Uitspraak
RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT
Strafrecht
Zittingsplaats: Breda
parketnummers: 02/995510-14, 02/994513-15
vonnis van de meervoudige economische kamer d.d. 6 oktober 2016
in de strafzaak tegen
de besloten vennootschap [naam BV] B.V.,
gevestigd aan de [adres] ,
raadsman mr. P.C. Verloop, advocaat te Rotterdam.
1.Onderzoek van de zaak
De zaak is inhoudelijk behandeld op de zitting van 22 september 2016, waarbij de officier van justitie, mr. Koopmans, en de verdediging hun standpunten kenbaar hebben gemaakt.
Ter zitting zijn overeenkomstig artikel 285 van het Wetboek van Strafvordering de zaken onder voormelde parketnummers gevoegd.
2.De tenlastelegging
Verdachte staat terecht, terzake dat:
02/995510-14
zij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode 9 september 2013 tot en met 3 december 2013 te Klundert, gemeente Moerdijk, al dan niet opzettelijk heeft gehandeld in strijd met een of meer voorschrift(en) van de omgevingsvergunning van 21 juni 2010 van burgemeester en wethouders van de gemeente Moerdijk, welk(e) voorschrift(en) betrekking had(den) op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid onder e van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, te weten het oprichten, veranderen of veranderen van de werking en/of het in werking hebben van een inrichting, gevestigd [adres] ,
immers voldeed de opslag van gevaarlijke stoffen in opslagvoorziening O1 niet aan de voorschriften 3.1.1 en/of 4.5.1 van PGS 15 met bijbehorend errata, immers
- werden op 9 en/of 10 september 2013 verpakte gevaarlijke stoffen, te weten brandbare vloeistoffen ADR klasse 3 en/of stoffen van de ADR klasse 8 met bijkomend brandgevaar, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde voorziening en/of
- werden op 20 november 2013 in niet metalen verpakking verpakte gevaarlijke stoffen, te weten stoffen van de ADR klasse 9 met een vlampunt tussen de 61 en 100 graden celsius, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde opslagvoorziening, althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het - afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen - overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerd en/of
- werden op 3 december 2013 in niet metalen verpakking verpakte gevaarlijke stoffen, te weten stoffen van de ADR klasse 9, 8 en 6.2 met een vlampunt tussen de 61 en 100 graden celsius, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde opslagvoorziening, althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het -afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen – overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerd;
Onder PGS 15 wordt in deze tenlastelegging verstaan PGS 15, juni 2005;
art 2.3 ahf/sub a Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
02/994513-15
1.
zij op of omstreeks 22 juli 2014 te Klundert, gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting aan de [adres] dreef, waarop het Besluit risico's zware ongevallen 1999 van toepassing was, al dan niet opzettelijk niet alle maatregelen heeft getroffen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en/of de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken, immers heeft zij terwijl bij het afvullen van drums met licht ontvlambare stoffen, althans met stoffen die licht ontvlambare stoffen bevatten een explosieve atmosfeer kon ontstaan en/of terwijl dat afvullen geschiedde op een plaats die in het voor die inrichting geldende explosieveiligheidsdocument was aangeduid als gevarenzone voor het ontstaan van een explosieve atmosfeer op die plaats gebruik gemaakt van een puntafzuiging en/of een weegschaal die niet explosieveilig waren, in elk geval niet geschikt was/waren voor het
gebruik in gebieden waarin een explosieve atmosfeer zich kon voordoen;
art 5 lid 1 Besluit risico's zware ongevallen 1999
2.
zij in of omstreeks de periode 9 september 2013 tot en met 18 november 2014 te Klundert in de gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting, gevestigd aan de [adres] dreef, al dan niet opzettelijk niet - ten einde het in het tweede lid van artikel 5 van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 bedoelde beleid te bepalen en uit te voeren - een veiligheidsbeheerssysteem heeft ingevoerd waarin element d genoemd in bijlage II van voormeld besluit, te weten de beheersing van de uitvoering namelijk de vaststelling en toepassing van procedures en instructies voor de beheersing van de veiligheid van de bedrijfsvoering, met inbegrip van het onderhoud van de installaties en de tijdelijke onderbrekingen aan de orde kwam ten aanzien van het bluswatersysteem /de bluswatervoorziening en/of de brandmeldinstallatie en/of de opslag van gevaarlijke stoffen en/of het vrijhouden van vluchtwegen en/of de bereikbaarheid van blusmiddelen en/of het
journaal/de lijst van de opgeslagen gevaarlijke stoffen.
art 5 lid 3 Besluit risico's zware ongevallen 1999
art 5 lid 3 Besluit risico's zware ongevallen 1999
3.De voorvragen
De geldigheid van de dagvaarding
De raadsman heeft verzocht de dagvaarding ten aanzien van feit 2 onder parketnummer 02/994513-15 nietig te verklaren. Daartoe is aangevoerd dat uit de tenlastelegging niet kan worden opgemaakt welk concreet handelen verdachte wordt verweten.
