Uitspraak
PRESIDENT VAN DE ARRONDISSEMENTSRECHTBANK TE ZUTPHEN
kort gedingnummer : 38833 / KG ZA 01-121
vonnis van : 7 mei 2001
Vonnis in kort geding in de zaak van:
1. MR. CAREL GAAF, in zijn hoedanigheid van Deken van de Orde van Advocaten in het Arrondissement Zutphen, wonende en kantoorhoudende te Zutphen,
2. RAAD VAN TOEZICHT van de orde van Advocaten in het Arrondissement Zutphen,
zetelende en kantoorhoudende te Zutphen,
3. DE ORDE VAN ADVOCATEN in het Arrondissement Zutphen, zetelende en kantoorhoudende te Zutphen,
eisers bij dagvaarding van 16 maart 2001,
procureur: mr. C.B. Gaaf,
advocaat: mr. J.A.M.P. Keijser te Nijmegen,
tegen:
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid JURESTA CARD B.V.,
gevestigd te Apeldoorn,
gedaagde,
procureur: mr. G. van Rijssen te Zwolle.
Eisers worden hierna afzonderlijk mede Gaaf, de Raad van toezicht en de Orde in het arrondissement Zutphen genoemd, gedaagde wordt mede Juresta Card genoemd.
1. HET PROCESVERLOOP
1.1 Gaaf, de Raad van toezicht en de Orde in het arrondissement Zutphen hebben onder overlegging van producties geconcludeerd voor eis overeenkomstig de dagvaarding. Juresta Card heeft onder overlegging van producties geconcludeerd tot afwijzing van het gevorderde. De mondelinge behandeling heeft plaats gevonden op 12 april 2001. Ter zitting heeft Gaaf zich als eiser ontrokken. Partijen hebben vervolgens vonnis gevraagd.
2. DE FEITEN
2.1 Juresta Card is een vennootschap waarvan de bedrijfsomschrijving in het handelsregister luidt: "Juridische creditcard, Financieringen". Met Juresta Card zijn nog diverse vennootschappen en stichtingen verbonden, die (mede) de naam Juresta voeren. Bij deze rechtspersonen zijn juristen in dienst.
2.2 Bestuurster van Juresta Card is Juresta International Holding B.V.
2.3 In december 2000 heeft Juresta Card aan relaties een brief geschreven die - voor zover hier van belang - als volgt luidt: "Vanaf 1 januari 2001 heeft het bedrijf Juresta Card b.v. een andere naam. De nieuwe naam is Juresta Advocaten.".
2.4 In januari 2001 heeft in het Nederlands Juristenblad (NJB) onder de naam Juresta® een advertentie gestaan voor een jurist voor de juridische afdeling. De eisen waaraan deze ‘jurist met affiniteit met het MKB’ dient te voldoen zijn onder meer: ‘minimaal 3 jaar werkervaring als jurist in een commercieel/juridisch bedrijf (…) ervaring en affiniteit met de in de functieomschrijving bedoelde rechtsgebieden (…) ervaring met de behandeling van procedures ten overstaan van de kantonrechter’. In de advertentie staat onder meer: “Juresta is een nuchter juridisch bedrijf. Wij leveren juridische diensten aan ruim 5000 ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Het incasso- en het advocatenabonnement zijn onze eigenwijze formules. Deze worden op de markt gebracht en beheerd door Juresta Creditmanagement en Juresta Advocaten”.
2.5 Op het kantoor van Juresta Card zijn geen advocaten werkzaam. Er werken bij Juresta slechts twee personen, administratieve krachten.
2.6 Juresta Card is via het hetzelfde telefoonnummer en adres bereikbaar als de andere Juresta rechtspersonen, die onder meer incassowerkzaamheden verrichten, algemene voorwaarden en overeenkomsten redigeren en juridische adviezen verstrekken.
