Uitspraak
RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT
Zittingsplaats Breda
Bestuursrecht
zaaknummer: BRE 21/419 WAJONG
tussenuitspraak van de enkelvoudige kamer van 27 juli 2022 in de zaak tussen
[naam eiseres] , te [plaats] , eiseres,
gemachtigde: mr. A.W.M. van de Wouw,
en
de Raad van bestuur van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen,verweerder.
Procesverloop
In het besluit van 26 juni 2020 (primaire besluit) heeft het UWV geweigerd aan eiseres een uitkering op grond van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) toe te kennen.
In het besluit van 16 december 2020 (bestreden besluit) heeft het UWV het bezwaar van eiseres tegen het primaire besluit ongegrond verklaard.
Eiseres heeft tegen het bestreden besluit beroep ingesteld.
Het UWV heeft een verweerschrift ingediend.
De rechtbank stelt vast dat het griffierecht niet is betaald. Eiseres heeft verzocht om vrijstelling van het betalen van griffierecht wegens betalingsonmacht. Omdat gebleken is dat het inkomen van eiseres ver onder de maximale bijstandsnorm voor een alleenstaande ligt, is de rechtbank van oordeel dat eiseres niet in verzuim is, zodat het beroep ontvankelijk is.
Het beroep is besproken op de zitting van de rechtbank op 4 mei 2022.
Hierbij waren aanwezig eiseres, haar moeder en haar gemachtigde. Namens het UWV was mr. A.P.J. Meijs aanwezig.
De rechtbank heeft de uitspraaktermijn verlengd.
Overwegingen
Feiten
1. Eiseres, geboren op 7 november 2001, heeft in maart 2020 een Wajong-uitkering aangevraagd.
Met het primaire besluit is geweigerd een uitkering toe te kennen. Aan dat besluit heeft het UWV ten grondslag gelegd dat eiseres op dit moment geen arbeidsvermogen heeft, maar dat de verwachting is dat zij dat in de toekomst nog wel kan ontwikkelen. Eiseres heeft bezwaar gemaakt tegen dit besluit.
Met het bestreden besluit is het bezwaar van eiseres ongegrond verklaard.
Geschil
2. In geschil is of het UWV op goede gronden heeft geweigerd een Wajong-uitkering toe te kennen.
Wettelijk kader
3. Het wettelijk kader is opgenomen in de bijlage bij deze uitspraak en maakt hiervan onderdeel uit.
Standpunt eiseres
4. Eiseres voert aan dat zij geen vier uur per dag en één uur aaneengesloten kan werken. Zij heeft naast al haar andere klachten ook last van chronische vermoeidheid en moet op de dag geregeld slapen. Daarmee is onvoldoende rekening gehouden. Eiseres betwist dat zij een taak kan uitvoeren. Zij moet bij al haar dagelijkse bezigheden aangestuurd worden. Verder is niet onderbouwd op welke manier zij basale werknemersvaardigheden zou kunnen ontwikkelen. Eiseres is van mening dat geen verbetering te verwachten is. Ter onderbouwing van dit standpunt verwijst zij naar de bij de aanvraag en in bezwaar ingebrachte rapporten. In beroep heeft eiseres nog een rapport van een psychologisch onderzoek van juli 2021 overgelegd. Uit dit rapport volgt volgens eiseres dat nog niet vastgesteld kan worden of eiseres arbeidsvermogen en werknemersvaardigheden kan ontwikkelen.
Standpunt UWV
5. Het UWV heeft zich op het standpunt gesteld dat geen aanleiding bestaat om het standpunt te wijzigen. In bezwaar was al bekend dat eiseres voor haar fysieke klachten behandeld zou worden en dat beschermd wonen zou helpen bij de belemmerende psychosociale omstandigheden van eiseres. Ten aanzien van de psychische klachten worden nog onderzoeken opgestart op basis waarvan verdere diagnostiek en behandeling bepaald kan worden. Op basis van wat nu bekend is, is niet uit te sluiten dat verdere behandeling of begeleiding eiseres nog gaat helpen in haar ontwikkeling.
Met de fysieke klachten is rekening gehouden door eiseres te beperken voor langdurig zitten, staan en lopen. Het is volgens de verzekeringsarts b&b niet aannemelijk dat eiseres niet vier uur per dag belastbaar is, mits rekening wordt gehouden met haar beperkingen. Het door eiseres in beroep overgelegde rapport bevestigt volgens de verzekeringsarts b&b dat eiseres één uur aaneengesloten kan werken.
