Uitspraak
TBS P15/0099
Beslissing d.d. 4 juni 2015
De kamer van het hof als bedoeld in artikel 67 van de Wet op de rechterlijke organisatie heeft te beslissen op het beroep van het openbaar ministerie in de zaak tegen
[naam terbeschikkinggestelde],
geboren te [geboorteplaats] op [1977],
onder verantwoordelijkheid van FPC [naam] te [plaats]
verblijvende in FPA [naam] te [plaats]
Het beroep is ingesteld tegen de beslissing van de rechtbank Noord-Nederland van 13 februari 2015, houdende afwijzing van het verzoek van het openbaar ministerie tot schorsing van het onderzoek en de niet-ontvankelijk verklaring van het openbaar ministerie in zijn vordering tot verlenging van de terbeschikkingstelling.
Het hof heeft gelet op de stukken, waaronder:
- de uitspraak van de rechtbank Leeuwarden van 25 oktober 2006, waarbij de terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging van overheidswege werd opgelegd;
- de uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland van 28 november 2013 waarbij de terbeschikkingstelling is verlengd met een termijn van een jaar en de verpleging van overheidswege voorwaardelijk is beëindigd;
- de uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland van 16 oktober 2014 waarbij de vordering tot hervatting van de verpleging van overheidswege is afgewezen en de voorwaarden van de voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidsweg zijn gewijzigd;
- het verlengingsadvies van FPC [naam] van 10 september 2013;
- de vordering van de officier van justitie, ingekomen op 21 oktober 2014;
- het reclasseringsadvies van Reclassering Nederland met geplande realisatiedatum 25 januari 2015;
- de rapportage pro justitia, opgemaakt door psychiater [naam] van 11 februari 2015;
- de processen-verbaal van het onderzoek in eerste aanleg;
- de beslissing waarvan beroep;
- de akte van beroep van 13 februari 2015, waarbij mr. J.R. Eland, officier van justitie in het arrondissement Noord-Nederland beroep heeft ingesteld;
- de schriftuur hoger beroep van de officier van justitie, ingekomen op 25 februari 2015;
- het verlengingsadvies van de Reclassering Nederland van 12 maart 2015.
Het hof heeft ter zitting van 21 mei 2015 gehoord de terbeschikkinggestelde, bijgestaan door zijn raadsman mr. E. van der Meer, advocaat te Leeuwarden, en de advocaat-generaal mr. M. van Leent. Voorts is ter zitting als deskundige gehoord de heer [naam], reclasseringswerker bij Reclassering Nederland.
Overwegingen
Het advies van de reclassering
Reclassering Nederland heeft in het advies van begin 2015 aangegeven dat de reclassering het van groot belang acht dat er een goede balans wordt gezocht tussen de autonomie van de terbeschikkinggestelde en de hulp die hij nodig heeft. Een sociaal netwerk om op terug te vallen voor hulp en steun is er niet althans slechts in beperkte mate. Gezien de geschiedenis en ontwikkeling van de terbeschikkinggestelde is ondersteuning bij het versterken en ontwikkelen van vaardigheden rondom zelfstandig wonen, financiën, werk en drugs geïndiceerd. Het recidiverisico wordt door de reclassering als hoog geschat. Geleidelijke uitstroom vanuit een gestructureerde setting is passend bij de problematiek van de terbeschikkinggestelde.
In het advies van 12 maart 2015 geeft de reclassering aan dat een verlenging van de maatregel met een jaar geboden is. Bij verlenging zou de reclassering zich willen richten op het daadwerkelijk zelfstandig gaan wonen van de terbeschikkinggestelde in een nieuwe omgeving en hem de mogelijkheid geven om te laten zien dat hij in balans kan blijven.