2.7 Bij brief van 14 februari 2001 heeft Juresta Card de Deken van de Orde in het arrondissement Zutphen onder meer laten weten: “Op het kantoor van Juresta Advocaten te Apeldoorn zijn geen advocaten werkzaam (…) Geen van de 98 advocaten (peildatum 1 januari 2001), waarmee Juresta Advocaten samenwerkt is werkzaam in een (loon)dienstverband met Juresta advocaten. Er is sprake van 24 tussen Juresta advocaten en even zovele advocatenkantoren gesloten samenwerkingsovereenkomsten. Mede op grond daarvan heeft de vennootschap besloten de aanduiding ‘advocaten’ te gebruiken (…) Juresta advocaten brengt en klantenkaart op de markt uit hoofde waarvan rechtshulp tegen een bijzonder tarief kan worden ingehuurd/gekocht. De rechtshulp wordt uitsluitend door advocaten verleend (…) De wijze waarop inhoud wordt gegeven aan de nakoming van verordeningen en overige regelgeving van de NOVA moge naar aanleiding van het vorengaande duidelijk zijn. De advocaten zijn ieder voor zich, dankzij de specifieke beroepsuitoefening als advocaat en de dienovereenkomstige u welbekende regels, persoonlijk verantwoordelijk voor de naleving er van. Zodra wij vaststellen dat de regels worden overtreden, attenderen wij zowel de klant als de advocaat daarop (…)”.
3. DE VORDERING EN DE GRONDEN DAARVOOR
3.1 De Raad van toezicht en de Orde in het arrondissement Zutphen vorderen bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad dat de president:
1 Juresta Card verbiedt om de handelsnaam Juresta advocaten te voeren alsmede iedere andere handelsnaam waarin het woord "advocaten" voorkomt, met ingang van 24 uur na betekening van dit vonnis, op straffe van ¦ 10.000,-- per overtreding, althans een ander in goede justitie te bepalen bedrag, tot een door de president te bepalen maximum;
2 Juresta Card beveelt over te gaan tot rectificatie van de aankondiging dat Juresta Card de handelsnaam Juresta advocaten is gaan voeren door toezending van een bericht binnen acht dagen na betekening van dit vonnis aan al degenen aan wie een bericht omtrent de handelsnaam Juresta advocaten B.V. is toegezonden, en aan de instanties en instellingen die op enigerlei wijze melding maken van haar handelsnaam, in welke rectificatie opgenomen dient te zijn een tekst conform de in het lichaam van de dagvaarding opgenomen tekst, nader bepaald door de president, zulks eveneens op straffe van een aan de Raad van toezicht en de Orde in het arrondissement Zutphen te verbeuren dwangsom van ¦ 10.000,-- per overtreding, althans een ander in goede justitie te bepalen bedrag en ¦ 5.000,-- per dag voor iedere dag of gedeelte daarvan dat zij daarmee in gebreke blijft, een en ander tot een door de president te bepalen maximum;
3 Juresta Card beveelt een rectificatie te plaatsen op de internetsite van Juresta Card en Juresta Nederland B.V. met dezelfde tekst en inhoud en binnen dezelfde termijn als hiervoor aangegeven,eveneens op straffe van een dwangsom als hiervoor onder 2 gevorderd;
4 Juresta Card gelast binnen acht dagen na betekening van dit vonnis aan de Orde in het arrondissement Zutphen en de Raad van toezicht een lijst te verstrekken waarop de bedrijven, particulieren en instanties staan vermeld die zijn aangeschreven in verband met de wijziging van haar handelsnaam en alle overigen aan wie door of namens Juresta Card een desbetreffende mededeling is toegezonden, eveneens op straffe van een dwangsom als hierboven onder 2 omschreven;
5 Juresta Card beveelt om de Orde in het arrondissement Zutphen en de Raad van toezicht in de gelegenheid te stellen door een accountant te doen controleren of aan de rectificatieplicht is voldaan, op kosten van Juresta Card, na het verstrijken van de termijn binnen welke de rectificatie moet hebben plaatsgevonden, op straffe van een dwangsom van ¦ 1.000,-- per dag voor iedere dag dat de medewerking daartoe wordt geweigerd, althans niet verstrekt;
