ECLI:NL:HR:2016:607

• Datum uitspraak: 8 april 2016
• Publicatiedatum: 8 april 2016
• Zaaknummer: 15/02208
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Verzet
• Rechters: F.B. Bakels; C.A. Streefkerk; A.H.T. Heisterkamp; G. Snijders; G. de Groot
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Toegang tot de rechter en griffierecht voor onvermogenden in asielprocedures

In deze zaak gaat het om een verzet tegen de heffing van griffierecht door onvermogende asielzoekers. De betrokkenen, aangeduid als [betrokkene] c.s., hebben op 7 mei 2015 beroep in cassatie ingesteld tegen een arrest van het gerechtshof Amsterdam, dat op 31 maart 2015 was uitgesproken. De procedure betreft de vraag of deze asielzoekers zich kunnen verzetten tegen de ontruiming van kantoorruimtes in een gekraakt gebouw, waarbij zij zich beroepen op hun huisrecht. De griffier van de Hoge Raad had het griffierecht voor het cassatieberoep vastgesteld op € 322,--. Tegen deze beslissing hebben de opposanten verzet aangetekend op grond van artikel 29 lid 1 van de Wet griffierechten burgerlijke zaken (Wgbz). De griffier heeft gereageerd met een verweerschrift en zich gerefereerd aan het oordeel van de Hoge Raad. De Advocaat-Generaal E.M. Wesseling-van Gent heeft geconcludeerd tot gegrondverklaring van het verzet.

De Hoge Raad heeft in zijn beoordeling vastgesteld dat [betrokkene] c.s. geen inkomen of vermogen hebben, wat hen in een kwetsbare positie plaatst. De Hoge Raad erkent dat de heffing van griffierecht in dit geval een ontoelaatbare belemmering vormt van het recht op toegang tot de rechter, zoals gewaarborgd in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De Hoge Raad heeft de hoogte van het griffierecht voor onvermogenden vastgesteld op nihil, waarmee het verzet gegrond werd verklaard. Dit arrest benadrukt de noodzaak om de toegang tot de rechter te waarborgen, vooral voor de meest kwetsbaren in de samenleving, zoals uitgeprocedeerde asielzoekers zonder financiële middelen.

Uitspraak

8 april 2016

Eerste Kamer

15/02208

LZ/RB

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

mr. M.A.R. Schuckink Kool, advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden en kantoorhoudende te Den Haag,

OPPOSANT op de voet van art. 29 lid 1 Wet griffierechten burgerlijke zaken (hierna: Wgbz) tegen een beslissing van de griffier van de Hoge Raad,

mede optredend namens [betrokkene 1] en [betrokkene 2].

1. Feiten en procesverloop

[betrokkene] c.s. hebben bij dagvaarding van 7 mei 2015 beroep in cassatie ingesteld tegen het door het gerechtshof Amsterdam op 31 maart 2015 uitgesproken arrest in de procedure tussen [betrokkene] c.s. en de Staat der Nederlanden. Inzet van die procedure is of [betrokkene] c.s. zich met een beroep op het hun toekomende huisrecht kunnen verzetten tegen de ontruiming van mede door hen bewoonde kantoorruimtes in een gekraakt gebouw.

De hoogte van het in cassatie verschuldigde griffierecht is door de griffier van de Hoge Raad bepaald op € 322,--.

Tegen deze beslissing zijn opposanten op de voet van art. 29 lid 1 Wgbz in verzet gekomen.

De griffier van de Hoge Raad heeft een verweerschrift ingediend, waarbij hij zich heeft gerefereerd aan het oordeel van de Hoge Raad.

De conclusie van de Advocaat-Generaal E.M. Wesseling-van Gent strekt tot gegrondverklaring van het verzet.

2. Beoordeling van het verzet

2.1

Het verzet berust op de stelling dat [betrokkene] c.s. niet over enig inkomen of vermogen beschikken en dat in verband hiermee de heffing van het griffierecht de toegang tot de rechter belemmert in een mate die in strijd komt met art. 6 EVRM.

2.2

[betrokkene] c.s. zijn blijkens de stukken van het geding uitgeprocedeerde asielzoekers die vanwege deze status geen inkomen mogen verwerven en geen recht op een uitkering hebben. De griffier heeft niet betwist dat zij niet over enig inkomen of vermogen beschikken. Ook de Hoge Raad gaat daarom hiervan uit.

2.3

De wetgever heeft het griffierecht voor onvermogenden voor 2015 vastgesteld op € 78,-- voor de eerste aanleg, op € 311,-- voor het hoger beroep en op € 322,-- voor het cassatieberoep (bijlage behorend bij de Wgbz). De heffing van griffierecht berust onder meer op de grond dat die heffing, kort gezegd, de eiser of verzoeker aanzet tot het maken van een afweging van de hoogte van dit griffierecht tegen zijn belang bij de zaak (vgl. onder meer Kamerstukken II 1984-1985, 18 835, nr. 3, p. 6, en Kamerstukken II, 1991-1992, 22 495, nr. 3, p. 125). Dat is, ook in het kader van art. 6 EVRM, een legitieme grond voor de heffing van griffierecht, ook bij de allerlaagste inkomens (vgl. de rechtspraak van het EHRM genoemd in noot 27 van de conclusie van de Advocaat-Generaal).

2.4

Voor beantwoording van de vraag of, niettegenstaande het vorenstaande, een verzet op de voet van art. 29 Wgbz in een bepaald geval gegrond is in verband met het door art. 6 EVRM gewaarborgde recht op toegang tot de rechter, dient een afweging plaats te vinden waarin worden betrokken de hoogte van het griffierecht en de draagkracht van de rechtzoekende. Gelet op hetgeen hiervoor in 2.2 is overwogen met betrekking tot het geheel ontbreken van financiële middelen bij [betrokkene] c.s., komt de heffing van griffierecht in dit geval neer op een ontoelaatbare belemmering van het recht op toegang tot de rechter.
De Hoge Raad zal dan ook beslissen als hierna vermeld.

3. Beslissing

De Hoge Raad:

verklaart het verzet gegrond;

stelt het door [betrokkene] c.s. verschuldigde griffierecht op nihil.

Dit arrest is gewezen door de vice-president F.B. Bakels als voorzitter en de raadsheren C.A. Streefkerk, A.H.T. Heisterkamp, G. Snijders en G. de Groot, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer G. de Groot op
8 april 2016 .