Grondslag bestreden besluit
6. Het bestreden besluit is gebaseerd op rapportages van een verzekeringsarts en een verzekeringsarts bezwaar en beroep (b&b) en een arbeidsdeskundige en een arbeidsdeskundige b&b.
De verzekeringsarts heeft gerapporteerd dat eiseres in staat is om één uur aaneengesloten en vier uur per dag activiteiten te verrichten. Zij kan taken verrichten als deze eenvoudig van aard zijn en er niet te veel afleiding in de omgeving is. De taken moeten wel in een eenvoudige taal worden uitgelegd en zo nodig herhaaldelijk worden voorgedaan. Op de werkplek moet een vertrouwenspersoon aanwezig zijn. Verder moet rekening worden gehouden met lichte beperkingen ten aanzien van de fysieke belasting. Op dit moment heeft eiseres nog geen werknemersvaardigheden maar de verwachting is dat zij dit kan ontwikkelen als haar thuissituatie rustiger is geworden.
De verzekeringsarts b&b heeft gerapporteerd dat er voor eiseres sprake is van belastende psychosociale omstandigheden. Er is sprake van een hechtingsstoornis, een lichte verstandelijke beperking en ook fysieke klachten. De verzekeringsarts b&b kan de primaire verzekeringsarts volgen in de aangegeven beperkingen. Ook de verzekeringsarts b&b is van mening dat eiseres nog ontwikkelingsmogelijkheden heeft. De verstandelijke beperking van eiseres is niet dermate ernstig dat hiermee ontwikkelingsmogelijkheden en bijsturing van het gedrag uitgesloten is. Eiseres heeft hierin wel passende begeleiding nodig.
De arbeidsdeskundige heeft gerapporteerd dat eiseres op dit moment geen taak kan uitvoeren omdat zij niet in staat is om zich aan afspraken te houden of deze na te komen.
De arbeidsdeskundige b&b heeft gerapporteerd dat op het moment dat eiseres basale werknemersvaardigheden ontwikkelt, zij in staat is een taak uit te voeren in een arbeidsorganisatie. De arbeidsdeskundige b&b vindt de voorbeeldtaak ‘plaatsen van onderdelen op een printplaat (handmatig bestukken)’geschikt voor eiseres.
Beoordeling rechtbank
7. Uit de regelgeving volgt dat het UWV moet beoordelen of eiseres voldoet aan tenminste een van de volgende voorwaarden:
- eiseres kan geen taak uitvoeren in een arbeidsorganisatie
- eiseres beschikt niet over basale werknemersvaardigheden
- eiseres kan niet een uur aangesloten werken
- eiseres is niet tenminste vier uur per dag belastbaar (dan wel twee uur per dag belastbaar en in staat het minimumloon te verdienen).
Wordt aan tenminste een van de hiervoor genoemde voorwaarden voldaan dan moet het UWV beoordelen of deze situatie duurzaam is.
Bij de beoordeling maakt het UWV gebruik van de Sociaal Medische Beoordeling Arbeidsvermogen (SMBA)-systematiek. Bij deze beoordeling staat de ‘International Classification of Functioning, Disability and Health’ centraal. Voor het toepassen van de SMBA-systematiek heeft verweerder het ‘Compendium Participatiewet’ vastgesteld.
Niet in geschil is dat eiseres geen basale werknemersvaardigheden heeft en dat zij op de datum in geding (7 november 2019, de dag dat zij 18 jaar werd) is aangewezen op dagbesteding. Ten aanzien van basale werknemersvaardigheden is uitsluitend in geschil of het ontbreken daarvan duurzaam is. De rechtbank ziet aanleiding om eerst te beoordelen of het UWV overtuigend en toereikend heeft gemotiveerd dat eiseres basale werknemersvaardigheden kan ontwikkelen.
Kan eiseres basale werknemersvaardigheden ontwikkelen?
