Uitspraak
202303507/1/A2.
Datum uitspraak: 23 augustus 2023
AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK
Uitspraak in het geding tussen:
[appellant], wonend te [woonplaats],
en
het college van beroep voor de examens van de Hogeschool Rotterdam (hierna: het CBE),
verweerder.
Procesverloop
Bij beslissing van 18 november 2022 heeft de examencommissie [appellant] een waarschuwing gegeven en het resultaat van de tentamens VEMSTA11, VEMREE13, VEMBWK12, VEMMET11 regulier tentamen, VEMMET11 hertentamen en VEMPRO11 vanwege een onregelmatigheid ongeldig verklaard.
Bij beslissing van 24 februari 2023 heeft het CBE de door [appellant] tegen de beslissingen van 3 november 2022 en 18 november 2022 ingestelde administratief beroepen ongegrond verklaard.
Tegen dit besluit heeft [appellant] beroep ingesteld.
Het CBE heeft een verweerschrift ingediend.
De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 10 augustus 2023, waar [appellant], bijgestaan door mr. A.L. Kuit, advocaat te Rotterdam, en het CBE, vertegenwoordigd door mr. L. Markesteijn, zijn verschenen.
Overwegingen
Wettelijk kader
1. De relevante wet- en regelgeving is opgenomen in de bijlage, die deel uitmaakt van deze uitspraak.
Inleiding
2. [appellant] studeert Vastgoed en Makelaardij aan het Instituut voor de Gebouwde Omgeving van de Hogeschool Rotterdam. De examencommissie heeft aan [appellant] twee waarschuwingen gegeven en het resultaat van in totaal zeven tentamens ongeldig verklaard. Het gaat om de volgende tentamens die op de volgende data zijn afgelegd:
- VEMREE13 regulier tentamen 6 april 2022
- VEMPRO11 regulier tentamen 11 april 2022
- VEMMET11 regulier tentamen 14 april 2022
- VEMBWK12 regulier tentamen 15 juni 2022
- VEMSTA11 regulier tentamen 17 juni 2022
- VEMMET11 hertentamen 21 juni 2022
- VEMWOF13 regulier tentamen 29 juni 2022
Deze tentamens werden op een locatie van de Hogeschool Rotterdam afgenomen, waarbij de studenten de tentamens in het online toetssysteem Remindo op hun eigen laptop aflegden.
3. In de beslissing van 3 november 2022 stelt de examencommissie zich op het standpunt dat [appellant] tijdens het tentamen VEMWOF13 de beveiligde toetsomgeving in full-screen modus 26 keer heeft verlaten, voor in totaal meer dan 12 minuten. Daardoor is het tentamen niet verlopen in overeenstemming met de voorschriften bij tentamens en kan zij zich geen goed oordeel vormen over de door [appellant] verworven kennis, inzicht en vaardigheden als bedoeld in artikel 4.10, derde lid, van deel 1: onderwijs en examens van de Hogeschoolgids IGO 2021-2022 (hierna: de Hogeschoolgids), gelezen in samenhang met artikel 3, aanhef en onder a, van de Voorschriften bij tentamens (bijlage 5 van de Hogeschoolgids). Vanwege de hoeveelheid en de duur van het verlaten van het volledige scherm die bij dat tentamen werd geconstateerd, heeft de digitaal toetscoördinator van de opleiding Vastgoed en Makelaardij eerder door [appellant] in Remindo gemaakte tentamens gecontroleerd. Uit deze controle bleek dat [appellant] bij nog zes tentamens veelvuldig het volledige scherm heeft verlaten. Bij het tentamen VEMMET11 ging het bijvoorbeeld om 165 keer voor in totaal meer dan 54 minuten. Daarom heeft de examencommissie bij de beslissing van 18 november 2022 eveneens de resultaten van deze zes tentamens ongeldig verklaard.
4. [appellant] heeft in administratief beroep gesteld dat hij de full-screen modus heeft verlaten toen hij meldingen in verband met onvoldoende schrijfruimte op zijn laptop wegklikte.
5. In het verweerschrift in administratief beroep heeft de examencommissie toegelicht dat zij kan zien dat [appellant] bij sommige tentamens het volledige scherm in totaal ruim vijftig minuten heeft verlaten. Dit patroon komt niet overeen met het patroon dat de examencommissie normaliter ziet bij studenten die pop-ups moeten wegklikken.