6 Juresta Card veroordeelt in de proceskosten.
3.2 Aan deze vorderingen leggen de Orde in het arrondissement Zutphen en de Raad van toezicht het volgende ten grondslag. Aangezien Juresta Card zelf geen advocaat is en evenmin mensen in dienst heeft die tot het voeren van deze titel bevoegd zijn, handelt Juresta Card door de naam Juresta Advocaten te voeren, in strijd met artikel 9a van de Advocatenwet. Deze handelwijze is voorts te beschouwen als misleidende reclame als omschreven in artikel 6:194 onder i van het Burgerlijk Wetboek (BW). Tot slot handelt Juresta Card, door de titel van advocaat te voeren, zonder hiertoe gerechtigd te zijn, in strijd met artikel 435 Wetboek van Strafrecht (Sr).
4 HET VERWEER
4.1 Juresta Card heeft gemotiveerd verweer gevoerd en daartoe het volgende - samengevat -gesteld.
4.2 De Raad van toezicht is niet-ontvankelijk in haar vorderingen. Zij heeft geen rechtspersoonlijkheid en geen procesbevoegdheid. Ingevolge de wet komen deze bevoegdheden slechts toe aan de Orde in het arrondissement Zutphen.
De Orde in het arrondissement Zutphen heeft slechts procesrechtelijk belang voor zover er sprake zou zijn van schending van artikel 9a Advocatenwet, hetgeen niet het geval is. Voor zover de Orde in het arrondissement Zutphen haar vorderingen baseert op andere wetsbepalingen dan artikel 9a van de Advocatenwet, heeft die vordering het karakter van een collectieve actie in de zin van de artikelen 3:305b juncto 3:305a BW. Als publiekrechtelijke rechtspersoon zal zij haar eigen belangen niet op het oog hebben. Ten behoeve van de consumenten is voor de Orde in het arrondissement Zutphen echter geen wettelijke taak weggelegd. Artikel 26 Advocatenwet vertrouwt het consumentenbelang niet toe aan de Orde. Dit artikel heeft overigens slechts betrekking op de Raad van toezicht. In zoverre is de Orde in het arrondissement Zutphen niet-ontvankelijk is. Voor zover de Orde in het arrondissement Zutphen haar vorderingen baseert op artikel 6:194 BW en artikel 5b Handelsnaamwet geldt dat de Schutznorm aan toewijzing van de vorderingen in de weg staat. Aangezien het belang van de advocaten door het handelen van Juresta advocaten niet wordt geschaad, heeft de Orde in het arrondissement Zutphen ook geen voldoende belang in de zin van artikel 3:303 BW en is zij om die reden niet-ontvankelijk.
Juresta Card mag, gelet op het oordeel van de Hoge Raad zoals dat staat weergegeven in het arrest van 15 december 2000, (RvdW 2001, 8) de titel advocaten voeren. De Hoge Raad heeft in dit arrest beslist dat een vennootschap een beschermde titel mag voeren mits alle voor haar klanten verrichte diensten worden uitgevoerd door of onder de feitelijke leiding van personen die gerechtigd zijn die beschermde titel te gebruiken. Van zo'n situatie is sprake: Juresta Card verricht zelf geen juridische diensten maar bemiddelt slechts in die zin dat zij leden, die voor juridische dienstverlening contact met haar zoeken, verwijst naar één van de met Juresta Card samenwerkende advocaten. Daartoe beperken de beide kantoormedewerkers van Juresta Card zich. De feitelijk geboden hulp wordt dus niet verricht door personen die zich geen advocaat mogen noemen. Daarom is een handelsnaam met de beschermde titel van advocaat in dit geval niet verboden. Hoe de advocaat aan Juresta Card is verbonden is van ondergeschikt belang. Ze hoeven niet in loondienst te zijn, zolang de pretentie wordt waargemaakt dat de aangeboden diensten uitsluitend door advocaten plaatsvindt. Dat is in de verhouding tot de bij Juresta Card aangesloten bedrijven contractueel gewaarborgd. Niet van belang is dat deze advocaten niet op het kantoor van Juresta zelf aanwezig zijn en niet bij haar in loondienst zijn.