De terbeschikkinggestelde is aan het zoeken naar huisvesting, is bezig met het aanvragen van een uitkering en heeft contact met Housing First voor de dagelijkse begeleiding. De terbeschikkinggestelde stelt zich moeilijk begeleidbaar op en houdt zich slecht aan de opgelegde voorwaarde betreffende het alcohol- en middelengebruik. De terbeschikkinggestelde is kwetsbaar, kent op bepaalde vlakken een gebrekkig probleembesef en –hantering en is snel uit balans als er sprake is van onduidelijkheden. Aangezien hij moeilijk openheid van zaken geeft, graag de regie heeft en weinig externe sturing accepteert, acht de reclassering de recidivekans bij onmiddellijke beëindiging van de maatregel matig tot hoog. Het verwerven van een positie in de maatschappij dient verder vorm te krijgen. Bij beëindiging van de maatregel op dit moment zou de terbeschikkinggestelde in een gat vallen. Hij kan dan niet voldoende gebruik maken van de noodzakelijke hulp en steun en het recidiverisico is bij beëindiging onaanvaardbaar hoog.
Ter zitting van het hof heeft de reclassering het rapport toegelicht en aangevuld. De terbeschikkinggestelde heeft na de uitspraak van de rechtbank in februari 2015 de voorwaarden weer geschonden. De terbeschikkinggestelde is de uitspraak gaan vieren op een terras in Bergen op Zoom en heeft toen in strijd met de voorwaarden alcohol gedronken. In april 2015 heeft de terbeschikkinggestelde zich nogmaals onttrokken aan het toezicht waarna hij is opgepakt in Utrecht.
De terbeschikkinggestelde overziet niet wat er allemaal op zijn pad komt bij een voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege. Hij heeft veel sturing en begeleiding nodig. Wanneer er sprake is van een teleurstelling dan laat hij zijn hoofd hangen en kan hij neerslachtig worden. Hij vindt het belangrijk om zelf de regie te houden en vindt het vervelend om dingen te moeten vragen. Dat is zorgelijk. Het doel van een resocialisatietraject is om de terbeschikkinggestelde goed ingebed terug in de samenleving te krijgen. Indien de terbeschikkingstelling met een jaar wordt verlengd, zal worden ingezet op woonbegeleiding via Housing First, behandeling bij de Waag en werk in de haven en als dit niet lukt bij het Gered Gereedschap project. Er moet een sociaal netwerk worden opgezet. Het contact met zijn zus is goed, maar ook hier is goede begeleiding vereist om te zorgen dat het gezinsleven van zijn zus niet verstoord raakt.
Het advies van de externe deskundige
Psychiater [naam] heeft in zijn advies 11 februari 2015 aangegeven dat bij de terbeschikkinggestelde sprake is van een antisociale persoonlijkheidsstoornis en een afhankelijkheid van cannabis in gedwongen remissie. In het verleden was er tevens sprake van stemmingsklachten. Middelengebruik heeft voorheen geresulteerd in maatschappelijke teloorgang met verwervingscriminaliteit.
De psychiater schat het recidiverisico op een ernstig delict bij het continueren van de lopende behandeling in het kader van de terbeschikkingstelling met een voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege als laag tot matig. Wanneer het maatregel zou worden beëindigd, zal de terbeschikkinggestelde naar verwachting terugvallen in middelengebruik met maatschappelijke teloorgang als gevolg en schat hij het risico op herhaling van gewelddadig delictgedrag als matig tot hoog.
De psychiater is van mening dat een continuering van de huidige behandeling is aangewezen. In het resocialisatietraject is begeleiding van de reclassering essentieel. De psychiater vraagt zich af of volledig zelfstandig wonen in de toekomst haalbaar is. Om het recidivegevaar te beperken is abstinentie van alcohol en drugs een belangrijke voorwaarde. Er dient veel aandacht te worden besteed aan de financiële begeleiding, draagstructuur, dagbesteding, sociale relaties en trachten teleurstellingen, afwijzingen en krenkingen te voorkomen als gevolg van niet reële ambities en wensen. De psychiater adviseert de opgelegde maatregel met voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege te verlengen met de duur van één jaar.