De rechtbank deelt deze opvatting niet. Verdachte wordt verweten dat zij opzettelijk geen veiligheidsbeheerssysteem heeft ingevoerd waarin element d, te weten de beheersing van de uitvoering, aan de orde komt. Immers, ten aanzien van het bluswatersysteem, de blusvoorziening, de brandmeldinstallatie, de opslag van gevaarlijke stoffen, het vrijhouden van vluchtwegen, de bereikbaarheid van blusmiddelen en het journaal van de opgeslagen gevaarlijke stoffen was de beheersing van de uitvoering van het veiligheidsbeheerssysteem niet of onvoldoende geregeld.
De rechtbank is van oordeel dat het voldoende duidelijk is welk verwijt verdachte hier concreet wordt gemaakt, zodat de tenlastelegging voldoet aan het bepaalde in artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering. De dagvaarding is daarom geldig.
De rechtbank is bevoegd.
De officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging.
Er is geen reden voor schorsing van de vervolging.
4.De beoordeling van het bewijs
4.1
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie acht de ten laste gelegde feiten wettig en overtuigend bewezen. Zij baseert zich daarbij – kortweg – op de bevindingen in de processen-verbaal van de buitengewoon opsporingsambtenaren van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant en van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).
4.2
Het standpunt van de verdediging
02/995510-14
De verdediging heeft ten aanzien van dit feit geen verweer gevoerd.
02/994513-15
De verdediging is van mening dat de rechtbank ten aanzien van feit 1 niet tot een bewezenverklaring kan komen, zodat verdachte hiervan dient te worden vrijgesproken en wijst daarop op het volgende. De verdediging stelt zich op het standpunt dat bij het afvullen geen explosieve atmosfeer kon ontstaan. Verder voert zij aan dat in het explosieveiligheidsdocument ten onrechte de plaats waar de werkzaamheden plaatsvonden, is aangemerkt als zone 1: een gevarenzone waar geregeld sprake kan zijn van een explosieve atmosfeer. Niet kan worden vastgesteld dat verdachte niet alle maatregelen heeft getroffen die nodig waren om zware ongevallen te voorkomen.
De verdediging heeft verder betoogd dat verdachte van feit 2 moet worden vrijgesproken. Subsidiair stelt de verdediging zich op het standpunt dat bij de beoordeling rekening moet worden gehouden met de inspanningen die verdachte in dit kader heeft verricht.
4.3
Het oordeel van de rechtbank
Algemeen
Verdachte is een chemisch productie- en formuleringsbedrijf, waarvan [naam bestuurder/ directeur] bestuurder/directeur en enig aandeelhouder is. [1] Het bedrijf van verdachte valt onder de werkingssfeer van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 (Brzo).
DBM is een inrichting als bedoeld in artikel 1 lid 1 Wet milieubeheer en in Onderdeel B, 1.a. en Onderdeel C, categorie 1.1, 2.1, 4.1 en 5.1 van bijlage 1 van het Besluit omgevingsrecht.
Op 21 juni 2010 heeft het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Moerdijk (hierna: het bevoegd gezag) aan de gehele inrichting van verdachte een vergunning verleend die sinds 1 oktober 2010 als vergunning op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) wordt aangemerkt [2] . Aan deze omgevingsvergunning heeft het bevoegd gezag voorschriften verbonden. [3]
02/995510-14
Ingevolge artikel 2.3 aanhef en onder a van de Wabo is het verboden te handelen in strijd met een voorschrift van een omgevingsvergunning dat betrekking heeft op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder e.
Ingevolge vergunningsvoorschrift 6.1.5, verbonden aan de Wabo-vergunning, dient de opslagvoorziening ten behoeve van de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen (loods O1) te zijn uitgevoerd met beschermingsniveau 2, zoals gedefinieerd in de PGS 15 (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 15, Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen, Richtlijn voor brandveiligheid, arbeidsveiligheid en milieuveiligheid, juni 2005).
Ingevolge vergunningsvoorschrift 9.2.5 moet de opslag van gevaarlijke stoffen in opslagvoorziening O1 voldoen aan de volgende voorschriften van de PGS 15 met bijbehorende errata:
- hoofdstuk 3.1, voorschriften 3.1.1 tot en met 3.1.5
- hoofdstuk 3.3, 3.4, 3.8, 3.9, 3.11 t/m 3.21, 3.23
- hoofdstuk 4, met uitzondering van de voorschriften 4.3.2, 4.4.2, 4.8.1.1 en 4.8.2.2.
Ingevolge voorschrift 3.1.1. van PGS 15 moeten verpakte gevaarlijke stoffen en CMR-stoffen, met uitzondering van de noodzakelijke werkvoorraad, worden opgeslagen in een daarvoor bestemde opslagvoorziening. In de opslagvoorziening mogen daarnaast uitsluitend aanverwante stoffen worden opgeslagen. Van de gevaarlijke stoffen van de klasse 9 moeten uitsluitend de milieugevaarlijke stoffen in een opslagvoorziening worden opgeslagen.
Van de gevaarlijke stoffen van de klasse 5.2 mag ten hoogste 1.000 kg worden opgeslagen. Gasflessen moeten, gescheiden van overige gevaarlijke stoffen, worden opgeslagen in een aparte opslagvoorziening.
De volgende klassen gevaarlijke stoffen mogen niet in de bovengenoemde opslagvoorziening aanwezig zijn:
- klasse 1 (ontplofbare stoffen en voorwerpen);
- klasse 6.2 (infectueuze stoffen) met uitzondering van categorie I3 en I4;
- klasse 7 (radioactieve stoffen).
