ECLI:NL:GHARL:2025:930

Uitspraak

Afdeling strafrecht

Parketnummer: 21-000379-24

Uitspraak van 19 februari 2025

TEGENSPRAAK

Arrestvan de meervoudige kamer voor strafzaken van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem, gewezen op het hoger beroep, ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank Gelderland, zittingsplaats Arnhem, van 17 januari 2024 met parketnummer 05-158389-23 in de strafzaak tegen

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1969,

thans verblijvende in [P.I.] , [locatie] te [plaats] .

Het hoger beroep

De verdachte heeft tegen het hiervoor genoemde vonnis hoger beroep ingesteld.

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van het hof van 5 februari 2025 en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422 van het Wetboek van Strafvordering, het onderzoek op de terechtzitting in eerste aanleg.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal. Deze vordering is na voorlezing aan het hof overgelegd.

Het hof heeft verder kennisgenomen van hetgeen door de verdachte en zijn raadsvrouw, mr. A. Winters, naar voren is gebracht.

Het vonnis waarvan beroep

De rechtbank heeft het tenlastegelegde feite bewezen verklaard, dat gekwalificeerd als verkrachting en verdachte daarvoor veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vier jaren met aftrek van de tijd die hij reeds in voorarrest heeft doorgebracht.

Anders dan in eerste aanleg heeft verdachte in hoger beroep erkend het bewezenverklaarde te hebben begaan. Het hof zal evenwel het vonnis waarvan beroep vernietigen omdat het tot een andere strafoplegging komt en daarom opnieuw rechtdoen.

De tenlastelegging

Aan verdachte is tenlastegelegd dat:

hij in of omstreeks de nacht van 1 juni 2003 op 2 juni 2003 in de [gemeente] , door geweld of (een) andere feitelijkhe(i)d(en) en/of bedreiging met geweld en/of (een) andere feitelijkhe(i)d(en) [slachtoffer] heeft gedwongen tot het ondergaan van een of meer handeling(en) die (mede) bestond(en) uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer] , te weten het brengen/duwen van een of meer van zijn, verdachtes vinger(s) in de vagina van die [slachtoffer] en/of welk geweld en/of andere feitelijkhe(i)d(en) en/of welke bedreiging met geweld en/of andere feitelijkhe(i)d(en) hierin heeft hebben bestaan dat verdachte

- de (studenten)kamer van die [slachtoffer] (via een openstaand raam) is binnengeklommen/gedrongen en/of

- op het bed van die [slachtoffer] is gesprongen en/of

- op die [slachtoffer] is gaan liggen/zitten en/of

- de polsen van die [slachtoffer] op haar rug heeft vastgebonden/vastgesnoerd en/of

- de mond van die [slachtoffer] heeft dichtgeplakt met tape en/of

- het T-shirt en/of de string van die [slachtoffer] heeft opengesneden en/of

- de benen van die [slachtoffer] naar zich toe heeft getrokken en/of

- die [slachtoffer] bij haar billen heeft gepakt en haar (vervolgens) naar zijn kruis heeft getrokken en/of

- een of meerma(a)l(en) opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer] zei dat ze stil moest zijn omdat hij haar anders zou vermoorden, althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. De verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.

Overweging met betrekking tot het bewijs^[1]

Standpunt van het Openbaar Ministerie

De advocaat-generaal heeft gerekwireerd van tot een bewezenverklaring van het tenlastegelegde feit.

Standpunt van de verdediging

De raadsvrouw heeft zich gerefereerd aan het oordeel van het hof.

Oordeel van het hof

Het feit kan naar het oordeel van het hof wettig en overtuigend bewezen worden. Er is sprake van een bekennende verdachte als bedoeld in artikel 359 derde lid, laatste zin van

het Wetboek van Strafvordering en daarom wordt volstaan met een opgave van de

bewijsmiddelen, te weten:

de bekennende verklaring van de verdachte ter terechtzitting van het hof op 5 februari 2025;
het proces-verbaal van aangifte door [slachtoffer] van 2 juni 2003, p. 206-211.