8. Het UWV hanteert bij de beoordeling van de duurzaamheid van het ontbreken van arbeidsvermogen een beoordelingskader, dat is opgenomen in Bijlage 1 van het ‘Compendium Participatiewet’ (Compendium). Volgens het beoordelingskader spreekt de verzekeringsarts zich uit over de ontwikkeling van de mogelijkheden van betrokkene, uitgaande van de medische situatie zoals die is op het moment waarop de beoordeling betrekking heeft. Voor zover de verzekeringsarts, overeenkomstig het stappenplan, niet zelfstandig over het duurzaam ontbreken van arbeidsvermogen kan besluiten, spreken verzekeringsarts en arbeidsdeskundige zich gezamenlijk uit over de te verwachten ontwikkeling van betrokkene en of die al dan niet tot arbeidsvermogen kan leiden.
9. Het gaat bij de vraag naar de duurzaamheid van het ontbreken van arbeidsvermogen om de toekomstige mogelijkheden tot arbeidsparticipatie. De verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige moeten een inschatting maken over hoe de mogelijkheden tot arbeidsparticipatie zich bij de betrokkene kunnen ontwikkelen. Dit brengt volgens vaste rechtspraak voor een zorgvuldige besluitvorming mee dat de inschatting van de verzekeringsarts en/of de arbeidsdeskundige van de ontwikkeling van de mogelijkheden tot arbeidsparticipatie moet berusten op een concrete en deugdelijke afweging van de feiten en omstandigheden die bij de betrokkene aan de orde zijn, voor zover die feiten en omstandigheden betrekking hebben op de situatie van de betrokkene op de datum in geding. In het geval de inschatting van de mogelijkheden tot ontwikkeling berust op een (ingezette) medische behandeling, is een onderbouwing vereist die ziet op het mogelijke resultaat daarvan voor de betrokkene. [1]
10. De verzekeringsarts heeft het stappenplan gehanteerd en heeft in samenspraak met de arbeidsdeskundige geconcludeerd dat eiseres werknemersvaardigheden kan ontwikkelen. Daarbij is overwogen dat eiseres leerbaar is (waarbij de jonge leeftijd een rol speelt) wanneer steeds een ding wordt opgepakt en hier begeleiding voor plaatsvindt. De verwachting is dat wanneer er meer rust in haar omgeving is, eiseres hierin leerbaar is en zij een verbetering van de werknemersvaardigheden zal laten zien. In de rapportage van de arbeidsdeskundige is op dit punt, in overleg met de verzekeringsarts, nog vermeld dat eiseres met een passende multidisciplinaire aanpak kan werken aan haar verdere ontwikkeling. Als zij met deze aanpak een volgende stap heeft gezet, zal zij met intensieve begeleiding op gebied van arbeid, wonen en sociale contacten een volgende stap kunnen maken. Arbeidsmatige dagbesteding kan positieve ervaringen geven, waarna deze omgezet zou kunnen worden naar betaalde arbeid.
11. De rechtbank is van oordeel dat onvoldoende concreet is onderbouwd op welke wijze eiseres haar werknemersvaardigheden zal kunnen ontwikkelen. De stelling dat eiseres leerbaar is, onder andere gelet op haar jonge leeftijd, lijkt tegenstrijdig met de stelling dat als er meer rust komt eiseres leerbaar zal zijn. Niet duidelijk is hoe de verzekeringsarts tot de conclusie is gekomen dat bij rust in de thuissituatie het niet uitgesloten is dat eiseres werknemersvaardigheden kan ontwikkelen. Hierbij heeft de rechtbank tevens betrokken dat er bij eiseres, buiten haar verstandelijke beperking ook sprake is van psychische klachten, en dat zij een lage draagkracht heeft, zoals opgenomen in het rapport van [naam dagbesteding] van 6 maart 2020. Van belang is verder het rapport van Mee van 10 december 2020 waarin is gerapporteerd dat er sprake is van een persoonlijkheidsontwikkeling en dat het gelet op de blijvende beperkingen maar de vraag is of een beschermde omgeving voldoende is om enigszins betaald werk te verrichten of dat ze altijd aangewezen zal zijn op dagbesteding. Hoewel het standpunt van de verzekeringsarts b&b in zijn rapportage van 5 maart 2021 dat door aanvullende diagnostiek duidelijk zal worden welke behandeling en begeleiding noodzakelijk is om de stagnerende persoonlijkheidsontwikkeling vlot te trekken, op zich gevolgd kan worden, blijkt ook hieruit niet of en zo ja op welke wijze eiseres basale werknemersvaardigheden zou kunnen ontwikkelen. Verwijzing naar een multidisciplinaire aanpak is te algemeen en evenmin concreet, Het UWV zal daarom concreet moeten onderbouwen op welke wijze eiseres basale werknemersvaardigheden zou kunnen aanleren.
