Uitspraak
GERECHTSHOF DEN HAAG
Team Belastingrecht
meervoudige kamer
nummers BK-17/00350 en BK-17/00356
Uitspraak van 1 december 2017
in het geding tussen:
[X] te [Z] , belanghebbende,
en
de inspecteur van de Belastingdienst, kantoor Den Haag, de Inspecteur,
op het hoger beroep van belanghebbende en het hoger beroep van de Inspecteur tegen de uitspraak van de Rechtbank Den Haag van 19 januari 2017, nr. SGR 16/2620.
Procesverloop
1.1.
Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de op de aangifte voor juli 2014 voldane kansspelbelasting van € 8.436.
1.2.
Bij uitspraak op bezwaar heeft de Inspecteur de belasting vastgesteld op € 7.159 en een teruggaaf verleend van € 1.277.
1.3.
Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Inspecteur beroep bij de Rechtbank ingesteld. Een griffierecht van € 45 is geheven.
1.4.
De Rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd, de Inspecteur opgedragen aan belanghebbende een teruggaaf van € 2.997 te verlenen, de Inspecteur veroordeeld aan belanghebbende € 186 aan proceskosten te vergoeden en de Inspecteur opgedragen aan belanghebbende het griffierecht te vergoeden.
1.5.
Zowel belanghebbende als de Inspecteur is van de uitspraak van de Rechtbank in hoger beroep gekomen bij het Hof. Van belanghebbende is een griffierecht van € 124 geheven.
1.6.
De Inspecteur en belanghebbende hebben ieder een verweerschrift ingediend.
1.7.
De mondelinge behandeling van de hoger beroepen heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 29 september 2017 in Den Haag. Partijen zijn verschenen.
1.8.
Ter zitting zijn ook de zaken van belanghebbende met de BK-nummers 17/00345 t/m 17/00349, 17/00351 t/m 17/00353 en 17/00355 behandeld, ter zitting van 27 oktober 2017 zijn de zaken van belanghebbende met de BK-nummers 17/00451 t/m 17/00455, de zaken van [A] met de BK-nummers 17/00343 en 17/00344 en de zaken van [B] met de BK-nummers 17/00376 en 17/00377 behandeld en met instemming van partijen geldt al wat in de ene zaak is aangevoerd en ingebracht ook, voor zover van toepassing, voor de andere zaken.
Feiten
In hoger beroep is op grond van de stukken van het geding en het ter zitting verhandelde, als tussen partijen niet in geschil dan wel door de ene partij gesteld en door de andere partij niet of onvoldoende weersproken, het volgende komen vast te staan:
2.1.
Belanghebbende, ingezetene van Nederland, heeft vanuit Nederland via websites van diverse buitenlandse aanbieders gepokerd met als resultaat in juli 2014: Pokerstars.eu $ 12.332, Poker770: $ 10.879, 888poker: $ 1.660, Fulltilt.eu: $ 8.736, Party Poker: $ 4.788, Poker Heaven: € 440, Betsson: € 424 en Black Chip Poker: $ 180 -/-. Van een totaal van € 29.090 heeft belanghebbende 29 percent aan kansspelbelasting (€ 8.436) op aangifte voldaan. In bezwaar heeft de Inspecteur, uitgaande van € 7.159 aan belasting, een teruggaaf verleend van € 1.277.
2.2.
Pokerstars en Full Tilt Poker zijn handelsmerken van de op Isle of Man gevestigde Rational Group (RG). RG maakt deel uit van de in Canada gevestigde Amaya Group en heeft diverse vestigingen in verschillende plaatsen op de wereld. Tot RG behoren de werkmaatschappijen Rational Entertainment Enterprises Ltd (REEL), Rational Gaming Europe Ltd (RGEL), Rational FT Enterprises Ltd (RFTL), Rational Social Projects Ltd (RSPL) en Rational Networks Ltd (RNL). RGEL is opgericht naar Maltees recht, staat met ingang van 31 oktober 2011 in het handelsregister van Malta en valt sinds 2012 onder de Maltese belastingheffing. Ook RNL staat met ingang van 31 oktober 2011 in het handelsregister van Malta en valt sinds 2012 onder de Maltese belastingheffing. Zowel het bestuur van RGEL als dat van RNL bestaat uit twee in Malta wonende personen. RFTL staat eveneens in het handelsregister van Malta. Andere tot de Amaya Group behorende en op Malta gevestigde vennootschappen zijn Rational Resources Ltd (de holdingmaatschappij van de op Malta gevestigde vennootschappen), REEL Germany Ltd (in het bezit van een licentie die is verleend door de kansspelautoriteit van Schleswig-Holstein), REEL Spain PLC (in het bezit van licenties die zijn verleend door de kansspelautoriteiten van Bulgarije, Tsjechië, Roemenië en Spanje), REEL Malta Ltd (REEL Malta) (in het bezit van een licentie die is verleend door de kansspelautoriteit van Frankrijk), REEL Europe Ltd (in het bezit van licenties die zijn verleend door de kansspelautoriteiten van België en Portugal) en REEL Italy Ltd (in het bezit van een licentie die is verleend door de kansspelautoriteit van Italië). RNL is de houder van de domeinnaam pokerstars.eu, RFTL van de domeinnamen fulltiltpoker.eu en fulltilt.eu en REEL Malta van de domeinnaam pokerstars.fr.
2.3.
Vanaf dat RG internetpoker in de Verenigde Staten van Amerika via pokerstars.com heeft moeten beëindigen, worden in Nederland wonende spelers (Nederlandse spelers) op basis van nieuwe contracten en bedingen ("Terms of Service") met RGEL via pokerstars.eu bediend. Op 10 december 2012 verleent de Malta Gaming Authority (MGA) een licentie aan RFTL, die de internetpokerspeldiensten aan Nederlandse spelers aanbiedt op fulltilt.eu. In mei 2016 zijn die spelers na het sluiten van nieuwe gebruikersovereenkomsten met RGEL van fulltilt.eu overgezet naar pokerstars.eu met een door MGA verleende klasse 3 licentie.
2.4.