Er is dan ook geen sprake van schending van de normen, die aan de artikelen 9a van de Advocatenwet, 6:194 BW en 435 Sr ten grondslag ligt, namelijk dat het publiek niet mag worden misleid. Voor zover artikel 194 BW tevens concurrenten beoogt te beschermen, is evenmin sprake van onrechtmatigheid. Juresta Card acquireert zaken en leidt die tegen een klein percentage door naar de advocatuur. In de regel worden de aangesloten bedrijven geholpen door een advocaat uit de naaste omgeving. Er is dus ook geen sprake van een territoriale verschuiving van enig belang.
5 DE BEOORDELING
5.1 Ingevolge de toepasselijke artikelen van de Advocatenwet is de Orde in het arrondissement Zutphen een publiekrechtelijke rechtspersoon (artikel 17 lid 3) dat wordt bestuurd door de Raad van toezicht (artikel 22), die de Orde in het arrondissement Zutphen in en buiten rechte vertegenwoordigt (artikel 31). In zoverre kan de Orde in het arrondissement dan ook in haar vorderingen worden ontvangen.
Aan de Raad van toezicht is noch bij noch krachtens de wet rechtspersoonlijkheid toegekend.
Voor zover de Raad van toezicht ingevolge artikel 26 Advocatenwet belast is met het toezicht op een behoorlijke uitoefening van de praktijk en de naleving van de plichten van de advocaten alsmede met het opkomen voor hun rechten en belangen, wordt zij geacht namens de Orde in het arrondissement te handelen. Bij gebreke van (publiekrechtelijke) rechtspersoonlijkheid kan de Raad van toezicht niet zelfstandig in rechte optreden en is hij niet-ontvankelijk. In het bijzonder geldt dit vereiste van rechtspersoonlijkheid voor een op artikel 3:305b BW - waar de Raad van toezicht zich in dit verband op heeft beroepen - gebaseerde rechtsvordering.
5.2 Blijkens de verwijzing in de wetsgeschiedenis bij artikel 3:305b BW naar artikel 26 Advocatenwet heeft de wetgever mede de plaatselijke orden van advocaten voor ogen gehad als rechtspersonen in de zin van artikel 2:1 BW aan wie de behartiging van de belangen van andere personen in de zin van artikel 3:305b BW is toevertrouwd. Juresta Card erkent dat aan de Orde een procesrechtelijke belang toekomt, voor zover het gaat om de handhaving van de norm van artikel 9a Advocatenwet, maar betwist dat dit het geval is ten aanzien van artikel 6:194 aanhef en sub i BW, althans voor zover het gaat om de belangen van de consumenten.
Met die stelling miskent Juresta Card ten onrechte dat artikel 9a Advocatenwet een wijdere strekking heeft dan de enkele bescherming van het belang van de advocatuur. Titelbescherming als in dat artikel aan de orde, is immers mede, zo niet hoofdzakelijk, ingegeven door het belang van de bescherming van de consumenten, die bij het zien van de titel ‘advocaat’ een bepaalde mate van deskundigheid verwachten. Waar de Orde in het arrondissement Zutphen op grond van artikel 26 Advocatenwet dient op te komen voor de rechten en belangen van de advocaten moet zij, voorlopig oordelend, tevens geacht worden te zijn belast met de op dit punt min of meer parallel lopende belangen van de consumenten bij de bescherming van de titel van advocaat. Dit brengt met zich dat de Orde in het arrondissement Zutphen ook in zoverre in haar vorderingen kan worden ontvangen.
5.3 Kernvraag in dit geschil is nu of de Orde in het arrondissement Zutphen op goede gronden vordert Juresta Card te verbieden de titel "advocaten" in haar naam te voeren. Die naam wekt bij het publiek immers de verwachting dat Juresta Card gerechtigd is die naam te voeren en dat zich onder de bij Juresta Card werkzame personen meerdere advocaten bevinden, terwijl tussen partijen vaststaat dat het een noch het andere het geval is.
