Uitspraak
ARRONDISSEMENTSRECHTBANK ZWOLLE
DE PRESIDENT IN KORT GEDING
K.G.nr. 61120 / KG ZA 00-457
Uitspraak:6 december 2000 (vervroegd)
V O N N I S
in de zaak, aanhangig tussen:
de vennootschap naar Duits recht e15 DESIGN UND DISTRIBUTIONS GmbH,
gevestigd te Oberursel, Duitsland,
eiseres,
procureur mr. J.P. Rip,
advocaat mr. N.D.R. Nefkens te Amsterdam,
en
1. de besloten vennootschap JOHN DE MOL PRODUKTIES B.V.,
gevestigd te Hilversum,
2. de besloten vennootschap ENDEMOL ENTERTAINMENT B.V.,
gevestigd te Hilversum,
3. de besloten vennootschap MORRES GROEP B.V.,
gevestigd te Hulst,
4. de besloten vennootschap MORRES WONEN B.V. handelend onder de naam MORRES WONEN,
gevestigd te Hulst,
5. de besloten vennootschap MORRES DEVENTER B.V., tevens handelend onder de naam MORRES WONEN, statutair gevestigd te Hulst, zaakdoende te Deventer,
gedaagden sub 1 tot en met 5,
procureur mr. J.A. van Wijmen,
advocaat mr. E.J. Moree te 's-Gravenhage,
6. de besloten vennootschap MEUBELFABRIEK LANDERD B.V.,
gevestigd te Schaijk,
7. de besloten vennootschap AMBIANCE MEUBELGROEP B.V.,
gevestigd te Schaijk,
gedaagden sub 6 en 7,
procureur mr. J.A. van Wijmen,
advocaat mr. M. Bitter te Haarlem.
PROCESVERLOOP
Eiseres, hierna te noemen: e15, heeft gedaagden, hierna (ook) te noemen: John de Mol produkties, Endemol entertainment, Morres Wonen, Landerd en Ambiance, doen dagvaarden in kort geding.
E15 heeft gevorderd overeenkomstig de in fotokopie aan dit vonnis gehechte dagvaarding.
Gedaagden hebben tegen het gevorderde verweer gevoerd met conclusie bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, e15 in het gevorderde niet-ontvankelijk te verklaren dan wel het gevorderde af te wijzen, met veroordeling van e15 in de kosten van het geding.
Ter zitting van 29 november 2000 hebben partijen hun standpunt over en weer toegelicht. Tevens heeft, in het bijzijn van partijen, in het gerechtsgebouw bezichtiging plaatsgevonden van de in geschil zijnde tafels, tijdens welke bezichtiging partijen nadere inlichtingen hebben verstrekt.
Tenslotte hebben partijen onder overlegging van de stukken vonnis gevraagd.
MOTIVERING
1 Vaststaande feiten
1.1 E15 is een onderneming die gespecialiseerd is in het ontwerpen en fabriceren van massieve houten meubels. E15 is opgericht door (de ontwerpers) Philipp Mainzer en Florian Assche (hierna: Mainzer en Assche). Sinds 1995 brengt e15 een eikenhoutentafel, genaamd t04 Bigfoot (hierna te noemen: de Bigfoot) op de (Nederlandse) markt, welke tafel is ontworpen door Phillip Mainzer. E15 heeft door middel van een schriftelijke verklaring van Mainzer het exclusieve recht verkregen tot productie, bewerking en verhandeling van de Bigfoot.
1.2 De Bigfoot wordt gekenmerkt door een strakke vormgeving en een robuust karakter, de bijzondere (grote) maatvoering van de poten ten opzichte van het totaalontwerp en het feit dat de poten door het tafelblad heen steken (in die zin dat de kopse boveneinden van de poten zich in hetzelfde vlak als het ter plaatse inspringende blad bevinden). De tafel is geheel van geolied eikenhout vervaardigd met een hoogte van 75 centimeter, een breedte van 92 centimeter en een lengte varierend van 200 tot 270 centimeter. De vierkante poten bestaan uit elk een stuk (kern)hout, waarbij aan de kopse einden van de poten jaarringen zichtbaar zijn en waarin knoesten , barsten en/of scheuren voorkomen. De dwarsdoorsnede van de poten is ongeveer 13,5 x 13,5 centimeter. Tussen het tafelblad en de poten is een vrije ruimte (een spleet), zodat de poten als het ware los staan van het tafelblad. Het tafelblad rust op terugliggende regels, zowel aan de lange als aan de kopse kant. Die regels springen (ongeveer) vijf centimeter in. De prijs ligt, afhankelijk van de maat, tussen de
f 6.000,-- en de f 8.000,--. De Bigfoot is in 1996 opgenomen in het International Design Year Book en de tafel is de afgelopen jaren afgebeeld in diverse
(design-)tijdschriften op het gebied van wonen.