Het standpunt van het openbaar ministerie
De advocaat-generaal stelt zich op het standpunt dat de rechtbank door het openbaar ministerie niet ontvankelijk te verklaren het belang van de samenleving niet goed heeft afgewogen tegen het belang van de terbeschikkinggestelde. Het is juist dat de benodigde adviezen van de reclassering en de psychiater niet tijdig voor de eerste zitting bij de rechtbank beschikbaar waren. De rechtbank heeft daarom de behandeling aangehouden tot een nadere zitting Het reclasseringsadvies is later ontvangen en op die volgende zitting aan de orde geweest. De officier van justitie heeft opdracht gegeven tot het opstellen van het rapport door de psychiater, maar het is niet gelukt om dit rapport voor die volgende zitting aan te leveren, maar wel voor de datum van de uitspraak. Deze omissie is wellicht toe te rekenen aan het openbaar ministerie, maar van een bewuste dan wel opzettelijke schending van regels was zeker geen sprake. Bij een vastgestelde vormfout moet volgens de advocaat-generaal een afweging worden gemaakt Tegenover het belang van de terbeschikkinggestelde staat het belang van de samenleving, die recht heeft op een veilige terugkeer van de terbeschikkinggestelde in de maatschappij. Daarbij komt dat de terbeschikkinggestelde niet gebaat is bij een niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie: uit de rapportages en de ter zitting door de deskundige gegeven toelichting blijkt dat de tijd nog niet rijp is voor een beëindiging van de maatregel. De terbeschikkinggestelde heeft zelf ter zitting aangegeven dat hij ook een aandeel heeft in het niet goed lopen van het resocialisatietraject en geeft aan moeite te hebben met regels. Het was niet verstandig van de terbeschikkinggestelde om de uitspraak van de rechtspraak te vieren in strijd met de voorwaarden. En dat was niet de enige overtreding. Er is zelfs een time-outplaatsing geweest.. De gevolgen van het niet tijdig aanleveren van de adviezen voor de terbeschikkinggestelde zijn minimaal, nu het advies van de reclassering is behandeld op de zitting van de rechtbank van 30 januari 2015 terwijl de reclassering ter zitting in hoger beroep heeft toegelicht en het rapport van de psychiater is betrokken bij de behandeling in hoger beroep.
Onder verwijzing naar de rapportages heeft de advocaat-generaal geconcludeerd tot verlenging van de maatregel met een jaar en wijziging van de voorwaarden, zoals voorgesteld door de reclassering.
Het standpunt van de terbeschikkinggestelde en zijn raadsman
De raadsman heeft in de eerste plaats verzocht de beslissing van de rechtbank te bevestigen. Hij heeft aangevoerd dat er meer ten grondslag ligt aan de niet-ontvankelijkheidsverklaring van het openbaar ministerie dan alleen het ontbreken van een rapportage van een psychiater.
In januari 2014 is de hervatting van de verpleging gevorderd, terwijl daarvoor onvoldoende zwaarwegende redenen waren. Vervolgens is de terbeschikkinggestelde niet goed overgedragen en heeft hij lange tijd in het huis van bewaring doorgebracht. Terugkeren naar FPC [naam] was niet meer mogelijk. Bij volgende zittingen zijn er telkens geen inhoudelijke rapportages over de terbeschikkinggestelde opgesteld. Het openbaar ministerie verwacht van de terbeschikkinggestelde dat hij zich aan de voorwaarden houdt, maar dan moet het openbaar ministerie zich ook aan de regels houden. Er is geen sprake van een welbewuste schending van de belangen van de terbeschikkinggestelde, maar het openbaar ministerie is wel verantwoordelijk voor het ontbreken dan wel niet tijdig aanleveren van de rapportages.