6. Het CBE heeft zich in de beslissing van 24 februari 2023 op het standpunt gesteld dat sprake is van verscheidene onregelmatigheden. [appellant] heeft Remindo meermaals verlaten en heeft daarmee niet voldaan aan de voorschriften bij tentamens. Omdat niet inzichtelijk is wat [appellant] heeft gedaan in de perioden waarin hij het volledige scherm heeft verlaten, kan geen goed oordeel worden gevormd over zijn kennis, inzicht en vaardigheden. Het had op de weg van [appellant] gelegen om een surveillant te roepen toen de problemen zich voordeden. Dat in het bij de tentamens uitgedeelde stappenplan voor het gebruik van Remindo niet op de gevolgen is gewezen doet hier volgens het CBE niet aan af, omdat [appellant] geacht wordt bekend te zijn met de Hogeschoolgids. Daarnaast informeert de examencommissie alle studenten aan het begin van de studie uitgebreid over onregelmatigheden en de gevolgen daarvan.
Het CBE heeft zich verder op het standpunt gesteld dat de examencommissie het recht heeft om, als daartoe aanleiding bestaat, andere tentamens te onderzoeken. De examencommissie heeft zodoende kunnen constateren dat de in het studieinformatiesysteem Osiris ingevoerde beoordelingen voor die tentamens achteraf gezien geen stand kunnen houden. Het ongeldig verklaren van deze tentamens is een herstelmaatregel vanwege het feit dat het kennen en kunnen van [appellant] niet op juiste wijze kan worden beoordeeld. Omdat [appellant] bij alle ongeldig verklaarde tentamens zeer vaak en zeer lang het scherm heeft verlaten zonder een surveillant bij zich te roepen, weegt de borgende taak van de examencommissie in dit geval zwaarder dan het vertrouwen dat [appellant] mocht ontlenen aan de ingevoerde resultaten. De eerder gegeven beoordelingen in stand laten zou tot een getuigschrift leiden waarvan de examencommissie de vereiste kwaliteit niet kan borgen. De opgelegde waarschuwingen zijn gelet op het voorgaande evenmin onevenredig, aldus het CBE.
Beroep
7. [appellant] betoogt dat het CBE niet heeft onderkend dat hij heeft gedwaald over de regels waaraan hij bij het afleggen van een tentamen is gebonden. Hij heeft de problemen die hij bij het afleggen van het tentamen van 6 april 2022 heeft ondervonden gemeld bij de digitaal toetscoördinator, die tevens voorzitter van de examencommissie is, en deze heeft het resultaat van het tentamen niet direct ongeldig verklaard. Daarmee is bevestigd dat het verlaten van het volledige scherm niet zou leiden tot ongeldigverklaring van het resultaat van het tentamen. Daardoor heeft de dwaling voortgeduurd. [appellant] betoogt verder dat hij er door de bekendmakingen van de resultaten van de eerdere zes tentamens in Osiris en het tijdsverloop op mocht vertrouwen dat de resultaten van die tentamens hem toekwamen. De examencommissie heeft hem pas op 4 november 2022 en dus maanden na het afnemen van die tentamens medegedeeld dat een vermoeden van fraude bij de examencommissie is gemeld. Door de resultaten van deze tentamens alsnog ongeldig te verklaren heeft de examencommissie volgens [appellant] in strijd gehandeld met artikel 4.5, eerste lid, van deel 1 van de Hogeschoolgids.
7.1. Het verlaten van de full-screen modus van het online toetssysteem Remindo tijdens een digitaal tentamen moet gelet op artikel 9.3, eerste lid, van bijlage 4 ‘Regels en richtlijnen examencommissies’ bij de Hogeschoolgids, gelezen in verbinding met artikel 3, derde lid, van bijlage 5 ‘Voorschriften bij tentamens’ bij de Hogeschoolgids, worden aangemerkt als een onregelmatigheid. Door tijdens een digitaal tentamen de full-screen modus te verlaten bestaat de mogelijkheid om het internet op te gaan of documenten die zich op de laptop bevinden te raadplegen. Hierdoor is het niet mogelijk om tot een oordeel te komen over de verworven kennis, inzicht en/of vaardigheden van de student die het tentamen aflegt. Als sprake is van zo een onregelmatigheid kan de examencommissie op grond van artikel 4.10, vierde lid, van deel 1 van de Hogeschoolgids beslissen om het resultaat van dat tentamen ongeldig te verklaren. Het had [appellant] op grond hiervan duidelijk moeten zijn dat het verlaten van de full-screen modus niet is toegestaan en had hij zich moeten realiseren dat ongeldigverklaring het gevolg van deze overtreding kan zijn.
