding van zijn buurvrouw heeft gebruikt.18 Deze bekennende verklaring vindt steun in andere bewijsmiddelen: het mac-adres van zijn iBook is aangetroffen in de router van [X]..19 Op de computer van verdachte bleek een tijdelijk bestand te staan met de inhoud van het geplaatste bericht.20
Voor een strafbare bedreiging met een misdrijf tegen het leven gericht is ten eerste vereist dat de uitlatingen van de verdachte van dien aard waren en onder zodanige omstandigheden zijn gedaan dat bij degenen tot wie zij zijn gericht, de redelijke vrees kon ontstaan dat zij het leven zouden kunnen verliezen. Naar het oordeel van de rechtbank kunnen de woorden die verdachte in zijn posting heeft gebruikt op zichzelf een bedreiging met enig misdrijf tegen het leven jegens leerlingen en/of leerkrachten van het Maerlant College opleveren. Zo heeft de rector van het Maerlant College in zijn aangifte verklaard dat men zich aldaar bedreigd voelde.21
Ten tweede is voor een strafbare bedreiging echter vereist dat bij verdachte het (voorwaardelijk) opzet hierop gericht is geweest.
Verdachte heeft volgens eigen verklaring op vrijdag 13 maart 2009 vroeg in de ochtend, omstreeks 2.30 uur Nederlandse tijd, het bewuste bericht op het forum van www.4chan.org geplaatst nadat hij geïnspireerd was geraakt door twee eerdere berichten op dit forum met een soortgelijke strekking.
Verdachte heeft bij de politie verklaard dat “het de bedoeling van 4chan is om mensen te shockeren, het is een soort uitlaatklep van internet. Je kunt daar dingen neerzetten zonder consequenties. Het is allemaal fictieve bullshit die iedereen daar neerplempt.”22 Hij verkeerde in de veronderstelling dat hij een beter bericht dan de eerdere twee kon opstellen, aldus verdachte. Verdachte heeft voorts verklaard dat hij ten tijde van het plaatsen van het bericht niet heeft nagedacht over de mogelijke consequenties hiervan, zoals het veroorzaken van angst bij mensen.23 Dat zijn bericht op het moment van de plaatsing hiervan aansloot bij de actualiteit, maakt dit volgens verdachte niet anders. Verdachte heeft hieromtrent verklaard: “ik vind het typisch iets van 4chan, omdat ze vaak inspringen op de actualiteit. Het zijn typisch 4chan geintjes. Smakeloos, maar wel geintjes. Als er iets groots of erg gebeurt dan springt 4chan hierop in. In ieder geval dingen die niet serieus genomen moeten worden.”24
De rechtbank stelt vast dat op het forum van de website www.4chan.org inderdaad een waarschuwingstekst staat. In deze tekst wordt gesteld dat: “The stories and information posted here are artistic works of fiction and falsehood. Only a fool would take anything posted here as a fact”.25
De rechtbank is van oordeel dat uit de specifieke omstandigheden waaronder dit bericht is geplaatst niet kan worden afgeleid dat verdachte bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat bij leerlingen en/of leerkrachten van het Maerlant College de redelijke vrees kon ontstaan dat zij bang zouden moeten zijn voor hun leven. Redengevend daarvoor is ten eerste de context van de 4chan-website, zoals hiervoor overwogen, inclusief de daarop geplaatste waarschuwing. De verklaringen van verdachte over het karakter van de website en het betreffende forum waarop dergelijke berichten als een soort spel geplaatst worden zijn daarmee in overeenstemming. Gelet op het voorgaande zal de rechtbank verdachte dan ook vrijspreken van het onder 1 tenlastegelegde feit.
De rechtbank merkt nog wel op dat, anders dan de verdediging heeft gesteld, het aantal leerlingen van het Maerlant College dat de posting heeft kunnen lezen – dat aantal zou vrijwel nul geweest zijn – bij de beoordeling van de vraag of sprake is geweest van voorwaardelijk opzet niet van doorslaggevend belang is. Er bestaat immers eveneens de mogelijkheid van indirecte bedreiging, een mogelijkheid die zich daadwerkelijk gerealiseerd heeft.
Van groter belang is echter het volgende. De consequenties van het handelen van verdachte zijn ernstig geweest. Twee dagen voordat verdachte het bericht plaatste, had een schietpartij op een school in het Duitse Winnenden plaatsgevonden. De dader schoot daarbij 16 mensen dood en beroofde daarna zichzelf van het leven. Nadat het bericht van verdachte bij de politie was binnengekomen, is men, het drama in Winnenden indachtig, in allerijl op zoek gegaan naar degene die dit bericht had geplaatst en is de school direct beveiligd. [X] is laat in de avond geconfronteerd met een politiemacht die haar aanvankelijk als verdachte vragen heeft gesteld over de bedreiging van leerlingen en leerkrachten van een school. [Z] is op verdenking van deze bedreiging aangehouden en in verzekering gesteld. Dat het door verdachte geplaatste bericht de nodige impact op diverse personen heeft gehad, nog afgezien van de inspanningen zoals door de politie betracht, moge duidelijk zijn.