Ingevolge voorschrift 4.5.1 van PGS 15 moet in een opslagvoorziening – afhankelijk van de eigenschappen van de opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en de hoeveelheid opgeslagen stoffen – een overeenkomstig tabel 4 bepaald beschermingsniveau zijn gerealiseerd.
De vertegenwoordiger van verdachte, [initiale] [naam bestuurder/ directeur] , heeft tijdens zijn verhoor op 4 augustus 2014 erkend dat de vergunningsvoorschriften zijn overtreden op de wijze zoals in de tenlastelegging feitelijk is weergegeven. Hij heeft dit op de zitting van 22 september 2016 herhaald.
Nu verdachte hetgeen de rechtbank bewezen zal verklaren heeft bekend en door de raadsman ter zake daarvan geen vrijspraak is bepleit, zal worden volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen als bedoeld in artikel 359, derde lid, van het Wetboek van Strafvordering.
De rechtbank bezigt als bewijsmiddelen:
- het proces-verbaal met nummer O13340-14-025-05, opgesteld door verbalisant [naam verbalisant] [6] ;
- het aanvullend proces-verbaal met nummer O13340-15-025-02, opgesteld door verbalisant [naam verbalisant] [7] :
De rechtbank gaat er vanuit dat verdachte bij de overtredingen van de voorschriften ook willens en wetens heeft gehandeld. Anders dan de verdediging heeft betoogd is het voor de vraag of er sprake was van opzet niet relevant dat er geen opzet was op het plegen van een strafbaar feit. Voldoende is dat er een keuze is gemaakt, in dit geval het nalaten voorzieningen te treffen, waardoor niet voldaan werd aan de voorschriften van de omgevingsvergunning.
Beoordeeld zal moeten worden of de handelingen of het nalaten van de bewezenverklaarde gedragingen zijn toe te rekenen aan verdachte. Een rechtspersoon is strafrechtelijk aansprakelijk indien een verboden gedraging van een natuurlijk persoon aan de rechtspersoon kan worden toegerekend. Volgens vaste jurisprudentie is toerekening aan de rechtspersoon mogelijk indien die strafrechtelijke gedraging heeft plaatsgevonden dan wel is verricht in de sfeer van de rechtspersoon (zie HR 21-10-2013, NJ 2006, 328 Drijfmest).
Hiervan zal sprake kunnen zijn indien zich een of meer van de volgende omstandigheden heeft voorgedaan:
- het gaat om handelen of nalaten van iemand die werkzaam is ten behoeve van de
rechtspersoon;
- de gedraging past in de normale bedrijfsvoering;
- de gedraging de rechtspersoon dienstig is geweest;
- de rechtspersoon kon beslissen of de gedraging wel of niet zou plaatsvinden en
dergelijk gedrag blijkens de feitelijke gang van zaken werd aanvaard. Onder
aanvaarden wordt ook begrepen het niet betrachten van zorg die in redelijkheid van
de rechtspersoon kon worden gevergd met het oog op de voorkoming van de
gedraging.
De rechtbank stelt vast dat de hiervoor beschreven werkzaamheden zijn verricht door medewerkers van verdachte of door medewerkers van door verdachte ingehuurde contractors, en dat de werkzaamheden zijn verricht in het kader van het productieproces van verdachte. Ook pasten deze in de normale bedrijfsvoering van verdachte.
Zoals hiervoor is overwogen, is verdachte een Brzo-bedrijf. Gewerkt wordt met gevaarlijke, explosieve stoffen. Onder die omstandigheden mag van verdachte verwacht worden dat zij er alles aan doet om onveilige dan wel gevaarlijke situaties te voorkomen. Alleen al uit hoofde van het Brzo heeft verdachte een bijzondere zorgplicht.
Op grond hiervan is de rechtbank van oordeel dat de door de natuurlijke personen verrichte handelingen, dan wel handelingen die verricht hadden moeten worden, toegerekend kunnen worden aan de rechtspersoon.
De rechtbank acht het ten laste gelegde dan ook wettig en overtuigend bewezen.
02/994513-15
Verdachte is, voor zover voor deze strafzaak relevant, onderworpen aan de veiligheidsregels zoals die onder meer voortvloeien uit de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit), de Europese ATEX richtlijnen en het Bzro.
Vanaf 1 juli 2003 moeten organisaties in de EU waar explosiegevaar bestaat voldoen aan de ATEX 137-richtlijn (richtlijn 1999/92/EG). In Nederland is dit geïmplementeerd in de Arbowet.
De richtlijn 94/9/EG (ATEX 95) beschrijft voorschriften voor apparaten en beveiligingssystemen op plaatsen waar stof- of gasexplosiegevaar kan optreden. In Nederland zijn deze voorschriften geïmplementeerd in het Warenwetbesluit Explosieveilig materieel.
Artikel 5, eerste lid, van het Brzo luidt:
1. Degene die een inrichting drijft, treft alle maatregelen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken.
In bijlage II als bedoeld in artikel 5, tweede lid, van het Brzo is het navolgende element d opgenomen:
d. de beheersing van de uitvoering: de vaststelling en de toepassing van procedures en
instructies voor de beheersing van de veiligheid van de bedrijfsvoering, met inbegrip van het onderhoud van de installaties en de tijdelijke onderbrekingen.