Bewezenverklaring

Door wettige bewijsmiddelen, waarin zijn vervat de redengevende feiten en omstandigheden waarop de bewezenverklaring steunt, acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

hij in
of omstreeksde nacht van 1 juni 2003 op 2 juni 2003 in de [gemeente] , door geweld
of (een) andere feitelijkhe(i)d(en)en
/ofbedreiging met geweld
en/of (een) andere feitelijkhe(i)d(en)[slachtoffer] heeft gedwongen tot het ondergaan van
een ofmeerdere handeling
(en
)die
(mede
)bestond
(en
)uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer] , te weten het
brengen/duwen van
een of meer vanzijn, verdachtes vinger
(s)in de vagina van die [slachtoffer] en
/ofwelk geweld
en/of andere feitelijkhe(i)d(en)en
/ofwelke bedreiging met geweld
en/of andere feitelijkhe(i)d(en)hierin heeft
hebbenbestaan dat verdachte

- de
(studenten
)kamer van die [slachtoffer]
(via een openstaand raam
)is binnengeklommen
/gedrongenen
/of

- op het bed van die [slachtoffer] is gesprongen en
/of

- op die [slachtoffer] is gaan liggen
/zittenen
/of

- de polsen van die [slachtoffer] op haar rug heeft vastgebonden
/vastgesnoerden
/of

- de mond van die [slachtoffer] heeft dichtgeplakt met tape en
/of

- het T-shirt en
/ofde string van die [slachtoffer] heeft opengesneden en
/of

- de benen van die [slachtoffer] naar zich toe heeft getrokken en
/of

- die [slachtoffer] bij haar billen heeft gepakt en haar
(vervolgens
)naar zijn kruis heeft getrokken en
/of

-
een ofmeerma
(a)l
(en
)opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer] zei dat ze stil moest zijn omdat hij haar anders zou vermoorden, althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking.

Het hof acht niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard, zodat deze daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Strafbaarheid van het bewezenverklaarde

Het bewezenverklaarde levert op:

verkrachting.

Strafbaarheid van de verdachte

Verdachte is strafbaar aangezien geen omstandigheid is gebleken of aannemelijk geworden die verdachte niet strafbaar zou doen zijn.

Oplegging van straf

De rechtbank heeft de verdachte voor het bewezenverklaarde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vier jaren.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot dezelfde straf als door de rechter in eerste aanleg opgelegd. Het betreft een ernstig feit. Het is zeer ingrijpend wat mevrouw [slachtoffer] in haar eigen woning ’s nachts heeft moeten ondergaan. Verder zijn, ondanks het tijdsverloop, de strafdoelen generale preventie en vergelding onverminderd van toepassing. Het afnemen van handpalmafdrukken was destijds niet ongebruikelijk en ook niet onrechtmatig. Dat de handpalmafdrukken niet uit het systeem zijn verwijderd is geen reden om de straf te matigen.

Standpunt van de verdediging

De raadsvrouw acht een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 24 maanden passend. Daarbij is verwezen naar andere uitspraken die betrekking hebben op opgeloste
cold case-zaken waarbij sprake is van een verkrachting. Voornoemd strafvoorstel is verder in lijn met de strafdoelen vergelding en preventie. Deze straf doet ook recht aan het vormverzuim, namelijk dat bij de verdachte onrechtmatig handpalmafdrukken zijn afgenomen, deze vervolgens ten onrechte zijn opgeslagen in de databank en daar niet uit zijn verwijderd.

Oordeel van het hof

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van het feit en de omstandigheden waaronder dit is begaan en gelet op de persoon van de verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