5.4 Uit artikel 9a Advocatenwet, bezien in samenhang met artikel 2, volgt dat slechts natuurlijke personen de titel van advocaat kunnen verwerven. De wet voorziet niet in een regeling waarbij rechtspersonen als advocaat kunnen worden ingeschreven. Dit uitgangspunt brengt evenwel niet met zich mee dat een rechtspersoon in beginsel nimmer gerechtigd kan zijn tot het voeren van de titel advocaat of een daarmee gelijk te stellen aanduiding. In aansluiting op het door de Hoge Raad in zijn arrest van 15 december 2000 (RvdW 2001, 8) voor de eveneens beschermde titel van architect ontwikkelde criterium geldt dat, tegen de achtergrond van de doeleinden die worden nagestreefd met deze titelbescherming, moet worden aangenomen dat een rechtspersoon slechts gerechtigd is tot het voeren van de benaming advocaat, indien de juridische activiteiten van die rechtspersoon worden uitgevoerd door of onder de feitelijke leiding van een natuurlijk persoon die op grond van de wet gerechtigd is de titel van advocaat te voeren.
In dit geding staat vast dat Juresta Card, ondanks de pretentie van haar nieuwe handelsnaam, zelf geen enkele juridische activiteit ontwikkelt, laat staan activiteiten die rechtens aan advocaten zijn voorbehouden. Reeds om die reden kan het haar niet worden toegestaan de titel advocaat te voeren. Weliswaar beroept Juresta Card zich er op dat de juridische activiteiten, waarvoor de houders van haar klantenkaart bij haar aankloppen, feitelijk alle door of onder leiding van advocaten worden uitgevoerd, maar dit argument kan haar niet baten, nu die activiteiten niet als haar eigen activiteiten kunnen worden beschouwd. Een andere opvatting zou leiden tot een ongewenste verwatering van de titel van advocaat, die alsdan immers door iedere rechtspersoon gevoerd zou kunnen worden, die maar enige (contractuele) werkrelatie heeft met een advocaat, zonder dat die advocaat of advocaten in arbeidsrechtelijke of vennootschapsrechtelijke zin met die rechtspersoon is of zijn verbonden. Hoewel in de Advocatenwet een pendant van de in artikel 66a van het Wetboek van Koophandel met betrekking tot de makelaardij opgenomen regel ontbreekt, geeft die laatste wetsbepaling niettemin uitdrukking aan het gevoelen van de wetgever dat er sprake dient te zijn van betrekkelijk nauwe band tussen een rechtspersoon en een functionaris die een beschermde titel voert, alvorens die rechtspersoon zich met die titel kan afficheren. Van een zodanig nauwe band is in het onderhavige geval geen sprake. In die zin is dan ook sprake van een misleidende mededeling in de zin van artikel 194 aanhef sub i BW, waar de Orde in het arrondissement Zutphen zich op goede grond tegen verzet.
5.5 Bij dit alles komt nog dat Juresta Card niet alleen zal worden benaderd door de houders van haar klantenkaart, maar ook door degenen, die afgaande op haar nieuwe handelsnaam, haar hulp als advocaat willen inroepen. Voorshands is niet aannemelijk dat Juresta Card, die in het hetzelfde kantoor is gehuisvest als de andere onder de naam Juresta handelende rechtspersonen en ook hetzelfde telefoonnummer hanteert, deze rechtzoekenden, voor zover deze, gezien het procesmonopolie van de advocatuur, niet uitsluitend kunnen worden bijgestaan door een advocaat, de gevraagde juridische hulp zal onthouden. Integendeel, de Juresta-groep heeft een, op zichzelf legitiem, belang om dergelijke rechtzoekenden aan zich te binden. Voor zover dit publiek daarbij al voldoende bewust wordt gemaakt van het feit dat de geboden rechtshulp niet door of onder de feitelijke leiding van een advocaat plaatsvindt, blijft staan dat de naam advocaat wordt gebezigd als middel om klanten te werven. Daarmee worden de belangen van de advocatuur in de meest brede zin echter op onaanvaardbare wijze getroffen. Ook in zoverre verzet de Orde in het arrondissement Zutphen zich dan ook op goede gronden tegen het gebruik van de handelsnaam Juresta Advocaten.