De Terms of Service luiden:
"(…) This end user license agreement (the 'Agreement') should be read by you (the 'User' or 'you') in its entirety prior to your use of PokerStars’ service or products. Please note that the Agreement constitutes a legally binding agreement between you, Rational Gaming Europe Limited ('Rational Gaming') and Rational Social Projects Limited ('Rational Social') (Rational Gaming and Rational Social together being referred to herein as 'PokerStars', 'us' or 'we'). Rational Gaming [RGEL] is a company registered in Malta (C54266), with registered address at [Y] Malta and licensed by the Lotteries and Gaming Authority of Malta [thans: the Malta Gaming Authority (MGA)] (CL3/795/2011) pursuant to which it operates the real money poker games ('RM Games') offered to you on the Internet site found at www.pokerstars.eu (the 'Site'). The terms and conditions governing your play on RM Games follow below. Rational Social [RSPL] operates the 'play money'/'play for free' poker games ('PM Games') offered to you on the Site. (…) By entering into this Agreement, you acknowledge that PokerStars is part of a group of companies. As such, where used and the context allows, the term 'Group' means PokerStars together with its subsidiaries and any holding company of PokerStars and any subsidiary of such holding company and any associated company with PokerStars including, but not limited to, associated companies providing services under the trade mark 'Full Tilt Poker'. In addition to the terms and conditions of this Agreement, please review our Privacy Policy, the Cookie Policy, the PM Games Terms and Conditions, the Poker Rules, the Games Rules, the FAQs, the Sports Betting Rules, the Real Money Processing and Currency Exchange terms and conditions and the VIP Club terms and conditions as well as the other rules, policies and terms and conditions relating to the games and promotions available on the Site as posted on the Site from time to time, which are incorporated herein by reference, together with such other policies of which you may be notified of by us from time to time. By clicking the 'I Agree' button below as part of the software installation process and using the Software (as defined below), you consent to the terms and conditions set forth in this Agreement, the Privacy Policy, the Cookie Policy, the PM Games Terms and Conditions, the Poker Rules, the Games Rules, the FAQs, the Sports Betting Rules, and the Real Money Processing and Currency Exchange terms and conditions as each may be updated or modified from time to time in accordance with the provisions below and therein. For the purposes of this Agreement, the definition of 'Software' will include the PokerStars poker software downloadable to your personal desktop or laptop computer ('PC') from www.pokerstars.eu (the 'PC Software') and the PokerStars mobile software application (the 'Mobile Software') downloadable to a mobile device (including, without limitation, a cellular phone, PDA, tablet, or any other type of device now existing or hereafter devised) (each, a 'Device') as well as all ancillary software to the poker software (whether web-based software or client/server software). PokerStars may offer Games (as defined in Section 1.1 below) which are offered under its own brand as well as Games which are licensed to PokerStars by a third party owner ('Third Party Providers'). (…)"
2.5.
De footers van de homepages van pokerstars.eu, fulltilt.eu en pokerstars.fr tonen dat die websites door RGEL worden beheerd en geëxploiteerd: "Copyright © 2001-2017, Poker-Stars. All rights reserved. Rational Gaming Europe Ltd, [Y] , Malta. Class I Licence No. LGA/CL1/1050/2014 awarded November 13th 2014. Class II Licence No. MGA/CL2/1059/2014 awarded on January 20, 2015. Class III Licence No. LGA/CL3/795/2011 awarded on December 22nd 2011. Online gambling is regulated in Malta by the Malta Gaming Authority. Terms of Service | Privacy Policy | Responsible Gaming." In de gebruiksvoorwaarden staat dat spelers een overeenkomst met RGEL aangaan en dat RGEL is geregistreerd op een werkelijk adres op Malta en van een vergunning is voorzien door de Maltese kansspelautoriteit MGA. Aan REEL Malta (pokerstars.fr) is op 23 september 2012 door L’ARJEL (l’Autorité de Régulation des Jeux en Ligne), de Franse kansspelautoriteit, een licentie verleend: "Décision n°2012-083 relative aux sociétés REKOP Ltd (www.fulltiltpoker.fr) et REEL MALTA Ltd (www.pokerstars.fr)". Eerder (25 juni 2010) verleende L’ARJEL REEL Malta soortgelijke licenties (Décision n°2010-041 portant homologation du logiciel de jeux et de paris de la société REEL MALTA LIMITED dans la catégorie 'jeux de cercle' (homologation n°0006-PO-HOM-2010-06-25 en Décision n°2010-042 portant délivrance de l’agrément n°0006-PO-2010-06-25 à la société REEL MALTA LIMITED dans la catégorie 'jeux de cercle'), welke op 11 juni 2015 zijn vernieuwd (Décision n°2015-042 portant renouvellement de l’agrément n°0006-PO-2010-06-25 de la société Reel Malta Limited dans la catégorie 'jeux de cercle').
2.6.
MGA heeft diverse licenties voor het aanbieden van internetkansspelen verleend aan op Malta gevestigde vennootschappen van RG. RGEL heeft sinds 22 december 2011 een "class 3 licence", die alleen in combinatie met de aan RNL verleende "class 4 licence" is te gebruiken ("class 3 on 4 licence"). Op de website van MGA is onder "Remote Gaming Application Process Fact Sheets" de werking van het vergunningstelsel beschreven:
"Applicants may apply for either or all of the following licences:
(…)
Class 3 – a licence to promote and/or abet remote gaming in or from Malta (an example of a Class 3 licence would include poker rooms and peer-to-peer (P2P) gaming). It is also possible to have a Class 3 on 4 licence whereby the Class 3 licensee operates its games on the software and in certain cases through the equipment of a Class 4 licensee;
Class 4 – a licence to host and manage remote gaming operators, excluding the licensee itself, whereby software vendors provide management and hosting facilities on their platform. In essence this is a business to business (B2B) gaming licence."
RNL stelt het netwerk dan wel platform beschikbaar aan RGEL (B2B). RGEL is de aanbieder van de diensten aan de consument (B2C). Maandelijks rapporteren RGEL en RNL aan MGA (toezichthouder).
2.7.
Elke vestiging van RG (als onderdeel van de Amaya Group) heeft een eigen technische infrastructuur. In overeenstemming met de licentievoorwaarden zijn de hoofdcomponenten van de technische infrastructuur van RGEL gestationeerd op Malta. Ondersteunende onderdelen bevinden zich op Isle of Man en in het Verenigd Koninkrijk. Nederlandse spelers worden bediend door de eigen IT-afdeling van RGEL op Malta. Klantondersteunings- en e-maildiensten lopen via servers op Isle of Man, maar worden niet verleend vanaf Isle of Man. De 24/7-servicedienst van RGEL ten behoeve van Nederlandse spelers op pokerstars.eu wordt uitsluitend uitgevoerd door het klantenserviceteam van RGEL op Malta, zo nodig met ondersteuning vanuit de servicekantoren te Londen, Dublin en Costa Rica.
