Uitspraak
ARRONDISSEMENTSRECHTBANK TE 'S-HERTOGENBOSCH
VONNIS IN KORT GEDING
Zaaknummer : 63030 / KG ZA 01-159,
Datum uitspraak: 10 april 2001
Vonnis in kort geding van de president van de arrondissementsrechtbank te ´s-Hertogenbosch, gewezen in de zaak van:
[naam]
wonende te [woonplaats],
eiseres bij exploot van dagvaarding d.d. 7 maart 2001,
procureur: mr. J.E. Lenglet,
advocaat: mr. J.E. Wintjes, te Amsterdam,
tegen:
De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DIJKOS B.V.,
gevestigd en kantoorhoudende te [plaats],
gedaagde bij genoemd exploot,
advocaat: mr. F.G.M.M. Alsters.
Partijen zullen hierna worden aangeduid als: eiseres en gedaagde.
1. De procedure
Eiseres heeft in kort geding gesteld en gevorderd zoals hierna verkort is weergegeven. De raadsman van eiseres heeft ter terechtzitting op 23 maart 2001 een akte houdende rectificatie ingediend en de vordering toegelicht, mede aan de hand van producties, meegebrachte en getoonde zaken, en overgelegde pleitnotities.
De raadsvrouwe van gedaagde heeft verweer gevoerd, mede aan de hand van producties, meegebrachte en getoonde zaken en overgelegde pleitnotities.
Na gevoerd debat hebben de raadslieden de processtukken overgelegd voor vonnis.
2. Vaststaande feiten
2.1. Eiseres is een ontwerpster van lampen en verlichtingsornamenten. Haar ontwerpen worden op kleine schaal in eigen atelier vervaardigd. Zij heeft onder meer een serie lampen ontworpen en in de handel gebracht onder de naam Hollywood. Deze serie bestaat uit een hanglampen, wandlampen, een plafonnière, tafelmodel en staande lampen. Van deze typen bestaan meerdere uitvoeringen wat betreft materiaal en grootte.
De lampen uit de Hollywoodserie zijn meermalen beschreven en afgebeeld in luxe woontijdschriften. Hun gemeenschappelijk kenmerk is een dicht in metaal uitgevoerd wirwar van takken en fijne twijgjes dat de eigenlijke lampen omgeeft.
2.2. Gedaagde is een constructie- en lasbedrijf dat (met name) siersmeedwerk en metalen woondecoratie-elementen vervaardigt. Gedaagde brengt, voor zover in deze zaak van belang, de volgende lampen in de handel:
a. Ferrara 01 b. Ferrara 02 c. Ferrara 03
d. Modena 02 e. Modena 03 f. Modena 04.
Bovengenoemde lampen zijn gemaakt van grillig gebogen ijzeren elementen die aan takken of twijgen doen denken, die de eigenlijke lampen omgeven. Het ijzer is aan een corrosieproces onderworpen, hetgeen alle lampen een roestbruin uiterlijk geeft.
3. Het geschil
3.1. In dit kort geding vordert eiseres, kort weergegeven, dat bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, gedaagde
(i) wordt bevolen met onmiddellijke ingang te staken en gestaakt te houden iedere inbreuk op de aan eiseres toekomende auteursrechten betreffende de serie Hollywoodlampen, met name door middel van verveelvoudiging en openbaarmaking van die lampen, daaronder mede begrepen iedere vervaardiging, in- en uitvoer, verkoop, aanbieding ten verkoop, ieder tentoonstellen, gebruik of in voorraad houden van nabootsingen van die Hollywoodlampen, op straffe van een dwangsom van f.10.000 per overtreding alsmede per dag waarop een overtreding voortduurt of - naar keuze van eiseres - per product waarmee een overtreding wordt begaan;
(ii) wordt bevolen binnen 14 dagen na betekening van het vonnis aan de advocaat van eiseres een schriftelijke, door een registeraccountant gecertificeerde en door alle relevante bescheiden gestaafde, opgave te verstrekken van:
a. de totale hoeveelheid door haar geproduceerde en/of bestelde inbreukmakende lampen;
b. de totale hoeveelheid door haar in het verkeer gebrachte inbreukmakende lampen;
c. de door haar gehanteerde verkoopprijs;
d. de totale hoeveelheid bij haar in voorraad zijnde inbreukmakende lampen;
e. het totale bedrag van de door haar als gevolg van de levering van de inbreukmakende lampen genoten winst;
f. de namen en adressen van alle bij de verhandeling en productie van de inbreukmakende lampen betrokken (rechts)personen, daaronder de namen van leveranciers en/of producenten;