5.6 De vordering zal worden toegewezen waarbij aanleiding bestaat de op te leggen dwangsommen aan maxima te binden.
5.7 Als de in het ongelijk gestelde partij zal Juresta Card worden veroordeeld in de kosten.
6. BESLISSING
De President, rechtdoende in kort geding:
1 verklaart de Raad van toezicht niet-ontvankelijk in haar vorderingen;
2 verbiedt Juresta Card om de handelsnaam Juresta advocaten te voeren alsmede iedere andere handelsnaam waarin het woord "advocaten" voorkomt, met ingang van 24 uur na betekening van dit vonnis;
bepaalt dat Juresta Card een dwangsom verbeurt van ¦ 10.000,-- per overtreding, dit tot een maximum van ¦ 250.000,--;
3 beveelt Juresta Card over te gaan tot rectificatie van de aankondiging dat Juresta Card de handelsnaam Juresta advocaten is gaan voeren door toezending van een bericht binnen acht dagen na betekening van dit vonnis aan al degenen aan wie een bericht omtrent de handelsnaam Juresta advocaten is toegezonden, en aan de instanties en instellingen die op enigerlei wijze melding maken van haar handelsnaam, in welke rectificatie opgenomen dient te zijn de volgende tekst: “Op last van de president van de Arrondissementsrechtbank te Zutphen, oordelend in kort geding, berichten wij u het volgende. Wij hebben u bericht dat Juresta Card B.V. vanaf 1 januari 2001 als nieuwe naam heeft Juresta Advocaten. Daarmee wordt ten onrechte de indruk gewekt dat Juresta een kantoor is waaraan advocaten zijn verbonden. Bij vonnis van 7 mei 2001 is het ons op straffe van een dwangsom verboden een handelsnaam te voeren waarin de titel "advocaten" voorkomt. Wij verzoeken u hiervan goede nota te nemen”.
bepaalt dat Juresta Card een dwangsom verbeurt van ¦ 10.000,-- per overtreding, dit tot een maximum van ¦ 250.000,--, en van ¦ 5.000,-- per dag voor iedere dag of gedeelte daarvan dat zij daarmee in gebreke blijft, dit tot een maximum van ¦ 150.000,--;
4 beveelt Juresta Card een rectificatie te plaatsen op de internetsite van Juresta Card en Juresta Nederland B.V. met dezelfde tekst en inhoud en binnen dezelfde termijn en op straffe van dezelfde dwangsom als hiervoor onder 3 aangegeven;
5 gelast Juresta Card binnen acht dagen na betekening van dit vonnis aan de Orde in het arrondissement Zutphen een lijst te verstrekken waarop de bedrijven, particulieren en instanties staan vermeld, die zijn aangeschreven in verband met de wijziging van haar handelsnaam en alle overigen aan wie door of namens Juresta Card een desbetreffende mededeling is toegezonden;
bepaalt dat Juresta Card een dwangsom verbeurt van ¦ 5.000,-- per dag voor iedere dag of gedeelte daarvan dat zij daarmee in gebreke blijft, dit tot een maximum van ¦ 150.000,--;
6 beveelt Juresta Card om de Orde in het arrondissement Zutphen in de gelegenheid te stellen door een accountant te doen controleren of aan de rectificatieplicht is voldaan, op kosten van Juresta Card, na het verstrijken van de termijn binnen welke de rectificatie moet hebben plaatsgevonden;
bepaalt dat Juresta Card een dwangsom verbeurt van ¦ 1.000,-- voor iedere dag dat de medewerking daartoe wordt geweigerd, althans niet wordt verstrekt, dit tot een maximum van ¦ 25.000,--;
7 veroordeelt Juresta Card in de kosten van het geding welke voor zover gevallen aan de zijde van de Orde in het arrondissement Zutphen tot op deze uitspraak worden begroot op ¦ 467,90 wegens verschotten en ¦ 1.550,-- wegens salaris procureur.
8 verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
9 wijst af het meer of anders gevorderde.
Aldus gewezen door mr. D. Vergunst, fungerend president en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 7 mei 2001 in tegenwoordigheid van mr. H.C. Wichers Hoeth, griffier.