2.8.
RGEL (pokerstars.eu) en RFTL (fulltiltpoker.eu en fulltilt.eu) zijn met ingang van 22 juli 2012 de gebruikers van 1137 m² kantoorruimte met 22 parkeerplaatsen in het [C] , Malta. Ruim 260 werknemers van de Amaya Group zijn gestationeerd op Malta. In 2017 dwingt de groei tot realisatie van kantoren voor 350 werknemers. RNL houdt sedert 31 oktober 2011 en REEL Malta (bij de Maltese kamer van koophandel per 24 februari 2010 geregistreerd onder kenmerk C48963) sedert 1 juli 2010 kantoor op het adres [Y] Malta. De boekhoudingen van RGEL, REEL Malta en RFTL worden op Malta gevoerd. De jaarrekening van elke op Malta gevestigde werkmaatschappij van de Amaya Group, wordt opgesteld en gecontroleerd door een op Malta gevestigd accountantskantoor. De financiële verslaglegging vindt plaats in euro’s. De met de exploitatie van de websites pokerstars.eu en pokerstars.fr gemoeide ondersteuning wordt verleend door het supportcenter op Malta. De belangrijkste bankrelatie is met de Mediterranean Bank plc op Malta. Spelerstegoeden worden verplicht beheerd in een afgescheiden fonds en MGA wordt periodiek geïnformeerd over de status.
2.9.
De met RGEL (pokerstars.eu) te sluiten "end user license agreement" vermeldt:
"This end user license agreement (the 'Agreement') should be read by you (the 'User' or 'You') in its entirety prior to your use of Pokerstars’ service or products. Please note that the Agreement constitutes a legally binding agreement between you, Rational Gaming Europe Limited ('Rational Gaming') and Rational Social Projects Limited ('Rational Social') (Rational Gaming and Rational Social together being referred to herein as 'Pokerstars', 'us' or 'we'). Rational Gaming [RGEL] is a company registered in Malta (...) and licensed by the Malta Gaming Authority (CL3/795/2011) pursuant to which it operates real money games, ('RM Games') offered to you on the Internet Site found at www.pokerstars.eu (the 'Site'). The terms and conditions governing your play on RM Games follow below. Rational Social operates the 'play money' / 'play for free' games ('PM Games') offered to you on the Site. Click here for PM Games Terms and Conditions governing your playing on PM Games.
(...)
1. Grant of License/Intellectual property
1.1
Subject to the terms and conditions contained herein PokerStars grants the User a non-exclusive, personal, non-transferable right to install and use the Software on your PC or Device, as the case may be, in order to access the PokerStars servers and play the RM Games, such as poker, blackjack, roulette and fixed-odds sports betting, and the PM Games (the 'Games') available (the Software and Games together being the 'Service')."
2.10.
De met RFTL (fulltilt.eu) te sluiten "end user license agreement" vermeldt:
"This end user license agreement (the 'Agreement') should be read by you (the 'User' or 'You') in its entirety prior to your use of Full Tilt’ service or products. Please note that the Agreement constitutes a legally binding agreement between you, Rational FT Enterprises (Malta) Limited ('Rational FT Malta') and Rational Social Projects Limited ('Rational Social') (Rational FT Malta Gaming and Rational Social together being referred to herein as 'Full Tilt', 'us' or 'we'). Rational FT Malta is a company registered in Malta (...) and licensed by the Malta Gaming Authority (CL3/795/2011) pursuant to which it operates real money games, ('RM Games') offered to you on the Internet Site found at www.fulltilt.eu (the 'Site'). The terms and conditions governing your play on RM Games follow below. Rational Social operates the 'play money' / 'play for free' games ('PM Games') offered to you on the Site. Click here for PM Games Terms and Conditions governing your playing on PM Games.
(...)
1. Grant of License/Intellectual property
1.1
Subject to the terms and conditions contained herein Full Tilt grants the User a non-exclusive, personal, non-transferable right to install and use the Software on your PC or Device, as the case may be, in order to access the Full Tilt servers and play the RM Games, such as poker, blackjack, roulette and fixed-odds sports betting, and the PM Games (the 'Games') available (the Software and Games together being the 'Service')."
2.11.
De met REEL Malta (pokerstars.fr) te sluiten "end user license agreement" vermeldt:
"This end user license agreement (the 'Agreement') should be read by you (the 'User' or 'You') in its entirety prior to your use of PokerStars’ service or products. Please note that the Agreement constitutes a legally binding agreement between you, REEL Malta Limited, [Y] , (…), Malta ('REEL Malta', 'PokerStars', 'us' or 'we'). REEL Malta holds a licence from ARJEL (l’Autorité de Régulation des Jeux en Ligne), under which it operates the real money poker games, ('RM Games') offered to you on the Internet Site found at www.pokerstars.fr (the 'Site'). The terms and conditions governing your play on RM Games follow below. REEL Malta operates 'play money' / 'play for free' poker games ('PM Games') offered to you on the Site. See below for the PM Games Terms and Conditions governing your playing on PM Games.
(…)
1. Grant of License/Intellectual property
1.1
Subject to the terms and conditions contained herein PokerStars grants the User a non-exclusive, personal, non-transferable right to install and use the Software on your PC or Device, as the case may be, in order to access the PokerStars servers and play the RM Games (the 'Games') available (the Software and Games together being the 'Service')."
2.12.
De Remote Gaming Regulations, Subsidiary Legislation 438.04 (de Maltese kansspelwetgeving) vermeldt:
"Part II
Definitions
2. In these regulations, unless the context otherwise requires:
(…)
'the Authority' means the Lotteries and Gaming Authority [thans: MGA];
(…)
'remote betting' means the negotiation or receiving of any bet by a means of distance communications;
'remote gaming' means any form of gaming by means of distance communications;
(…)
'remote gaming licence' means the licence granted to a licensee by the Authority to conduct remote gaming;
(…)
Part III
Licensing
(…)
4. To qualify for a licence, an applicant must be a body corporate established in Malta in terms of the Companies Act.
(…)
8. (2) In determining whether the applicant is a fit and proper person, the Authority shall have regard to de following matters:
(…)
( e) the commitment of the applicant to maintain a physical presence in Malta;
(…)
Part IV
Key official
15. (1) A licensee shall appoint at least one key official and such appointment has to be approved by the Authority and shall be a condition to the licence.
