Uitspraak
vonnis
RECHTBANK UTRECHT
Sector handels- en familierecht
zaaknummer / rolnummer: 230910 / HA ZA 07-964
Vonnis van 12 maart 2008
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
CENTRUM BOA B.V.,
gevestigd te Utrecht,
eiseres,
procureur mr. H. Hooijer,
tegen
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
TNT EXPRESS NEDERLAND B.V.,
gevestigd te Houten,
gedaagde,
procureur mr. A. al Mansouri.
Partijen zullen hierna Centrum Boa en TNT genoemd worden.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het tussenvonnis van 18 juli 2007
- het proces-verbaal van comparitie van 12 november 2007
- de akte uitlating productie van Centrum Boa van 12 december 2007
- de antwoordakte van TNT van 9 januari 2008.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Centrum Boa is een reïntegratiebedrijf en multicultureel loopbaancentrum voor vrouwen en meisjes die (weer) aan het werk willen. TNT is een leverancier van koerier- en expressdiensten voor de zakelijke markt.
2.2. Op 22 december 2006 accepteert TNT een verzoek van Centrum Boa om een envelop op te halen op de [adres 1] en te bezorgen op de [adres 2]. De envelop bevatte volgens Centrum Boa een inschrijving voor een aanbestedingsprocedure. TNT zou de envelop ophalen tussen 11.00 uur en 12.00 uur en bezorgen tussen 12.59 uur en 13.25 uur, althans uiterlijk om 13.30 uur. Normaal gesproken kan de afstand tussen de [adres 1] en de [adres 2] (zonder dat tussenstops worden gemaakt) binnen een half uur worden afgelegd.
2.3. De koeriersdienst is uitgevoerd als een zogenaamde Super Sprinter Service van TNT. Op de website van TNT en in de folder van TNT (overgelegd bij dagvaarding als productie 2 en 3) is over deze service, voor zover hier van belang, het navolgende vermeld:
(…)
Of het nu afleveren is met de grootst mogelijke spoed, binnen enkele uren of “slechts” op dezelfde dag; Sprinters rijden altijd de beste tijd voor u. U kiest de tijdsduur en wij bieden u de juiste oplossing, tegen de juiste prijs.
(…)
Super Sprinter: Een supersnelle service die het u ook nog eens supermakkelijk maakt. Onze Super Sprinter koeriers rijden 24 uur per dag, 7 dagen per week. Zij halen de zending bij u op en leveren op het gewenste adres en vóór of op het met u overeengekomen tijdstip af.
(…)
Snelheid Super Sprinter: zo snel mogelijk
(…)
2.4. De koerier van TNT heeft niet voor 13.30 uur, maar om 16.00 uur de envelop bij het bestemmingsadres afgeleverd. Op dat moment was bij het afleveradres te [adres 2] echter niemand meer aanwezig om de envelop in ontvangst te nemen. De inschrijving van Centrum Boa is bij de aanbestedingsprocedure niet meegenomen.
3. Het geschil
3.1. Centrum Boa vordert - samengevat - een verklaring voor recht dat TNT is tekortgeschoten in haar contractuele verplichtingen jegens Centrum Boa en derhalve aansprakelijk is voor de door Centrum Boa geleden schade, nader op te maken bij staat, met veroordeling van TNT in de kosten van het geding, buitengerechtelijke incassokosten en nakosten. Ter comparitie heeft Centrum Boa toegelicht dat zij met “aansprakelijk” bedoelt “volledig aansprakelijk, dat wil zeggen zonder dat nog een beroep mogelijk is op een exoneratieclausule”.
3.2. TNT voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4. De beoordeling
4.1. Centrum Boa legt de overeenkomst van opdracht aan haar vordering ten grondslag. Zij stelt dat zij TNT expliciet heeft opgedragen tijdig de envelop te bezorgen en dat TNT tekortgeschoten is in de nakoming van haar verplichting tot tijdige bezorging. TNT is verplicht de schade te vergoeden die Centrum Boa daardoor heeft geleden. In de te laat bezorgde envelop zat een inschrijving voor een aanbestedingsproject van de gemeente Hilversum en Weesp. Het project had een waarde van EUR 400.000,--, waarop een winst van EUR 40.000,-- behaald had kunnen worden, terwijl de voorbereidingskosten en het bedrag aan vaste lasten dat uit het project voldaan had kunnen worden EUR 220.000,00 bedraagt. Door de te late bezorging is Centrum Boa de kans ontnomen mee te kunnen doen aan de aanbesteding.