Feit 1
Op 1 juli 2014 heeft er bij verdachte een periodieke inspectie op de naleving van de bepalingen krachtens de Arbowet en het Brzo plaatsgevonden. Deze inspectie is op 22 juli 2014 hervat.
Bij de inspectie op 22 juli 2014 is door de verbalisant waargenomen dat een werknemer bezig was met het afvullen van vier drums (circa 200 liter inhoud) met behulp van een slang, welke op een pallet waren geplaatst onder reactor R1. Tijdens deze afvul- en overslagwerkzaamheden werden brandbare stoffen gebruikt. Op de werkinstructies stond dat het product Cliqsperse Ca “flammables bevat” en de oplosmiddelen Xyleen, Isobutanol en 2-Butanol ”licht ontvlambaar zijn” (vlampunten resp. 25, 28 en 36 graden Celsius). [9] De verbalisant zag dat het afvullen gepaard ging met een emissie uit de drums van de gevormde dampen als gevolg van verdringing door het product en dat vermenging van het product met lucht onder atmosferische omstandigheden plaatsvond. [10]
Door vermenging van het product Cliqsperse Ca met lucht onder atmosferische omstandigheden kan een explosieve atmosfeer ontstaan als bedoeld in artikel 3.1 onder c van het Arbobesluit, aldus de verbalisant.
De verbalisant heeft tijdens de inspectie op 22 juli 2014 geconstateerd dat verdachte in de nabije omgeving van de vulopening van de drums arbeidsmiddelen in gebruik had die niet geschikt zijn voor gebruik in gevarenzones. [13] De verbalisant zag dat bij de opening van de af te vullen drum een puntafzuiging was geplaatst welke hoorbaar in werking was om vrijkomende dampen uit de drum op te zuigen alsmede dat de ventilator boven de puntafzuiging bevestigd was. [14] Uit het EVD is gebleken dat de gebruikte puntafzuiging niet geschikt was voor een omgeving waarin een explosieve atmosfeer kan optreden. [15]
De verbalisant zag dat op de werkinstructie staat beschreven dat bij het afdrummen de explosieveilige weegschaal (EX-weegschaal) moet worden gebruikt en dat controle op aanwezigheid van ontstekingsbronnen noodzakelijk is [16] . De verbalisant zag dat vier drums op een pallet geplaatst stonden welke op een weegschaal waren gezet.
[initiale] [naam bestuurder/ directeur] heeft tijdens de inspectie verklaard dat de gebruikte puntafzuiging met ventilator en de weegschaal niet explosieveilig waren uitgevoerd, alsmede dat de elektrische installatie in de gehele productiehal P1 niet geschikt was voor gebruik in een explosieve atmosfeer. [17]
De verdediging betwist echter dat er sprake was een explosieve atmosfeer en betoogt dat de puntafzuiging uitsluitend werd ingeschakeld om de werknemer te beschermen tegen blootstelling aan toxische stoffen. Ter onderbouwing voert de verdediging aan dat er geen explosierisico bestond aangezien de temperatuur van de reactor door langdurige koeling was gedaald tot 15 graden Celsius en Cliqsperse CA een vlampunt heeft van 25 graden Celsius, zodat er geen explosief mengsel kon ontstaan.
Anders dan de verdediging betoogt dient de rechtbank de vraag te beantwoorden of er een explosieve atmosfeer
konontstaan. De waarschijnlijkheid van aanwezigheid van een gevaarlijke explosieve atmosfeer is dus de grondslag, hiervoor zijn dus geen daadwerkelijke metingen noodzakelijk.
konontstaan. De waarschijnlijkheid van aanwezigheid van een gevaarlijke explosieve atmosfeer is dus de grondslag, hiervoor zijn dus geen daadwerkelijke metingen noodzakelijk.
Volgens het ATEX is de plaats waar het product vrijkomt een gevarenbron als het vrijkomt met een temperatuur boven zijn vlampunt of als het vrijkomt met een temperatuur minder dan 5 graden onder het vlampunt. Onbetwist staat vast dat volgens de werkinstructies van verdachte Cliqsperse CA wordt afgevuld bij 30 graden, hetgeen vijf graden boven het vlampunt is gelegen. Ook staat vast dat het product op 18 juli 2014 om 13.30 uur nog een temperatuur van 48,7 graden Celsius had. Verdachte gaat er vanuit dat de temperatuur van het product op 22 juli 2014 was gedaald tot 15 graden Celsius, maar kan deze veronderstelling niet staven met meetresultaten. Ook is er geen check geweest of de koeling tussen 18 en 22 juli 2014 goed heeft gewerkt.
De rechtbank stelt dus vast dat er op het ten laste gelegde tijdstip geen waarborgen waren ingebouwd om te voorkomen dat niet boven een te hoge temperatuur werd afgevuld. De rechtbank neemt hierbij in aanmerking dat er geen temperatuurmetingen bij het afvullen werden geregistreerd en ook nergens uit is gebleken dat er een technische borging bestond dat de koeling van de reactor daadwerkelijk werkzaam was.