g. de datum waarop de inbreukmakende activiteiten een aanvang hebben genomen;
één en ander op straffe van een dwangsom van f.10.000 per dag waarop gedaagde geheel of gedeeltelijk in gebreken blijft aan (enig onderdeel van) dit bevel te voldoen;
(iii) wordt bevolen binnen twee dagen na betekening van dit vonnis al haar afnemers en agenten schriftelijk te verzoeken onmiddellijk de inbreukmakende lampen uit de verkoop te nemen en deze uiterlijk tien dagen daarna aan gedaagde te retourneren tegen vergoeding van inkoopprijs en de transportkosten, en de raadsman van eiseres een kopie van deze schriftelijke verzoeken te doen toekomen, op straffe van een dwangsom van betaling aan eiseres van een onmiddellijk opeisbare dwangsom van f.10.000 per dag van niet-naleving van dit bevel;
(iv) wordt veroordeeld om binnen veertien dagen na betekening van dit vonnis de totale bij gedaagde in bezit zijnde voorraad inbreukmakende lampen te vernietigen en aan de advocaat van eiseres een door een deurwaarder opgemaakte verklaring daarvan af te geven, op straffe van een dwangsom van f.10.000 per dag of - naar keuze van eiseres - per product waarmee gedaagde in gebreke blijft aan (enig onderdeel van) dit bevel te voldoen;
(v) wordt veroordeeld tot betaling aan eiseres van een voorschot ad f.25.000 op de door gedaagde te vergoeden schade, althans een in goede justitie te bepalen bedrag;
(vi) wordt veroordeeld in de kosten van dit geding.
3.2. Eiseres stelt ter onderbouwing van haar vordering dat de lampen uit de Hollywoodserie werken zijn in de zin van art. 10, lid 1, sub 11 Auteurswet-1912, waarvan zij als de maker heeft te gelden. Door gedaagde worden lampen in het verkeer gebracht die getrouwe nabootsingen zijn in gewijzigde vorm, zoals bedoeld in art. 13 Aw., van de lampen uit de Hollywoodserie, waarvoor eiseres geen toestemming heeft gegeven. Doordat aldus inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht van eiseres, geven de artt. 27, 27a en 28 Aw. haar de bevoegdheid om de hiervoor omschreven vorderingen in te stellen. Zij stelt dat gedaagde, door het op de markt brengen van goedkope, vermoedelijk in grote series vervaardigde nabootsingen, afbreuk doet aan het exclusieve karakter van de lampen uit de Hollywoodserie, waardoor zij schade lijdt.
3.3. Voorts heeft eiseres - kennelijk subsidiair - gesteld dat gedaagde zich jegens haar op deze wijze ook meer in het algemeen onrechtmatig heeft gedragen.
3.4. Gedaagde heeft tegen de vorderingen verweer gevoerd, dat, kort weergegeven, neerkomt op de volgende punten:
a. de dagvaarding is onvoldoende specifiek in de aanduiding welke van gedaagdes lampen inbreuk maken op welke lampen van eiseres, nu in de dagvaarding slechts wordt gesproken van de "Hollywood-serie". De dagvaarding dient derhalve wegens onbepaaldheid en onbegrijpelijk nietig verklaard te worden, te meer nu die onbepaaldheid en onbegrijpelijkheid gedaagde heeft geschaad in haar mogelijkheid van een goede verdediging.
Voor zover de dagvaarding niet nietig wordt geoordeeld, is er geen sprake van inbreuk op het auteursrecht van eiseres:
b. omdat het werk niet onder de bescherming van het auteursrecht is te brengen, nu het zich niet uitstrekt tot het materiaal waarvan de lampen zijn vervaardigd, en evenmin tot de buis- en/of bolvormige elementen waarvan eiseres stelt dat zij kenmerkend zijn voor de serie Hollywood;
c. omdat het auteursrecht van eiseres zich niet uitstrekt tot de stijl, waarvan eiseres zelf stelt dat die karakteristiek is voor de lampen uit de Hollywoodserie en die zij aanduidt met haar "persoonlijke stijl";
d. omdat de door gedaagde vervaardigde, en in dit geding blijkbaar aan de orde zijnde, lampen van de modellen Ferrara 01, 02 en 03 en Modena 02, 03 en 04, zodanig afwijken van eiseresses Hollywoodlampen, dat er geen sprake is van verveelvoudiging dan wel nabootsing van laatstgenoemde lampen.