4.2. TNT heeft niet betwist dat zij is tekortgeschoten in haar verplichting de envelop zonder vertraging te vervoeren en daarom aansprakelijk is jegens Centrum Boa. TNT beroept zich er echter op dat haar aansprakelijkheid beperkt is op grond van artikel 8:1105 BW tot een bedrag van EUR 3,40 per kilogram. Centrum Boa heeft zich aanvankelijk op het standpunt gesteld dat boek 8 BW niet van toepassing is op de onderhavige overeenkomst, omdat sprake zou zijn van een postzending door of in opdracht van de concessiehouder, zodat de Postwet van toepassing is. (Mede) omdat het aansprakelijkheidsregime van de Postwet identiek is aan dat van boek 8 BW, heeft Centrum Boa ter gelegenheid van de comparitie van partijen verklaard akkoord te gaan met de vaststelling dat sprake is van een vervoersovereenkomst en de bepalingen van boek 8 BW op de overeenkomst van toepassing zijn. Centrum Boa stelt dat TNT zich niet op de beperking van aansprakelijkheid van artikel 8:1105 BW kan beroepen, omdat er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van TNT in de zin van artikel 8:1108 BW.
4.3. Ter comparitie heeft Centrum Boa verder nog gesteld dat tijdige bezorging door TNT is gegarandeerd en dat deze garantie in de weg staat aan het beroep van TNT op de beperking van de aansprakelijkheid. In de ochtend van 22 december 2006 is telefonisch namens TNT gezegd dat het mogelijk was tijdig te bezorgen. De garantie blijkt volgens Centrum Boa ook uit de reclamefolder van TNT. TNT erkent dat telefonisch is aangevoerd dat op tijd bezorgd kon worden, maar betwist dat een garantie is afgegeven.
4.4. Naar het oordeel van de rechtbank kan uit de onder 2.3. van dit vonnis weergegeven tekst van de folder geen garantie worden afgeleid die aan een beroep op een beperking van aansprakelijkheid in de weg staat. Een expliciete garantie is in de folder immers niet opgenomen. Daarentegen wordt de bezorgsnelheid juist als “zo snel mogelijk” omschreven. De telefonische mededeling dat tijdig bezorgd kon worden, geeft weliswaar de verplichting van TNT uit de overeenkomst weer, maar is evenmin als een garantie te beschouwen in de zin zoals door Centrum Boa wordt betoogd.
4.5. Beoordeeld dient te worden of er in dit geval sprake is van doorbreking van de aansprakelijkheidsbeperking van de vervoerder op de voet van artikel 8:1108 BW. Daartoe is slechts plaats bij opzet of bij gedrag dat als roekeloos en met de wetenschap dat de schade er waarschijnlijk uit zou voortvloeien, moet worden aangemerkt. Van zodanig gedrag is sprake wanneer degene die zich aldus gedraagt het aan de gedraging verbonden gevaar kent en zich ervan bewust is dat de kans dat het gevaar zich zal verwezenlijken aanzienlijk groter is dan de kans dat dit niet zal gebeuren, maar zich desondanks niet van de gedraging laat weerhouden.
4.6. De rechtbank is van oordeel dat niet geconcludeerd kan worden dat er sprake is van opzet op het te laat bezorgen van de envelop. Centrum Boa stelt hiertoe slechts dat op het moment dat de zending bezorgd werd, het gevaar zich al verwezenlijkt had en de zending liefst 2½ uur te laat is bezorgd. Naar het oordeel van de rechtbank is het moment van bezorging echter niet maatgevend voor de vraag of opzettelijk (of bewust roekeloos) is gehandeld, maar een (eerder) moment waarop tijdige bezorging nog wél mogelijk was geweest.
4.7. Centrum Boa stelt voorts dat TNT bewust roekeloos heeft gehandeld. TNT heeft zelf berekend dat zij de envelop uiterlijk om 12.00 uur op zou moeten halen, maar kwam pas om 12.15 uur bij Centrum Boa. Zij wist dus dat de kans aanzienlijk was dat de envelop te laat bezorgd zou worden. TNT wist dat er door de kerstdrukte langer werd gedaan over de bezorging van zendingen. Centrum Boa heeft de chauffeur expliciet medegedeeld dat de envelop echt op tijd (voor 13.30 uur) te [adres 2] moest zijn. De chauffeur heeft de envelop echter niet tijdig bezorgd en bovendien, door zonder meer door te rijden zonder enige maatregel te nemen, Centrum Boa de kans ontnomen tijdig contact op te nemen met de aanbestedende partij. Volgens de website en folder van TNT is de essentie van de Super Sprinter service van TNT nu juist op tijd rijden. De chauffeur moet zich hebben gerealiseerd dat hij wel erg lang deed over een rit van een half uur. Dat TNT een chauffeur zonder tijdsbesef en zonder monitoring rond laat rijden, betekent per definitie dat de kans dat TNT op tijd bezorgt aanzienlijk kleiner is dan de kans dat te laat wordt bezorgd.