(…)
18. (1) The Authority shall cancel the licence of a key official if such an official:
( a) ceases to be resident in Malta;
(…)
First Schedule
Regulation 3
Licenses
Applicants may apply for either or all of the following licenses:
( a) Class 1 Remote Gaming Licence shall be a remote gaming licence.
( b) Class 2 Remote Gaming Licence shall be a remote betting office licence.
( c) Class 3 Remote Gaming Licence shall be a licence to promote and, or abet remote gaming from Malta.
( d) Class 4 Remote Gaming Licence shall be a licence to host and manage remote gaming operators, excluding the licensee himself."
2.13.
De aanbieders van 888poker (Gibraltar), Party Poker, Poker Heaven en Betsson zijn in de Europese Unie gevestigd en de aanbieder van Black Chip Poker is buiten de Europese Unie gevestigd.
De Rechtbank
3. De Rechtbank heeft overwogen:
"(…)
Geschil
7. In geschil is of [belanghebbende] terecht kansspelbelasting heeft voldaan over de resultaten. Het geschil spitst zich toe op de vraag of Pokerstars, Fulltilt en Poker770 zijn gevestigd binnen de Europese Unie (EU).
8. Aanvankelijk verschilden [de Inspecteur] en [belanghebbende] ook van mening over de vestigingsplaats van 888poker. [De Inspecteur] heeft echter in zijn nader stuk meegedeeld dat niet langer in geschil is dat 888poker is gevestigd op Gibraltar. Voorts is tussen partijen niet in geschil dat Party Poker, Poker Heaven en Betsson zijn gevestigd binnen de EU en dat Black Chip Poker buiten de EU is gevestigd.
9. [ Belanghebbende] stelt dat de aanbieders van Pokerstars, Poker770 en Fulltilt zijn gevestigd in een andere lidstaat van de EU dan Nederland, te weten Malta. Voorts stelt [belanghebbende] dat, indien hij kansspelbelasting is verschuldigd over de bij de resultaten, sprake is van dubbele belastingheffing omdat de aanbieders Gaming Tax verschuldigd zijn.
10. [ De Inspecteur] stelt dat Fulltilt is gevestigd op Isle of Man en dat zij aldaar ook op 9 oktober 2012 haar vergunning heeft verkregen. De aanbieder van Poker770 en de contractspartij van [belanghebbende] voor deze aanbieder was volgens [de Inspecteur] tot 3 september 2014 Mandarin Gaming NV gevestigd te Curaçao. [De Inspecteur] stelt verder dat RG de houder en daarmee de aanbieder is van de pokerspelen van Pokerstars en Fulltilt en dat RG is gevestigd te Isle of Man. Volgens [de Inspecteur] zijn de aanbieders van de pokerspelen dus allen buiten de EU gevestigd en heeft [belanghebbende] terecht kansspelbelasting voldaan. [Belanghebbende] heeft volgens [de Inspecteur] niet aannemelijk gemaakt dat sprake is van dubbele belastingheffing.
11.1 [
Belanghebbende] concludeert tot gegrondverklaring van het beroep en teruggaaf van de belasting die hij op de aangifte heeft voldaan.
11.2 [
De Inspecteur] concludeert tot gegrondverklaring van het beroep en tot teruggaaf van een bedrag van € 355.
Beoordeling van het geschil
12. Artikel 1 van de Wet op de kansspelbelasting luidt - voor zover hier van belang - als volgt:
'Onder de naam ’kansspelbelasting’ wordt een directe belasting geheven van:
(…)
b. degene die gelegenheid geeft tot deelneming aan binnenlandse kansspelen welke via het internet worden gespeeld;
(…)
e. de in Nederland wonende of gevestigde gerechtigden tot de prijzen van buitenlandse kansspelen welke via het internet worden gespeeld.'
13. Artikel 2 van de Wet op de kansspelbelasting luidt - voor zover hier van belang - als volgt:
'(…)
2. Kansspelen worden als binnenlands beschouwd, indien zij worden gehouden door natuurlijke personen of door lichamen in de zin van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, van wie een of meer in Nederland wonen of zijn gevestigd.
3. Kansspelen worden als buitenlands beschouwd, indien zij niet vallen onder het tweede lid.'
14. Artikel 3 van de Wet op de kansspelbelasting luidt - voor zover hier van belang - als volgt:
'1. De belasting wordt geheven:
a. in de gevallen waarin artikel 1, eerste lid, onderdeel a of b, van toepassing is, naar het verschil tussen de in een tijdvak ontvangen inzetten en de ter beschikking gestelde prijzen, dan wel, zo een ander dan de belastingplichtige de prijzen ter beschikking stelt, naar hetgeen in een tijdvak ontvangen wordt voor het geven van gelegenheid tot deelneming aan casinospelen of tot deelneming aan binnenlandse kansspelen welke via het internet worden gespeeld;
b. in de gevallen waarin artikel 1, eerste lid, onderdeel c of d, van toepassing is, naar de prijzen;
c. in de gevallen waarin artikel 1, eerste lid, onderdeel e, van toepassing is, naar het positieve verschil tussen de in een kalendermaand gewonnen prijzen en de in die kalendermaand gedane inzetten.'
15. Artikel 5a van de Wet op de kansspelbelasting luidt - voor zover hier van belang - als volgt:
'(…)
3. Indien het in artikel 3, eerste lid, onderdeel a, bedoelde verschil over een tijdvak negatief is, wordt het verrekend met het positieve verschil over een volgend tijdvak. De verrekening geschiedt in de volgorde waarin zich negatieve en positieve verschillen voordoen.'
16.1
In het arrest van 27 februari 2015, nr. 13/04292 (ECLI:NL:HR:2015:471) heeft de Hoge Raad onder meer het volgende overwogen:
'2.6.1. Het derde middel betoogt dat het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de plaats van vestiging van de aanbieders van internetpoker via de websites Full Tilt Poker en Pokerstars is gelegen buiten de Europese Unie. Volgens het middel zijn de aanbieders gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie, zodat aan belanghebbende een beroep toekomt op de vrijheid van dienstenverkeer.