4. Beoordeling van het geschil
Ten aanzien van het verweer onder a:
4.1. Aan gedaagde kan worden toegegeven dat de dagvaarding op zichzelf beschouwd geen toonbeeld is van helderheid, en zelfs zodanig dat zij wellicht als nietig beschouwd zou kunnen worden wanneer de gedaagde daadwerkelijk buiten staat was gebleken haar verdediging adequaat gestalte te geven. Echter, uit de door gedaagde overgelegde producties en op grond van het feit dat gedaagde ter terechtzitting exemplaren van juist die lampen uit haar assortiment toonde die volgens eiseres inbreuk maakten op de exemplaren van haar Hollywoodserie, is voorshands af te leiden dat gedaagde haar verdediging naar behoren heeft kunnen voorbereiden. Daarbij verdient opmerking, dat partijen het er ter zitting over eens waren dat de daar door gedaagde getoonde lampen juist die modellen waren die naar de mening van eiseres bij uitsluiting onderwerp horen te zijn van dit geding. Het verweer van gedaagde faalt derhalve.
Ten aanzien van het verweer onder b:
4.2. Gedaagde heeft dit verweer toegelicht met de stelling dat auteursrecht op materiaal niet mogelijk is en de bolvorm bij lampen in het algemeen al zeer gebruikelijk is. Het werk van eiseres bevat geen oorspronkelijk elementen en de bijzondere vorm van de takkenbos is een natuurgetrouwe nabootsing van een boom in de natuur.
4.3. Dit verweer treft geen doel. Om voor bescherming op grond van het auteursrecht in aanmerking te komen moet het gaan om een werk dat een eigen, persoonlijk karakter bezit en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Die eis houdt evenwel niet in dat alle elementen en/of onderdelen van het werk oorspronkelijk moeten zijn. Het gaat om de totaalindruk ervan en naar het voorlopig oordeel van de president voldoen de lampen, waarover het hier gaat, aan die eis en zijn derhalve werken - van toegepaste kunst - die onder de bescherming van de auteurswet vallen.
Ten aanzien van het verweer onder c:
4.4. Het uitgangspunt dat het Nederlandse auteursrecht geen stijlbescherming biedt, is juist. De raadsvrouwe van gedaagde stelt in haar pleitnotities onder punt 13 en 14 dat de vormgeving die eiseres bij de in het geding zijnde lampen hanteert, een uiting is van een bepaalde, algemeen bekende stijl. Deze stijl komt men veelvuldig tegen in de markt. (14) De genoemde stijlelementen mogen door derden worden toegepast, en wórden sinds jaar en dag ook door menigeen toegepast in hun ontwerpen (waaronder eiseres). Aldus gedaagde.
Gedaagde heeft echter voor haar stelling dat lampen met een takkenbosachtig voorkomen, zoals door eiseres vervaardigd, tot een enigszins wijd verbreide stijl zouden horen, geen enkel bewijs aangedragen.
4.5. Ter terechtzitting is voorts uit de pleidooien van partijen, de overgelegde producties en de getoonde exemplaren van lampen van eiseres en gedaagde, en uit het gevoerde debat, duidelijk geworden dat het geschil zich niet richt op bescherming van de stijl die eiseres als haar "persoonlijke handtekening" beschouwt. De zaak spitst zich toe op het al dan niet inbreukmakend karakter van specifieke lampmodellen die gedaagde in het verkeer brengt, ten opzichte van nauwkeurig aangeduide modellen uit de Hollywoodserie van eiseres. Deze modellen zijn zowel door eiseres als gedaagde in hun respectievelijke pleitnotities, ondersteund met producties, afzonderlijk besproken.
Het verweer moet derhalve worden verworpen.