In eerste aanleg is er een afweging gemaakt, waarbij is gekeken naar het recidiverisico. De terbeschikkinggestelde heeft zich naar aanleiding van de afwijzing van het verzoek tot voorwaardelijke beëindiging in 2010 weliswaar onttrokken, maar hij gebruikt geen geweld. De terbeschikkinggestelde heeft lange tijd verlof gehad. Hij heeft destijds zelf hulp gevraagd en heeft zich vervolgens hiervoor ingezet. Zowel de kliniek als de terbeschikkinggestelde hebben een aandeel in de lange duur van dit resocialisatietraject. De terbeschikkinggestelde geeft aan dat de FPA niet geschikt is voor personen met een persoonlijkheidsstoornis. Het voorval dat zich voordeed na de uitspraak in januari 2015 was wellicht onverstandig, maar het is een menselijke reactie. De terbeschikkinggestelde wil graag aan het werk en ziet een begeleide woonvorm wel zitten. De terbeschikkinggestelde stelt dat hij het moeilijk vindt om zich aan de regels te houden. De terbeschikkinggestelde zal bij beëindiging van de maatregel in [geboorteplaats] werk gaan zoeken in de metaalindustrie.
Het oordeel van het hof
Ontvankelijkheid openbaar ministerie
Het hof stelt vast dat de rechtbank bij de behandeling ter zitting van 1 december 2014 niet kon beschikken over de op grond van artikel 509o, derde lid, van het Wetboek van Strafvordering (Sv) vereiste rapportages van de reclassering en een psychiater, omdat beide rapporten nog niet waren opgemaakt De rechtbank heeft daarop het onderzoek geschorst tot de zitting van 30 januari 2015 teneinde de officier van justitie in de gelegenheid te stellen deze alsnog te laten opmaken. Ter zitting van 30 januari 2015 was de rapportage van de reclassering wel beschikbaar maar die van een psychiater niet. Het psychiatrisch rapport is vervolgens op 11 februari 2015 gereed gekomen.
Ingevolge artikel 509o, derde lid, Sv rust op het openbaar ministerie de plicht om bij zijn vordering tot verlenging van de terbeschikkingstelling waarvan de verpleging van overheidswege voorwaardelijk is beëindigd, een advies van de reclassering en een psychiater die zelf de terbeschikkinggestelde heeft onderzocht, over te leggen. Het is in beginsel aan de reclassering of het NIFP om zorg te dragen voor het tijdig realiseren van deze rapportages. Het openbaar ministerie heeft op deze tijdigheid toezicht te houden. De wet verbindt echter aan een het niet of niet tijdig over leggen niet dwingend de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in zijn vordering. Bij de afweging van de belangen van de maatschappij bij voorzetting van de maatregel tegen belangen van de terbeschikkinggestelde bij beëindiging daarvan had de rechtbank ook kunnen besluiten tot een nadere schorsing van het onderzoek ten behoeve van het opmaken van het rapport door een psychiater.
De behandeling in hoger beroep heeft mede tot doel eventuele tekortkomingen die in eerste aanleg zijn gebleken, te herstellen. Het openbaar ministerie mag het rechtsmiddel van hoger beroep daarom mede met het oog daarop instellen. Het vereiste rapport van een psychiater is enkele dagen voor de uitspraak van de rechtbank gereed gekomen. Het hof beschikt over deze rapportage, het rapport is bij de behandeling ter zitting in hoger beroep aan de orde gekomen en het hof kan zijn oordeel mede daarop baseren. Het in eerste aanleg geconstateerde verzuim is daarmee hersteld. Het hof ziet daarom geen grond om het openbaar ministerie in zijn vordering of in zijn hoger beroep niet ontvankelijk te verklaren. Het hof heeft daarbij in aanmerking genomen dat niet aannemelijk is geworden dat zijdens het openbaar ministerie ernstig inbreuk is gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de terbeschikkinggestelde aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan.
Het hof acht het openbaar ministerie derhalve ontvankelijk in zijn vordering en in het ingestelde hoger beroep. Het hof zal de beslissing van de rechtbank vernietigen, daar het tot een andere beslissing komt.