De rechtbank stelt op grond van het voorgaande vast dat, gelet op het ontbreken van (meetbare) waarborgen, bij het afvullen van de drums met licht ontvlambare stoffen een explosieve atmosfeer
konontstaan. Dit terwijl dat afvullen geschiedde op een plaats die in het EVD was aangeduid als gevarenzone 2 voor het ontstaan van een explosieve atmosfeer.
konontstaan. Dit terwijl dat afvullen geschiedde op een plaats die in het EVD was aangeduid als gevarenzone 2 voor het ontstaan van een explosieve atmosfeer.
[initiale] [naam bestuurder/ directeur] heeft erkend dat de plaats waar de afvulwerkzaamheden verricht werden, op basis van het destijds geldende EVD werd aangemerkt als gevarenzone 2. Het verweer van de verdediging dat er inmiddels een nieuw EVD is opgesteld en ingediend, waarin niet meer de gehele productiehal P2 als gevarenzone 2 wordt aangemerkt, doet hieraan naar het oordeel van de rechtbank niet af. Dit betekent immers niet dat op 22 juli 2014 de productiehal P1 ten onrechte was ingedeeld in gevarenzone 2.
Tot slot stelt de rechtbank vast dat de puntafzuiging en de weegschaal in strijd met het Warenwetbesluit explosieveilig materieel zijn toegepast en dat verdachte deze arbeidsmiddelen aldus in strijd met artikel 3.5e van het Arbobesluit heeft ingezet.
Op grond van het voorgaande komt de rechtbank, alles in samenhang bezien, tot het oordeel dat niet is gebleken dat verdachte alle maatregelen heeft getroffen die nodig zijn om een zwaar ongeval te voorkomen en de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken. Dit betekent dat verdachte artikel 5, eerste lid, van het Brzo heeft overtreden.
De rechtbank gaat er vanuit dat verdachte willens en wetens heeft gehandeld en dit feit is gepleegd binnen de sfeer van de rechtspersoon, zodat dit aan verdachte is toe te rekenen.
Feit 2
Bluswatersysteem/bluswatervoorziening (voorschrift 9.2.10 omgevingsvergunning en hoofdstuk 5.3 van de PGS15)
Tijdens de inspectie op 25 november 2013 werd een capaciteitstest uitgevoerd om aan te tonen of voldaan werd aan voorschrift 9.2.10 van de Wabo-vergunning. Dit houdt in dat er twee hydraten tegelijk 90m3/uur bluswater bij een voldoende druk kunnen leveren. Hierbij werd geconstateerd dat er tijdens de eerste poging een leidingbreuk ontstond aan een koppeling tussen twee leidingen en er geen reserveleiding aanwezig was. Bij een tweede poging kwam er geen druk op de brandslangen en bleek dat de slang tussen de pomp en de blusvijver was gescheurd. Ook bij een derde poging lukte het niet om druk te krijgen en werd het systeem gereset. Pas tijdens de vierde test werd er voldoende bluswater geleverd. Gelet op de defecten die werden geconstateerd in het bluswatersysteem, was er geen sprake van een robuust en betrouwbaar systeem. [18]
Op 11 maart 2014 werd er een hercontrole uitgevoerd en is geconstateerd dat er met betrekking tot de bluswatervoorziening geen plan van aanpak was ingediend voor het uitgangspuntendocument en de invoering van een adequate bluswatervoorziening, ondanks een eerdere last onder dwangsom. [19]
Brandmeldinstallatie (vergunningsvoorschrift 9.2.9 juncto voorschrift 4.8.2.2 van de PGS15)
Tijdens de inspectie op 9 en 10 september 2013 bleek dat de brandmeldinstallatie niet gecertificeerd was. Bij hercontroles op 11 maart 2014 [20] , 17 juni 2014 [21] , 3 oktober 2014 [22] alsmede 16 oktober 2014 en 7 november 2014 [23] bleek de brandinstallatie nog steeds niet gecertificeerd. Ondanks diverse aansporingen en dwangsommen heeft het tot februari 2015 geduurd voordat de brandmeldinstallatie werd gecertificeerd.
Opslag van gevaarlijke stoffen (vergunningsvoorschrift 6.1.5 en 9.2.5 juncto 4.5.1 PGS15) en het vrijhouden van vluchtwegen en bereikbaarheid van blusmiddelen (7.16 Bouwbesluit)
Op 9 en 10 september 2013, 20 november 2013 en 3 december 2013 zijn er bij Brzo-controles overtredingen geconstateerd van de voorschriften voor de opslag van gevaarlijke stoffen, hetgeen onder parketnummer 02/995510-14 ten laste is gelegd en hiervoor reeds is besproken.