Ernst van het feit

De verdachte heeft zich ruim twintig jaar geleden schuldig gemaakt aan een zeer ernstig strafbaar feit, namelijk de verkrachting van een 19-jarige studente. In de nacht van 1 op 2 juni 2003 is hij via de tuin en daarna door het openstaande raam geklommen en in haar studentenkamer binnengedrongen, waar zij lag te slapen. Daar is de verdachte bij het slachtoffer op haar bed gesprongen, heeft hij haar handen vastgebonden met een trekbandje, haar T-shirt en string met een mes losgesneden en heeft hij haar mond met tape afgedekt. Aangeefster heeft tot op zekere hoogte weerstand kunnen bieden tegen de verdachte. De verdachte ging echter zo hardhandig tewerk dat hij de benen van het slachtoffer uit elkaar heeft kunnen krijgen en het shirt vastgedrukt heeft op haar gezicht. Toen heeft hij het slachtoffer verkracht door met zijn vinger de vagina van het slachtoffer binnen te gaan. Dat deed haar pijn. De verdachte is, nadat hij het slachtoffer naar zijn kruis heeft getrokken en haar billen had betast, nog een keer met zijn vinger haar vagina binnen gegaan. Tevens heeft hij slachtoffer bedreigd met de dood als ze niet stil zou zijn en ook aangegeven dat hij terug zou komen als zij naar de politie zou gaan.

Het behoeft geen uitleg dat het slachtoffer zeer angstige momenten heeft moeten doormaken. Seksuele delicten hebben voor slachtoffers vaak ernstige en langdurige psychische gevolgen. Het slachtoffer heeft gelukkig de heftige gebeurtenis een plek kunnen geven. Dit heeft haar wel veel moeite gekost. Dit onderschrijft de ernst van het feit.

Persoon van de verdachte

Het hof heeft kennisgenomen van het strafblad van de verdachte van 30 december 2024. Daaruit blijkt dat de verdachte niet eerder is veroordeeld voor zedendelicten. Dit heeft echter geen invloed op de hoogte van de op te leggen straf.

Uit het reclasseringsadvies van 20 september 2024 (Detentie & Re-integratieplan) blijkt dat verdachte voor zijn detentie zijn leven op de rit had. Het risico op recidive kan niet worden ingeschat door de reclassering, vanwege zijn -toen nog- ontkennende proceshouding.

De verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij ten tijde van de verkrachting in een moeilijke periode zat, waarin zijn relatie net was verbroken, hij geen vaste woon- of verblijfsplaats had en verdovende middelen gebruikte. Kort daarna is hij als zelfstandige begonnen en heeft hij een eigen bedrijf opgebouwd. Hij verklaart sindsdien een stabieler leven te hebben opgebouwd.

Strafuitgangspunt

Het hof heeft acht geslagen op de landelijke oriëntatiepunten voor straftoemeting van het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS). Dit betreft een oriëntatiepunt dat recentelijk is gewijzigd en is gedifferentieerd naar de mate van dwang. Zij gaan bij verkrachting met geweld of met een daarmee vergelijkbare mate van dwang als vertrekpunt voor de op te leggen straf uit van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 36 maanden. Het hof zal dit oriëntatiepunt als uitgangspunt voor de op te leggen straf nemen, gelet op de manier waarop de verdachte op handhandige wijze te werk is gegaan. De verdachte heeft het slachtoffer overrompeld en daarbij zijn fysieke overwicht gebruikt, net zo lang tot het slachtoffer geen weerstand meer kon bieden. Zij is met kracht van haar rug op haar buik gedraaid, vastgebonden met een trekbandje, haar T-shirt en string zijn losgesneden met een mes en haar benen zijn uit elkaar geduwd. Het kapotgesneden shirt heeft hij daarbij op haar gezicht geduwd. Daarnaast heeft de verdachte zijn vinger zo hard in de vagina binnengebracht dat het slachtoffer hier pijn van ondervond.

Het hof houdt bij de strafoplegging rekening met de angstaanjagende manier waarop het slachtoffer is verkracht. Door bij het slachtoffer haar studentenkamer naar binnen te klimmen en gelijk op haar te springen, heeft de verdachte het slachtoffer ‘overvallen’ in haar eigen woonruimte, waar zij volledig veilig moet zijn.