1.3 Landerd houdt zich bezig met de fabricage en handel in meubelen. Onder meer fabriceert Landerd een tafel genaamd Magnum, welke tafel door haar in februari van dit jaar is ontworpen en welke tafel sedert juli 2000 aan het publiek wordt aangeboden. Deze tafel is van geolied eikenhout vervaardigd en heeft een hoogte van 75 centimeter en een breedte van ongeveer 92 centimeter. De lengte varieert van 190 tot 220 centimeter. De poten van de Magnum hebben een omvang van ongeveer 10 x 10 centimeter. De poten van de tafel steken door het tafelblad heen. Van scheuren, knoesten en/of barsten is bij de Magnum geen sprake. Aan de kopse zijde heeft de Magnum geen regel. De regel aan de lange zijde van de Magnum springt (ongeveer) anderhalve centimeter in. Ambiance is een aan Landerd gelieerde verkooporganisatie.
1.4 Morres Wonen is een groothandel en detailhandel in onder meer meubelen. Zij biedt onder de naam Aaigem de door Landerd gefabriceerde Magnum te koop aan, welke tafel zij van Landerd en/of Ambiance geleverd krijgt. De Aaigem is opgenomen in de wooncatalogus 2001 van Morres Wonen. Morres Wonen biedt de tafel in verschillende lengtematen aan. De prijs varieert, afhankelijk van de maat, van
f 1.599,-- tot f 1.995,--.
1.5 John de Mol produkties en Endemol Entertainment zijn producenten van het televisieprogramma Big Brother. In het Big Brotherhuis staat de Aaigem-tafel van Morres, met dien verstande dat de tafel een (afwijkende) lengtemaat heeft van 280 centimeter. Aan dit televisieprogramma is een website verbonden, te weten: www.big-brother.nl. Door op deze website op "interieurshop" te klikken komt men terecht op een site, waar onder meer de Aaigem-tafel (de "stamtafel" van het Big Brother huis) te koop wordt aangeboden. Door te klikken op "bestel nu" wordt men direct doorgelinkt naar Morres Wonen, waar de tafel in verschillende maten besteld kan worden. De tafel in het Big Brotherhuis tafel wordt tevens door middel van een veiling op de website te koop aangeboden.
1.6 Gedaagden zijn door e15 schriftelijk aangemaand iedere inbreuk op het auteursrecht van de Bigfoot te staken en gestaakt te houden. Aan deze sommatie hebben gedaagden geen gevolg gegeven.
2 Het geschil en de beoordeling daarvan
2.1 De vordering van e15 (als licentiehoudster) strekt ertoe gedaagden te verbieden om iedere inbreuk op het beweerdelijk auteursrecht van Phillipp Mainzer te staken en gestaakt te houden en ieder onrechtmatig handelen jegens e15 te verbieden, met diverse nevenvorderingen en alles op verbeurte van een dwangsom . E15 stelt daartoe -kort samengevat- in de eerste plaats dat de Bigfoot voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. Het gaat volgens e15 om een oorspronkelijk werk, dat het persoonlijk stempel van de maker draagt. Onder meer heeft e15 erop gewezen dat het uiterlijk van de Bigfoot een zeer sterke karakteristieke waarde bezit. Door het spel van de ongebruikelijke maten (met name de dikke poten) en de robuustheid van de tafel wordt de eenvoudige en essentiële vormgeving uniek. Het gaat , naar e15 heeft aangevoerd, om een tafel waarin alle delen van een eikenboom zijn verwerkt, inclusief knoesten barsten en nerven, waardoor een ecologisch verantwoorde tafel ontstaat. Het ontwerp van de tafel van Landerd, de Magnum, is volgens e15 nagenoeg identiek aan de Bigfoot en er is sprake van ongeoorloofde verveelvoudiging in de zin van artikel 13 Auteurswet (Aw). De totaalindruk tussen de beide tafels stemt volgens e15, overeen. Op hetgeen e15 overigens heeft aangevoerd zal voor zover nodig hierna worden ingegaan.
2.2 Gedaagden hebben tegen het gevorderde gemotiveerd verweer gevoerd. Dat verweer zal voor zover nodig hierna worden besproken.
2.3 Met betrekking tot het antwoord op de vraag of de Bigfoot voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt hebben Landerd (en Ambiance) zich gerefereerd aan het oordeel van de president.
Nu door Landerd (en de overige gedaagden) geen nieuwe feiten en/of omstandigheden zijn gesteld die een ander oordeel rechtvaardigen wordt in navolging van zowel het gerechtshof te Amsterdam in zijn arrest in kort geding van 2 november 2000 (in de zaak Van Stralendorff tegen e15) als het vonnis in kort geding van de fungerend-president te 's-Gravenhage van 21 juli 2000 (in de zaak e15 tegen Ambiance B.V., niet te verwarren met gedaagde sub 7) geoordeeld dat de Bigfoot voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. Het betreft hier een eigen en oorspronkelijk werk van de maker (een subjectieve creatieve prestatie) met als meest kenmerkende elementen: de zeer forse, zware poten die doorlopen tot aan de bovenzijde van het tafelblad, de uitsparing tussen de bovenzijde van de poten en het tafelblad, waardoor de poten als het ware losstaan van het tafelblad en -door de aanwezigheid van knoesten, nerven en/of barsten in met name de poten- het algehele ruwe en robuuste karakter van de Bigfoot . Verder kan worden gewezen op de regels aan de kopse en de zijkant van de Bigfoot, die ongeveer vijf centimeter inspringen, waardoor de rankheid van het tafelblad wordt geaccentueerd tegenover de forse poten. Assche, mededirecteur van e15, heeft namens e15 ter zitting verklaard dat e15 zich met de Bigfoot wil onderscheiden onder meer in die zin dat het hier gaat om een ecologisch verantwoorde tafel, waarbij alle delen van de eikenboom worden gebruikt, ook de delen die van mindere kwaliteit zijn. Zulks is onder meer te zien aan de zichtbaarheid van de jaarringen aan de bovenkant van de poten, die tot in het tafelblad doorlopen, hetgeen eveneens als creatief en origineel is te bestempelen.