4.8. Met TNT is de rechtbank van oordeel dat voor de beantwoording van de vraag of sprake is van roekeloos gedrag, met de wetenschap dat de schade eruit zou voortvloeien, de wetenschap en het gedrag van de koerier moeten worden beoordeeld en niet de wetenschap en het gedrag van TNT als organisatie. Dit sluit echter niet uit dat bepaalde binnen TNT bekende feiten en omstandigheden ook bij de koerier bekend kunnen zijn.
4.9. Voor een succesvol beroep van Centrum Boa op roekeloosheid in de zin van artikel 8:1108 BW dient vast te komen staan dat de koerier het gevaar van vertraging kende en zich bewust was dat de kans dat vertraging - als gevolg van zijn gedrag - op zou treden aanzienlijk groter was dan de kans dat vertraging zou uitblijven. Tussen partijen is in geschil of de koerier om 12.00 uur of om 12.15 uur bij Centrum Boa aanwezig was. Het exacte tijdstip van ophalen is naar het oordeel van de rechtbank echter niet relevant. Ook indien dit tijdstip 12.15 uur was, zou het nog goed mogelijk zijn geweest de envelop tijdig te bezorgen.
4.10. Niet van belang is verder of de koerier – de persoon die feitelijk namens TNT de opdracht heeft uitgevoerd – heeft moeten begrijpen dat het gevaar van vertraging zich zou realiseren. Het gaat erom of de koerier zelf het gevaar heeft gekend en er zich van bewust was dat het gevaar – door zijn gedrag – zich waarschijnlijk ook zou realiseren.
4.11. Van roekeloos handelen in de zin van artikel 8:1108 BW is in het onderhavige geval sprake indien de koerier zich op een bepaalde manier heeft gedragen, met de wetenschap dat hij door die gedraging waarschijnlijk te laat zou komen. Feiten en omstandigheden die op een dergelijk roekeloos handelen betrekking hebben, zijn door Centrum Boa echter onvoldoende gesteld. Indien al vast zou komen te staan dat er sprake was van kerstdrukte, de koerier later dan afgesproken vertrok, enig besef van tijd moet hebben gehad en wist dat de zending (per Super Sprinter) uiterlijk om 13.30 uur bezorgd moest zijn, betekent dit nog niet dat de koerier in kwestie roekeloos heeft gehandeld met de wetenschap dat de schade waarschijnlijk het gevolg zou zijn van een handelen of nalaten van hem zelf. Dat de koerier heeft moeten beseffen dat hij te laat zou komen, betekent evenmin dat de koerier daadwerkelijk op enig moment (bewust) een keuze heeft gemaakt die het risico op te laat komen onaanvaardbaar heeft verhoogd.
4.12. Aan TNT kan verweten worden dat pas rond 16.00 uur aan Centrum Boa is bericht dat de bezorging niet in ontvangst kon worden genomen. Daarbij heeft TNT haar koerier in deze kwestie niet goed aangestuurd. Dit zijn echter omstandigheden die tot gevolg hebben gehad dat TNT is tekortgeschoten in de nakoming van haar verplichtingen jegens Centrum Boa. Deze omstandigheden brengen echter – ook in samenhang met de overige omstandigheden bezien – niet met zich dat TNT zich niet meer op een aansprakelijkheidsbeperking mag beroepen, gezien de strenge maatstaf die voor doorbraak van beperking van aansprakelijkheid geldt.
4.13. Gelet op het voorgaande komt de gevraagde verklaring voor recht dat TNT (volledig) aansprakelijk is voor de door Centrum Boa geleden schade niet voor toewijzing in aanmerking. De rechtbank begrijpt uit de stellingen van Centrum Boa dat zij geen belang heeft bij enkel de verklaring voor recht dat TNT is tekortgeschoten in haar contractuele verplichtingen. Om die reden zal de rechtbank de gevorderde verklaring voor recht afwijzen.
4.14. De overige verweren van TNT behoeven gelet op het voorgaande geen bespreking. Tevens kan, gelet op het voorgaande, de vraag of Centrum Boa schade heeft geleden die voor vergoeding in aanmerking komt, in het midden blijven.
4.15. Centrum Boa zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van TNT worden begroot op:
- vastrecht EUR 251,00
- salaris procureur 1.130,00 (2,5 punten × tarief EUR 452,00)
Totaal EUR 1.381,00
5. De beslissing
De rechtbank
5.1. wijst de vorderingen af,
5.2. veroordeelt Centrum Boa in de proceskosten, aan de zijde van TNT tot op heden begroot op EUR 1.381,00,
5.3. verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. R.J. Praamstra en in het openbaar uitgesproken op 12 maart 2008.
w.g. griffier w.g. rechter