Op 1 juli 2014 werd tijdens een inspectie geconstateerd dat in de gangpaden van opslagruimte O1diverse gevaarlijke stoffen in IBC’s en vaatwerk waren geplaatst waardoor niet werd voldaan aan de scheiding tussen de vakken en zodanig stonden geplaatst dat daardoor vluchtwegen en blusmiddelen slecht toegankelijk waren. [24]
Bij een repressieve hercontrole op 2 september 2014 werd geconstateerd dat laswerkzaamheden werden uitgevoerd in de productieruimte, vaatwerk was gestapeld op een deels gebroken houten pallet en dat een vat te hoog werd gestapeld, alsmede dat de aanduidingen op de buitenzijde van opslag O2 niet altijd overeenkwam met de stoffen die in deze ruimte werden opgeslagen. [25]
Tijdens de hercontrole op 18 november 2014 werd wederom vastgesteld dat er in opslagruimte O1 de brandbare stof propionzuur was opgeslagen, hetgeen niet is toegestaan. [26]
Journaal/lijst van de opgeslagen gevaarlijke stoffen (vergunningsvoorschrift 9.2.7 en 9.2.9 juncto 3.18.1 PGS15)
Tijdens de inspectie op 1 juli 2014 bleek dat de stoffenlijst voor de hulpdiensten in onvoldoende mate overeen kwam met de aanwezige stoffen binnen de inrichting. [27]
Tijdens Brzo-inspecties op 9 en 16 september 2014 werd geconstateerd dat er geen procedure was vastgelegd met betrekking tot het omgaan met dan wel het verantwoordelijk zijn voor de juistheid van de stoffenlijst voor hulpdiensten [28] .
De rechtbank is van oordeel dat vorenstaande – niet betwiste – feiten worden gezien als het niet of onvoldoende invulling geven aan onderdeel d van het veiligheidsbeheerssysteem zoals bedoeld in bijlage II van het Bzro, te weten de beheersing van de uitvoering.
Nu verdachte een Brzo-bedrijf is, dient verdachte te voldoen aan de eisen die het Brzo stelt. Dit houdt in dat conform artikel 5, tweede lid, een veiligheidsbeheerssysteem dient te worden ingevoerd. Verdachte heeft dit veiligheidsbeheerssysteem weliswaar ingevoerd, maar element d, de beheersing van de uitvoering, namelijk de vaststelling en toepassing van procedures en instructies voor de beheersing van de veiligheid van de bedrijfsvoering, met inbegrip van het onderhoud van de installaties en de tijdelijke onderbrekingen, is niet aan de orde gekomen. Naar de rechtbank begrijpt, wordt hiermee bedoeld dat de in het bedrijf geldende regels en instructies dienen te worden nageleefd, en dient tevens het onderhoud aan de installaties op orde te zijn.
De rechtbank stelt vast dat de in de tenlastelegging genoemde installaties en voorzieningen niet of niet voldoende functioneerden, dan wel dat deze niet (tijdig) gecertificeerd waren. De rechtbank stelt voorts vast dat verdachte een aantal voorschriften van de voor het bedrijf geldende vergunning niet of onvoldoende naleefde. De rechtbank doelt hiermee op de opslag van gevaarlijke stoffen, het vrijhouden van vluchtwegen, de bereikbaarheid van blusmiddelen en het incompleet zijn van de in het bedrijf opgeslagen gevaarlijke stoffen.
Door bovenstaande handelingen of het nalaten ervan is element d, te weten de beheersing van de uitvoering, niet aan de orde gekomen.
Naar het oordeel van de rechtbank is daarmee het onder feit 2 tenlastegelegde wettig en overtuigend bewezen.
Dit feit is gepleegd binnen de sfeer van de rechtspersoon en derhalve aan verdachte toe te rekenen. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen kan naar het oordeel van de rechtbank dit feit dan ook wettig en overtuigend bewezen worden verklaard.
4.4
De bewezenverklaring
De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte:
02/995510-14
zij
op één of meer tijdstippenin
of omstreeksde periode 9 september 2013 tot en met 3 december 2013 te Klundert, gemeente Moerdijk,
al dan nietopzettelijk heeft gehandeld in strijd met
een of meervoorschrift
(en
)van de omgevingsvergunning van 21 juni 2010 van burgemeester en wethouders van de gemeente Moerdijk, welk
(e
)voorschrift
(en
)betrekking had
(den
)op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid onder e van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, te weten
het oprichten, veranderen of veranderen van de werking en/ofhet in werking hebben van een inrichting, gevestigd [adres] ,
op één of meer tijdstippenin
of omstreeksde periode 9 september 2013 tot en met 3 december 2013 te Klundert, gemeente Moerdijk,
al dan nietopzettelijk heeft gehandeld in strijd met
een of meervoorschrift
(en
)van de omgevingsvergunning van 21 juni 2010 van burgemeester en wethouders van de gemeente Moerdijk, welk
(e
)voorschrift
(en
)betrekking had
(den
)op activiteiten als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid onder e van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, te weten
het oprichten, veranderen of veranderen van de werking en/ofhet in werking hebben van een inrichting, gevestigd [adres] ,
immers voldeed de opslag van gevaarlijke stoffen in opslagvoorziening O1 niet aan de voorschriften 3.1.1 en
/of4.5.1 van PGS 15 met bijbehorend errata, immers
/of4.5.1 van PGS 15 met bijbehorend errata, immers
- werden op 9 en/of 10 september 2013 verpakte gevaarlijke stoffen, te weten brandbare vloeistoffen ADR klasse 3 en
/ofstoffen van de ADR klasse 8 met bijkomend brandgevaar, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde voorziening en
/of
/ofstoffen van de ADR klasse 8 met bijkomend brandgevaar, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde voorziening en
/of
- werden op 20 november 2013 in niet metalen verpakking verpakte gevaarlijke stoffen, te weten stoffen van de ADR klasse 9 met een vlampunt tussen de 61 en 100 graden celsius, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde opslagvoorziening,
althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het - afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen - overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerden
/of
althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het - afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen - overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerden
/of
- werden op 3 december 2013 in niet metalen verpakking verpakte gevaarlijke stoffen, te weten stoffen van de ADR klasse 9, 8 en 6.2 met een vlampunt tussen de 61 en 100 graden celsius, niet opgeslagen in de daarvoor bestemde opslagvoorziening,
althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het -afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen – overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerd;
althans was in de gebruikte opslagvoorziening niet het -afhankelijk van de eigenschappen van die opgeslagen gevaarlijke stoffen, het verpakkingsmateriaal en/of de hoeveelheid opgeslagen stoffen – overeenkomstig tabel 4 van PGS 15 bepaalde beschermingsniveau 1 gerealiseerd;
02/994513-15
1.