2.6.2.
Bij de beoordeling van het middel stelt de Hoge Raad voorop dat de plaats van vestiging van een dienstverlener, die moet worden vastgesteld overeenkomstig de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU, impliceert de daadwerkelijke uitoefening van een economische activiteit voor onbepaalde tijd door middel van een duurzame vestiging in een lidstaat (vgl. HvJ 12 september 2006, Cadbury Schweppes, C-196/04, ECLI:EU:C:2006:544, punt 54; HvJ 15 september 2011, Dickinger en Ömer, C-347/09, ECLI:EU:C:2011:582, punt 35). De omstandigheid dat de autoriteiten vergunningen voor de betreffende specifieke diensten verstrekken kan een aanwijzing zijn voor de plaats van vestiging, evenals de plaats waar de feitelijke leiding van de vennootschap die de diensten aanbiedt zich bevindt.
2.6.3.
Het middel faalt. 's Hofs oordeel dat een beroep op de vrijheid van dienstenverkeer toekomt aan de (rechts)persoon die de vergunning houdt voor het aanbieden van gokdiensten, dan wel de (rechts)persoon op wie de contractuele verplichtingen jegens de afnemers van de gokdiensten rusten, getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting.'
16.2
In het arrest van 27 februari 2015, nr. 14/03069 (ECLI:NL:HR:2015:472), heeft de Hoge Raad als volgt geoordeeld:
'De rechtstreekse werking en voorrang van artikel 56 VWEU brengen mee dat de hiermee strijdige bepalingen van nationaal recht in zoverre buiten toepassing moeten worden gelaten. In het onderhavige geval brengt dit mee dat de heffing van kansspelbelasting over het positieve verschil tussen de in een kalendermaand gewonnen prijzen en de in die kalendermaand gedane inzetten behaald bij in andere lidstaten van de EU gevestigde aanbieders achterwege moet blijven. In het gebrek dat aan de wettelijke regeling kleeft als gevolg van de hiervoor in 4.5.1 vastgestelde schending van artikel 56 VWEU kan door de rechter namelijk niet op andere wijze worden voorzien omdat uit het stelsel van de wet, de daarin geregelde gevallen en de daaraan ten grondslag liggende beginselen noch uit de wetsgeschiedenis, voldoende duidelijk kan worden afgeleid hoe dit zou dienen te geschieden (vgl. HR 14 november 2008, nr. 40597bis, ECLI:NL:HR:2008:BG4211, BNB 2009/3).'
17. Nu [belanghebbende] stelt dat in onderhavig geval sprake is van heffing van kansspelbelasting die strijdig is met artikel 56 VWEU, omdat de aanbieders van Pokerstars, Poker770 en Fulltilt zijn gevestigd op Malta en deze aldaar daadwerkelijk vanuit een duurzame vestiging voor onbepaalde tijd economische activiteiten uitoefenen, dient [belanghebbende] de vestiging van die aanbieders op Malta aannemelijk te maken.
18. Naar het oordeel van de rechtbank moet als aanbieder van het pokerspel worden aangemerkt degene met wie de speler een rechtsbetrekking is aangegaan op grond waarvan de speler de gelegenheid is geboden deel te nemen aan het pokerspel. De deelname aan het pokerspel vindt plaats door middel van de software die de aanbieder van het spel ter beschikking stelt. De rechtbank is van oordeel dat degene die de software ter beschikking stelt waarmee daadwerkelijk toegang wordt verkregen tot het pokerspel, de aanbieder van het pokerspel is.
Poker770
19. De bewijslast dat, zoals [belanghebbende] stelt, Poker770 in onderhavig tijdvak wordt aangeboden door Cosmo Gaming Company (Cosmo), dat deze is gevestigd op Malta en een vergunning heeft van de Maltese overheid, rust op [belanghebbende]. Hij heeft daartoe een stuk overgelegd genaamd 'Terms and conditions NetBet Poker' waarin Cosmo wordt aangeduid als de contract sluitende partij. Nu uit de onder 6. vermelde stukken volgt dat NetBet Poker eerst op 3 september 2014 Poker770 heeft overgenomen van het buiten de EU gevestigde Mandarin Gaming NV, wat [belanghebbende] verder ook niet heeft weersproken, houdt de rechtbank het ervoor dat het stuk inzake Cosmo geen betrekking kan hebben op onderhavig tijdvak. Zo [belanghebbende] geacht moet worden reeds voor onderhavig tijdvak met Cosmo een overeenkomst te zijn aangegaan, is niet aannemelijk gemaakt dat Cosmo daadwerkelijk op Malta is gevestigd. [Belanghebbende] heeft immers geen bewijs van inschrijving van Cosmo in het handelsregister van Malta noch een bewijs van een aldaar aan Cosmo afgegeven vergunning overgelegd. Andere stukken waaruit zou kunnen blijken dat Poker770 wordt aangeboden door een binnen de EU gevestigde aanbieder heeft [belanghebbende] niet overgelegd. [Belanghebbende] heeft dus niet aannemelijk gemaakt dat in augustus 2014 voor wat betreft Poker770 sprake is van een aanbieder die is gevestigd in een andere lidstaat van de EU. [Belanghebbende] heeft daarmee terecht het bij deze aanbieder behaalde resultaat in zijn aangifte betrokken. Het beroep is dan ook in zoverre ongegrond.
Pokerstars en Fulltilt
20. Uit de stukken die zijn vermeld bij 3. volgt dat [belanghebbende] overeenkomsten heeft gesloten met RGEL en FT. Daarmee heeft [belanghebbende] aannemelijk gemaakt dat RGEL en FT zijn contractspartners zijn en dat zij degenen zijn die de software ter beschikking stellen. Dat in de end user licence agreements (de agreements) naast RGEL en FT ook RS als contractspartner wordt genoemd, gevestigd op Isle of Man, leidt niet tot een ander oordeel. Uit de agreements blijkt namelijk dat RS alleen de zogenoemde 'play money/play for free games' aanbiedt en [belanghebbende] heeft onweersproken verklaard dat hij uitsluitend de zogenoemde 'real money games' heeft afgenomen. De rechtbank acht die verklaring aannemelijk nu uit onderdeel 1.1 van de agreements volgt dat poker een real money game is.