Ter terechtzitting bij het hof heeft de verdachte bekend dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan de verkrachting van het slachtoffer. Voordat de verdachte deze bekennende verklaring heeft afgelegd, heeft hij kort voor de inhoudelijke behandeling bij het hof een brief geschreven (gericht aan het slachtoffer) waarin hij zijn excuses aanbiedt voor datgene wat is gebeurd. De verdachte heeft hiermee na bijna 21 jaren openheid van zaken gegeven. Door al die tijd te zwijgen en in eerste aanleg in haar bijzijn nog stellig heeft ontkend, heeft de verdachte gedurende lange tijd leed toegebracht bij het slachtoffer. Het slachtoffer heeft zich zeer lange tijd moeten afvragen wie haar heeft verkracht waardoor zij zich lang onveilig heeft gevoeld. De verdachte heeft vaak de mogelijkheid gehad, bijvoorbeeld bij de politie, de rechtbank of het instellen van het hoger beroep, om die onzekerheid bij het slachtoffer weg te nemen. Door zo te lang te wachten met openheid van zaken te geven, heeft verdachte het slachtoffer de mogelijkheid ontnomen om in een veel eerder stadium deze verkrachting te kunnen verwerken. Aan de andere kant heeft de verdachte het recht om niet mee te werken aan zijn eigen veroordeling. De verdachte heeft zijn (excuus)brief in de gevangenis opgesteld na overleg met zijn herstelconsulent. Ter terechtzitting heeft de verdachte verklaard dat hij veel met haar heeft gesproken over het opstellen van de brief. Uit die brief en hetgeen de verdachte in zijn laatste woord heeft verklaard, blijkt dat de verdachte vanaf dat moment pas oog heeft gekregen voor het leed dat hij het slachtoffer heeft aangedaan. Het hof ziet dit als een signaal van de verdachte dat hij nu enige verantwoordelijkheid neemt. Ondanks dat hij die verantwoordelijkheid in een laat stadium toont, neemt het hof dit in strafmatigende zin mee in de strafoplegging.

Verder speelt in deze zaak het feit dat het een
cold case-zaak betreft een rol in de strafoplegging. Het tijdsverloop in het algemeen is geen omstandigheid om de op te leggen straf te matigen. Ook het vergeldingselement en het strafdoel preventie, in het bijzonder generale preventie, is nog onverkort aan de orde en voor het hof geen reden om de straf te matigen. Het feit dat de verkrachting in 2003 heeft plaatsgevonden, maakt het feit namelijk niet minder ernstig. Het hof heeft begrepen dat het slachtoffer er op eigen kracht bovenop is gekomen maar dat het slachtoffer zelf die veerkracht had en de gebeurtenis in de tussentijd een plek heeft kunnen geven, is niet van invloed op dit vergeldingselement.

Het hof heeft zich er daarentegen rekenschap van gegeven dat in 2003 in de regel iets lagere straffen werden opgelegd voor een verkrachting dan de straffen die vandaag de dag gebruikelijk zijn. Daarbij heeft het hof gekeken naar andere zaken waarbij een slachtoffer op een soortgelijke wijze is verkracht. Verder heeft het hof, evenals als de raadsvrouw, gekeken naar opgeloste
cold case-zaken waarbij sprake was van een verkrachting. Het straffen naar de maatstaven van omstreeks 2003 heeft daarmee mitigerende werking op de op te leggen straf, met dien verstande dat de oplegging van een gevangenisstraf van aanzienlijke duur voor een verkrachting zeker niet ongebruikelijk was.

Het hof acht, gelet op datgene wat hiervoor is overwogen, het opleggen van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 32 maanden in beginsel passend..

Vormverzuim

Door de raadsvrouw is bepleit dat strafvermindering op zijn plaats is omdat in 2008 bij verdachte onrechtmatig handpalmafdrukken zijn afgenomen en deze uit de databank verwijderd hadden moeten worden nadat deze zaak was geseponeerd. Alhoewel geen sprake is van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek, moet het vormverzuim tot strafvermindering leiden in deze zaak.