zijop
of omstreeks22 juli 2014 te Klundert, gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting aan de [adres] dreef, waarop het Besluit risico's zware ongevallen 1999 van toepassing was,
al dan nietopzettelijk niet alle maatregelen heeft getroffen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en/of de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken, immers heeft zij terwijl bij het afvullen van drums met licht ontvlambare stoffen,
althans met stoffen die licht ontvlambare stoffen bevatteneen explosieve atmosfeer kon ontstaan en
/ofterwijl dat afvullen geschiedde op een plaats die in het voor die inrichting geldende explosieveiligheidsdocument was aangeduid als gevarenzone voor het ontstaan van een explosieve atmosfeer op die plaats gebruik gemaakt van een puntafzuiging en
/ofeen weegschaal die niet explosieveilig waren,
in elk geval niet geschikt was/waren voor het
of omstreeks22 juli 2014 te Klundert, gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting aan de [adres] dreef, waarop het Besluit risico's zware ongevallen 1999 van toepassing was,
al dan nietopzettelijk niet alle maatregelen heeft getroffen die nodig zijn om zware ongevallen te voorkomen en/of de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken, immers heeft zij terwijl bij het afvullen van drums met licht ontvlambare stoffen,
althans met stoffen die licht ontvlambare stoffen bevatteneen explosieve atmosfeer kon ontstaan en
/ofterwijl dat afvullen geschiedde op een plaats die in het voor die inrichting geldende explosieveiligheidsdocument was aangeduid als gevarenzone voor het ontstaan van een explosieve atmosfeer op die plaats gebruik gemaakt van een puntafzuiging en
/ofeen weegschaal die niet explosieveilig waren,
in elk geval niet geschikt was/waren voor het
gebruik in gebieden waarin een explosieve atmosfeer zich kon voordoen;
2.
zijin
of omstreeksde periode 9 september 2013 tot en met 18 november 2014 te Klundert in de gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting, gevestigd aan de [adres] dreef,
al dan nietopzettelijk niet - ten einde het in het tweede lid van artikel 5 van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 bedoelde beleid te bepalen en uit te voeren - een veiligheidsbeheerssysteem heeft ingevoerd waarin element d genoemd in bijlage II van voormeld besluit, te weten de beheersing van de uitvoering namelijk de vaststelling en toepassing van procedures en instructies voor de beheersing van de veiligheid van de bedrijfsvoering, met inbegrip van het onderhoud van de installaties en de tijdelijke onderbrekingen, aan de orde kwam ten aanzien van:
of omstreeksde periode 9 september 2013 tot en met 18 november 2014 te Klundert in de gemeente Moerdijk, als degene die een inrichting, gevestigd aan de [adres] dreef,
al dan nietopzettelijk niet - ten einde het in het tweede lid van artikel 5 van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 bedoelde beleid te bepalen en uit te voeren - een veiligheidsbeheerssysteem heeft ingevoerd waarin element d genoemd in bijlage II van voormeld besluit, te weten de beheersing van de uitvoering namelijk de vaststelling en toepassing van procedures en instructies voor de beheersing van de veiligheid van de bedrijfsvoering, met inbegrip van het onderhoud van de installaties en de tijdelijke onderbrekingen, aan de orde kwam ten aanzien van:
- het bluswatersysteem /de bluswatervoorziening en
/of
/of
- de brandmeldinstallatie en
/of
/of
- de opslag van gevaarlijke stoffen en
/of
/of
- het vrijhouden van vluchtwegen en
/of
/of
- de bereikbaarheid van blusmiddelen en
/of
/of
- het journaal/de lijst van de opgeslagen gevaarlijke stoffen.
De rechtbank acht niet bewezen hetgeen meer of anders is ten laste gelegd. Verdachte zal daarvan worden vrijgesproken.
5.De strafbaarheid
Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten. Dit levert de in de beslissing genoemde strafbare feiten op.
Verdachte is strafbaar, omdat niet is gebleken van een omstandigheid die haar strafbaarheid uitsluit.
6.De strafoplegging
6.1
De vordering van de officier van justitie
De officier van justitie vordert aan verdachte op te leggen een geldboete van € 100.000,- waarvan € 40.000,- voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar.