Ten aanzien van het verweer onder d:
4.6. In haar pleitnotities (nr. 19) geeft de raadsvrouwe van gedaagde zelf aan dat de mogelijk corresponderende modellen van eiseres en gedaagde afzonderlijk dan wel paarsgewijs moeten worden vergeleken. Een dergelijke vergelijking van de concrete modellen, waarbij steeds een model uit het assortiment van gedaagde wordt gesteld tegenover een exemplaar uit de Hollywoodserie van eiseres, dient gemaakt te worden op basis van de totaalindruk. Op dit punt wijst de president de uitwerking zoals weergegeven in de pleitnotities van mr. Alsters af, aangezien die uitwerking gebaseerd is op het benadrukken van de verschillen. Een zodanige "atomisering" van de te vergelijken objecten verdraagt zich niet met de benadering via de totaalindruk die bepalend is voor de vraag of sprake is van nabootsing zoals bedoeld in art. 13 Aw.
4.7. In het navolgende zal worden onderzocht of, op basis van de totaalindruk, een specifiek model uit het assortiment van gedaagde voorshands te beschouwen is als een nabootsing van een bepaald model uit de Hollywoodserie van eiseres. Daarbij verdient opmerking dat ter zitting tussen partijen eensgezindheid bestond over het feit dat onderstaande paren de voor dit geding relevante te vergelijken tweetallen vormen, en dat eiseres geen andere gevallen van inbreuk op haar modellen heeft gesteld.
4.8. Naar het voorlopig oordeel van de president is, op basis van de door partijen overgelegde producties en met inachtneming van de ter zitting getoonde exemplaren van lampen van zowel gedaagde als eiseres op grond van de telkens bestaande totaalindruk een zodanige gelijkenis te constateren dat sprake is van nabootsing ten aanzien van de volgende werken:
- gedaagdes model Ferrara 01 en het HF-model van eiseres (standing light, zie eiseresses productie 1, pag. 19, rechtsonder, en pag. 20);
- gedaagdes model Ferrara 02 en het HCC-model van eiseres (hanging concial lamp, zie eiseresses productie 1, pag. 17, linksboven en boven midden);
- gedaagdes model Ferrara 03 en het HT-model van eiseres (table lamp, zie eiseresses productie 1, laatste pag., onder);
- gedaagdes model Modena 02 en het HW-model van eiseres (wall light, zie eiseresses productie 1, pag. 19, linksboven en boven midden);
- gedaagdes model Modena 03 en het HCCH-model van eiseres (hanging round lamp, zie eiseresses productie 1, pag. 17, linksmidden, en pag. 18);
- gedaagdes model Modena 04 en het HP-model van eiseres (ceiling light, zie eiseresses productie 1, pag. 19, rechts midden).
4.9. Voor deze totaalindruk is kenmerkend de takkenbosachtige vormgeving door een samenstel van draadachtige elementen die zich om een of meerdere lichtopwekkende voorwerpen (de eigenlijke lampen, zoals gloeilampen) buigen. Weliswaar zijn er verschillen waarneembaar tussen de werken van beide partijen ten gevolge van materiaal keuze en/of raffinement van de afwerking, doch die doen door het overheersende en in het oog springende karakter van de takkenbosvorm aan de gelijkenis niet af.
4.10. Gedaagde heeft weliswaar nog aangevoerd dat die gelijkenis op toeval berust en dat zij zelf haar eigen werken heeft ontworpen, doch die stelling, waarvan de bewijslast op gedaagde rust, heeft zij onvoldoende toegelicht om serieus te kunnen worden genomen.
4.11. Een en ander leidt tot het voorlopig oordeel van de president dat gedaagde met haar lampmodellen Ferrara 01, 02 en 03 en Modena 02, 03 en 04 inbreuk maakt op het auteursrecht dat eiseres toekomt ten aanzien van de door haar vervaardigde lampmodellen HF, HCC, HT, HW, HCCH en HP, zodat het verweer van gedaagde op dit punt faalt.
Ten aanzien van de vorderingen onder (i) tot en met (iv):
4.12. Nu de door eisers aan haar vorderingen ten grondslag gelegde inbreukmakende handelingen van gedaagde voorshands vaststaan, zullen deze vorderingen worden toegewezen. Aan de op te leggen dwangsommen zal evenwel een algemene matigingsbevoegdheid worden verbonden.