Het hof overweegt daarover het volgende. Uit de jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat onder omstandigheden een rechtsgevolg kan worden verbonden aan een vormverzuim door een ambtenaar die met opsporing en vervolging is belast, maar dat niet is begaan bij het voorbereidend onderzoek tegen de verdachte, of aan een onrechtmatige handeling jegens de verdachte door een andere functionaris of persoon dan zo’n opsporingsambtenaar. Een rechtsgevolg kan op zijn plaats zijn indien het betreffende vormverzuim of de betreffende onrechtmatige handeling van bepalende invloed is geweest op het verloop van het opsporingsonderzoek naar en/of de (verdere) vervolging van de verdachte ter zake van het ten laste gelegde feit (Hoge Raad 1 december 2020, ECLI:NL:HR:2020:1889 en ECLI:NL:HR:2020:1890).

Bij de verdachte zijn op 2 juni 2008 handpalmafdrukken afgenomen naar aanleiding van een verdenking van een insluiping/inbraak. De zaak van de insluiping/inbraak is later geseponeerd. Desondanks zijn de handpalmafdrukken niet uit de database verwijderd. Hiermee wordt het recht op privacy, zoals bedoeld in artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), geschonden. Die schending neemt toe wanneer die afdruk langdurig wordt opgeslagen en wordt vergeleken met andere afdrukken uit de database. Tussen 2008 en nu is de wetgeving over het afnemen, opslaan, verwerken en vernietigen van specifiek handpalmafdrukken verhelderd en uitgebreid. Vóór 2011 werden generieke bevelen uitgevaardigd voor het afnemen van handpalmafdrukken. Aldus zijn de handpalmafdrukken van de verdachte in 2008 niet onrechtmatig bij hem afgenomen. In 2016 is met het gewijzigde Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek een regeling gekomen, waarin specifieke regels zijn opgenomen over het afnemen, opslaan, verwerken en vernietigen van handpalmafdrukken.^[2]Het nieuwe artikel 4c van dit besluit is komen te luiden:

“Zodra zich een omstandigheid voordoet die meebrengt dat degene wiens handpalmafdrukken zijn verwerkt, niet langer als een verdachte van een strafbaar feit kan worden aangemerkt, worden zijn handpalmafdrukken vernietigd.”

In het licht van dit artikel stelt het hof vast dat de handpalmafdruk van de verdachte had moeten worden vernietigd, gelet op het sepot voor de insluiping/inbraak. Daarmee is sprake van een vormverzuim. Dit vormverzuim is niet begaan in het voorbereidend onderzoek in deze strafzaak. Wel is dit vormverzuim van bepalende invloed geweest op het opsporingsonderzoek en/of de verdere vervolging van de verdachte in deze zaak, omdat de match met zijn handpalmafdrukken de
cold case-zaak tot verdere opsporing en vervolging van de verdachte heeft geleid. Deze schending van de persoonlijke levenssfeer betreft een lichte schending, waarbij naar het oordeel van het hof strafvermindering een passend rechtsgevolg voor dit vormverzuim is. Het hof zal daarom de op te leggen gevangenisstraf verminderen met twee maanden.

Slotsom

Gelet op het voorgaande, in onderling verband en samenhang bezien, is het hof van oordeel dat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van 30 maanden met aftrek van voorarrest passend en geboden is.

Tenuitvoerlegging van de op te leggen gevangenisstraf zal volledig plaatsvinden binnen de penitentiaire inrichting, tot het moment dat de verdachte in aanmerking komt voor deelname aan een penitentiair programma, als bedoeld in artikel 4 van de Penitentiaire beginselenwet, dan wel de regeling van voorwaardelijke invrijheidstelling, als bedoeld in artikel 6:2:10 van het Wetboek van Strafvordering, aan de orde is.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 63 en 242 van het Wetboek van Strafrecht.

Deze voorschriften zijn toegepast, zoals zij golden ten tijde van het bewezenverklaarde.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het tenlastegelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het bewezenverklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een
gevangenisstrafvoor de duur van
30 (dertig) maanden.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Aldus gewezen door

mr. S. Taalman, voorzitter,

mr. J.M. Rowel-van der Linde en mr. E.P.J. Schelkers, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mr. T. Lammerdink, griffier,

en op 19 februari 2025 ter openbare terechtzitting uitgesproken.

mr E.P.J. Schelkers is buiten staat dit arrest mede te ondertekenen.