2.4 De kern van het geschil betreft thans de vraag de tafel van Landerd, de Magnum, een ongeoorloofde verveelvoudiging is van de Bigfoot. Bij de beoordeling van die vraag gaat het om de totaalindruk van de beide tafels. Assche voornoemd heeft dit bij bezichtiging van de beide tafels treffend uitgedrukt door aan te geven dat het gaat om de "Gesamteindruck".
2.5 Reeds bij een allereerste blik op de beide tafels valt de Bigfoot direct op door zijn welhaast logge en stevige vierkante poten en zijn "aardse" uitstraling
(door de aanwezigheid van barsten knoesten en/of nerven in met name de poten van de tafel) in de zin van ruw en robuust, waarbij de verhouding tussen blad en poten een "down to earth" impressie achterlaat, mede doordat de tafel ook iets lager is dan de Magnum. Dit alles, wat het ontwerp van de Bigfoot met name zo oorspronkelijk en eigen maakt, ontbreekt bij de Magnum. Zoals Landerd onweersproken heeft aangevoerd gaat het bij de Magnum om een eetkamertafel zonder specifieke uitstraling, bedoeld voor een gemiddeld hedendaags interieur. Weliswaar kan, zoals e15 heeft gedaan, als punt van overeenstemming tussen de beide tafels gewezen worden op het doorlopen van de poten tot in het tafelblad, maar door het (nagenoeg) ontbreken bij de Magnum van een uitsparing in het tafelblad rond de poten kan bij die tafel niet worden gezegd dat de poten als het ware los staan van het tafelblad, zoals dat bij de Bigfoot het geval is. Dit geldt nog te meer nu de poten van de Magnum duidelijk kleiner dan die van de Bigfoot (zie ook rechtsoverwegingen 1.2 en 1.3). Een opvallend verschil tussen de beide tafels is voorts het -nagenoeg- ontbreken bij de Magnum van knoesten, nerven en/of barsten, welke kenmerken aan de Bigfoot het karakter geven van sterk en robuust. Daar komt nog bij dat de Magnum geen regel aan de kopse kant heeft, terwijl de regel aan de zijkant van de Magnum slechts ongeveer anderhalve centimeter inspringt, waardoor -anders dan bij de Bigfoot het geval is- van dieptewerking bij de Magnum nauwelijks sprake is. Gelet op het vooroverwogene, in onderlinge samenhang bezien, is van -zoals e15 dat heeft omschreven- "een fascinerend spel van dik versus dun" is bij de Magnum geen sprake. Als onweersproken door Landerd gesteld staat voorts vast dat de Bigfoot een geheel ander publiek zal aanspreken dan de Magnum. De Bigfoot is een tafel in het duurdere segment, verkrijgbaar bij slechts een beperkt aantal designwinkels op meubelgebied. Volgens Landerd zullen de liefhebbers van de Bigfoot de Magnum ook een veel te nette tafel vinden, terwijl omgekeerd de liefhebbers van een Magnum de Bigfoot een ruwe, slordig afgewerkte tafel vinden, hetgeen door e15 niet is weersproken.
2.6 Gezien het onder 2.5 overwogene moet voorshands worden geoordeeld dat Landerd met de door haar ontworpen tafel voldoende afstand heeft genomen van de Bigfoot van e15 en dat van schending van het auteursrecht op de Bigfoot geen sprake is. Daarop stuit toewijzing van alle gevraagde voorzieningen af.
2.7 E15 dient als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van het geding te worden veroordeeld. Gezien de bewerkelijkheid van de zaak bestaat in het onderhavige geval aanleiding het liquidatietarief op na te melden bedrag vast te stellen.
BESLISSING
De president,
I. Weigert de gevraagde voorzieningen;
II. Veroordeelt e15 in de kosten van het geding, voor zover tot op heden aan de zijde van gedaagden sub 1 tot en met 5 gevallen op f 400,-- voor griffierecht en f 2.500,--procureurssalaris en voor zover tot op heden aan de zijde van gedaagden sub 6 en 7 gevallen bepaald op f 400,-- voor griffierecht en f 2.500,-- procureurssalaris;
III. Verklaart de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Gewezen door mr. E.A. Maan, president, en (overeenkomstig afspraak met partijen vervroegd) in het openbaar uitgesproken op woensdag 6 december 2000 in tegenwoordigheid van de griffier.