21. [ Belanghebbende] heeft een bewijs van inschrijving van Fulltilt in het handelsregister van Malta overgelegd maar geen bewijs van een aldaar aan Fulltilt afgegeven vergunning. [Belanghebbende] heeft daarom, gezien het onder 6.2 vermelde door [de Inspecteur] overgelegde stuk, niet aannemelijk gemaakt dat voor wat betreft Fulltilt sprake is van een aanbieder die is gevestigd in een andere lidstaat van de EU. Het beroep is in zoverre ongegrond.
22. Uit de stukken die zijn vermeld bij 4. en 5. volgt dat RGEL is gevestigd op Malta, dat zij aldaar is ingeschreven in het handelsregister en dat zij beschikt over door de Maltese Gaming Authority afgegeven vergunningen. [De Inspecteur] erkent dat RGEL op Malta daadwerkelijk een vestiging heeft en beschikt over een 'class 3 - 4 licence', maar stelt dat hieraan voorbij moet worden gegaan, gezien de grote zeggenschap van RG en omdat de class 3 - 4 licences slechts hosting-vergunningen zijn die niet het aanbieden van pokerspelen zelf omvatten.
23. [ De Inspecteur] heeft aannemelijk gemaakt dat RG zijn hoofdkantoor heeft op Isle of Man, dat de vestiging op Isle of Man een aanzienlijke omvang heeft, dat daar belangrijke beslissingen worden genomen ten aanzien van de verschillende onderdelen van RG en dat de infrastructuur benodigd voor het spelen van internetpoker zich voornamelijk daar bevindt. Daarmee heeft hij echter niet aannemelijk gemaakt dat de activiteiten van RGEL die op Malta plaatsvinden zodanig van ondergeschikt belang zijn dat er op Malta feitelijk in het geheel geen economische activiteiten plaatsvinden als bedoeld in de door de Hoge Raad aangehaalde jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat uit de Maltese regelgeving volgt dat alleen een vergunning wordt verleend wanneer daadwerkelijk sprake is van een vestiging op Malta. De rechtbank volgt [de Inspecteur] evenmin in zijn betoog dat de aan RGEL afgegeven vergunningen onvoldoende zijn voor het aanbieden van de pokerspelen. Een class 3 licence houdt in dat vergunning wordt verleend 'to promote and, or abet remote gaming from Malta'. Een class 4 licence geeft het recht 'to host and manage remote gaming operators, excluding the licensee himself'. De class 4 licence opent dus de mogelijkheid om, zoals in het voorliggende geval, kansspelen aan te bieden die eigendom zijn van een ander. Het beroep is dan ook gegrond voor zover dit betrekking heeft op de opbrengsten gerealiseerd bij Pokerstars.
24. Uit al het voorgaande volgt dat voor wat betreft de opbrengsten bij 888poker, Pokerstars, Partypoker, Bettson en Poker Heaven belastingheffing achterwege dient te blijven wegens strijd met artikel 56 VWEU. Uitgaande van de door [de Inspecteur] gebruikte wisselkoers van 1,3539, die niet is bestreden door [belanghebbende], betekent dit dat de voor de kansspelbelasting in aanmerking te nemen positieve resultaten € 14.487 bedragen. Gezien het feit dat de bij buitenlandse aanbieders behaalde negatieve resultaten € 133 bedragen, is [belanghebbende] over onderhavig tijdvak in totaal een bedrag van € 4.162 (€ 14.354 x 29%) kansspelbelasting verschuldigd. Aan [belanghebbende] dient daarom een teruggaaf te worden verleend van € 2.997 (€ 7.159 - € 4.162).
25. [ Belanghebbende] verwijst voor zijn stelling dat sprake is van dubbele belastingheffing op Regulation 57 van het Fourth Schedule van de Maltese kansspelwetgeving waarin, voor zover hier relevant, het volgende is vermeld:
"1. A licensee, (…), shall pay to the Authority on behalf of the Government the following rate of taxation:
(…)
( c) A Class 3 licensee, including a Class 3 licensee operating on a hosting platform in possession of a Class 4 remote gaming licence, shall pay a sum equivalent to five per centum (5%) of real income:
(…)
( d) A Class 4 licensee, hosting and managing other remote gaming operators, shall pay -
( i) no tax for the first six months;
(ii) (…) (€ 2,330) per month for the subsequent six month; and
(iii) (…) (€ 4,660) per month thereafter for the entire duration of the licence:
(…)
2. In all cases the maximum tax payable by one licensee in respect of any on remote gaming licence, per annum, shall not exceed (…) (€ 466,000)."
Met die enkele verwijzing heeft [belanghebbende] niet aannemelijk gemaakt dat sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 52 van het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001. Niet gebleken is dat de belastingheffing door Malta betrekking heeft op de aan de spelers uitgekeerde prijzen en dat aldus sprake is van een met de Nederlandse kansspelbelasting gelijksoortige belasting.
26. Gelet op wat hiervoor is overwogen, dient het beroep gegrond te worden verklaard.
Proceskosten
27. De rechtbank veroordeelt [de Inspecteur] in de door [belanghebbende] gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht (het Besluit) voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 186 voor de beroepsfase. De rechtbank merkt deze zaak en de overige 7 ter zitting behandelde beroepen van [belanghebbende] aan als samenhangend en heeft voor de beroepsfase 2 punten toegekend (1 voor het indienen van het beroepschrift en 1 voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 495), met een wegingsfactor 1,5 wegens samenhang. Dit resulteert voor de beroepsfase in een bedrag van € 186 (€ 495 x 2 x 1,5 : 8). Voor de bezwaarfase heeft [de Inspecteur] reeds overeenkomstig het Besluit een kostenvergoeding toegekend.
(…)"
Geschil en standpunten
4.1.
Met betrekking tot zijn hoger beroep heeft belanghebbende de stelling dat Poker770 in de onderhavige kalendermaand als aanbieder van het door hem gespeelde internetpoker in de Europese Unie is gevestigd, ingetrokken. Het hoger beroep van belanghebbende is uitsluitend gericht tegen de beslissing van de Rechtbank over de bij Fulltilt behaalde opbrengsten.
4.2.
In het hoger beroep houdt partijen het antwoord op de vraag verdeeld, in zoverre net als bij de Rechtbank, of de aanbieders van het door belanghebbende gespeelde internetpoker, waar het gaat om de opbrengsten bij pokerstars.eu en fulltilt.eu, zijn gevestigd op Malta, welke vraag de Inspecteur ontkennend en belanghebbende bevestigend beantwoordt.