7.2. Het CBE heeft ook geen bijzondere omstandigheden aanwezig hoeven achten op grond waarvan de examencommissie in dit geval had moeten afzien van het ongeldig verklaren van de resultaten van de tentamens. Niet is gebleken dat de examencommissie wist of moest weten dat [appellant] tijdens de tentamens veelvuldig en langdurig het volledige scherm heeft verlaten. Uit de schermafbeelding in het verweerschrift van de examencommissie in administratief beroep volgt dat [appellant] op 6 april 2022 weliswaar aan de digitaal toetscoördinator heeft gemeld dat hij tijdens het tentamen een melding ontving over onvoldoende schrijfruimte op zijn laptop waardoor Remindo werd verlaten. Hieruit kan evenwel niet worden afgeleid dat dit veelvuldig en langdurig plaatsvond. Uit de schermafbeelding volgt daarnaast dat de digitaal toetscoördinator aan [appellant] heeft geadviseerd om iets aan het probleem met zijn laptop te doen en de tentamens op een vaste computer te maken totdat het probleem met zijn laptop is opgelost. Bij [appellant] zijn dan ook geen rechtens te honoreren verwachtingen gewekt op grond waarvan het ongeldig verklaren van het resultaat van het tentamen VEMWOF13 onevenredig is. Ook uit de bekendmaking van de resultaten van de tentamens in Osiris en het tijdsverloop heeft [appellant] niet mogen afleiden dat de examencommissie niet tot ongeldigverklaring van de overige zes tentamens zou overgaan. Het beroep van [appellant] op artikel 4.5 van deel 1 van de Hogeschoolgids kan niet slagen. Die bepaling is in dit geval niet van toepassing, omdat de resultaten van de tentamens ongeldig zijn verklaard vanwege een naderhand gebleken onregelmatigheid en geen sprake is van een vergissing van de examencommissie. Het doel van die bepaling is ook een andere, te weten het bieden van rechtszekerheid aan studenten over het door hen behaalde resultaat voor een tentamen, terwijl artikel 4.10, vierde lid, van deel 1 van de Hogeschoolgids de examencommissie bevoegdheden geeft om de kwaliteit van het diploma te borgen. De examencommissie heeft, zodra zij ermee bekend raakte dat [appellant] bij zes eerdere tentamens ook veelvuldig en langdurig het volledige scherm heeft verlaten, de resultaten van deze tentamens ongeldig verklaard. Het gebruik maken van deze bevoegdheid door de examencommissie is daarom in dit geval niet onevenredig.
Conclusie
8. Het betoog faalt.
9. Het beroep is ongegrond.
10. Het CBE hoeft geen proceskosten te vergoeden.
Beslissing
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:
verklaart het beroep ongegrond.
Aldus vastgesteld door mr. C.H.M. van Altena, voorzitter, en mr. B.P. Vermeulen en mr. J. Schipper-Spanninga, leden, in tegenwoordigheid van mr. H.A. Komduur, griffier.
w.g. Van Altena
voorzitter
w.g. Komduur
griffier
Uitgesproken in het openbaar op 23 augustus 2023
809
BIJLAGE
Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek
Artikel 7.12b. Taken en bevoegdheden examencommissie
1. Naast de taken en bevoegdheden, bedoeld in de artikelen 7.11 en 7.12, tweede lid, heeft een examencommissie de volgende taken en bevoegdheden:
a. het borgen van de kwaliteit van de tentamens en examens onverminderd artikel 7.12c,
[…]
3. De examencommissie stelt regels vast over de uitvoering van de taken en bevoegdheden, bedoeld in het eerste lid, onderdelen a, b en d, en het tweede lid, en over de maatregelen die zij in dat verband kan nemen. De examencommissie kan onder door haar te stellen voorwaarden bepalen dat niet ieder tentamen met goed gevolg afgelegd hoeft te zijn om vast te stellen dat het examen met goed gevolg is afgelegd.