Indexdelicten
Bij vonnis van de rechtbank Leeuwarden van 25 oktober 2006 is de terbeschikkinggestelde onder meer veroordeeld ter zake van diefstal, voorafgegaan en vergezeld van bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal gemakkelijk te maken, terwijl het feit wordt gepleegd op de openbare weg, en het medeplegen van poging tot zware mishandeling. Dit zijn misdrijven die zijn gericht tegen of gevaar veroorzaken voor de onaantastbaarheid van het lichaam van één of meer personen.
Gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens
Ten tijde van het begaan van de indexdelicten was bij de terbeschikkinggestelde sprake van antisociale persoonlijkheidsstoornis met psychopathische trekken. De persoonlijkheidsstoornis is nog altijd aanwezig.
Recidiverisico
De reclassering beoordeelt – met inachtneming van de incidenten – de kans op recidive van een delict vergelijkbaar met de indexdelicten op de korte termijn matig tot hoog. De externe psychiater acht de kans op recidive van een delict vergelijkbaar met de indexdelicten bij het continueren van de lopende behandeling in het kader van de terbeschikkingstelling met voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege op de korte termijn laag tot matig. Wanneer de maatregel wordt beëindigd, schat hij het risico op herhaling van gewelddadig delictgedrag op matig tot hoog.
Duur maatregel
De terbeschikkingstelling is aangevangen op 21 november 2006. Bij beslissing van de rechtbank van 28 november 2013 is de terbeschikkingstelling verlengd met de duur van één jaar, en is de verpleging van overheidswege voorwaardelijk beëindigd. Bij beslissing van de rechtbank van 16 oktober 2014 zijn de voorwaarden van de voorwaardelijke beëindiging gewijzigd.
Verlenging terbeschikkingstelling
Gelet op de adviezen van de reclassering en de psychiater en op hetgeen overigens ter zitting naar voren is gekomen, is het hof van oordeel dat de veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen de verlenging van de terbeschikkingstelling vereist. Het hof zal - overeenkomstig het advies van de reclassering en het advies van de psychiater - de terbeschikkingstelling met één jaar verlengen.
Wijziging voorwaarden
Gelet op het advies van de reclassering acht het hof het aangewezen de aan de voorwaardelijke beëindiging van de verpleging van overheidswege verbonden voorwaarden te wijzigen als hierna vermeld.
Beslissing
Het hof:
vernietigtde beslissing van de rechtbank Noord-Nederland van 13 februari 2015 met betrekking tot de terbeschikkinggestelde
[naam terbeschikkinggestelde].
[naam terbeschikkinggestelde].
verlengtde terbeschikkingstelling met een termijn van
een jaar.
een jaar.
wijzigtde voorwaarden waaronder de verpleging van overheidswege voorwaardelijk is beëindigd zodat deze thans komen te luiden dat de terbeschikkinggestelde:
Algemene voorwaarden
1. zich niet schuldig zal maken aan strafbare feiten;
2. ten behoeve van het vaststellen van zijn identiteit medewerking zal verlenen aan het nemen van een of meer vingerafdrukken of een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht ter inzage aanbieden;
3. medewerking verleent aan reclasseringstoezicht, overeenkomstig artikel 14d, tweede lid, van het Wetboek van Strafrecht, de medewerking aan huisbezoeken daaronder begrepen;
Bijzondere voorwaarden:
4. zich zal houden aan de aanwijzingen en afspraken te geven door of namens reclassering voor zover deze niet reeds zijn opgenomen in een andere bijzondere voorwaarde.
5. zich gedurende door Reclassering Nederland bepaalde perioden moet melden, zo frequent als de reclassering dit nodig acht.