4.3.
De Inspecteur is van mening dat op Malta alleen ondergeschikte activiteiten worden uitgevoerd. De activiteiten ten behoeve van het pokerspel die door de rechtspersonen op Malta worden verricht zijn vergelijkbaar met de werkzaamheden van de sigarenboer op de hoek ten behoeve van de Staatsloterij en de Lotto (het aanbieden van loten om deel te nemen aan een kansspel). Net als bij de sigarenboer ten opzichte van de Staatsloterij en de Lotto, zijn RGEL en RFTL geen medeorganisator van de pokerspelen. RGEL en RFTL moeten worden vergeleken met een procuratiehouder die door zijn opdrachtgever is gevolmachtigd bepaalde diensten en rechtshandelingen te verrichten voor rekening van de opdrachtgever. Verder kan volgens de Inspecteur de vergelijking worden gemaakt met code sharing in de luchtvaart. Bijvoorbeeld KLM en Air France, behorend tot hetzelfde concern, bieden lijnvluchten aan onder eigen vluchtnummers terwijl één maatschappij die vlucht houdt. De aanbieder is KLM of Air France, maar de vlucht wordt uitgevoerd door een ander. De houder is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de vlucht en moet de verplichtingen nakomen. Bij pokeren bieden diverse onderdelen van RG pokerspelen aan met eigen extensies (fulltilt.eu, pokerstars.eu, -fr of -dk), vergelijkbaar met eigen vluchtnummers, maar het daadwerkelijk uitvoeren van het kansspel vindt plaats door een ander onderdeel van RG, en wel op Isle of Man, dat is gehouden de verplichtingen jegens de spelers na te komen.
4.4.
Belanghebbende heeft de opvattingen van de Inspecteur gemotiveerd betwist.
4.5.
Voor de standpunten van partijen verwijst het Hof verder naar de gedingstukken.
Beoordeling
5.1.
Uit het geheel van voorhanden zijnde gegevens is naar 's Hofs oordeel af te leiden dat RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta, als tot de Amaya Group behorende werkmaatschappijen van RG, voor onbepaalde tijd daadwerkelijke economische activiteiten uitoefenen vanuit duurzame vestigingen op Malta. De Inspecteur heeft met de veelheid aan argumenten en in het geding gebrachte stukken onvoldoende feiten en omstandigheden aannemelijk gemaakt die een andere conclusie rechtvaardigen. Uit de onder de feiten genoemde registraties, vergunningen, inschrijvingen in het handelsregister, licentieovereenkomsten, gebruikersovereenkomsten, vestigings- en woonplaatsen, rapportages en algemene voorwaarden volgt dat ook de besturen van RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta zijn gevestigd op Malta. Bovendien volgt uit de feiten dat RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta vanuit kantoorruimte in Malta en met behulp van een groot aantal werknemers werkzaamheden hebben verricht die verband houden met de exploitatie van de door spelers als belanghebbende voor het pokerspel gebruikte websites pokerstars.eu, pokerstars.fr en fulltilt.eu. Het gegeven dat RGEL meer kansspelvergunningen op Malta heeft en dat om die reden is aan te nemen dat de activiteiten van RGEL op Malta niet alleen zien op de aan spelers als belanghebbende verleende internetpokerdiensten, brengt daarin geen verandering. De omstandigheid dat de in verband met de websites pokerstars.eu, pokerstars.fr en fulltilt.eu gebruikte servers op Malta zijn gesitueerd, terwijl het e-mailverkeer van de deelnemers via een server op Isle of Man loopt, is te dezen niet beslissend. Evenmin is relevant naar welke bankrekening de spelers hun inzetten overmaken. Ook omdat zowel Pokerstars als Full Tilt Poker vanaf Isle of Man was gericht op de internetpokermarkt van Amerika, zich na de beëindiging van de pokeractiviteiten aldaar hebben gericht op de internetpokermarkt van de Europese Unie en Pokerstars Full Tilt Poker heeft overgenomen, is het aannemelijk dat Full Tilt Poker op dezelfde wijze als Pokerstars opereert en RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta de handelsmerken Pokerstars en Full Tilt Poker voeren.
5.2.
Opmerking verdient dat, zoals uit de gedingstukken is af te leiden, de Maltese kansspelautoriteit MGA aan RGEL, RFTL en RNL vergunningen heeft verleend voor het aanbieden van internetpoker. De aan RGEL verleende vergunning voor het aanbieden van internetpoker (remote gaming license) is een "class 3 on 4 license", te weten een vergunning internetpoker aan te bieden op het netwerk dan wel platform van één bedrijf of vergunninghouder met een bijbehorende "class 4 license". De "class 3 on 4 license" van RGEL omvat de bevoegdheid een pokerwebsite te exploiteren, met gebruik van software en het netwerk die door de groepsvennootschap RNL ter beschikking worden gesteld en waarvoor RNL een "class 4 license" heeft op Malta. Een "class 3 license" houdt in dat vergunning wordt verleend "to promote and, or abet remote gaming from Malta" en een "class 4 license" geeft het recht "to host and manage remote gaming operators, excluding the licensee himself". Een "class 4 license" opent de mogelijkheid kansspelen aan te bieden die eigendom zijn van een ander.
5.3.
De Inspecteur heeft onvoldoende feiten en omstandigheden aannemelijk gemaakt die de conclusie rechtvaardigen dat de werkelijke leiding van RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta zich elders bevindt. De omstandigheden dat de feitelijke leiding van RG geacht moet worden te zijn gevestigd op Isle of Man, omdat de omvang van de rake (de provisie die de pokerspelers aan de spelaanbieder moeten voldoen) daar wordt vastgesteld, en dat marketingactiviteiten voor www.pokerstars.eu ook vanaf Isle of Man of vanaf Curaçao worden geïnitieerd en uitgevoerd, zijn niet toereikend anders te oordelen. Die omstandigheden hebben te maken met de algemene sturende taak van het groepsbestuur, ingegeven door aan groepsmaatschappijen gedelegeerde operationele taken, aandeelhoudersrelaties, vestigingsklimaat, kostenoogpunt en nog bestaande historische en logistieke banden met Isle of Man uit de tijd dat Pokerstars en Full Tilt Poker zich vandaaruit richtten op de internetpokermarkt in Amerika. Nu de Maltese overheid aan RGEL, RFTL en RNL vergunningen heeft verstrekt voor de met de website pokerstars.eu gemoeide specifieke diensten (het aanbieden van internetpoker), de website pokerstars.eu in eigendom is bij RNL, de werkelijke leiding van RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta zich op Malta bevindt en in dit verband als aanbieder moet worden aangemerkt degene die de spelers toegang biedt tot het pokerspel op internet, bestaan voldoende en concrete aanwijzingen dat RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta zijn gevestigd op Malta.