[…]
Hogeschoolgids IGO 2021-2022
DEEL 1: onderwijs en examens
Artikel 4.5 Bekendmaking van resultaten
1. De student krijgt het resultaat via Osiris uiterlijk 15 werkdagen na het maken van het (deel)tentamen, behalve als door de examencommissie onderzoek wordt gedaan naar vermeende fraude. Als de eerstvolgende tentamenmogelijkheid eerder is, krijgt de student het resultaat tenminste vijf werkdagen vóór die tentamenmogelijkheid.
2. De examencommissie kan een vergissing in Osiris herstellen. Dat kan tot twee maanden na het bekendmaken van het resultaat van het (deel)tentamen. Daarna kan dat niet meer en heeft de student recht op het resultaat dat in Osiris staat vermeld.
Artikel 4.10 Fraude en onregelmatigheden
1. De examencommissie stelt vast of er sprake is van fraude of een onregelmatigheid.
2. Onder fraude verstaan we het bewust of onbewust handelen, nalaten, pogen of aanzetten tot gedrag dat het op juiste wijze vormen van een correct en eerlijk oordeel over iemands kennis, inzicht, vaardigheden of (beroeps)houding geheel of gedeeltelijk onmogelijk maakt. Plagiaat is een verschijningsvorm van fraude.
3. Er is sprake van een onregelmatigheid wanneer een (deel)tentamen niet verloopt conform de voorschriften bij tentamens en geen goed oordeel gevormd kan worden over de verworven kennis, inzicht en vaardigheden van de student.
4. Wanneer de examencommissie in het kader van tentaminering vaststelt dat sprake is van fraude of een onregelmatigheid, kan zij de volgende sanctie(s) opleggen:
a. waarschuwing;
b. ongeldig verklaren resultaat van betreffend tentamen;
c. invoeren van het resultaat fraude bij het betreffende tentamen;
d. uitsluiting van deelname aan nog af te leggen tentamens;
e. een verzoek doen aan het college van bestuur om de student definitief uit te schrijven van de opleiding.
5. Alle bepalingen over fraude en onregelmatigheden staan in de Regels en richtlijnen examencommissies.
Bijlage 4 Regels en richtlijnen examencommissies
Artikel 9.3 Onregelmatigheden
1. Er is sprake van een onregelmatigheid wanneer het door afwijkende omstandigheden niet of onvoldoende mogelijk is een oordeel te vormen over de verworven kennis, inzicht en/of vaardigheden van de student(en). Hiervan is in ieder geval sprake als een (deel)tentamen niet verloopt conform de voorschriften bij tentamens. Het plegen van onregelmatigheden kan consequenties voor de student hebben als de examencommissie een maatregel(en) oplegt.
2. De volgende situaties worden in ieder geval als onregelmatigheid aangemerkt:
a. het niet aanbieden van schriftelijke stukken voor (een verplichte) plagiaatcontrole;
b. het inschrijven voor of het deelnemen aan een tentamen waarvoor men door de examencommissie is uitgesloten;
c. het zich op oneigenlijke gronden toegang verschaffen tot het onderwijs of de tentamens;
d. het zonder toestemming van de surveillant verlaten van de tentamenzaal voordat de opgaven en uitwerkingen van het tentamen zijn ingeleverd.
Artikel 9.5 Gevolgen bij fraude en onregelmatigheden
1. Wanneer de examencommissie in het kader van tentaminering vaststelt dat sprake is van fraude of een onregelmatigheid, kan zij de sanctie(s) opleggen zoals opgenomen in artikel 4.10 Hogeschoolgids of het tentamen ongeldig verklaren conform artikel 4.11 Hogeschoolgids.
[…]
4. Indien in een tentamen sprake is van een vermoeden van fraude of vaststelling dat sprake is van fraude kan de examencommissie besluiten eerder door de student ingeleverd werk te onderzoeken op plagiaat. De student dient aan een dergelijk onderzoek mee te werken.
Bijlage 5 Voorschriften bij tentamens
Artikel 3 Bepalingen bij (digitale) schriftelijke tentamens
[…]
3. In geval van een digitaal tentamen mag alleen de expliciet toegestane omgeving/software geopend zijn.
[…]