Kan eiseres een taak uitvoeren?
12. Het UWV heeft zich op het standpunt gesteld dat eiseres, als zij eenmaal basale werknemersvaardigheden heeft, in staat is een taak uit te voeren. Bij dit standpunt heeft de verzekeringsarts tevens betrokken dat eiseres in de in het verleden verrichte stages heeft laten zien dat zij een taak kan verrichten. In het dossier bevinden zich diverse stagerapporten. Met name uit de stagerapporten van [naam bedrijf] kan opgemaakt worden dat eiseres onder bepaalde voorwaarden, een taak zou kunnen verrichten. Ter zitting heeft de moeder van eiseres gemotiveerd betwist dat eiseres in die stage goed zou hebben gefunctioneerd. Volgens de moeder vond eiseres het fijn op deze stageplaats, maar heeft ze daar geen taak uitgevoerd. Het enige dat ze daar deed was zitten en de honden aaien. Volgens de moeder van eiseres is de stage bij [naam bedrijf] gestopt omdat dit geen passende plek voor eiseres was. Verder heeft de moeder toegelicht dat eiseres bij alles wat ze in de thuissituatie doet, zoals handen wassen of naar het toilet gaan al begeleiding nodig heeft.
Gelet op de verklaring van de moeder in combinatie bezien met de presentatie van eiseres tijdens de zitting heeft de rechtbank niet de overtuiging gekregen dat eiseres, als zij basale werknemersvaardigheden zou hebben ontwikkeld, daadwerkelijk in staat is een taak te verrichten. Daarbij is mede in aanmerking genomen dat stages in soortgelijke situaties soms rooskleuriger worden beschreven. In dit specifieke geval heeft de rechtbank daarom behoefte aan een meer gedetailleerde verklaring van [naam bedrijf] over hoe eiseres daar heeft gefunctioneerd. Nu een dergelijke verklaring ontbreekt heeft de rechtbank onvoldoende informatie om te toetsen of het niet uitgesloten is dat eiseres op termijn een taak zou kunnen verrichten. Het UWV zal daarom nader onderzoek moeten doen. Voor zover uit dat onderzoek naar voren komt dat eiseres, ook na het ontwikkelen van werknemersvaardigheden, geen taak kan verrichten, zal nog moeten worden beoordeeld of het ontbreken van deze vaardigheid duurzaam is.
Kan eiseres één uur aangesloten werken en is zij vier uur per dag belastbaar?
13. Eiseres heeft gesteld dat zij vanwege haar vermoeidheid geen uur aaneengesloten kan werken en ook niet vier uur per dag belastbaar is. Een medische onderbouwing hiervoor ontbreekt echter. Uit de dossierstukken, waaronder de rapportage van [naam dagbesteding] (waar eiseres dagbesteding volgt), blijkt niet dat eiseres geen uur aaneengesloten actief kan zijn of niet vier uur per dag belastbaar is. Voor zover eiseres af en toe vermoeid is, kan zij na een uur belasting even rusten voordat zij weer actief wordt. Het is immers niet vereist dat eiseres vier uur aaneengesloten actief is. Voldoende is dat zij, verspreid over de dag, in totaal vier uur belastbaar is. Uit de stukken blijkt niet dat eiseres hier niet toe in staat is. De rechtbank kan het UWV daarom volgen in zijn stelling dat er gelet op de medische problematiek geen aanleiding bestaat om aan te nemen dat eiseres niet kan voldoen aan deze voorwaarden.
14. Op grond van artikel 8:51a, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) kan de rechtbank het bestuursorgaan in de gelegenheid stellen een gebrek in het bestreden besluit te herstellen of te laten herstellen, de zogeheten 'bestuurlijke lus'. De rechtbank ziet aanleiding om van deze mogelijkheid gebruik te maken en zal het UWV in de gelegenheid stellen om alsnog nader te motiveren op welke wijze eiseres basale werknemersvaardigheden kan ontwikkelen en uitvraag te doen bij [naam bedrijf] hoe eiseres heeft gefunctioneerd in de stages.
Het UWV zal zich bij die uitvraag in ieder geval moeten richten op de volgende punten:
- welke taken voerde eiseres uit en welke begeleiding had ze daarbij nodig?