Ten aanzien van de vordering onder (v):
4.13. Deze vordering ziet op een veroordeling tot betaling van een geldsom, ten aanzien waarvan evenwel in kort geding terughoudendheid dient te worden betracht. Toewijzing kan slechts aan de orde komen als de eisende partij naar behoren feiten en omstandigheden heeft aangewezen die meebrengen dat een zodanige voorziening uit hoofde van onverwijlde spoed geboden is. Tevens zal op voorhand moeten worden aangenomen dat het buiten redelijke twijfel is dat de bodemrechter van oordeel zal zijn dat de wederpartij het thans toe te wijzen (voorschot)bedrag verschuldigd zal zijn.
Eiseres heeft echter geen enkel feit aangedragen waaruit bij benadering zou kunnen worden afgeleid in welke orde van grootte de schade als gevolg van het handelen van gedaagde zou liggen. Evenmin is aangegeven dat eiseres spoedeisend belang heeft bij de betaling van een voorschot, nog minder derhalve waarom eiseres het voor een vordering in kort geding vereiste spoedeisend belang aanwezig acht. Nu het gevorderde bedrag en het spoedeisend belang niet (voldoende) zijn onderbouwd, zal deze vordering in elk geval worden afgewezen.
Ten aanzien van de vordering onder (vi):
4.14. Gedaagde zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van deze procedure
5. De beslissing
De president:
1. beveelt gedaagde met onmiddellijke ingang te staken en gestaakt iedere vervaardiging, in- en uitvoer, verkoop, aanbieding ten verkoop, ieder tentoonstellen, gebruik of in voorraad houden van de lampmodellen Ferrara 01, Ferrara 02, Ferrara 03, Modena 02, Modena 03 en Modena 04, op straffe van een dwangsom van f. 10.000,00 per overtreding alsmede per dag waarop een overtreding voortduurt of - naar keuze van eiseres - per product waarmee een overtreding wordt begaan;
2. beveelt gedaagde binnen 14 dagen na betekening van het vonnis aan de advocaat van eiseres een schriftelijke, door een registeraccountant gecertificeerde en door alle relevante bescheiden gestaafde, opgave te verstrekken van:
a. de totale hoeveelheid door haar geproduceerde en/of bestelde lampen van de onder punt 1 van deze beslissing genoemde modellen;
b. de totale hoeveelheid door haar in het verkeer gebrachte lampen van de onder punt 1 van deze beslissing genoemde modellen;
c. de door haar gehanteerde verkoopprijs van die modellen;
d. het totaal aantal bij haar in voorraad zijnde exemplaren van die modellen;
e. het totale bedrag van de door haar als gevolg van de levering van die modellen genoten winst;
f. de namen en adressen van alle bij de verhandeling en productie van die modellen betrokken (rechts)personen, daaronder de namen van leveranciers en/of producenten;
g. de datum waarop de in dit vonnis omschreven inbreukmakende activiteiten een aanvang hebben genomen;
3. beveelt gedaagde binnen twee dagen na betekening van dit vonnis al haar afnemers en agenten schriftelijk te verzoeken onmiddellijk de exemplaren van de onder punt 1 van deze beslissing genoemde modellen uit de verkoop te nemen en deze uiterlijk tien dagen daarna aan gedaagde te retourneren tegen vergoeding van inkoopprijs en de transportkosten, en de raadsman van eiseres een kopie van deze schriftelijke verzoeken te doen toekomen;
4. beveelt gedaagde binnen veertien dagen na betekening van dit vonnis de totale bij gedaagde in bezit zijnde voorraad lampen van de onder punt 1 van deze beslissing genoemde modellen te vernietigen en aan de advocaat van eiseres een door een deurwaarder opgemaakte verklaring daarvan af te geven;
5. bepaalt dat gedaagde voor elke afzonderlijke overtreding van een van de onder punt 2 tot en met 4 genoemde bevelen en voor elke dag dat een afzonderlijke overtreding langer dan een dag voortduurt, voor elke dag een dwangsom verbeurt van f. 2.000,00;
6. alle genoemde dwangsommen (punt 1 tot en met 5) zijn vatbaar voor matiging door de rechter voor zover handhaving daarvan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan dit vonnis is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding;
7. veroordeelt gedaagde in de kosten van dit geding, aan de zijde van eiseres begroot op F.2.470,00;
8. verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;
9. wijst af, c.q. ontzegt het meer of anders gevorderde.
Dit vonnis is gewezen door mr.Strijbos, fungerend president, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 10 april 2001 in tegenwoordigheid van de griffier.