Dat verdachte ter terechtzitting blijk heeft gegeven van besef wat zijn bericht heeft veroorzaakt en reeds eerder op eigen initiatief zijn excuses heeft aangeboden aan alle betrokkenen, beschouwt de rechtbank als positief.
Wat betreft het onder 2 ten laste gelegde ziet de rechtbank zich allereerst gesteld voor de vraag welk belang artikel 138a, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht beoogt te beschermen. De rechtbank overweegt hieromtrent het volgende.
De wetgever heeft, zoals uit de wetsgeschiedenis blijkt, met artikel 138a, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht (‘computervredebreuk’) diegene willen beschermen “die blijkens feitelijke beveiliging heeft duidelijk gemaakt dat hij zijn gegevens heeft willen afschermen tegen nieuwsgierige blikken”.26
De rechtbank stelt vast dat verdachte door gebruik te maken van de draadloze internetverbinding van [X] (zoals hij verklaard heeft te hebben gedaan) toegang heeft gehad tot haar router, maar niet tot (een van) haar computer(s). Verdachte had aldus geen toegang tot beveiligde gegevens van [X]. Die bevonden zich immers op haar computer en niet op haar router. Gelet hierop is de rechtbank van oordeel dat bij het gebruik maken van een (al dan niet beveiligde) internetverbinding van een ander, waar het aan verdachte verweten handelen op neerkomt, die persoon niet in enig door artikel 138a, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht beschermd belang wordt geschaad. Dit gedrag moge maatschappelijk ongewenst zijn in zoverre dat derden gratis ‘meeliften’ op een gewoonlijk betaalde internetverbinding die daarmee als regel aan bandbreedte verliest, strafrechtelijk relevant is het niet. De rechtbank zal verdachte daarom eveneens vrijspreken van het onder 2 ten laste gelegde feit.
De vraag of een router een geautomatiseerd werk is in de zin van art. 80sexies van het Wetboek van Strafrecht, die door de officier van justitie in bevestigende en door de verdediging in ontkennende zin is beantwoord, behoeft na het voorgaande geen bespreking meer.
11. De beslissing
De rechtbank,
verklaart niet wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte de onder 1 en 2 tenlastegelegde feiten heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.
Dit vonnis is gewezen door
mrs. E. Rabbie, voorzitter,
M.C. Bruining en E.C.M. Bouman, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. A.J. van Zelst, griffier,
en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank van 2 april 2010.
Mrs. Rabbie en Bouman zijn buiten staat dit vonnis te ondertekenen.
1 Wanneer hierna wordt verwezen naar een proces-verbaal, wordt - tenzij anders vermeld - bedoeld een bundel ambtsedige processen-verbaal, opgemaakt in de wettelijke vorm door daartoe bevoegde opsporingsambtenaren, nummer PL1509/2009/1023, doorlopend genummerd 1 t/m 118 .
2 Relaas proces-verbaal, p. 1.
3 Schermafdruk van het bericht op www.4chan.org, p. 60.
4 Relaas proces-verbaal, p. 2; Proces-verbaal van aangifte, p. 68.
5 Proces-verbaal van aangifte, [rector], p. 68.
6 Relaas proces-verbaal, p. 2.
7 Relaas proces-verbaal, p. 3.
8 Proces-verbaal van aangifte, [X], p. 13.
9 Proces-verbaal van verhoor verdachte, [X], p. 10.
10 Relaas proces-verbaal, p. 3 en 80.
11 Relaas proces-verbaal, p. 3.
12 Relaas proces-verbaal, p. 3.
13 Scan van het aangetroffen briefje, p. 57.
14 Relaas proces-verbaal, p. 4.
15 Proces-verbaal van verhoor verdachte [Z], p. 50.
16 Proces-verbaal aanhouding verdachte , p. 19.
17 Proces-verbaal (binnentreden woning), p. 17.
18 Proces-verbaal (verhoor ter inverzekeringstelling) verdachte, p. 22.
19 Schermafdruk Speedtouch-connectie met laptop van [verdachte], p. 94.
20 Afdruk inhoud bestand, p. 105.
21 Proces-verbaal, p. 68.
22 Proces-verbaal van verhoor verdachte, p. 30.
23 Proces-verbaal van verhoor verdachte, p. 37.
24 Proces-verbaal van verhoor verdachte, p. 37.
25 Schermafdruk van het forum van www.4chan.org, proces-verbaal, p. 65.
26 Memorie van Toelichting, TK 1989/90, 21511, nr. 3, p. 15.