6. verplicht is om, vanaf de hervatting van zijn voorwaardelijke beëindiging tot aan het moment dat hij, in overleg met de reclassering en FPA [naam], zelfstandige geschikte woonruimte heeft gevonden, te verblijven op de FPA [naam] en zich te houden aan het (dag-)programma dat deze voorziening in overleg met de reclassering heeft opgesteld, zolang de reclassering dit nodig acht.
7. zich op het gebied van drug- en alcoholgebruik, respectievelijk het gebruik van alcoholarme dranken zoals maltbier, dient te houden aan de richtlijnen van de reclassering, ook als dit inhoudt volledige abstinentie. Zolang veroordeelde is opgenomen in de FPA [naam], zal de FPA een eventueel gedoogbeleid, in nauwe samenspraak met de reclassering bepalen. Wanneer de veroordeelde de FPA verlaten heeft, wordt een eventueel gedoogbeleid door de reclassering, in nauwe samenspraak met Forensische Psychiatrische Polikliniek De Waag, bepaald. Hierbij kan worden gedacht aan het gedogen van één joint in de avonduren.
8. actief dient mee te werken aan de controle op middelengebruik door middel van urinecontroles en/of blaastesten.
9. zal meewerken aan Forensisch Psychiatrisch Toezicht (FPT) en zich zal houden aan de regels die daarbij horen. Indien de reclassering dit noodzakelijk acht, laat betrokkene zich ropnemen binnen een FPA of FPC in het kader van een time-out.
10. zich niet opzettelijk zal begeven in risicovolle situaties.
11. zich behandelbaar dient op te stellen en zich te houden aan de afspraken met en regels van betrokken instellingen, zoals Forensische Psychiatrische Polikliniek De Waag of soortgelijke instelling.
12. de reclassering op de hoogte dient te houden van veranderingen in zijn woon- en leefsituatie.
13. zal instemmen met informatie-uitwisseling tussen de behandelaar en de reclassering en andere door de reclassering relevant geachte derden.
14. aangemeld zal blijven bij de 7x24 bereikbare dienst.
15. zijn medewerking zal verlenen aan het maken van een foto. Deze wordt elk halfjaar opnieuw genomen en blijft in bezit van Reclassering Nederland. De foto zal enkel gebruikt worden indien de terbeschikkinggestelde niet traceerbaar blijkt te zijn.
16. zal meewerken aan het invullen van de Koninklijke Landelijke Politie Diensten (KLPD) lijst die, indien nodig, gebruikt kan worden voor opsporingsdiensten ingeval van onttrekking aan de voorwaarden.
17. bereikbaar dient te zijn voor Reclassering Nederland. Indien hij niet in de gelegenheid is om zijn telefoon te beantwoorden, dient hij zich binnen 24 uur te melden bij Reclassering Nederland.
18. zich, wanneer hij zelfstandig begeleid gaat wonen, zal openstellen voor de begeleiding vanuit Housing First te [geboorteplaats] e.o, zolang de reclassering en de instelling dit nodig achten.
19. mag niet veranderen van woonadres zonder overleg en toestemming van de reclassering
20. volledig inzage zal geven in zijn financiën, door middel van bankafschriften en andere financiële papieren.
21. zal beschikken over / zich zal inzetten voor de invulling van adequate dagbesteding in de vorm van dagactiviteiten/ programma, werk, scholing of vrijwilligerswerk. Te denken valt aan de Stichting Gered gereedschap, alwaar betrokkene werkervaring en arbeidsritme kan opdoen.
Draagtde Reclassering Nederland, op de terbeschikkinggestelde bij de naleving van de voorwaarden hulp en steun te verlenen.
Aldus gedaan door
mr. E.A.K.G. Ruys als voorzitter,
mr. A.B.A.P.M. Ficq en mr. B.F.A. van der Krabben als raadsheren,
en drs. G. Mensing en drs. E.M.M. Mol als raden,
in tegenwoordigheid van mr. W.M. Valk als griffier,
en op 4 juni 2015 in het openbaar uitgesproken.
De raden zijn buiten staat deze beslissing mede te ondertekenen.