5.4.
Het moet er dan ook voor worden gehouden dat RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta de aanbieders zijn van de internetpokerdiensten die aan spelers als belanghebbende zijn verleend. Het staat vast dat belanghebbende poker heeft gespeeld via de internetsites pokerstars.eu en fulltilt.eu, zodat ervan moet worden uitgegaan dat hij de benodigde software heeft gedownload. Uit de End user license agreement volgt dat in verband met het downloaden van de software akkoord wordt gegaan met de in de overeenkomst opgenomen voorwaarden. Het blijkt voorts dat ten tijde van de migratie van de Nederlandse spelers van pokerstars.com naar pokerstars.eu akkoord is gegaan met de in de nieuwe End user license agreement opgenomen voorwaarden door het aanvinken van de genoemde button "I Agree". Onder de feiten zijn de End user license agreements vermeld die ter zake van het gespeelde internetpoker met RGEL zijn gesloten. De Inspecteur heeft in dat licht geen concrete aanknopingspunten voor een andersluidende opvatting voorgesteld. Voor zover de Inspecteur heeft betoogd dat het (nog steeds) mogelijk was vanuit Nederland via pokerstars.com deel te nemen aan het pokerspel, heeft hij dat onvoldoende onderbouwd. Uit wat naar voren is gebracht begrijpt het Hof dat het wel mogelijk was de website pokerstars.com te bekijken en in te loggen op een zelf aangemaakt account, maar was het niet meer mogelijk met behulp van dat account via die site te pokeren voor geld.
5.5.
Al het voorgaande brengt het Hof tot het oordeel dat de door RGEL, RNL, RFTL en REEL Malta door middel van Pokerstars en Full Tilt Poker aan spelers als belanghebbende aangeboden pokerspelen daadwerkelijk een op Malta verrichte economische activiteit vormen, voor onbepaalde tijd door middel van een duurzame vestiging aldaar, ook met dien verstande dat de pokerspelen in belangrijke mate onder het regime van Maltese regelgeving vallen. De aanbieders van de in geding zijnde pokerspelen zijn dus gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie. Het hoger beroep van belanghebbende treft doel en dat van de Inspecteur niet.
5.6.
De vaststelling dat, nu de aanbieders van de in geding zijnde pokerspelen zijn gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie, de opbrengsten bij Fulltilt.eu, net als die bij Pokerstars.eu, buiten de heffing van kansspelbelasting vallen, resulteert in een verschuldigdheid van belasting - uitgaande van de cijfers in punt 24 van de uitspraak van de Rechtbank - van € 2.291 (29 percent van € 14.354 minus € 6.453). Aan belanghebbende moet dus een teruggaaf worden verleend van in totaal € 6.145 (€ 8.436 minus € 2.291).
5.7.
De slotsom is dat het hoger beroep van belanghebbende gegrond en dat van de Inspecteur ongegrond is.
Proceskosten en griffierechten
6.1.
Het Hof ziet reden de Inspecteur te veroordelen in de door belanghebbende gemaakte proceskosten. De kosten stelt het Hof vast - onder handhaving van de door de Rechtbank uitgesproken proceskostenveroordeling, in overweging nemend dat geen andere samenhang wordt gezien dan die van deze zaak met de acht andere op de zitting van 29 september 2017 behandelde zaken en, met instemming van partijen, voor elke zaak uitgaand van één zitting in hoger beroep - op € 1.485 wegens beroepsmatig verleende rechtsbijstand in hoger beroep: 2 punten à € 495 x gewichtsfactor 1 x factor 1,5 wegens samenhang, waarvan (1/9 x € 1.485 =) € 165 aan deze zaak wordt toegerekend, met dien verstande dat belanghebbende ook voor zijn hoger beroep nog € 495 toekomt, dus in totaal een vergoeding van € 660. Voor een hogere vergoeding acht het Hof geen termen aanwezig.
6.2.
De Inspecteur dient aan belanghebbende de griffierechten te vergoeden.
6.3.
Al bij de hofuitspraak in de samenhangende zaak BK-17/00345 wordt van de Inspecteur wegens het door hem ingestelde hoger beroep een griffierecht geheven van € 501.
Beslissing
Het Gerechtshof:
- vernietigt de uitspraak van de Rechtbank, behalve de beslissingen over de proceskosten en het griffierecht;
- vernietigt de uitspraak van de Inspecteur;
- verleent aan belanghebbende een teruggaaf van € 6.145;
- veroordeelt de Inspecteur in de proceskosten aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 660; en
- gelast de Inspecteur het in hoger beroep betaalde griffierecht van € 124 aan belanghebbende te vergoeden.
De uitspraak is vastgesteld door U.E. Tromp, J.T. Sanders en W.M.G. Visser in tegenwoordigheid van de griffier L. van den Bogerd. De beslissing is op 1 december 2017 in het openbaar uitgesproken.
aangetekend aan
partijen verzonden:
Zowel de belanghebbende als het daartoe bevoegde bestuursorgaan kanbinnen zes wekenna de verzenddatum van deze uitspraak beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden. Daarbij moet het volgende in acht worden genomen:
1. Bij het beroepschrift wordt een kopie van deze uitspraak gevoegd.
2. Het beroepschrift wordt ondertekend en bevat ten minste:
-
- de naam en het adres van de indiener;
- de naam en het adres van de indiener;
-
- de dagtekening;
- de dagtekening;
-
- de vermelding van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;
- de vermelding van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;
-
- de gronden van het beroep in cassatie.
- de gronden van het beroep in cassatie.
Het beroepschrift moet worden gezonden aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag.
De partij die beroep in cassatie instelt is griffierecht verschuldigd en zal daarover bericht ontvangen van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan worden verzocht de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.