6.2
Het standpunt van de verdediging
De verdediging verzoekt rekening te houden met de situatie waarin de overtredingen hebben plaatsgevonden, waaronder het onverwachte vertrek van de zoon van [initiale] [naam bestuurder/ directeur] als leidinggevende en het daaropvolgende vertrek van de slecht functionerende plantmanager. Verdachte heeft grote inspanningen betracht om de organisatorische aanpassingen door te voeren en de bedrijfsvoering in lijn te brengen met de op haar van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Hiervoor zijn aanzienlijke investeringen gepleegd. De verdediging verzoekt tevens mee te wegen dat verdachte diverse dwangsommen heeft verbeurd.
De raadsman is van mening dat een deels voorwaardelijke straf als stok achter de deur niet nodig is, aangezien het bevoegd gezag de situatie nauwlettend in de gaten houdt en zij hiertoe ook primair de aangewezen partij is.
6.3
Het oordeel van de rechtbank
De straf die aan de verdachte rechtspersoon wordt opgelegd, is gegrond op de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder de feiten zijn begaan. Daarbij wordt in het bijzonder het volgende in aanmerking genomen.
Verdachte heeft zich in de periode van 9 september 2013 tot en met 18 november 2014 schuldig gemaakt aan de overtreding van een aanzienlijk aantal vergunningsvoorschriften en heeft niet alle maatregelen getroffen die nodig zijn om een zwaar ongeval te voorkomen en de gevolgen daarvan voor mens en milieu te beperken. Daarnaast was het veiligheidsbeheerssysteem voor wat betreft onderdeel d niet op orde, waardoor verdachte artikel 5, derde lid, van het Brzo heeft overtreden. De aan de vergunning verbonden voorschriften en het Brzo hebben tot doel om gevaar voor mens en milieu te voorkomen en de veiligheid van de werknemers van verdachte te waarborgen. De rechtbank acht dit ernstige feiten. Door na te laten deze voorschriften uit te voeren, heeft verdachte de op haar rustende zorgplicht verzaakt hetgeen de rechtbank kwalijk vindt.
De rechtbank is uit het dossier en het verhandelde ter zitting gebleken dat verdachte, na het onverwachte vertrek begin 2013 van de zoon van [initiale] [naam bestuurder/ directeur] die de dagelijkse leiding had in het bedrijf en het daaropvolgend vertrek van de slecht functionerende plantmanager, grote inspanningen heeft betracht om organisatorische aanpassingen door te voeren en de bedrijfsvoering in lijn te brengen met de op haar van toepassing zijnde wet- en regelgeving, maar dat hiermee de nodige tijd gepaard ging. Dit laat naar het oordeel van de rechtbank onverlet dat verdachte in de tenlastegelegde periode, de voorschriften heeft overtreden en desondanks de werkzaamheden in volle omvang bleef uitvoeren.
De rechtbank heeft acht geslagen op de omstandigheid dat DBM na de ten laste gelegde periode de voorschriften aantoonbaar beter naleeft.
Alles afwegend is de rechtbank van oordeel dat een geldboete van € 60.000,00 hier passend en geboden is. Naar het oordeel van de rechtbank is de oplegging van een voorwaardelijke straf niet noodzakelijk, nu door het bevoegd gezag reeds wordt toegezien op de naleving van de van toepassing zijnde regelgeving.
7.De wettelijke voorschriften
De beslissing berust op:
- de artikelen 23, 24, 51 en 91 van het Wetboek van Strafrecht,
- de artikelen 2.1 en 2.3 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht,
- de artikelen 5 en 25 van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999,
- artikel 6 van de Arbeidsomstandighedenwet ,
- de artikelen 1, 1a, 2, 6 en 87 van de Wet op de economische delicten,
zoals deze artikelen luidden ten tijde van het bewezen verklaarde.
8.De beslissing
De rechtbank:
Bewezenverklaring
- verklaart het ten laste gelegde bewezen, zodanig als hierboven onder 4.4 is omschreven;
- spreekt verdachte vrij van wat meer of anders is ten laste gelegd;
Strafbaarheid
- verklaart dat het bewezen verklaarde de volgende strafbare feiten oplevert:
Parketnummer 02/995510-14
overtreding van voorschriften gesteld bij of krachtens artikel 2.3 aanhef en onder
a van de Wet algemene bepalingen omgevingsvergunning;
Parketnummer 02/994513-15
feit 1:overtreding van een voorschrift gesteld bij of krachtens artikel 5, eerste lid van
het Besluit risico’s zware ongevallen 1999, opzettelijk begaan door een
rechtspersoon;
feit 2:overtreding van een voorschrift gesteld bij of krachtens artikel 5, tweede en derde
lid van het Besluit risico’s zware ongevallen 1999, opzettelijk begaan door een
rechtspersoon;
- verklaart verdachte strafbaar;
Strafoplegging
- veroordeelt verdachte tot
betaling van een geldboete van € 60.000,=.
betaling van een geldboete van € 60.000,=.
Dit vonnis is gewezen door mr. De Weert, voorzitter, mr. Hertsig en mr. Kroon, rechters, in tegenwoordigheid van mr. Van den Hurk-Van der Zanden, griffier, en is uitgesproken ter openbare zitting op 6 oktober 2016.
Mr. Kroon is niet in de gelegenheid dit vonnis mede te ondertekenen.