- in hoeverre kon eiseres taken zelfstandig uitvoeren, dit in relatie tot de stelling van de
moeder dat eiseres bij alles hulp nodig heeft?
- toont eiseres zelf initiatief en zo ja, zijn daar voorbeelden van te geven?
- welke instructies heeft eiseres nodig om de taken te verrichten?
- om welke reden is de stage geëindigd?
De rechtbank zal daarna beoordelen of de rechtsgevolgen van het te vernietigen besluit in stand kunnen blijven.
15. De rechtbank zal de termijn waarbinnen het UWV het gebrek kan herstellen bepalen op acht weken. Als het UWV hiervan geen gebruik wil maken, dan dient het UWV dit binnen twee weken aan de rechtbank mee te delen. Als het UWV wel gebruik maakt van die gelegenheid, zal de rechtbank eiseres in de gelegenheid stellen binnen vier weken te reageren op de herstelpoging van het UWV. Daarna zal de rechtbank in beginsel zonder tweede zitting einduitspraak doen.
16. De rechtbank houdt iedere verdere beslissing aan tot de einduitspraak. Dat laatste betekent ook dat zij over de vergoeding van het griffierecht en de proceskosten nu nog geen beslissing neemt.
Beslissing
De rechtbank:
- stelt het UWV in de gelegenheid om het gebrek in het bestreden besluit te herstellen binnen acht weken na verzending van deze tussenuitspraak, met inachtneming van hetgeen in overwegingen 11 en 12 van deze tussenuitspraak is overwogen;
- draagt het UWV op om, als geen gebruik wordt gemaakt van de gelegenheid het gebrek te herstellen, dat binnen twee weken na verzending van deze tussenuitspraak aan de rechtbank mee te delen;
- houdt iedere verdere beslissing aan.
Deze uitspraak is gedaan door mr. S.A.M.L. van de Sande, rechter, in aanwezigheid van
mr. A.J.M. van Hees, griffier, op 27 juli 2022 en openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op www.rechtspraak.nl.
griffier rechter
Afschrift verzonden aan partijen op:
Wat kunt u doen als u het niet eens bent met deze uitspraak?
Tegen deze tussenuitspraak staat nog geen hoger beroep open. Dat kan worden ingesteld tegelijkertijd met hoger beroep tegen de einduitspraak in deze zaak.
Bijlage wettelijk kader
In artikel 1a:1, eerste lid, van de Wajong 2015 is bepaald, voor zover hier van belang, dat jonggehandicapte in de zin van dit hoofdstuk en de daarop berustende bepalingen is de ingezetene die:
a. op de dag waarop hij achttien jaar wordt als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft;
b. na de in onderdeel a bedoelde dag als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft en in het jaar, onmiddellijk voorafgaand aan de dag waarop dit is ingetreden, gedurende ten minste zes maanden studerende was.
In artikel 1a:1, vierde lid, van de Wajong 2015 is bepaald dat onder duurzaam geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben in dit hoofdstuk en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan de situatie waarin de mogelijkheden tot arbeidsparticipatie zich niet kunnen ontwikkelen.
In artikel 1a:1, achtste lid, van de Wajong 2015 is bepaald dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur met betrekking tot het eerste, vierde en zesde lid nadere regels worden gesteld. Bedoelde algemene maatregel van bestuur is het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten (het Schattingsbesluit).
Op grond van artikel 1a, eerste lid, van het Schattingsbesluit, zoals dat luidt per 1 januari 2015, heeft betrokkene geen mogelijkheden tot arbeidsparticipatie als bedoeld in de artikelen 1a:1, eerste lid, 2:4, eerste lid, en 3:8a, eerste lid, van de Wajong, indien hij:
a. geen taak kan uitvoeren in een arbeidsorganisatie;
b. niet over basale werknemersvaardigheden beschikt;
c. niet aaneengesloten kan werken gedurende ten minste een periode van een uur; of
d. niet ten minste vier uur per dag belastbaar is, tenzij hij ten minste twee uur per dag belastbaar is en in staat is per uur ten minste een bedrag te verdienen dat gelijk is aan het minimumloon per uur.
In het tweede lid van artikel 1a is bepaald dat een taak als bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, de kleinste eenheid van een functie is en bestaat uit één of meerdere handelingen.